Barbecuen
plezierige
bezigheid
Hoofdrol
voor de hoed
Eerste Hollandse Nieuwe van de eeuw
PZC
Houtskool
blijft
koploper
Restaurantgids
voor Brussel
tafel en trend
45
Tentoonstelling
hoofddeksels
zaterdag 27 mei 2000
Het nationale barbecueseizoenis
dit jaar eerder en heftiger
losgebarsten dan ooit. Volgens de
landelijke winkelketen Intratuin
zijn er in de eerste vier maanden al
zestig procent meer barbecues
verkocht dan in dezelfde periode
van vorig jaar. Vooral kostbare
modellen zoals betonnen barbecues,
zijn niet aan te slepen. Ook gas- en
elektrische exemplaren zijn in
opkomst. Toch zal de
houtskoolbarbecue nog lang
koploper blijven.
Het massale vleesbranden als
afsluiting van een warme zo
merdag neemt Amerikaanse vor
men aan. In de Verenigde Staten
bezit zeventig procent van de
huishoudens een barbecue. Het
apparaat wordt flink gebruikt
ook. En lang niet alleen in de
weekeinden.
De liefde voor het barbecuen heb
ben de Amerikanen ooit van de in
dianen overgenomen.
Spaanse kolonisten zagen in de
zeventiende eeuw de inlandse be
volking hun vlees in de open lucht
grillen; ze noemden dat 'barba-
coa'. De Engelsen vertaalden het
in barbecuen en ze ontdekten dat
het een plezierige bezigheid was.
„Vandaar dat barbecuen in de
Verenigde Staten een gewoon on
derdeel is van het dagelijkse leven,
terwijl in ons land alleen de week
einden daarvoor worden gereser
veerd", zegt Jan Lammers van
Themans Zutphen, een van de
grootste Nederlandse barbecue
importeurs.
„Voor ons is barbecuen een beves
tiging van het mooie weer", ver
volgt hij. „Opvallend is trouwens
dat in Nederland en andere
Noord-Europesë landen zoals
Duitsland, Noorwegen en Zweden
veel meer barbecues worden ver
kocht dan in Mediterrane stre
ken."
Nauwkeurige verkoopcijfers zijn
er niet, maar Lammers schat dat er
in Nederland jaarlijks tussen de
dertig en vijftig miljoen gulden in
deze apparatuur omgaat. „De om
zetten nemen behoorlijk toe en
vooral betonnen- en gasbarbecues
zijn in opkomst."
Houtskool
De overgrote meerderheid van de
liefhebbers schroeit vlees en vis
nog steeds bij voorkeur op houts
kool. Van oudsher is er een enorm
aanbod houtskoolbarbecues in al
lerlei soorten, maten en prijzen.
Supermarkten verkopen uit Azië
geïmporteerde, eenvoudige exem
plaren voor nog geen tientje. Wie
nog goedkoper uit wil zijn, kan
met een paar vuurvaste stenen en
wat gaas zijn eigen bakoventje in
elkaar knutselen.
„De voordelige barbecues vinden
vooral gretig aftrek bij beginners.
Ze nemen het apparaatje mee op
vakantie, hebben geen zin om het
schoon te maken en gooien de bar
becue bij thuiskomst weg", zegt
Lammers. „Lieden met meer erva
ring schaffen een wat kostbaarder
merkexemplaar aan en gaan er
ook wat zorgvuldiger mee om."
Een bekend en degelijk merk is
Weber, dat houtskoolmodellen le
vert van ruim honderd tot driedui
zend gulden. De 'Webers' hebben
een bolle vorm en deksel. Zo'n
deksel voorkomt opflakkeringen
van het vuur en rookoverlast.
Met of zonder deksel, houtskool
barbecues vereisen meer handig
heid dan gas- of elektrische exem
plaren. Lastig is bijvoorbeeld om
met aanmaakblokjes de houtskool
aan te steken. Verder worden han
den vies en kan afdruipend vet van
het vlees een gemene vlammen
veroorzaken waardoor de hapjes
verbranden en uitdrogen. Maar
houtskoolbai'becues zijn natuur
lijk het mooiste wat er is voor lie
den die vuurtje stoken gezellig
vinden.
