kunst
cultuur
Spannend
parcours in
de Vleeshal
Krijn de Koning binnen-buiten
15
11
Weerbarstig romanticus bezingt
de aardappelsorteermachine
Oscar van den Boogaard heeft
een grote binnenwereld
Pierre Boulez (75) weet als componist
én dirigent nog steeds respect
af te dwingen
Daniel Kramer fotografeerde
Bob Dylan op zijn weg
naar wereldroem
Beeld voor de Vleeshal van Krijn de Koning werd afgelopen week opgebouwd. fotografie Lex de Meester
naar die volgens hem extreem
dominante ruimte kijken. Hij
heeft gekozen voor een
paradoxale aanpak. Door de
bezoekers voor het grootste deel
het zicht op de ruimte te
ontnemen, wil hij dat ze die
beter in ogenschouw nemen.
'We zien niet een beeld in de
ruimte, maar de ruimte vanuit
het beeld', aldus het persbericht
waarin de expositie wordt
aangekondigd.
„Ik heb de ruimte bijna
geneutraliseerd. Naar mijn idee
komt hij daardoor heel erg tot
zijn recht. Ik ben een paar keer
in de Vleeshal geweest om
tentoonstellingen te bezoeken.
Elke keer als je komt kijken wat
er is, zie je eerst die ruimte. Die
is zo stérk, zo dominant, dat ik
niet anders kan dan daar
letterlijk mee aan het werk
gaan. Veel kunstenaars geven de
Vleeshal te veel krediet. Ze
kijken er niet eens naar, de
Vleeshal deint wel mee, ze
houden wel van het sacrale
.sfeertje, plaatsen hier en daar
een accentje, naar mijn idee
wordt er vaak te licht mee
omgesprongen
Vooral voor mensen die de
Vleeshal (denken te) kennen,
werkt De Konings aanpak.
Lopend door de lange, donkere
gang komt het beeld van wat
daarbuiten moet zijn scherp
voor ogen. En dwalend door de
kamers en gangen, onstaat het
bewustzijn dat de monumentale
ruimte toch eigenlijk wel smal
is. In de vertrekken zonder dak
wordt de blik meteen naar
boven getrokken, naar het
prachtige plafond. ,,Datis
perfect", reageert de
kunstenaar.Mijn ruimte
genereert dus een soort
aandacht. Er wordt blijkbaar
een sensatie opgeroepen. En een
positieve ook, één van
nieuwsgierigheid, van
oplettendheid, van aandacht.
Dat is precies wat ik probeer."
De Konings werk heeft niets
met conceptuele kunst of
eigentijdse varianten daarop te
maken. „Een plot of een verhaal
interesseert me niet, mijn kunst
speelt zich niet louter af in het
hoofd. Het gaat mij om wat mijn
ruimte met je doet, om een vrij
zinnelijke ervaring van de
dingen. Ik verbaas me over de
hedendaagse kunstenaars die
roepen dat ze het leven weer in
de kunst brengen. Meestal
hebben die mensen geen begrip
van het echte leven. Het leven is
vaak saai, gênant, pijnlijk soms,
mooi, allemaal zaken in ieder
geval die ik juist niet zie in de
kunst van de mensen die dat
soort dingen roepen. Ik
positioneer me daartegen. Ik
ben niet bezig met ideeën en
concepten. Mijn werk mag
nieuwsgierigheid opwekken of
mooi zijn. Veel mensen noemen
dat klassiek. Ik vind dat best,
hoewel mijn werk zich
natuurlijk helemaal niet braaf
en klassiek voordoet."
„Waar ik moeite mee heb, is de
geconditioneerdheid in denken.
Grote ideeën belemmeren je te
kijken naar de dingen zoals ze
zich voordoen. Mijn
idealistische streven is mensen
weer naar de dingen te laten
kijken zoals ze zich voordoen. In
de eerste plaats geldt dat
natuurlijk gewoon voor mijzelf.
Het is mijn eigen gevecht. Mijn
kunst heeft alles te maken met
hoe ik in het leven sta en de
dingen ervaar."
Fysieke ervaring
„Een statement maken over
kunst is wel mijn laatste zorg. Ik
wil mensen een fysieke ervaring
geven. Mijn werk gaat niet over
kunst, mijn werk gaat over het
leven zelf. Ik heb niet de
pretentie dat ik het leven
begrijp, ik doe wel pogingen het
te begrijpen. Of mijn werk ook
echt kunst is, is helemaal niet
belangrijk. Het functioneert
wel als kunst, daaraan valt niet
te ontkomen, maar ik hoop het
toch echt over het leven te
hebben."
„Het is gezond om je als mens
met je directe omgeving bezig te
houden. Als je een heldere visie
op de realiteit hebt, zie je ook
waarom je dingen doet en kun je
ingrijpen als dingen fout gaan.
Daarom maak ik liever zo'n
ruimte die je fysiek ervaart dan
dat ik mijn nachtmerries
probeer vorm te geven. Dat zou
therapeutisch misschien wel
goed zijn, maar niet erg
interessant als communicatie.
Zeer oninteressant zelfs."
