Grote erfenis
wapenwedloop
PZC
O
Stichting wil op
elke straathoek
hartapparatuur
varia
4
Verwerking uranium duur
Mount Everest
in recordtijd
Heer Bommel en Bombom de Geweldige Toonder Studio's
puzzel
recept
Notenrijst
met boontjes
het weer
maandag 22 mei 2000
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
O -
lichte sneeuw
matige sneeuw
mist
k k
Koufront
Warmletront
licht bewolkt
lichte regen
v" -«
7v hagel
matige regen
Samengesteld front
zwaarbewolkt
zware regen
Isobaar
Vooruitzichten
weer
dinsdag
woensdag
donderdag
vrijdag
max.
18°
19°
16°
16°
min.
11°
12°
12°
12°
wind
ZW 4
ZW 4
W 3
ZW 4
Zon
O
Maan
maandag
onder 21.41
dinsdag
op 5.42
maandag
onder 8.39
dinsdag
op 1.16
Nautisch bericht
-De wind is zwak tot matig (2-3 Beaufort), eerst uit west tot noordwest
in de middag krimpend naar zuidwest met 3-4 Beaufort. Het zicht is
goed. De watertemperatuur van de Zeeuwse wateren is 14 tot 16
graden terwijl er buitengaats 12 tot 14 graden wordt gemeten.
Waterstanden
MAANDAG
22 MEI
Hoog
water
Laag
water
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
05.18
213
17.38
196
11.35
174
Terneuzen
05.38
240
17.57
223
12.06
182
Bath
06.37
281
18.56
260
00.52
228
13.05
205
Roompot Buiten
05.11
161
17.25
144
11.35
124
23.54
143
Zierikzee
06.55
155
19.05
140
00.40
155
12.55
131
Stellendam Buiten
05.32
156
17.47
135
01.55
097
14.17
074
Wemeldinge
07.00
177
19.10
162
00.45
167
13.00
145
Krammersl. West
06.54
165
19.06
154
00.39
158
12.56
133
Hansweert
06.08
251
18.28
234
00.13
222
12.26
198
DINSDAG
23 MEI
Hoog
water
Laag
water
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
05.55
198
18.16
181
00.06
188
12.10
162
Terneuzen
06.15
224
18.31
207
00.25
196
12.36
169
Bath
07.11
262
19.28
242
01.25
218
13.35
192
Roompot Buiten
05.45
149
18.01
134
12.04
115
Zierikzee
07.30
147
19.30
133
01.15
154
13.25
125
Stellendam Buiten
06.03
146
18.21
126
14.31
071
Wemeldinge
07.35
167
19.40
153
01.15
166
13.25
138
Krammersl. West
07.36
157
19.46
145
01.20
155
13.36
125
Hansweert
06.45
235
18.59
218
00.45
212
12.58
185
Inmiddels heeft koele lucht een groot deel van Europa veroverd.
Het hoogzomerse weer dat vorige week nog veel landen in zijn
greep had, lijkt voor velen dan ook allang verleden tijd. Met de koele
lucht worden diverse storingen vanaf de Atlantische Oceaan mee
gevoerd en een aantal hiervan hebben Nederland inmiddels alweer
gepasseerd. Vandaag krijgen het midden en oosten van Europa met
zo'n storing te maken en dat betekent veel bewolking en geregeld
buien, soms ook met onweer. Met name Slowakije, Kroatië en
Slovenië kunnen veel neerslag verwachten. Bovendien is het er vrij
koel met temperaturen tussen de 14 en 19 graden. Voor hoge tem
peraturen en veel zon kunnen we dan ook beter in het zuidoosten
van Europa terecht. Vrijwel overal wordt het daar meer dan 25 gra
den en lokaal kan de tropische waarde van 30 graden worden ge
haald. Iets minder warm is het in Italië, waar bovendien enkele bui
en vallen.Toch iservooral in het noorden van Italiëook ruimte voor
zon. In het midden van Spanje en Portugal komen buien voor, maar
in het noorden en zuiden is het droog met geregeld zon. Het kwik
stijgt er overdag naar 19 tot 25 graden. In Frankrijk blijft het droog,
maar in het noorden hebben wolkenvelden de overhand. Het zuiden
heeftzonnige perioden bij temperaturen van ruim 20 graden.
door Herman Damveld
De wereldgemeenschap wil
van alle kernwapens af en
heeft daarvoor in het afgelopen
weekeinde nieuwe afspraken
gemaakt. Maar daarmee zijn de
kernwapens nog lang de wereld
niet uit. Het is onduidelijk wat
er moet gebeuren met de erfenis
van de kernwapenwedloop: de
ontmantelde kernkoppen. De
verwerking van het hoogver
rijkt uranium of plutonium
waaruit een atoombom bestaat,
is een proces van jaren en zal
tientallen miljarden gulden
kosten.