Gemak
Wie puur gemak verkiest, kan be
ter een gas- of elektrische barbe
cue in de tuin zetten. Ze kosten wel
een paar centen meer: gasbarbe
cues van Weber bijvoorbeeld tus
sen 1500 en 5000 gulden. Maar een
druk op de knop is bij sommige
modellen al voldoende om het
vuur aan te steken. De felheid van
het vuur laat zich ook regelen.
Al jaren wordt betwijfeld of bar
becuen wel zo gezond is. Dat geldt
zeker ongare eindproducten,
vooral als dat kip is die met sal
monella besmet kan zijn, en
zwartgeblakerde resultaten. De
De overgrote meerderheid van de liefhebbers van barbecue schroeit vlees en vis nog steeds bij voorkeur op
houtskool.
Amerikaanse academie voor de
wetenschap (The National Acade
my of Science) adviseert om meer
redenen soberheid. Sommige on
derzoekers van deze instantie
melden dat bepaalde cellen van
proteïne- en vetrijk voedsel, zoals
hamburgers, door de hitte van
barbecuevuur veranderen. De
verandering zou een mogelijke
oorzaak van kanker kunnen zijn.
Woordvoerder Karei van Koppen
van de Nederlandse Kankerbe
strijding (KWF) dient de soep voor
Nederlandse liefhebbers niet zo
heet op. „In de Verenigde Staten
wordt veel meer gebarbecued en is
het gevaar dus groter, terwijl in
ons land het eetfestijn minder
vaak plaatsvindt. Wel is het ver
standig om vlees niet zwart te la
ten aanbranden en het druipen en
verbranden van vet te voorkomen.
Daartoe kun je het vlees in alumi
niumfolie wikkelen."
Dom
Het stomste dat een barbecuer kan
doen is spiritus gooien op smeu
lende houtskool. Jaarlijks lopen
daardoor talrijke mensen brand
wonden op. De Stichting Consu
ment en Veiligheid becijferde re
centelijk dat gemiddeld (over
1997 en 1998 gemeten) jaarlijks
150 barbecueslachtoffers op een
spoedeisende hulpafdeling van
een ziekenhuis terechtkomen; bij
na een kwart is jonger dan vier
jaar. Om ongelukken te voorko
men, is het ook handig om te bar
becuen met een windscherm: von
ken kunnen dan door de wind niet
zo snél overspringen op brand
baar materiaal als droog gras.
De veiligste methode, zo adviseert
de Nederlandse Brandwonden
Stichting, is om elektrisch te bar
becuen. Daarbij is de liefhebber
niet afhankelijk van het weer,
want zo'n exemplaar is ook bin
nenshuis te gebruiken.
Alex van Hoof
De eerste Hollandse Nieuwe
van de 21 eeuw komt er aan.
Sterker nog: ze is er al. Bij veel
vishandelaren liggen ze dit
weekeinde al te wachten op gre
tige liefhebbers. Eigenlijk mag
niemand er vóór de komende
woensdag van proeven.
Via achterdeurtjes is het ieder
jaar weer mogelijk om al een of
twee dagen eerder de kwaliteit
van de Hollandse Nieuwe te kun
nen beoordelen. Afspraken in de
vishandel zijn niet altijd even
waterdicht. Officieel zal de eer
ste Hollandse Nieuwe dinsdag op
de visafslag in Scheveningen
worden aangeboden. De volgen
de dag is de Hollandse Nieuwe
overal in het land te koop.
De belangstelling voor de Hol
landse Nieuwe, een echte Neder
landse primeur, neemt ai'. Niet
omdat de vis tegenwoordig voor
namelijk door vissers uit de
Scandinavische landen wordt
gevangen. Dat blijkt voor de wa
re liefhebber geen enkel bezwaar
op te leveren, zeker niet sinds en
kele jaren geleden werd besloten
om de haring wat later aan te
voeren. De door de Denen, Noren
en Zweden gevangen haringen
zijn dan net zo vet als de haringen
van de Nederlanderse vissers.
