Banken zijn diep door stof gegaan
PZC
Versoepelen loodsplicht slecht voor veiligheid
PZC
Uitkeren van tegoeden duurt nog maanden
Adelmund en Kamer
vliegen elkaar steeds
vaker in de haren
Wenen is en blijft een Europees centrum
feiten en meningen
2
Akkoord over joodse tegoeden biedt financiële sector nieuwe kansen
te gast
berichten uit wenen
17 juni 1950
zaterdag 17 juni 2000
door Louis Burgers
Er was forse druk uit de Ver
enigde Staten voor nodig.
Na maanden van onderhande
len zorgde 'chantage' van de
kant van het Joods Wereldcon
gres er voor dat de Nederlandse
banken en de Amsterdamse
beurs uiteindelijk het licht za
gen.
De overeenkomst die het Cen
traal Joods Overleg (CJO),
onder aanvoering van Ronny
Naftaniël, in de nacht van don
derdag op vrijdag sloot met de
Nederlandse financiële sector
betrof feitelijk niet meer dan
twaalf miljoen gulden. Dat is
het bedrag dat het Waarborg
fonds Rechtsherstel in 1953 in
hield bij het uitkeren van de
door de Duitsers geconfisqueer
de joodse tegoeden.
Twaalf miljoen in guldens van
de jaren vijftig blijken in het
jaar 2000 314 miljoen gulden
waard te zijn. Rente op rente, en
een verrekening van niet uitbe
taalde dividenden, bepalen de
hoogte van dit bedrag. Nafta
niël en de mensen van het CJO
wisten met taai onderhandelen
in totaal al meer dan zevenhon
derd miljoen gulden los te krij
gen van banken, verzekerings
maatschappijen en de overheid.
Nu rest een bedrag van 120.000
gulden (in geld van toen) dat De
Nederlandsche Bank beheert en
weigert uit te keren.
Hoe de banken en de beurs ooit
dachten dat zij het CJO met een
fooi van acht miljoen - in gul
densvan 2000! - konden afsche
pen, blijft een raadsel. En zelfs
een 'gebaar' van 58 miljoen, zo
als zij vorige maand nog voor
stelden, bleek ver onder de
maat.
Uitgangspunt
Maandenlang kwam er maar
geen schot in de gesprekken
over de schadeloosstelling van
de ingehouden bedragen. Ook
nadat de levensverzekerings
maatschappijen en de overheid
hun verantwoordelijkheid had
den genomen, bleven de banken
halsstarrig vasthouden aan hun
uitgangspunt dat de zaak na de
uitkeringen uit het Waarborg
fonds was afgedaan.
Tot de joodse gemeenschap het
machtsmiddel van de Ameri
kaanse boycot uit de kast haal
de. De Nederlandse banken, en
sinds kort ook de Amsterdamse
beurs, zien in het land van de
onbegrensde mogelijkheden
ruimte om te groeien. De beurs
wil gaan samenwerken met de
beurs van New York, en bank
verzekeraar ING staat op het
punt de Amerikaanse verzeke
ringsmaatschappij Rel ia Star
over te nemen. Toestemming
voor deze overname blijft echter
uit tot de kwestie van de tegoe
den is opgelost, bepaalde de
staat Minnesota.
'U heeft nog dertig dagen', kre-
Vertegenwoordigers van de joodse gemeenschap overleggen over de schadeloosstelling voor slachtoffers van de oorlog.
foto Jeroen Poortvliet/GPD
door Louis Burgers
Het duurt nog zeker twee maanden
voordat het geld dat de banken en de
effectenbeurs hebben toegezegd aan de
joodse gemeenschap, daadwerkelijk
wordt overgemaakt. Volgens Ronny Naf
taniël van het Centraal Joods Overleg is
weliswaar afgesproken dat de joodse ge
meenschap 314 miljoen ontvangt, maai
de partijen moeten de komende weken
nog tal van afspraken maken voordat
sprake is van een definitief akkoord.
