kant noch wal
De wraak van de walvis vriend zal zoet zijn
PZC
reportage
31
zaterdag 20 mei 2000
RUDEN RIEMENS
Hij is mede-oprichter van Greenpeace,
maar scheidde zich vanwege zijn
radicale aanpak af van dit zijns inziens te
'brave' clubje. Hij kwam op het lumineuze
idee om jonge zeehonden met verf te
besmeuren zodat het bont waardeloos
werd voor jagers, wierp zich tussen
harpoenkanonnen en walvissen en was als
'hardliner' ook bereid om schepen te
rammen en walvisvaarders in dokken te
saboteren. Drie jaar geleden zat hij voor
dat laatste nog even gevangen in
Nederland. Het leven van de Canadese
milieuactivist Paul Watson lijkt wel een
film. En dat wordt het ook. Eerder deze
maand arriveerde hij in Nederland om de
start van zijn film aan te kondigen.
De Canadese milieuactivist Paul Watson
Een roestige visserstrawler stoomt op
naar walvisjager Sierra. De jager
heeft al 25.000 walvissen vermoord. Ka
pitein Watson staat met wapperende grij
ze manen aan het stuur van de trawler.
Laat de kustwacht maar waarschuwin
gen schreeuwen. Een schot voor de boeg
wordt genegeerd. Watson koerst op het
middenschip van de walvisjager. 'Weg
met die harpoen. Schiet maar!De wraak
van walvisvriend Watson zal zoet zijn. Hij
ramt de Sierra midscheeps en de jager
gaat naar de kelder. Er klinkt een triomf-
stoot uit de hoorn van de trawler. In de
verte spuit een fontein uit het luchtgat
van een walvis. Zo zou een deel van het
scenario eruit kunnen zien voor een hel
denfilm rond de militante milieuactivist
Paul Watson, in het dagelijks leven ook
niet te beroerd om een schip te rammen.
Alles mag voor de walvis. Een kwart eeuw
geleden beloofde hij de walvis eeuwige
trouw. Tijdens de eerste actie van Green
peace voer hij met een rubberboot tussen
een Russische walvisjager en een walvis.
De harpoenier negeerde de actievoerders
en doorboorde het zeezoogdier voor Wat
sons ogen. Een blik van verstandhouding
tussen de stervende walvis en Watson was
genoeg. De actievoerder beloofde zijn le
ven in dienst te zetten van bedreigde wal
vissen en zeehonden. En sinds kort overi
gens ook van wolven.
Eerst was Watson in dienst van Green
peace, dat hij samen met landgenoot Ro
bert Hunter oprichtte, maar sinds 1977
heeft hij z'n eigen club: Sea Sheperd Con
servation. Een soort militant broertje van
Greenpeace, maar een broertje dat ge
weld niet schuwtWatsonGreenpeace is
een bedrijf en bedrijven moeten winst
maken. Het is een organisatie waar men
sen lid van worden om zich goed te voelen.
Maar het echte werk voor natuurbehoud
wordt gedaan door individuen en kleine
groeperingen."
Terrorist
Onlangs werd hij door het blad Time uit
geroepen tot een van de helden van de
(vorige)eeuw. Maar ook tot terrorist ge
bombardeerd door regeringen van wal
vis jagende landen als Noorwegen en
Japan. Met gevoel voor understatement
reageert hij: „Wij zijn een heel conserva
tieve organisatie. Het zijn de radicalen die
walvissen doden en de zee vervuilen. We
worden afgeschilderd als terroristen,
maar in feite knappen we het werk van de
wereldregeringen op door af te rekenen
met criminelen. De walvis jacht is volgens
de Verenigde Naties illegaal, dus moet je
die lui aanpakken. We hebben in feite het
mandaat van de VN om in te grijpen."
Maar dat aanpakken gaat toch niet zacht
zinnig? „Ja, ik heb inderdaad schepen ge
ramd en naar de kelder gejaagd en ik heb
schepen gesaboteerd en tot zinken ge
bracht. Maar ik heb nog nooit geweld ge
bruikt. Ik hang dezelfde filosofie aan als
Martin Luther King. Je kunt geen geweld
gebruiken tegen een levenloos onder
werp. In 25 jaar actievoeren heb ik nog
Watson redde jonge zeehonden door ze met verf te besmeuren, zodat het bont waardeloos werd voor jagers.
foto Sea Sheppard Conservation
nooit iemand verwond. Ik noem het zelf
geweldloze agressie."
Een agressieveling zou ook nooit een
beeld hebben ontvangen van de Dalai La
ma. Het beeld 'Hayagriva' staat nu in de
stuurhut van een van Watsons schepen,
„Een geweldenaar krijgt geen beeld van
de Dalai Lama. Ik wel. Hij legde me uit
wat dat beeld betekende en vertelde me
dat ik in feite niemand kwaad wil doen,
maar iedereen zich de kolere wil laten
schrikken tot ze het licht zien. Kijk, die
man begrijpt me."