Het aantal kernwapens nam toe
van driehonderd in 1950 naar
zeventigduizend in 1986. Als
gevolg van de ontwapeningsbe
sprekingen tussen de Verenigde
Staten en de voormalige Sovjet-
Unie zijn sindsdien kernwapens
ontmanteld. Nu zijn er nog
44.000 over.
Die ontmanteling gaat volgens
het in april door Rusland goed
gekeurde Start-2 Verdrag nog
door tot het jaar 2007. Dan mo
gen de Verenigde Staten nog
3500 strategische kernwapens
over hebben en Rusland drie
duizend. Daarnaast mogen de
Verenigde Staten over 1500 en
Rusland over 3500 tactische
kernwapens beschikken. In to
taal blijven er dan nog 11.500
kernwapens over.
Voor elk type bom komt een ver
schillende verwerkingsmetho
de in aanmerking. De Verenigde
Staten en Rusland hebben elk
een voorraad plutonium voor
kernwapens van ongeveer 110
tot 125 ton. Een deel vanditplu-
tonium zit in de 11.500 kern
koppen die ook in 2007 nog toe
gestaan zijn.
Glas
Voor het verwerken van het plu
tonium staan twee wegen open:
insmelten in glas en gebruik in
kerncentrales. Het insmelten in
glas, onder een temperatuurvan
duizend graden, heeft als nadeel
dat het volume enorm toeneemt.
De verglaasde massa bestaat
slechts voor één procent uit plu
tonium. Honderd ton plutonium
geeft zo tienduizend ton glas.
Bovendien wordt aan het pluto
nium hoog radioactief afval toe
gevoegd. De radioactiviteit kan
het glas aantasten en vervolgens
weglekken. Het grootste pro
bleem met de insme'ltingsme-
thode is echter de kans op een
kleine kernexplosie. Tijdens een
kernenergieconferentie in het
Duitse Jiüich in januari maak
ten de deelnemers zich zorgen
over spontane mini-kernexplo
sies van het plutonium, waar
door opslagplaatsen bescha
digd kunnen raken.
Rusland vindt plutonium een
waardevolle grondstof en keurt
daarom insmelten in glas af. Het
overbodige plutonium zou, zo
vinden de Russen, in kerncen
trales opgestookt kunnen wor
den. Aan de uraniumbrandstof
wordt dan plutonium toege
voegd. Omdat dit het bedrijf
van de kerncentrales ingewik
kelder maakt, kan per centrale
echter hooguit 350 kilogram
plutonium per jaar worden op
gestookt.
Mengen
De menging van uranium met
plutonium gebeurt in een speci
ale fabriek. Uit economische
overwegingen heeft deze fa
briek een capaciteit van hooguit
vijf ton plutonium per jaar. Deze
vijf ton plutonium wordt ver
volgens over vijftien kerncen
trales verdeeld.
Maar deze verspreiding van
plutonium verontrust de Ver
enigde Staten. Bovendien duurt
het op deze manier twintig jaar
voordat honderd ton plutonium
is verwerkt. De kosten zijn
groot: verwerking van zeven
tien ton plutonium kost volgens
de Amerikaanse regering tien
miljard gulden.
Rusland heeft geen geld om een
fabriek voor de menging van
plutonium en uranium te bou
wen. Een oplossing zou de Duit
se firma Siemens kunnen bie
den. Siemens heeft in het Duitse
Hanau voor een miljard een der
gelijke fabriek gebouwd, die
echter geen bedrijfsvergunning
heeft gekregen. De firma oppert
nu het idee de fabriek over te
brengen naar Rusland voor de
verwerking van kernkoppen.
De kansen van slagen van dit
plan zijn onduidelijk.
De bedrijfsvergunning voor Ha
nau werd geweigerd door Fi
scher, toen minister van Milieu
van de deelstaat Hessen. Het is
de vraag of Fischer als minister
van Buitenlandse Zaken nu de
export van de fabriek wel toe zal
staan.