Ernstjan Rozendaal
ij heeft het zo vaak gezien. Toeristen die de deur
van de Vleeshal in Middelburg openen en vol
verwachting de monumentale ruimte in blikken.
{En o jee, wat blijkt? Er staat een installatie van een
jkunstenaar. „Je ziet ze schrikken omdat er iets anders is dan
}ze verwachtten", zegt Krijn de Koning. „Meestal gaan ze
meteen weer weg." Met een bouwwerk dat de Vleeshal in
eerste instantie totaal aan het oog onttrekt hoopt de
Amsterdamse kunstenaar argeloze bezoekers wel naar
oinnen te lokken.
ie vanaf zondag de grote
deur aan de Middelburgse
{Markt opent, kijkt in een lange,
donkere gang. De Koning: „Die
ihoudt de belofte in dat aan het
{einde ervan iets te zien is. Ook
;bij mensen die niet speciaal voor
kunst naar de Vleeshal komen,
wordt mogelijk de
nieuwsgierigheid geprikkeld.
Ik hoop dat ze een sensatie
ervaren van: Waar ben ik? Wat is*
dit?"
De Amsterdamse kunstenaar
heeft een compleet gebouw in de
Vleeshal laten optrekken. De
lange gang leidt naar een soort
doolhof - De Koning spreekt
liever van een parcours - van
gangen en kamers. Op sommige
gedeelten zit een dak, op andere
gedeelten niet. In sommige
doorgangen is een deur
gehangen en in andere niet. Een
tiental ramen biedt uitzicht op
de binnenmuren van de
Vleeshal.
„Ik beschouw mijn bouwwerk
als een compositie", vertelt De
Koning. „Als je binnenkomt
loop je tegen wanden aan, er zit
maat in, je bent je bewust dat je
een weg zoekt. Dat is geen
toeval. Dat heb ik zo gewild,
omdat ik denk dat dat boeiend
is. Het is niet mijn bedoeling
mensen een akelig gevoel te
geven, wat je met een doolhof of
een spookhuis zou kunnen doen,
ik wil ze een speciale ervaring
bieden. Ze mogen het mooi
vinden, ze mogen het
opwekkend vinden, ze mogen
het spannend vinden. Het zijn
eigenlijk simpele dingen die
maken dat iets kunst is. Voor mij
is dat een ervaring."
Bewust maken
Net als met zijn andere, altijd
sterk architectonische
kunstwerken wil De Koning
zijn publiek bewust maken van
de ruimte waarin het zich
bevindt. In de Vleeshal wil hij
dat mensen met nieuwe ogen
Werktekening van het
'bouwwerk zonder dak.
Krijn de Koning
Bij de opening van de expositie van Krijn de Koning in de Vlees
hal in Middelburg verschijnt tegelijkertijd een catalogus van
zijn werk. Zijn meeste kunstwerken zijn van tijdelijke aard. Docu
mentatie in de vorm van beschrijvingen, tekeningen, maquettes en
foto's zijn al wat na een expositie resteert. Die overblijfselen zijn nu
gebundeld in het boek Krijn de Koning, Binnen-buiten/Inside-out
side. Daarin zijn ook foto's opgenomen die De Koning op verschil
lende plekken heeft gemaakt van een (ruimtelijke) ordening - of het
ontbreken daarvan - waardoor hij werd gefascineerd. Veel van het
in de catalogus opgenomen materiaal wordt tegelijk met de exposi
tie in de Vleeshal geëxposeerd in De Kabinetten van de Vleeshal.
Ook dat is de eerste keer. Nooit eerder werd een selectie van zijn
werkfoto's, tekeningen en maquettes aan het publiek gepresen
teerd. Aan de publicatie hebben verschillende auteurs meegewerkt.
Essays over De Konings werk zijn geleverd door schrijver Bas Heij-
ne en de Franse kunstcriticus Michel Gauthier. Directeur Rutger
Wolf son van de Vleeshal heeft het voorwoord geschreven. Samen
met cultuurhistoricus Valentijn Byvanck heeft hij bovendien Krijn
de Koning geïnterviewd. Kunstenaar Daniel Buren, een belangrij ke
inspirator voor De Koning, heeft enkele korte statements geleverd,
onder meer waarom hij nooit in een atelier werkt.
Het 160 pagina's tellende boek is uitgegeven door Nai Publishers in
Rotterdam (isbn 90-5662-169-6) en kost 55,-.
De tentoonstellingen van en over Krijn de Koning, die zondagmid
dag worden geopend, zijn van 30 mei tot en met 16 juli te bezichti
gen, dinsdag tot en met zondag van 13-17 uur. Daarbij moet worden
aangetekend dat het werk van De Koning in de Vleeshal eigenlijk te
zien is tot en met 2 juli. Een dag later begint namelijk een workshop
van De Koning voor studenten van de Ecole des Beaux Arts in Ren-
nes, waar hij lesgeeft. De kunststudenten nemen zijn werk als uit
gangspunt, maar krijgen een week de tijd om er van alles aan te ver
anderen. Gedurende die tijd blijft de Vleeshal gewoon open. Van 9
tot en met 16 juli kan vervolgens het resultaat van de workshop
worden bezichtigd.
viïjdag 26 mei 2000
