Klussen aan de Zeelandbrug
Opknapbeurt
van bijna
30 miljoen
in deze bijlage
reportage 9
zaterdag 20 mei 2000
De Zeelandbrug. Ooit de langste brug
van Europa, vijf kilometer in totaal.
Een gedurfd project, bedacht en
uitgevoerd in de jaren zestig. Al bijna
vijfendertig jaar lang rijden dagelijks
honderden mensen erover naar hun werk,
talloze toeristen passeren haar om te island
hoppen langs de Zeeuwse kust. De brug
diende als decor voor films, beleefde
tragische momenten en was zelfs getuige
van een moord. Deze reus, bewonderd
maar ook gevreesd, wordt dit jaar flink
onder handen genomen. Een bijzondere
klus voor de ruim zestig mannen die iedere
dag hun werk doen op zo'n vijftien meter
boven de Oosterschelde, tussen
voorbijrazende auto's aan de ene en een
kolkende afgrond aan de andere kant.
Hij geeft een liefkozend klopje op de
blauwe constructie die over een af
stand van zo'n tien meter langs de rand
van de brug staat opgesteld. Daarin is be
ton gestort, dat twee dagen de tijd krijgt
om te drogen. Daarna wordt de bekisting
weer een paar meter opgeschoven, om uit
eindelijk de hele brug te voorzien van een
nieuwe, betonnen reling. „Dit is echt een
bekisting om je vingers bij af te likken."
C.H. Steur is projectingenieur Kunstwer
ken bij de provincie Zeeland. „Dat klinkt
wel heel artistiek, maar met kunstwerken
worden kunstmatige verbindingen, zoals
bruggen en sluizen bedoeld."
Tot voor kort werd de Zeelandbrug aan de
oostzijde afgeschermd door eenvoudige
leuningen die misschien wel een zeker ge
voel van veiligheid gaven, maar dat in het
geheel niet waar konden maken. Inmid
dels is het hekwerk voor het grootste ge
deelte verwijderd, net als de betonnen
stoeprand waarin het verankerd stond.
De ranke reling moet plaats maken voor
bonkige betonnen barriers, die zelfs een
touringcar vol toeristen nog moet kunnen
behoeden voor een diepe val.
Angstzweet
Over die nieuwe barriers is al veel gedis
cussieerd. In het oorspronkelijke ontwerp
versmalden ze de rijstroken met twintig
procent. Terwijl sommige mensen nü al
met het angstzweet in hun handen de brug
oversteken. „Uit de protesten tegen de
plannen bleek dat een verdere versmal
ling maatschappelijk onaanvaardbaar
was"herinnert Steur zich. Dus hebben de
ontwerpers alles op alles gezet om ervoor
te zorgen dat de manoeuvreerruimte be
houden blijft, terwijl er toch een veiliger
constructie ontstaat. De betonblokken
moeten bestand zijn tegen een enorme
kracht, maar tegelijkertijd flexibel ge
noeg zijn om geen stukken van de brug af
te breken als er tegenaan wordt gereden.
Het bleek nog een hele toer om dat te reali
seren. Een bijzondere verankering bleek
de oplossing. Computersimulaties toon
den aan dat de constructie nu een bus
moet kunnen keren. Een belangrijk uit
gangspunt. „Bij het bedenken van zo'n
constructie heb je toch de persoonlijke ge
volgen van een desastreus ongeval in je
achterhoofd", legt Steur uit.
Toch stuitten de nieuwe barriers aanvan
kelijk op verzet van de gemeenten Noord-
Beveland en Schouwen-Duiveland. Zij
vonden dat de provincie een bouwver
gunning .moest aanvragen, omdat het
aangezicht yan de brug ingrijpende ver
anderingen zou ondergaan. Een esthe
tisch oordeel van de welstandscommissie
zou op zijn plaats zijn, vond vooral de ge
meente Schouwen-Duiveland. De pro
vincie heeft echter steeds volgehouden
dat het gaat om een normale, zij het gron
dige onderhoudsbeurt aan de brug. Uit
eindelijk stelde de commissie bezwaar en
beroepsschriften de provincie in maart in
het gelijk. De gemeenten haalden te elfder
ure bakzeil: mopperend, maar zoals de
Schouwse wethouder C.W. Veerhoek het
omschreef: 'het algemeen belang die
nend'. „Het is toch ook wel een beetje be
trekkelijk", blikt Steur terug op het juri
disch gevecht. „In feite gaat het maar om
een betonnen muurtje van negentig centi
meter hoog. Het verschil met de huidige
reling is dat het silhouet wordt dichtge
maakt en dat is alleen vanaf de dijk of een
boot te zien. Maar of dat nou een goede re
den is om een bouwvergunning te eisen,
kun je je afvragen. Het is zinvol dat de be-
zwarencommissie heeft vastgesteld dat
voor dit soort zaken geen vergunning no
dig is."
Creatief
Eind 1999 kwam de firma Van Driel Me
chanica uit Waddinxveen met een plan op
de proppen dat in een welstandscommis
sie wellicht nog heel wat tongen zou heb
ben losgemaakt. Volgens het bedrijf is het
technisch heel goed mogelijk de brug te
verbreden met twee rij vloeren aan weers
zijden. Stremmingen tijdens werkzaam
heden en files zouden daarmee tot het ver
leden gaan behoren.