Bij Greenpeace begrijpen ze Watson ook
wel. Het doel is hetzelfde, maar de midde
len om dat te bereiken lopen uiteen. Peter
Breed uit Grootschermer is walkapitein
bij Greenpeace en zorgt voor de schepen
als ze 'binnen' zijn. Al elf jaar is hij actief
bi] de milieuorganisatie en in het verleden
stond hij vaak achter het roer bij heel wat
acties van Greenpeace. Hij heeft respect
voor Watson, maar er blijven verschillen
van inzicht. „Wij zijn vredelievender. Hij
gaat uit van het 'oog om oog, tand om
tand'-principe. Ik vind - met alle respect
voor Watson - dat je je dan soms verlaagt
tot het niveau van de mensen die je pro
beert te bestrijden. Ik zou zelf nooit op die
manier opereren, maar ik heb niks tegen
zijn organisatie. Het is goed dat die twee
organisaties naast elkaar kunnen be
staan."
Filmproducent Pieter Kroonenburg is on
dersteboven van WatsonHij is de man die
bedacht het levensverhaal van de activist
te verfilmen. „Dat stormachtige leven
leent zich voor een actie- en avonturen
film. En het mooiste is, dat het allemaal
echt is. Het is geen leeg amusement. Dit is
een zeldzaam verhaal, maar het stelt ook
echt iets voor. Paul steekt echt zijn nek uit
voor de walvissen."
Fonds
Kroonenburg, die hoofdkantoor houdt in
Montreal en in Los Angeles woont, bena
derde Watson zelf met een script. Het
klikte snel tussen de twee. Een deel van de
rechten en de opbrengst gaat naar Watson
en wordt doorgesluisd naar de Sea
Sheperd-organisatie. Een mooie film en
een mooi fonds voor de acties. Twee vlie
gen in één klap, twee handen op één buik.
Watson zelf verwacht een film met ambi
ties als 'Gorilla's in the mist' en 'Free Wil
ly'. „Zo'n type film in ieder geval. Het
moet de mensen wakker schudden zonder
al te veel te preken. Film is een machtig
medium. Je kunt miljoenen folders uitde
len over dolfijnen die bij de tonijnvangst
worden vermoord, maar zeg er iets over in
een film en het slaat in als een bom. In Le
thal Weapon eet Mel Gibson een broodje
tonijn tot een meisje hem toebijt: 'Weet je
wel wat je eet?' Dat heeft impact."
Kroonenburg: „Dit verhaal zal veel men
sen aanspreken. Het is een soort Moby
Dick-achtige fascinatie voor walvissen.
En dan die obsessie om de meest grove
walvisjager de Sierra tot zinken te bren
gen. Dat gebeurt allemaal in de film, maar
is ook op waarheid gebaseerd. Er zitten
elementen in waarvan distributeurs zich
afvragen of dat niet wat te vergezocht is.
Als Paul voor de kust van Siberië wordt
achtervolgd door een mijnenjager en dat
er dan twee enorme walvissen tussen zijn
boot en de mijnenjager omhoog komen,
dat is in 1981 echt gebeurd. Een UPI-f oto-
graaf heeft er zelfs nog foto's van."
Cel
Een groot deel van de film wordt in Ne
derland opgenomen omdat Kroonenburg
van Nederlandse origine is. En een deel
van de cast is Nederlands, al blijft de
hoofdrol weggelegd voor James Marsden
die de jonge Watson mag spelen. Watson
zelf kent Nederland, al zijn dat geen fijne
ervaringen. In 1997 zat hij vast in een Ne
derlandse cel. Hij werd in april 1997 op
verzoek van de Noorse x-egering aange
houden op Schiphol. Watson was in 1992
namelijk bij verstek veroordeeld tot drie
maanden cel. Hij had een poging gedaan
om een zeehondenjager tot zinken te
brengen en ramde een Noors marineschip
dat walvisvaarders beschermde. Neder
land leverde Watson niet uit aan de Noren
omdat hij in voorarrest in Nederland zijn
straf al had uitgezeten.
Een martelaar voor het milieu. Maar heeft
dat allemaal wel zin? Eigenlijk is Watson
somber, maar hij vecht door. „De econo
mische wil om deze planeet te vernietigen
is zo groot. Het enige dat wij doen is wat
tij den ruimte winnen. Maar het is natuur
lijk een grote tragedie dat de grote we
reldeconomie meer geld steekt in de
vernietiging dan in het behoud van de
aarde."
Kien Floris
y