Met het geld zullen eerst de mensen met
een directe claim op de banken of de
beurs, schadeloos worden gesteld. Hierbij
gaat het om mensen die kunnen aantonen
in de jaren vijftig niet volledig schadeloos
te zijn gesteld. Daarna wordt het restant
gevoegd bij het geld dat de overheid en de
verzekeringsmaatschappijen hebben uit
gekeerd. Dit komt ten goede aan oorlogs
slachtoffers of hun kinderen.
Kunnen die niet gevonden worden, of
weigeren slachtoffers het geld in ont
vangst te nemen, dan wordt het gebruikt
voor de opbouw van de joodse gemeen
schap in Nederland. Daarvoor wordt een
speciaal fonds voor educatieve en sociale
doelen in het leven geroepen.
Dit fonds kan beschikken over hooguit
twintig procent van de door de banken, de
verzekeringsmaatschappijen en de over
heid uitgekeerde schadeloosstelling van
in totaal een kleine zevenhonderd miljoen
gulden. Blijft er geld over, dan wordt dit
restant verdeeld onder de slachtoffers of
hun kinderen. GPD
gen de banken begin deze
maand te horen van het Joods
Wereldcongres. Bereikt u geen
overeenstemming, dan dreigt
een totale boycot. Het is een
dreigement waarvoor de finan
ciële sectoren van andere lan
den - met name van Zwitserland
- al eerder gevoelig voor bleken.
Dankzij deze overeenkomst
kunnen nu ook Nederlandse
banken verder expanderen in de
VS.
Juist in de VS blijkt de volke
renmoord op zes miljoen joden
tijdens de oorlog van grote in
vloed te zijn in het dagelijks le
ven. En natuurlijk was het
chantage, zoals directeur Möl-
ler van de Amsterdamse beurs
de druk vanuit Amerika om
schreef. Het is alleen onbegrij
pelijk waarom het juist de Ne
derlandse financiële sector
zoveel moeite kostte haar ver
antwoordelijkheid te aanvaar
den.
Vergunning
Het is een gegeven dat de ban
ken en de beurs in de oorlog
handelden in gestolen obliga
ties en effecten. Die handel ging
door, ook nadat vanuit Londen
was gewaarschuwd niet te pro
fiteren van gestolen joods bezit.
De Duitse roofbank Lippmann,
Rosenthal Co aan de Sarpha-
tistraat behield haar vergun
ning als effectenhandelaar ook
nadat de joden opdracht had
den gekregen hun sieraden en
bezittingen daar in te leveren.
Een deel van de eigendommen
werd direct na de oorlog uitge
keerd, een verdere afwikkeling
volgde in het midden van de ja
ren vijftig maar als schandvlek
behield het Waarborgfonds al
tijd nog die tien procent, alsof
het bij de uitkeringen ging om
een 'normale' transactie en niet
om de teruggave van gestolen
goed. De banken en de beurs zijn
diep door het stof gegaan. Niet
alleen zullen zij 314 miljoen
moeten betalen, er volgen ook
nog spijtbetuigingen in Neder
landse, Amerikaanse en Israëli
sche kranten. Een herdenkings
plaquette in het voormalige
kantoor van de bank Lippmann,
Rosenthal Co aan de Sarpha-
tistraat in Amsterdam zal blij
ven herinneren aan de vreemde
opvattingen over rechtvaardig
heid van de Nederlandse ban
ken. GPD
door Frans van den Houdt
Verdwazing alom. Kamer
leden staan in een groep
je buiten de vergaderzaal be
duusd bij te komen van een
debat met de staatssecretaris
van Onderwijs, Adelmund.
Het zoveelste overleg dat
zeer onbevredigend is verlo
pen.
De toch door de wol geverfde
parlementariërs zien na drie
uur Adelmund sterretjes.