Verwerking van het uranium uit
de ontmantelde kernkoppen
biedt ook grote problemen. Ura
nium bestaat uit twee soorten:
de ene soort is gemakkelijk te
splijten en daarmee bruikbaar
voor kernenergie en kernwa
pens. De andere soort is on-
splijtbaar. Hoog verrijkt urani
um bestaat voor 95 procent uit
gemakkelijk splijtbaar urani
um. De overige vijf procent is
onsplijtbaar.
In kerncentrales maakt men ge
bruik van uraniumbrandstof,
waarvan drie tot vier procent
gemakkelijk splijtbaar is. Het
idee is nu om aan het hoog ver
rijkt uranium van de kernkop
pen uraniumerts toe te voegen.
Het uraniumerts bevat voor bij
na een procent splijtbare delen.
Door deze menging kan men
uranium krijgen dat geschikt is
voor gebruik in kerncentrales.
Genoemde vermenging is geen
simpel proces. Hoog verrijkt
uranium is een metaal en kan als
zodanig niet gemengd worden
met natuurlijk uranium. Daar
om is omzetting in gasvorm ver
eist. Dit gaat via drie tussen
stappen. Vervolgens voegt men
gasvormig natuurlijk uranium
aan het hoog verrijkt uranium
toe. Dit gasmengsel zet men om
in metaal. Vervolgens maakt
men er brandstofelementen
voor kerncentrales van. Elke
hierboven genoemde stap ver
eist een aparte en dure fabriek.
Bovendien ontstaat giftig, hoog
radioactief afval dat miljoenen
jaren gevaarlijk blijft en waar
geen opbergplaats voor bestaat.
GPD
De paddestoelwolk na de explosie van een kernwapen.
door Dijlan van Vlimmeren
De Nederlandse Hartstich
ting is blij met de opmer
king van de Amerikaanse presi
dent Bill Clinton dit weekeinde
dat vliegtuigen en overheidsge
bouwen moeten worden uitge
rust met hartapparatuur. „Wij
gaan alleen nog een stapje ver
der. Wij willen op iedere straat
hoek in Nederland een automa
tische defibrillator hebben",
zegt woordvoerder L. van Iter-
son van de Hartstichting.
Een defibrillator is een elek
trisch apparaat dat stroomsto
ten toedient aan mensen die een
hartaanval hebben gehad. Een
dergelijk apparaat in passa
giersvliegtuigen en overheids
gebouwen kan volgens
president Clinton jaarlijks
twintigduizend levens redden.
In een aantal vliegtuigen, waar
onder die van Northwest Airli
nes (een KLM-partner), is al een
defibrillator geplaatst. Ook op
het vliegveld van Chicago staan
inmiddels defibrillators.
Automatisch
De Nederlandse overheid is ech
ter nog niet zover. De wetgeving
zegt dat uitsluitend medisch ge
schoolden met een defibrillator
mogen werken. Terwijl volgens
Van Iterson het apparaat vrij
gemakkelijk te bedienen is.
„Stroomstoten geeft hij name
lijk automatisch. Een leek zou
er mee kunnen omgaan, mits ge
traind. Het enige wat hij of zij
eigenlijk moet weten is hoe het
apparaat op het lichaam ge
plaatst moet worden."
Het uiteindelijke doel van de
Hartstichting is een defibrilla
tor op iedere hoek van de straat.
„Met iedere straathoek bedoel
ik dan in ieder winkelcentrum,
bij postkantoren enzovoort. Een
of twee postbeambten zouden
dan een training moeten volgen.
Een defibrillator is van levens
belang." Dat is voorlopig nog
verre toekomstmuziek. De
Hartstichting hoopt echter wel
dat op korte termijn politiewa
gens met defibrillators worden
uitgerust. „Een politiewagen is
vaak eerder ter plekke dan een
ambulance, terwijl in het geval
van een hartaanval iedere se
conde telt."