Daarom is de datum van eerste
aanvoer van de Hollandse Nieu
we verschoven van de tweede
naar de laatste week van de
maand mei.
Wie de komende tijd bij harings
talletjes en viswinkels kijkt zal al
gauw opmerken dat het vooral
ouderen zijn die er een haringkje
komen pakken. Jongeren blijven
er weg. Zij hebben minder waar
dering voor de Hollandse Nieu
we. Zij mijden ook de haringpar
ty's die dit jaar vooral in de
maand juni worden gehouden.
Die haringfeestjes zijn daardoor
niet meer wat ze ooit waren. Te
genwoordig moet er ook gerookte
zalm, gerookte paling, kreeft en
kaviaar worden aangeboden wil
men de bijeenkomst naar beho
ren laten slagen.
Weddenschappen
In restaurants en veel andere eet-
gelegenheden komen de Hol
landse Nieuwe nauwelijks meer
op de kaart voor. Ooit was dat an
ders. Niet eens zo heel lang gele
den, toen men op de Schevening-
se visafslag weddenschappen
afsloot om de prijs van de eerste
Hollandse Nieuwe die de inder
tijd befaamde Haagse restaura
teur Frits Saur in zijn delicates-
senwinkel op de hoek van Korte
Voorhout en Hoge Nieuwstraat
aanbood. In de jaren '50 kon je er
vooral de notabelen van de stad
en veel ministers en leden van het
parlement aantreffen die er een
haringkje kwamen verschalken.
De Hollandse Nieuwe van Saur
diende je zonder gesnipperde
uitjes te eten. Je dronk er wel bij:
jonge of oude jenever of koren
wijn. Dat er ook een glas droge
sherry (manzanilla of fino) bij
paste, had men toen nog niet ont
dekt. Weldronkmen er, maar dan
wel aan tafel in het restaurant,
een glas droge witte wijn, zoals
Haring happen, het seizoen is al begonnen. Bij veel vishandelaren ligt de Nieuwe Haring vanaf vandaag in de winkel. foto Ermi rtdo Armi no
Muscadet, bij. Met de gesnipper
de uitj es bij de Hollandse Nieuwe
zijn de ware haringliefhebbers
het overigens nog altijd niet eens.
Ze werden er vroeger bij gegeven,
wanneer de haring wat ouder
werd en een min of meer ranzige
smaak had gekregen. Amster
dammers, altijd tegen de draad
in, aten er naast de uitjes ook
graag in schijfjes gesneden zure
of zoetzure augurken bij. De
uitjes en de augurken verdoezel
den als het wai'e de minder goede
smaak van de haring. Dat kon tot
in de jaren '60 nog wel eens voor
komen.
Vanda ag komt er geen haring met
een kwalijke smaak meer op de
markt. Die tijd is voorbij. Wie
denken zou dat daarmee ook de
uitjes en de augurken zouden
verdwijnen komt bedrogen uit.
Steeds meer Nederlanders willen
die uitjes er juist wel bij hebben,
zoals ze in Amsterdam en omge
ving de haxnng niet eten zonder
die schijfjes augurk er bij
Invriezen
Tegenwoordig is men verplicht
haring onmiddellijk na het ka
ken in te vriezen. Pas daarna mag
ze worden verkocht. De gevrees
de haringworm wordt op die ma
nier vernietigd. Officieel hoeft
dat invriezen niet langer dan 24
uur te durenLanger mag het ook
en juist daardoor kunnen we te
genwoordig het gehele jaar door
van Hollandse Nieuwe genieten.
Zelfs tot aan het moment waarop
de eerste Nieuwe van het seizoen
wordt aangevoerd. Voor de lief
hebbers een grote meevaller.
Toch zullen zij er op blijven wij
zen dat de smaak van de eerste
échte Hollandse Nieuwe anders
is.
Tip: vergeet de uitjes en wentel
haringfilets voortaan door rag
fijn gesneden verse bieslook. Een
delicatesse die het waard ge
weest zou zijn om door Frits Saur
in zijn winkel te worden ver
kocht.
