Delfzijl wil het verval keren
Exotische dieren vragen om wettelijke bescherming
PZC reportage zaterdag 20 mei 2000
Leegloop
van een
havenstad
Een schorpioen
voor drie tientjes
TTij adviseert het ministerie van ét» I II ^11 A
naoorlogse wijken van grote steden
in de Bandstad. Sinds een paar
maanden verdiept de Utrechtse
demograaf prof. dr. Pieter
Hooimeijer zich ook in Delfzijl, als
lid van de commissie-Tielrooy, die
in opdracht van de provincie
Groningen en de gemeente
onderzoek doet naar de uit de hand
gelopen woonproblematiek in
Delfzijl. Een plaats met 29.000
inwoners, die verontrustend snel
leegloopt en gekenmerkt wordt
door een grote leegstand, die in zijn
omvang uniek is in Nederland.
Hooimeijer doet nu alvast een
boekje open. „We zijn enorm
geschrokken van het dédain
waarmee sommige bestuurders van
Delfzijl neerkijken op de
probleemwijk Delfzijl-Noordï
De eerste keer dat hij in Delfzijl uit de
trein stapte, herinnert Pieter Hooi
meijer (44) zich nog goed. „Ik wandelde
meteen Delfzijl-Noord in. En dan schrik
je echt. Zo saai, zo vlak, zo grauw. Naoor
logse wijken ken ik in heel Nederland.
Maar zo'n hoeveelheid rijtjeshuizen en
flats als in Delfzijl is neergezet, is voor een
gemeenschap van deze omvang uitzon
derlijk."
Toen Hooimeijer aan de zuidkant van de
havenplaats kwam, zag hij dat Delfzijl
ook een andere, veel vriendelijkere kant
heeft. De eerste conclusie was dan ook al
snel getrokken, „Delfzijl is uit z'n krach
ten gegroeid", constateert Hooimeijer.
„Het is een dorp met stedelijke proble
men. Dat is ook de reden dat wij het als
commissieleden vaak over de stad Delf zijl
hebben. Terwijl je eigenlijk moet spreken
van dorp of plaats."
Voorraad
Het zwaartepunt van de problemen ligt in
Delfzijl-Noord. Een wijk die na de oorlog
is gerealiseerd in een tijd waarin de ha
venplaats nog grote groeikansen werd
toegedicht. Hooimeijer: „In de Eerste No
ta op de Ruimtelijke Ordening is aange
stuurd op het ontwikkelen van alternatie
ve zeehavens naast die van Rotterdam. In
dat verband is Delfzijl ook genoemd. Dat
zou de trekker moeten worden van de re
gionale economie. Er is ook flink geïnves
teerd in de infrastructuur. De Eemshaven
is er gekomen. Het beoogd inwoneraantal
voor Delfzijl was toen 80.000. En dan is
een van je opgaven ervoor te zorgen dat
die mensen gehuisvest kunnen worden.
Dat is ook gebeurd. In Delfzijl is op voor
raad gebouwd."
„En daar ligt de kiem van de huidige pro
blemen. Er is een enorme bak standaard
woningen neergezet voor de arbeiders,
die zich zouden vestigen in Delfzijl. Hui
zen waarvan intussen is gebleken dat ze
Zicht op Delfzijl-Noord.
weinig toekomstwaarde hebben. Die ar
beiders zijn ervoor een deel wel gekomen.
Ooit woonden er 35.000 mensen in Delf
zijl. Maar in de jaren '70 en '80 werd dui
delijk dat de industrie over haar hoogte
punt heen was. De dienstensector kwam
opzetten. Er werd nog wel flink geïnves
teerd, maar dan met name in kapitaalin
tensieve productie. En dat leverde geen
extra werk meer op. Dat is de geschiede
nis van Delfzijl."
De problemen op de woningmarkt in
Delfzijl openbaarden zich voor het eerst
in de jaren '80, toen de woonwijk Tuik-
werd werd ontwikkeld. „Dat is een totaal
andere wijk geworden, daar zit een heel
andere stedebouwkundige visie achter.