Wat wil de bewindsvrouw
nou precies? Haar brij van
woorden, waarin termen als
'prioritering richting sleu
telvariabelen' en 'concretise
ring van kerndoelen' voort
durend over elkaar heen
buitelden, heeft weinig ver
heldering gebracht.
Integendeel. Wisten de Ka
merleden bij het begin van
het debat nog redelijk goed
waar het over ging bij de
plannen om de kwaliteit van
het basisonderwijs te verbe
teren, na afloop duizelt het
hen alleen nog maar. Op de
vraag van de commissievoor-
zitter of de fractieleden tot
slot een politiek oordeel wil
len vellen over Adelmunds
nota 'Groepsgrootte en kwa
liteit', konden ze daarom
slechts een volmondig 'nee'
laten horen.
Moeizaam
Want ze weten echt niet waar
ze aan toe zijn. „Dit is huts
pot", zegt CDA-Kamerlid
Ross. D66-collega Lam-
brechts spreekt liever over
'spaghetti' en GroenLinkser
Rabbae oppert later in de
wandelgangen dat hij het
misschien nog over 'cous
cous' had moeten hebben.
En zo eindigt ook deze we
derom uiterst moeizaam ver
lopen ontmoeting - veldslag
begint een steeds treffendere
omschrijving te worden -
tussen Kamer en staatssecre
taris met de eis van het parle
ment dat Adelmund haar
huiswerk moet overdoen.
Opnieuw wordt ze gemaand
met veel concretere voorstel
len te komen. Zoals eerder dit
jaar al gold voor onder meer
het Studiehuis en de onder
wijskansen voor achter
standsleerlingen
Eens te meer is duidelijk ge
worden dat de relatie Kamer-
Adelmund geen prettige is en
met de dag stroever en on
aangenamer wordt.
Kamerleden en bewinds
vrouw begrijpen elkaar
voortdurend verkeerd. Adel
mund beschikt over de zeld
zame gave om met een half
woord zowel verbazing, ver
warring als irritatie op te
wekken. Parlementariërs
schudden boos het hoofd als
de staatssecretaris hun op
stelling weer eens onjuist uit
legt of reageren geërgerd als
haar interpretatie van me
ningen en feiten niet goed
overkomt of gewoon onjuist
is.
Uitspraak
Adelmund grijpt op haar
beurt naar felle en soms
hoogst onaangename woor
den om kritische geluiden
vanuit de Kamer te pareren.
Haar uitspraak tegen SP'er
Agnes Kant dat 'u nu al drie
keer bent klaargekomen op
dit onderwerp' is wat dat be
treft tekenend en reeds le
gendarisch.
Haar opstelling leidt ook tot
irritatie tussen Kamerleden
onderling. Als commissie
voorzitter Van der Hoeven
WD'er Rijpstra er op wijst
dat zijn spreektijd bijna om
is, briest hij dat hij van zijn
betoog is afgebracht.
Komt het ooit nog goed met
de relatie tussen beide, waar
schijnlijk nog twee jaar tot
elkaar veroordeelde partij
en? CDA-Kamerlid Ross rea
geert vertwijfeld.
„Inhoudelijk staan we hele
maal niet ver uit elkaar,
maar toch slaagt Adelmund
er telkens in de haren van
Kamerleden recht overeind
te kiijgen. Haar manier van
optreden wekt ergernis."
„Dat zal niet verdwijnen.
Waar we voor moeten waken,
is dat het door het gebrek aan
chemie misloopt tussen haar
en de Kamer en de inhoud
van het beleid in gevaar
komt. Gebeurt dat wel dan
wordt haar positie wel erg
nijpend." GPD
door Doeke Roos
De beste stuurlui staan aan
wal. Dit aloude gezegde is
nog altijd van toepassing. Sinds
enige tijd menen lieden met eco
nomische belangen bij de vaart
op de Nederlandse wateren die
toegang geven tot onze havens -
het zogenaamde loodsmans
vaarwater - de loodsplicht te
moeten versoepelen.
