halfrond
Je wordt niet mooi van doping
reportage
26
De mythe van
superslank en
mooi gespierd
zaterdag 27 mei 2000
V-
RUDEN RIEMENS
Nog in de wintervacht of een paar
pondjes te veel, in de sportschool
komt het wel goed. Dat geldt ook voor
slappe, uitgezakte lichamen of magere
lijven die maar net de winter hebben
overleefd. Flink trainen. En als dat niet
genoeg is, dan is er altijd wel een kuurtje
om Moeder Natuur een handje te helpen.
Voor het allesoverheersende
schoonheidsideaal bestaan er geen risico's.
Het strand lonkt. En dus de greep naar
anabole steroïden, groeihormonen,
smartdrugs, synthetische afslankers,
amfetaminen en schildklierpreparaten.
De gemiddelde sportschoolbezoe-
j ker wil er eigenlijk alleen maar
een beetje goed uitzien. Maar dat moet
dan altijd binnen een paar weken of
maanden gebeuren en dat gaat natuurlijk
niet." Na jaren verbaast Rens van Kleij
van het Nederlands Centrum voor Do-
pingvraagstukken (NeCeDo) in Rotter
dam zich er nog steeds over.,Er is zo wei
nig kennis over doping en de werking van
het eigen lichaam. Dat geldt zelfs voor
topsporters. Er zijn mensen, die alles voor
hun uiterlijk over hebben. Lukt het niet
op de traditionele manier, dan maar via
doping."
De stap naar doping is niet groot. Vooral
niet wanneer er, zoals in Nederland, toch
al een voedingsbodem bestaat voor een
pillencultuur. Voedingssupplementen en
vitaminepreparaten zijn niet aan te sle
pen. De stap naar doping is dan ook niet
zo groot als wel gedacht. Valkuilen en risi
cogroepen te over.'Vooral mensen die
maar lukraak elk middeltje bestellen op
homeshopping-tv zijn zo'n risicogroep.
,Ze rollen zich een breuk op een stuk plas
tic zonder dat er iets gebeurt of ze knap
pen af op die pieper die afgaat wanneer ze
hun buik ontspannen. Dat ding werkt ook
al niet. Die mensen zijn zo bezeten van een
slank of juist gespierd lichaam, dat ze er
echt alles voor over hebben. Zelfs de
meest gevaarlijke rotzooi."
Rens van Kleij is afgestudeerd bewe
gingswetenschapper en doet de public re
lations voor het NeCeDo. Een belangrijk
deel van zijn tijd gaat zitten in de voor
lichting aan (top)sporters en recreanten.
Hij blijft zich verbazen over de onwetend
heid en het gemak waarmee naar doping-
middelen wordt gegrepen. De weg naar
doping is in bijna alle gevallen identiek.
„Mensen beginnen enthousiast te trainen
of te sporten, maar als na verloop van tijd
het resultaat uitblijft, gaan ze zich afvra
gen of ze het wel goed doen. Waarschijn
lijk is er niemand die hen ooit heeft
verteld dat je met bodybuilding op na
tuurlijke basis anderhalf tot drie kilo per
jaar aan spiermassa kunt toenemen. Toe
gegeven, dat is niet zo veel, maar zo zit het
menselijk lichaam nu eenmaal in elkaar.
Om een gespierd lichaam te krijgen moet
j e lang trainen en geduld hebbenEn dat is
nu precies wat de gemiddelde sport
schoolbezoeker niet heeft. Die wil resul
taten zien en die krijgt hij het snelste met
anabole steroïden", geeft Van Kleij toe.
Decaatje
Met behulp van anabole steroïden kun je
in acht tot tien weken drie tot vijf kilo
aankomen door groei van de spiermassa.
Met zware androgene (vermannelijk
ende) anabolen zelfs tien kilo of meer. Het
begint voor veel sporters heel onschuldig
met Decadurabolin, een milde anabole
steroïde, bijna liefkozend Decaatje ge
noemd. Eenmaal in het circuit vervallen
gebruikers in vaste ritmes van kuren, bij
werkingen onderdrukken, afkicken en
opnieuw kuren. „De'met anabole steroï
den opgebouwde spiermassa is niet blij
vend. Na verloop van tijd raak je de kilo's
ook weer kwijt. Dus gaan mensen op
nieuw kuren en altijd zwaarder dan de vo
rige keer. Anabolengebruik kent ook nog
een aantal, per product verschillende,
geestelijke en lichamelijke bijwerkingen.
Die variëren van chronische hoofdpijn,
slapeloosheid, duizeligheid, concentra
tieverlies en maagbloedingen tot psycho
sen, onbeheersbaar agressief gedrag, een
krimpend scrotum, verminderend libido,
hartkwalen en leveraandoeningen. Stop
je met een kuur, dan weet je helemaal niet
wat je overkomt. Sommigen bodybuil
ders kuren daarom permanent. Daar gaat
je lichaam aan kapot", aldus Van Kleij.