In januari is de Hartstichting
onder leiding van een cardio
loog van het AMC in Amster
dam begonnen met een proef
onder tweeduizend agenten in
Noord-Holland. „De eerste re
sultaten zijn positief. Er zijn al
daadwerkelijk mensenlevens
gered met apparatuur in politie
wagens. We willen dan ook dat
de apparatuur er zo snel moge
lijk komt. Maar zo snel gaat het
helaas niet. Het onderzoek
wordt pas in januari 2002 afge
rond." Volgens Van Iterson zou
de hoge aanschafprijs van een
defibrillator niet het probleem
moeten zijn. De prijs, nu zo'n
7500 gulden, kan volgens hem
gemakkelijk omlaag worden ge
bracht.
Woordvoerder B. Bruggink van
het ministerie van Volksge
zondheid zegt eerst de resulta
ten van deze politietest te willen
afwachten. „In Nederland moet
je bevoegd zijn om een defibril
lator te mogen gebruiken en dat
zijn stewardessen over het alge
meen niet. Volgens mij mogen
zelfs alleen artsen deze hande
lingen uitvoeren. Of de Neder
landse overheid bereid is de wet
aan te passen? Laten we eerst
maar eens rustig de resultaten
met de politiewagens afwach
ten." GPD
Een Nepalese gids heeft giste
ren de Mount Everest be
klommen in de recordtijd van
vijftien uur en 56 minuten. Babu
Chheri (36) maakte bij de be
klimming van de hoogste berg
ter wereld (8848 meter) geen ge
bruik van extra zuurstof.
Het vorige record stond met
twintig uur en 24 minuten ook
op naam van een Nepalees.
Westerse klimmers doen er ge
middeld acht tot tien weken
over de Mount Everest te be
dwingen. Nepalezen hebben het
voordeel dat zij al aan de grote
hoogte gewend zijn.
Het was de tiende keer dat Babu
Chheri de top van de Everest be
reikte. Hi] ondernam zijn re
cordpoging langs de zuidelijke
helling om geld bijeen te krijgen
voor de bouw van een school in
zijn woonplaats. Bij zijn negen
de beklimming vestigde Babu
Chheri overigens ook al een re
cord. Hij bleef toen 21 uur lang
op de top van de berg. AFP
Europa: Verovering
„Nu voel ik mij, zoals een Bommel zich voelen moet", prevelde heer
Ollie, de pral om zijn hals hangend. „In staat tot grote dingen, als je
me volgen kan." Tom Poes antwoordde niet. De hele zaak beviel
hem niet erg en hij wilde nu maar liever zo spoedig mogelijk weg van
deze plek. „Het is een hele klim naar beneden", zei hij. „De Oude
Schicht staat aan de voet van deze vulkaan. Laten we het slinger
pad nemen, dan is de afdaling het gemakkelijkste." Maar daar
wilde heer Bommel niets van horen. „Kom, kom", sprak hij gemoe
delijk. „Iemand met mijn kracht schrikt niet terug voor zo'n klim-
partijtje. Steun maar op mij, dan zijn we beneden voor je het weet."
Hij liet zich over de rand van de kleine vlakte zakken en zette zijn
voeten op een uitstekend richeltje. „Zo", hernam hij. „Geef me een
hand en laat de rest vol vertrouwen aan mij over. Hoogtevrees speelt
geen rol voor..." Op dat moment klonk er een droge knap. Het stuk
rots waarop de fors gebouwde heer steunde, scheurde plotseling los
van het bergmassief en zakte voorover. De bergbeklimmer, die op
dit gebeuren niet gerekend had, stiet een kreet uit en klampte zich
stevig aan de uitgestoken hand van Tom Poes vast. Maar deze kon de
val natuurlijk niet meer tegenhouden - en het tweetal stortte in de
gapende afgrond...
Kruiswoordvariant
Horizontaal:
1. Ruit; 2. stop, deel v.e. kachel; 3. gereed,
soort papegaai, bazige vrouw; 4. dakgebint; 5.
zangstem, lokmiddel; 6. vaartuig, etmaal; 7.
bosgang, vlug; 8. toegangsbewijs; 9. uitroep,
meteen, uitroep van afkeer; 10. staat, niet
breed; 11door krakers bezet pand.
Verticaal:
1. Land in Afrika, vaartuig; 2. zouteloos, wit-
handgibbon, scharnier; 3. bijwoord, lange
stok, voorzetsel; 4. pas, rivier in Italië; 5.
knaagdier, bloeiwijze; 6. weg met bomen, keu
kengerei; 7. spil, gebak, familielid; 8. vogel,
Turkse titel, betovering; 9. soort spijker, Oud
noors hofdichter.