Alle schepen korter dan hon
derd meter varen voortaan zon
der loods, zo menen zij. Ook is
reeds voorgesteld de loods-
dienst in concurrentie uit te
voeren. Uit reacties in deze
krant is duidelijk dat velen aan
de Zeeuwse waterkant, wonen
de aan of nabij dat loodsmans
vaarwater, zich terecht over
deze versoepeling ongerust ma
ken. Ook commissaris van de
koningin Van Gelder heeft zich
hierover verontrust uitgelaten.
Voor degenen die deze voorstel
len doen en de minister advise
ren is het economisch belang
van groter waarde dan het vei
ligheidsbelang. In een tijd dat
de scheepvaart in genoemde
wateren dagelijks toeneemt,
evenals het vervoer per schip
van gevaarlijke stoffen, wordt
de veiligheid ondergeschikt ge
maakt aan hun belangen. Het
milieu-aspect als element bin
nen de voornaamste doelstel
ling van het Loodswezen, name
lijk het bevorderen van een
veilige vaart, wordt aan de kant
geschoven.
Aan de vooravond van een be
spreking in de Kamercommissie
voor Verkeer en Waterstaat op
donderdag 22 juni, waar over
onder meer het bovenstaande
Vanaf de boulevard in Vlissingen kan de scheepvaart goed worden gevolgd.
besluiten worden genomen,
lijkt het juist de loods en zijn
werk te beschouwen om daarna
tot de conclusie te komen dat
loodsplicht en het mariene-mi-
lieu een onmiskenbare relatie
vormen en er eerder reden is de
ze plicht te verscherpen dan te
versoepelen.
Loodsing
De taak van de loods is niet al
leen de loodsing van zijn schip,
maar hij neemt eveneens, met
degenen die betrokken zijn bij
de loodsing van de overige
scheepvaart deel aan een sa
menspel, waarbij goede afspra
ken worden gemaakt waar en op
welke wijze men elkaar pas
seert, voorbij vaart en men
bijvoorbeeld de rede van Vlis
singen benadert. Zich hierbij
houdend aan ongeschreven re
gels die binnen het corps van
loodsen sinds vele jaren zijn
ontwikkeld. Regels veelal weer
aangepast aan de ervaringen
voordien opgedaan. Een vaar-
gedrag gebaseerd op goede af
spraken met de loodsen onder
ling en daarbij gebruik makend
van het overzicht dat de ver
keersposten aan de wal hebben.
Zelfs de leek die zich op een
mooie zomeravond te Vlissin
gen opstelt nabij het standbeeld
van Michiel de Ruyter en de ko
mende en gaande scheepvaart
aanschouwt kan zich van het
bovenstaande een goed beeld
vormen. Hier, op misschien wel
het drukst bevaren water ter
wereld, is sprake van een geor
dende verkeersstroom welke uit
meerdere richtingen de rede na
dert. Een 'vreemdeling' die ook
aan dit verkeer wenst deel te ne
men, betekent verstoring van
deze ordening met alle gevolgen
van dien. Maar het is immers
niet altijd zomer. Hoe moet dat
met die vele vreemdelingen' tij
dens een mistige donkere win-
foto Lex de Meester
ternacht als ook dit zelfde zich
daar afspeelt?
Voorstelbaar is dat met de
komst van de onbeloodste vaart
en 'vreemde' loodsen - onbe
kend met dit samenspel en de te
volgen regels - er sprake is van
'blindgangers'. Blindgangers
bestaande uit kapiteins die
vaak een vreemde taal spreken,
die de bestaande regie en de zo
noodzakelijke systematiek ver
storen en daardoor niet alleen
zich zelf maar ook de overige
scheepvaart in gevaar brengen.