Tuikwerd is op gezinnetjes gericht. Met
van die typische hofjes, doorloopjes en
geschakelde woningen. In die tijd heel po
pulair in Nederland. Het probleem met
Tuikwerd is dat de wijk is ontwikkeld in
een periode waarin je aan kon zien komen
dat Delfzijl nooit 80.000 inwoners zou ha
len. Bovendien werden de huizen opgele
verd in de eerste helft van de jaren '80,
toen we in een enorme economische reces
sie zaten. De inkomens van de mensen
gingen er toen nominaal op achteruit. Dat
was dus een slecht moment om 400 gulden
huur in de maand meer te gaan betalen.
Delfzijl is die klap nooit meer te boven ge
komen; het gaat dan wel beter in Neder
land, maar Noord-Nederland blijft ach
ter."
Leegstand
\Eind 1999 stonden in Delfzijl een kleine
duizend huurwoningen leeg. En dat ter
wijl in de afgelopen jaren ook al eens dui
zend huizen zijn gesloopt of verkocht. Dat
gebeurde op basis van het rapport Kiezen
en Delen, dat door de gemeente in nauwe
samenwerking met de woningstichting
Delfzijl werd opgesteld. Kiezen en Delen
bleek bij lange na niet afdoende om het tij
te keren. Het rapport ging nog uit van een
gemiddelde terugloop van het inwonertal
van 200 per jaar, terwijl de praktijk in
middels leert dat er een vertx'ekoverschot
is van 700. Zelfs Amsterdam en Rotter
dam hebben dat volgens Hooimeij er in die
orde van grootte niet gehaald na de jaren
'70.
De ontwikkeling in Delfzxjl wordt elders
in het land met argusogen gevolgd.
Staatssecretaris Remkes van volkshuis
vesting benoemt Delfzijl specifiek in zijn
conceptnota Wonen tot 2010. Daaxin stelt
Remkes dat de echt zwakke buurten -
waar sociale problemen zijn, een sfeer
heerst van overlast, mensen zich niet
thuis voelen - zijn geconcentreerd in de
grote steden. Met één uitzondering: Delf
zijl. Vorig jaar gi'epen de provincie Gx-o-
ningen en de Inspectie voor de Volkshuis
vesting dan ook in. Het gemeentebestuur
werd duidelijk gemaakt dat het hoog tijd
werd dat een groepje externe deskundi
gen zich met de specifieke problematiek
van Delfzijl zou gaan bemoeien. Daarmee
was de commissie-Tielrooy geboren.
De commissieleden werden niet door ie
dereen met open armen ontvangen in
Delfzijl. Hooimeijer: „De woningcorpo
ratie was erg positief, de wethouder van
volkshuisvesting werkt ook hard aan de
vex'betering van Delfzijl, maar wat het to
tale gemeentebestuur betreft hebben we
moeten constateren dat een aantal be
stuurders het px'obleem nog steeds ont
kent. Die hebben het over een dipje. We
hebben echt moeite moeten doen hen te
overtuigen van de emst van de situatie."
Domino-effect
De waarheid is volgens Hooimeijer dat
Delfzijl in een vervalspiraal zit. „Als je die
niet doorbreekt, kim je de plaats wel op
doeken. Dan kom je dik onder de 25.000
mensen uit en krijg je een domino-effect.
Noord wordt steeds armetieriger, mensen
die er wonen zitten gevangen, de sociale
spanningen nemen toe en de winkeliers
gaan onderuit."
Een van de conclusies die de commissie-
Tielrooy trekt, is dat Delfzijl kleiner maar
beter moet worden. Er moet worden geïn
vesteerd in kwaliteit. „De gemeente moet
als denkmodel accepteren dat Delfzijl
foto Wolter Kobus
straks een plaats wordt met zo'n 25.000
inwoners. Dat betekent dat er nu te veel
huizen staan. Wij adviseren dus dat er nog
eens duizend huizen moeten worden ge
sloopt. Daarnaast constateren we dat er
dan nog steeds zo'n duizend huizen zijn
die niet verhuurbaar zijn omdat ze niet
aansluiten bij de wensen van de mensen
die willen huren. Dat betekent dat wij
vinden dat die 1000 moeilijk verhuurbare
woningen moeten worden ververst.