Hans Belterman
In de dagelijkse receptenrubriek op
pagina vier recepten met nieuwe ha
ring en andere seizoensgebonden
producten.
Decennia na zijn verdwijning als
vertrouwd kledingstuk raakt de
hoed langzaamaan weer in de
belangstelling. Van eenvoudig
hoofddeksel tot extravagante
draagsculptuur. Voor de expositie
Hollywood-hoed maakten veertig
Nederlandse ontwerpers een
hoofddeksel geïnspireerd op hun
favoriete speelfilm of musical. Een van
hen is Gerrie Bos. 'De hoed is bezig aan
een come-back.
Ze woonde jarenlang in Rijssen,
waar de hoed nooit uit de mo
de is geweest en vooral op zondag
het straatbeeld domineert. Maar
de ontwerpen van hoedenmaak
ster Gerrie Bos zijn veel te extra
vagant en kunstzinnig voor de we
kelijkse kerkgang.
Drie jaar geleden verhuisde ze sa
men met man en kinderen naar
Twello en werd ze eigenaresse van
Het Holthuis, een oudstatig land
goed in Twello dat zijn oorsprong
vindt in de vijftiende eeuw. In het
zojuist voltooide en in oude stijl
gebouwde koetshuis is tot en met
16 juni de expositie Hollywood-
hoed te zien. Gerrie Bos verleent
niet alleen gastvrijheid aan de ex
positie, maar is ook een van de
deelnemende ontwerpers. De ten
toonstelling is een initiatief van
het landelijke Hoedenplatform,
dat hiermee de hoed wil promoten.
Veertig ontwei-pers werden uitge
nodigd een hoofddeksel te ont
werpen, geïnspireerd op hun favo
riete speelfilm of musical. Dat
resulteerde in een bont scala aan
hoofddeksels en draagsculpturen,
geïnspireerd op onder meer de
films Hello Dolly, Annie, Stars
Wars, Gone with the wind, For
your eyes only, Mary Poppins,
Nell, West Side Story, The English
Patient en Dr. Zhivago.
Hoedenprijs
Zo is er een veren avondhoedje van
Sandra Krantz te zien, gemaakt
naar Hitchcocks The Birds. Toque
Taupée maakte een tropenhelm
van strookjes berkentriplex, ge
baseerd op de film Out of Africa.
Haar inzending won de Eerste Ne
derlandse Hoedenprijs en werd
aangekocht door het Gemeente
museum in Den Haag. Het Hoe
denplatform is voornemens de
prijs iedere twee jaar uit te reiken.
Gerrie Bos was zo enthousiast
over de inzendingen, dat ze be
sloot een groot deel van de collec
tie in huis te halen.
Bos liet zich inspireren door het
lied Raindrops keep falling on my
head uit de film Butch Cassidy and
The Sundance Kid. Haar hoed,
gemaakt van antx-acietkleurig
haarvilt, valt nog het beste te ver
gelijken met een opengewerkte
regendruppel. „Regendruppels
vallen op het hoofd en door de
warmte van de zon ontstaan nieu
we ideeën en creaties", licht ze
haar ontwerp toe.
Gerrie Bos is van huis uit lerares
naaldvakken, maar ging de mode
academie doen, toen ze uit de klei
ne kinderen was. Door bijscholing
en deelname aan modeshows, ex
posities en ontwerpwedstrijden
(waaxwoor ze in binnen- en buiten
land diverse malen genomineerd
werd) ontwikkelde ze zich in het
hoedenvak.
Haar voorkeur gaat uit naar het
vormgeven van extravagante,
niet-alledaagse ontwerpen, waar
bij ze haar fantasie de vrije loop
kan laten gaan. Daarbij maakt ze
gebruik van een grote verschei
denheid aan materialen. 'Maar',
zegt ze nadrukkelijk, „ik doe geen
concessies aan de draagbaarheid.
Hoewel ik in veel ontwerpen grap
jes verwerk en ook wel eens exem
plaren puur voor de lol maak,
moet zo'n hoed wel prettig zitten."