Geslachtshormoon
Anabole (spierversterkende) androgene
(vermannelijkende) steroïden vormen de
verzamelnaam voor synthetisch vervaar
digde varianten op het mannelijk
geslachtshormoon testosteron. „Testos
teron bevordert de aanmaak van spier
massa. Het verhoogt het rendement van je
training", zegt van Kleij. Van Kleij kan er
moeilijk bij dat mensen zo weinig respect
voor de werking van hun eigen lichaam
In sommige gevallen gaat het niet goed met de man of vrouw die met behulp van oefeningen in de sportschool een paar kilo wil afval
len. Men grijpt dan naar doping.
hebben. „Het lichaam is een zeer verfijn
de, zelfregulerende machine. Je gaat
knoeien aan een motor die perfect in ba
lans is. Daar kom je wel achter op het mo
ment dat j e stopt met een kuur. Dan zal het
geruime tijd duren voor het lichaam zijn
oude functies weer opneemt." De tiental
len geestelijke en lichamelijke bijwerkin
gen van een anabole steroïdenkuur ten
spijt hebben experimentele gebruikers
ontdekt dat de spieropbouwende effecten
van anabolen versterkt worden door deze
te combineren met groeihormonen en in
suline of een combinatie van beide. Bijko
mend voordeel is dat groeihormonen niet
op te sporen zijn. Groeihormonen starten
processen op die de botgroei, de spiergroei
en de stofwisseling aansturen.
Typerend voor het dopinggebruik zijn de
aanvullende middelen die worden geslikt
om de bijwerkingen of negatieve gevol
gen van de doping te onderdrukken. In het
geval van de groeihormonen bijvoorbeeld
is het voordeel (het remmen van de gluco-
se-opname) ook een nadeel. Te weinig
glucose leidt op den duur namelijk tot af
braak van spiereiwitten en daarmee van
de spiermassa. Precies het tegenoverge
stelde dus van wat een bodybuilder wil
bereiken. Maar dat kan weer worden ver
holpen met insuline, dat er voor zorgt dat
er meer spiereiwit kan worden opge
bouwd. Maar als je zelf veel insuline aan
je lichaam toevoegt (een stof die het li
chaam ook zelf al aanmaakt) krijg je vol
gens Van Kleij weer problemen met de
energietoevoer naar de hersenen. „De
kans dat je in coma raakt en daar blijven
de hersenbeschadiging aan overhoudt is
dan reëel aanwezig", aldus van Kleij.
Inmiddels hebben ook de zogenoemde
smartdrugs hun intrede gedaan in het do-
pingcircuit. Vooral de partydrug GHB is
bijzonder populair. Dit tot grote verba
zing van de dopingexperts, want de werk
zame dosis is voor iedereen sterk verschil
lend en juist dat maakt het effect zo
onvoorspelbaar.
Van Kleij: „Sterker nog, de geleerden we
ten nog steeds niet precies wat GHB doet
en waarom. Op internet en in sportscho
len wordt het aangeboden als wonder
middel. In sportscholen wordt het ge
bruikt als alternatief voor groeihormoon
en anabole steroïden. Je krijgt er ook vre
selijk veel energie van, zeggen gebruikers,
maar vooral de verkopers."
„De handel in deze producten, groeihor
monen, afslankers en anabole steroïden is
in handen van het zwarte circuit", legt
Van Kleij uit. „De meeste handelaren
worden er weliswaar niet rijk van, maar
zij willen toch zo veel mogelijk verkopen.
Ze verschaffen dus eenzijdige voorlich
ting. Over de negatieve aspecten spreken
de handelaren liever niet. Tegenover de
'groeiers' in de sportschool, staan de 'af
vallers' in de fitnesscentra. Zowelmanne-
lijke als vrouwelijke sporters zijn de cen
timeters liever kwijt dan rijk. Kilo's en
centimeters kunnen met fysieke inspan
ningen en verandering van het eetpatroon
worden verminderd, maar dat gaat velen
niet snel genoeg. Daarom wordt er vaak
naar kunstmatige middelen gegrepen.
„Afslankmiddelen moeten vooral de vet-
verbranding stimuleren. Dat gebeurt
enerzijds door de temperatuur van het li
chaam te verhogen waardoor er meer ca
lorieën worden verbrand en anderzijds de
eetlust te remmen, zoals middelen op am
fetaminebasis doen. Ook worden er
schildklierhormonen gebruikt, Die zetten
de schildklier, verantwoordelijk voor de
verbranding van voedsel in het lichaam,
een paar tandjes hoger. „Als je gaat knoei
en mgt de organen in je lichaam is het ein
de zoek", waarschuwt Van Kleij. „Je gaat
er langzaam aan kapot. Overdag voel je je
hyper, maar 's nachts kun je niet slapen.
Het sloopt je helemaal."
„De zwaarste afslankmiddelen op amfe
taminebasis hebben na hun hoogtepunt in
de jaren zestig en zeventig terrein verlo
ren. Ze waren vreselijk verslavend en ze
zorgden voor ernstige psychische stoor
nissen. Je zou denken dat je niemand
hoeft uit te leggen dat deze middelen een
aanslag op je lichaam zijn, maar de vraag
naar mildere varianten als fentermine
(Ionamin) en fenfluramine (Ponderal) is
groot.
Ook buiten sportscholen en fitnesscentra
of op Internet wordt er flink in gehandeld.
Je kunt inderdaad gewichtsverlies van
enkele kilo's per week bereiken, maar de
bijwerkingen hakken er flink in. Die vari
eren van afwijkingen aan lever en bijnier
schors tot maagbloedingen, duizeligheid,
aanhoudende zware hoofdpijnen, con
centratiestoornissen, sufheid en onver
klaarbare agressiviteit. Voordat je daar
aan begint moet je jezelf toch eens afvra
gen of het je al die ellende wel waard is.
Vooral omdat de kilo's er toch weer aan
komen."
Ronald Massaut