Nieuwbouw dus."
„We zijn als commissie enorm geschrok
ken over het dédain en de desinteresse die
er bestaat voor Noord bij een aantal men
sen uit het gemeentebestuur Ongelofe
lijk. Alsof het geen onderdeel van Delfzijl
is. Je bent een sufferd als je in Delfzijl-
Noord woont, zoiets. De tweedeling is
schokkend groot aan het worden, als die
er niet al is."
Philip Brouwer en
Jantina Russchen
Arendo Flipse van het Herpetologisch Centrum Holland in Bussum heeft het
niet zo op de Dierenbescherming. Al is het maar omdat die het doet voorko
men alsof heel Nederland is vergeven van de vogelspinnen en slangen. En Flipse
weet zeker dat dit niet zo is. Als im- en exporteur van insecten en reptielen ver
koopt hij ze wel. Maar niet dagelijks per honderden tegelijk.
Wel geeft hij de Dierenbescherming gelijk als het gaat om de groeiende belang
stelling voor exotische dieren. „Vooral het aquarium raakt uit de gratie", weet
hij. „Mensen hebben steeds meer interesse in terraria." Nou verkoopt Flipse niet
aan iedereen. „Nee, ik kijk de mensen eerst wel even aan. Ik wil weten of ze zich
tevoren goed hebben geïnformeerd over de huisvesting en verzorging van het
dier. Dat ze niet de volgende dag aan de telefoon hangen met 'wat eet zo'n slang
eigenlijk..?' Nee, als je niet werkelijk bent geïnteresseerd, moet je er niet aan be
ginnen. Hou het dan maar bij je kanariepietje."
Het Herpetologisch Centrum vex'koopt zowel uit voorraad als op bestelling. Zo
als vogelspinnen in alle maten en soorten en in prijs variërend van 12,50 gulden
tot 300 gulden. Een schorpioen kost er 30 gulden een Amerikaanse groene water
salamander 9,50 gulden, een rattenslang 25 gulden, een boa-constrictor 175 gul
den en een jonge landschildpad 295 gulden. Flipse: „Zeg nou zelf, dat is toch geen
geld, want een schildpad wordt heel oud."
Na twee jaar praten vindt de
Dierenbescherming het welletjes: de
overheid moet de florerende handel in exotische
huisdieren nu eens serieus aanpakken. Daarom
dringt zij aan op verscherpte wetgeving. Het
moet duidelijk worden welke exoten wel en niet
thuis mogen worden gehouden. Nu geldt
uitsluitend een verbod voor dieren met een
beschermde status.
Het begint met water-schildpadjes en
salamanders. Maar daar is de aardig
heid al gauw van af. Dan maar een rat
tenslang, die overigens geen ratten maar
vooral muizen eet. Twee tot drie keer per
week een muisje van een gulden of twee.
Zo duur hoeft de hobby niet te zijn. Een
kat kost meer. Bovendien raken steeds
meer mensen uitgekeken op het traditio
nele huisdier.
De Nederlandse Vereniging tot Bescher
ming van Dieren constateert een groeien
de handel in exotische dieren. Niet alleen
in slangen, hagedissen, krekels en vogel
spinnen, maar ook in wasberen, prairie
honden, kangoei-oes en zelfs krokodillen.
Woordvoerder Niels Dorland: „Het zijn
prachtige dieren, die ook nog eens inte
ressant gedrag vertonen. De nieuwbak
ken eigenaar heeft ongetwijfeld het beste
met zijn dier voor en is hopelijk enigszins
voorgelicht over de eisen die het stelt aan
verzorging en huisvesting. Toch gaat het
in veel gevallen mis. De wasbeer blijkt
niet te handhaven en de felgekleurde ha
gedis kwijnt weg in een hoekje van het
terrarium." De voorbeelden zijn legio en
dan gaat het alleen nog maar over de
ellende die de dieren treft wanneer ze uit
eindelijk in de huiskamer komen. Dor
land: „Om één in vrijheid geboren vogel
tje in een kooi te krijgen, hebben minstens
twee soortgenoten tijdens de vangst of het
transport het loodje gelegd."