Oplossing
zaterdag
lokaas
a-e-t-
migratie
p-e-p-n-
vlo-bel
i--a-e-
stomend
blind
Hans Belterman
Pandan-rijst, die in de Wereldwinkels wordt
verkocht, komt uit Thailand. Het is een bij
zondere rijstsoort die een belangrijk deel van de
smaak ontleent aan een plant die tussen de rijst
groeit. De rijst laat zich uitstekend combineren
met cashewnoten (ook uit de Wereldwinkel).
Voor 4 personen: 250 - 300 gram Pandan-rijst;
zout; 6 kruidnagels; 3 eetl. (zonnebloem)olie;
3 - 4 sjalotjes, gesnipperd; 300 gram dunne
sperzieboontjes of haricots verts, in stukjes
(ca. 3 cm.); 2 theel. milde kerriepoeder; 75 gram
cashewnoten, in stukjes gehakt; 4 eetl. seroen
deng (geroosterde kokos met pinda's); 2 toma
ten (ontveld), vruchtvlees in kleine blokjes
gesneden; 1 eetl. grof gesneden verse korian
derblaadjes.
Kook de rijstzoals op de verpakking is aangege
ven. Voeg aan het kookwater zout en kruidna
gels toe. Laat de rijst na het koken op een zeef
uitlekken en grotendeels afkoelen. Verwijderde
kruidnagels.
Verhit een wok en laat de olie er door walsen.
Fruit de sjalotjes 2 minuten. Voeg de boontjes
toe. Laat alles, onder voortdurend róeren en
omscheppen, 4 minuten zachtjes bakken. Strooi
een beetje zout en het kerriepoeder er over. Laat
alles dan nog zolang, onder voortdurend roeren
en omscheppen, bakken tot u de kerriegeur heel
duidelijk kunt opsnuiven. Voeg 1 deciliter warm
water (of groentebouillon) toe en laat alles zo
lang koken tot het vocht vrijwel geheel is ver
dwenen (verdampt). Schep hierna de rijst en de
noten bij gedeelten door de inhoud van de wok.
Laat alles, onder voortdurend roeren en om
scheppen, door en door warm worden.
Presentatie: schep het gerecht in het midden op
voorverwarmde borden. Strooi er eerst seroen
deng en daarna tomatenblokjes en koriander
over.
Zeeland: Af en toe zon
Zondag was het in een groot gedeelte Door: Wim Zikkenheimer
van Nederland bewolkt en viel er
enkele millimeters regen. Alleen in het noordoosten van het land
bleef hettot de avond droog en scheen een waterig zonnetje.
Vandaag is het regengebied naar Duitsland weggetrokken en is er
weer wat ruimte voor de zon. Helemaal droog blijft het niet want
vooral in de middag kunnen er enkele regenbuien tot ontwikkeling
komen. Ook blijven er storingen van de oceaan onze richting op
komen waardoor het weer een licht onbestendig karakter heeft.
Deze storingen verliezen een groot gedeelte van hun activiteit en
veroorzaken boven Nederland voornamelijk wolkenvelden.
De wind is zuidwestelijke en matig van kracht. De temperatuur
stijgt tot circa 15 graden. Op dinsdag en woensdag draait de wind
iets meer naar het zuiden en stroomt er warmere lucht naar ons
land. De temperatuur loopt hierdoor's middags op naar 18 tot 19
graden. De zon krijgt steeds meer ruimte, maar vooral in het wes
ten en noorden komen ook
wolkenvelden voor. Vanaf
donderdag wordt de weers
verwachting onzeker. Een
nieuwe periode met koel en
wisselvallig weer dient zich
aan, maar het is nog niet dui
delijk of de afkoeling op don
derdag al plaatsvindt. In ie-
dergeval gaat de afkoeling
met enkele regen-en on
weersbuien gepaard. De com
puterberekeningen hebben er
echter moeite mee om pre
cies het tijdstip te bepalen. De
komende weken blijft het ka
rakter van het weer wisselval
lig waarbij korte periodes met
mooi weer worden afgewis
seld door koeler weer met
kans op buien.
Af en toe zon
r
tp:
IZW4
Ua«mumi,mp«aiuur vmi vandasg
Minimumtemperatuur voor de komende ndcM
VERWACHTING VOOR MAANDAGMIDDAG 22 MEI 2000