Elke hoed heeft een eigen verhaal
en is handgemaakt. Gerrie Bos is
een van de weinige hoedenont-
werpers in Nederland die nog op
traditionele wijze werkt. „Elke
steek is met de hand gezet. Ik werk
puur ambachtelijk. Dat betekent
echter wel dat het proces veel ge
duld en doorzettingsvermogen
vergt."
Vooral het modelleren van de hoe
den is een tijdrovend en secuur
werkje. In haar atelier op de eerste
verdieping van het landgoed staan
tientallen lindehouten mallen in
de kast. De meeste heeft ze laten
maken of gekregen, enkele zijn
antiek. Tijdens het modelleren
wordt het vilt met behulp van een
stoomstrijkijzer om de mallen ge
trokken en vexwolgens vastgezet
met spelden.
Haar ontwerpen zijn unica. „Er
gaat hier niet één hoed de deur uit
waar al een tweede van is. Voor ik
aan het werk ga, praat ik eerst uit
voerig met een klant, om op die
manier een beeld te krijgen van
zijn of haar persoonlijkheid. Daar
pas ik het ontwerp op aan", zegt
ze. Zelfs als klanten zich kort voor
een gelegenheid bij haar melden,
pakt ze geen bestaand model uit de
kast, maar werkt ze onder hoog
spanning tot in de late uurtjes
door. Zo werd ze kort voor het hu
welijk van prins Maurits en Mari-
lène van den Broek benaderd door
enkele Apeldooxmse dames die in
allerijl op zoek wax-en naar een
hoed voor de tx-ouwdienst.
,Ik maak altijd hoeden die op ver
schillende manieren te dragen zijn
en daarmee voor diverse gelegen
heden geschikt zijn. Niet voor
niets luidt het spreekwoord: zo de
wind waait, waait mijn hoedje.
Welke hoed je draagt, en op welke
manier, is afhankelijk van hoe je
die dag 'gemutst' bent."
Zo vroeg een ambassadeursvrouw
eens om een hoed die haar tijdens
een receptie niet zou belemmeren
de gasten met een kus te begroe
ten. „Maar draag je de hoed an
dersom", zo demonstreert Gerrie
met een vergelijkbaar model„dan
is het juist heel moeilijk om elkaar
te kussen. Heel handig als je een
beetje afstand wilt bewaren."
Kunst
De hoed is de laatste jaren weer in
opkomst, merkt Gerrie. „De hoed
heeft tijden in een dip gezeten en
was jarenlang een ondergescho
ven kindje in de mode. Dat is nu
gelukkig aan het verandex'en, al is
de hoed in de kunst nog altijd een
witte plek."
Vrouwen die een hoed dragen, la
ten zien dat ze lef hebben, .vindt
Gerrie Bos. Dat het hoofd van de
een zich gemakkelijker zou lenen
voor een hoed dan het hoofd van
de ander, noemt ze 'grote onzin'.
„Iedereen kan een hoed dragen.
Maar kies dan wel een hoed die
past bij je persoonlijkheid."
Corine van Zuthem
De expositie Hollywood-hoed loopt
tot en met begin juli en is alleen in
groepsverband en op afspraak te, be
zichtigen. De rondleiding ivordt afge
sloten met een high tea. Voor meer in
formatie: 0571-270395.
Hoedenmaakster Gerrie Bos tussen haar eigen ontwerpen.
foto Werner Rauwerdink
Bij Mo'Media in Tilburg verscheen het aardig gidsje Unieke restau
rants van Brussel en hun leideerste recepten. Marie Jacqmin, die zelf
jaren in Brussel heeft gewoond, selecteerde de 34 leukste restaurants
van de stad en peuterde bij alle chefkoks twee favoriete recepten los. In
dit boekje is veel zorg besteed aan de fotografie. Elk restaurant is voor
zien van een interieurfoto en een foto van de chefkok, personeel en/of de
uitbater. Daarnaast geeft de gids kooktips en is het voorzien van een
overzichtelijke plattegrond. Unieke restaurants van Brussel maakt deel
uit van een serie waarin eerder onder meer een deel voor Antwerpen is
verschenen.
ISBN 90-5767-033-X. Prijs f 24,50