Eekhoorns
Twee jaar geleden waarschuwde de Die
renbescherming al over de beroerde situ
atie rond de invoer van exotische dieren
via Schiphol. De dood van honderden
eekhoorns bevestigde dat. Na een korte
discussie in de Tweede Kamer over de
handel in exotische huisdieren werd het
op het Binnenhof weer stil rond dit thema.
De Enkhuizer gifslang zorgde vorige zo
mer nog even voor opschudding, maar er
veranderde niets.
Dorland: „Maar de pi'oblemen worden
men, mogen niet langer wox-den gehou
den. De Dierenbescherming laat hier een
onafhankelijk wetenschappelijke studie
naar doen. Dit najaar moet duidelijk zijn
welke dieren zonder al te veel problemen
als huisdier kunnen worden gehoudenDe
vereniging is deze week begonnen met een
langlopende campagne om de handel in
en het houden van exotische dieren aan
banden te leggen.
Zij weet zich breed gesteund, want negen
op de tien Nederlanders zijn tegen het
houden van exotische diex-en die in het
wild zijn gevangen. Zes van de tien zijn
trouwens helemaal tegen het houden van
uitheemse huisdieren, zo blijkt uit onder
zoek door de Dierenbescherming.
Corrupt
Er zijn voorbeelden te over die de eisen
rechtvaardigen. Zoals het smokkelen van
papegaaien in colaflessen waarvan de bo
dem is weggesneden, of videocassettes
met slangen erin en grote enveloppen vol
kikkertjes. Wex-eldwijd gaat in de diex-en-
handel zo'n slox'dige veertig miljard gul
den om. Daaxwan zou tien tot vijftien mil
jard uit illegale handel bestaan; na de
drugshandel is dierenhandel de sector
waar met winsten tot 1500 procent het
meeste geld kan worden vex'diend.
Weliswaar zijn er drieduizend beschex-m-
de diersoorten, maar dat gegeven staat de
illegale handelai'en allerminst in de weg,
ook al omdat elk land, zelf de naleving van
de regels moet organisex'en en controle-
ren. Dorland: „En daar gaat het vaak mis,
want niet ieder land is even snel met wet
geving. Bovendien staan er economische
belangen op het spel voor de landen waar
de dieren in het wild voorkomen. Voeg
daarbij coxTupte ambtenaren in de Derde
Wereld en de export uit het land van her
komst is vrij gemakkelijk."
Maar er zijn nog meer problemen. Van
veel diersoorten bestaan 'look alikes',
dieren die er bijna net zo uitzien, maar
niet beschermd zijn. Bovendien is er nog
het verschil tussen in het wild gevangen
dieren, die beschermd zijn, en gefokte
dieren waar geen bescherming voor geldt.
De open grenzen binnen de EU maken het
verder erg gemakkelijk om de illegale
handelswaar binnen te smokkelen.
Rob Hirdes
dagelijks groter. Opvangcentra voor al
lerlei afgedankte exotische dieren puilen
uit en ongekende aantallen kwijnen weg
in huiskamers.Waar nodig biedt de Die
renbescherming hulp. Volgende maand
begint ze samen met de stichting AAP een
project om door eigenaren afgedankte
roodwangschildpadjes een definitief te
huis te geven in een Italiaans resex*vaat. In
de loop der jaren zijn er tienduizenden
van in Nederland geïmporteerd.
Mede gelet op alle misstanden en excessen
eist de Dierenbescherming dat de over
heid overgaat tot wetgeving. Dat kan
door in de Gezondheids- en welzijnswet
voor dieren een lijst op te nemen van
dieren die geschikt zijn om thuis te ver
zorgen. Dieren die niet op die lijst voorko
Cobraslang als huisdier: spannender en bovendien veel goedkoper dan een hond of een kat.