Het is goed mogelijk dat vakbe
kwame kapiteins in staat zijn
hun schip te varen in een loods
mansvaarwater waar normaal
een loods aan boord is. Het zijn
echter de bijzondere omstan
digheden die zich voordoen, het
onvoorziene, die de grote plaat-
selyke bekendheid van een
loods onmisbaar maken.
Een onderzoek onder de kapi
teins van de schepen die wel
licht in de toekomst in de Neder
landse vaarwateren ontheven
worden van de loodsplicht, zou
aantonen dat geen of weinig van
hen voorstander zijn van deze
ontheffing. Het zijn immers niet
de kapiteins maar de 'stuurlie
den aan de wal', die niet weten
wat zich op de brug van een
schip, varend in een nauw en
druk vaarwater afspeelt, die
menen dat het anders moet. De
ze voorstellers van het uitoefe
nen van een loodsdienst uitge
voerd in concurrentie en het
versoepelen van de loodsplicht
bekommeren zich niet of nau
welijks om een veilige vaart in
de wateren waar hun belangen
liggen. Zij zijn bereid om con
cessies te doen aan de veilig
heid. Door hen wordt de vraag
gesteld: wat is de prijs van vei
ligheid? In de luchtvaart bestaat
in dit verband een goede kreet:
'If you think safety is too expen
sive, try an accident."
Samenvattend kan worden ge
steld dat varen in concurrentie
de kwaliteit van de loodsing niet
ten goede komt. Dit in combina
tie met een onbeloodste vaart
van misschien wel dertig pro
cent of méér is vragen om cala
miteiten.
Doeke Roos, hoofdredacteur van
Loodswezen Visie, schreef boven
staande bijdrage op persoonlijke ti
tel.
pagina 13: Staten eisen onderzoek
door Mels Pees
Op 3 juni 1950 besteedde de
PZC aandacht aan een
Terneuzenaar die enige dagen
doorbracht in een gevangenis
binnen de Russische sector van
Wenen. De Russen hielden de
man vast en mishandelden hem
op verdenking van spionage.
Oostenrijk was na de oorlog
een bezet landVier mogendhe
den, de Verenigde Staten,
Frankrijk, Rusland en Enge
land deelden het grondgebied
op in verschillende sectoren.
Ook Wenen verdeelden ze in
verschillende 'taartpunten',
waarvan de Russische sector
het striktst afgebakend was.
Alleen in de binnenstad pa
trouilleerden de verschillende
troepen gezamenlijk. Gespro
ken werd zodoende wel van 'de
vier in een jeep'. Deze situatie
duurde tot 1955. Toen werd de
tweede republiek Oostenrijk
uitgeroepen.
In 1948 kwam een Engelse
schrijver naar Wenen om het
script te schrijven vooreen film
over de situatie in de stad. Het
eens zo trotse centrum van een
keizerrijk lag in puin. Negen
tigduizend woningen waren
niet onbewoonbaar. Gas, water
en licht functioneerden nau
welijks. De bevolking had hon
ger en moest zich schikken in
de wensen van de vier, onder
ling verdeelde, bezetters.
Smokkel, spionage en zwart
handel vierden hoogtij. Vooral
de illegale handel in penicilline
bloeide.
De op deze gegevens gebaseer
de film 'The Third Man', gaat
dan ook over de smokkel in dit
teressante perspectieven,
vooral voor Wenen. Als hoofd
stad van een land dat tijdens de
Koude Oorlog niet tot één van
de machtsblokken hoort, is het
een goede locatie voor topont
moetingen en internationale
'wondermiddel' en geeft een
goed beeld van het leven in de
stad.
Pas i n 19 5 5 vetrekken de bezet
ters uit Oostenrijk. De repu
bliek is weer vrij, maar moet
neutraal blijven. Dat opent in
instellingen. De Verenigde Na
ties bouwen een groot kantoor
en de OPEC vergadert er. Con
tacten tussen Amerikanen en
afgevaardigden van de Sovjet-
-Unie hebben hier plaats.
De Oostenrijkse regering doet
er in die dagen alles aan deze
onafhankelijke, neutrale sta
tus uit te bouwen. Bijvoorbeeld
door Arafat te ontvangen, lang
voordat de PLO-leider in het
Westen geaccepteerd wordt.
Aan die situatie kwam na de
val van het IJzeren Gordijn
geen verandering. In tegen
deel, Oostenrijk voelt zich één
met de Oost-Europese landen.
Wie op de landkaart kijkt, be
grijpt waarom: de stad Praag
bijvoorbeeld ligt een stuk wes
telijker dan Wenen, hetzelfde
geldt voor de grens tussen Po
len en Duitsland.
Het gezamenlijke verleden dat
het huidige Oostenrijk met
Hongarije, Tsjechië, Slowakije
en grote delen van Roemenie en
ex-Joegoslavië deelt, schept
natuurlijk ook een band. Net
als het feit dat het Sloveens één
van de officiële talen is binnen
Oostenrijk, vanwege de grote
Sloveense bevolkingsgroep.
Oostenrijk ziet zichzelf zo
doende graag als Europees
'draaipunt'. De ménsen hier
zijn als geen ander in staat con
tacten te leggen met de Oost-
-Europeanen. De nationale
luchtvaartmaatschappij vliegt
op veel van die landen. Oosten
rijkse banken profileren zich er
zeer nadrukkelijk en van hun
kant zijn de regeringen in de
oude kroonlanden zeker van
Oostenrijkse steun als het gaat
om Europese kwesties.
Sabotage
Diverse Franse en Engelse
kranten melden dat het neer
storten van twee Franse vlieg
tuigen in de Perzische Golf het
gevolg is van sabotage. Het
doel van die actie zou zijn ge
weest te voorkomen dat een in
specteur met een rapport over
de smokkel van dollars en pia
sters tussen Frankrijk en Indo-
China zou arriveren.
Naerebout
Burgemeester en wethouders
van Vlissingen hebben twee
ontwerpen laten maken voor
een nieuw standbeeld van
Frans Naerebout, de Vlissing-
se zeeheld uit de tijd van de
VOC. Het beeld kost ongeveer
12.000 gulden. B en W willen
het in het Bellamypark laten
neerzetten, tegenover de Voor
haven. Het oude standbeeld is
in de oorlog vermeld. Omdat
de gemeente was verzekerd te
gen molest, krijgt ze daarvoor
nog 2600 gulden terug.
Badplaats
De VW Westkapelle heeft be
sloten toe te treden tot de Pro
vinciale VW Zeeland. De
plaatselijke afdeling bestaat
nog maar kort, maar is vast
van plan Westkapelle tot een
populaire badplaats te ont
wikkelen. Er zijn plannen ge
maakt om de accommodaties
voor de toeristen te vergroten
en de aantrekkelijkheid van
het dorp te vergroten.
Uitgever:
J. C. Boersema
Hoofdredactie:
A L. Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Redactiefax (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118) 472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax (0113)273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel (0115) 686000
Fax. (0115) 686009
Hulst: s Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel. (0114)373839
Fax. (0114)373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel (0111)454647
Fax (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17 00 uur
Zierikzee en Hulst
8.30-17,00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener NV
Internet (http://www.pzc.nl):
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
redactie redactie@pzc.nl
exploitatie: internet@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 13.30 uur.
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20 30
tot 22 00 uur en zondagavond
van 20 00 tot 22 00 uur
Tel. (0118) 484000
Fax(0118) 470100
Abonnementsprijzen
bij automatische incasso:
(tussen haakjes prijs met acceptgiro)
per maand 36,70 (nvt)
per kwartaal 100.00 101.65)
per jaar 380.00 381.65)
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode
Losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,85 per stuk
zaterdag: 2,75 per stuk
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70 65 597
Postbank 35 93 00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
bij de advertentieorderafdeling
Tel. 0118-484321