Gedeputeerde Hennekeij bestempelde
het plan vorig jaar als 'bijzonder creatief',
maar het ketste af op de kosten. Twintig
luxe stukjes regenpijp. Weliswaar flink
vastgeschroefd, maar toch: regenpijpjes.
„Dit is speciaal bedacht voor deze brug.
Ómdat de paaltjes meegeven, zorgen ze
ervoor dat de betonblokken geen stuk van
de brug afscheuren bij een aanrijding."
Steur zit erbij op zijn hurken en wijst ver
voor zich uit. „In totaal komen er 27000
van deze paaltjes op de brug."
Een eindje verder staan twee mannen aan
de bekisting te sleutelen. Ze geven geen
sjoege op de vraag of het speciaal is om de
Zeelandbrug onder handen te nemen.
Twee paar ogen in bruinverbrande ge
zichten kijken niet begrijpend. „Ehm,
sorry, we're Irish." Aannemer Heymans
heeft zo'n 22 Ieren laten overkomen voor
het werk op de brug. In totaal werken er
momenteel ongeveer zestig mensen op de
brug. „Vooral betontimmermannen zijn
in Nederland nog maar moeilijk te krij
gen", legt Steur uit. De twee Ieren vinden
het wel een spannende klus. Bekistingen
maken is hun dagelijks werk en ook het
werken op grote hoogte is niks nieuws.
„Dat is onze specialiteit. Maar het werk
op zo'n brug heeft toch wel iets speciaals."
Treintje
Ook Steur, meer als denker dan als doener
nauw betrokken bij het project, heeft het
gevoel dat hij aan een uniek project
werkt. „Het is natuurlijk een heel bijzon
dere klus. Het geeft wel veel zorgen, maar
het is ook leuk. Van tevoren hebben we
ontzettend veel uitgedacht, maar hoe het
in de praktijk zal gaan, moet dan nog blij -
ken. Dat is spannend. Het mooie is: de
aannemer heeft veel aandacht besteed
aan de fasering van de werkzaamheden.
Nu kun j e heel goed een 'treintj evan werk
op de brug zien. Als je lukraak was begon
nen, zou je iedere dag uren kwijt zijn om
alles op te bouwen en af te breken. Nu ver
loopt alles volgens planning. Dat geeft
vertrouwen voor de weken waarin de
brug helemaal dicht moet en er van aller
lei werkzaamheden tegelijk moeten wor
den uitgevoerd."
Aanvankelijk zou de brug veertig dagen
lang volledig gestremd worden. „Maar de
aannemer zegt het in 22 dagen te kunnen.
Daar is hij overigens nu wel aan gebon
den", zegt Steur. In die 22 dagen, van 18
september tot en met 9 oktober, wordt de
Zeelandbrug flink onderhanden geno
men. De asfaltlaag wordt van de brug ge
freesd en vervangen, en de rij-ijzers wor
den op een andere manier vastgezet. Ook
worden er nieuwe middenbarriers ge
plaatst, die los op het asfalt komen te
staan. Behalve de brug zelf, wordt ook het
meubilair, zoals de slagbomen en de bor
den vernieuwd. Tot slot krijgen ook de
toeleidende wegen nieuw asfalt.
Bovenop de brug staat een stevig briesje,
terwijl het beneden wel windstil leek te
zijn. Het is een warme dag. „Maar hier is
eigenlijk nooit echt te warm om te wer
ken", lacht Steur. Wie later die middag
een paar wegwerkers in de losgebroken
onweersbui tegen de wind in ziet fietsen,
begrijpt dat slecht weer een veel groter
probleem moet zijn.
Voor de veiligheid van de werkmannen op
de brug geldt een bouwplaatsreglement,
opgesteld door de aannemer. In dit regle
ment wordt in hoofdlijnen beschreven
waaraan een ieder zich moet houden die
zich op de brug begeeft. Zo is het dragen
van een helm en een fluoriserend hesje
verplicht. „Op die manier haal je ook me
teen de mensen eruit die niks op het werk
hebben te zoeken", vertelt Steur.
Risico's
Daarnaast is van iedere activiteit op de
brug een risicoanalyse gemaakt, zodat
duidelijk is wanneer iemand aangelijnd
moet werken. Dat geldt bijvoorbeeld voor
de steigerbouwers, die aan de oostkant
van de brug een steiger hebben opgehan
gen. De veiligheidscoördinator van de
aannemer organiseert wekelijks een tool-
boxmeeting. Als er nieuwe ploegen van
onderaannemers arriveren, krijgen die
ook speciale veiligheidsinstructies. Op de
werkstrook is heel veel materieel aanwe
zig: vrachtwagens, betonmixers, bouw-
kranen en ga zo maar door. „Dat brengt ri
sico's met zich mee en die moeten zoveel
mogelijk worden beperkt", aldus Steur.
Niet alleen de werkzaamheden brengen
mogelijke gevaren met zich mee. Ook de
weggebruikers die dagelijks rakelings
langs de werkstrook rijden, jagen de
werkmannen nogal eens schrik aan. „Je
schrikt je rot als er ineens een auto met ho
ge snelheid voorbij komt razen." Op de
brug geldt een maximumsnelheid van
vijftig kilometer per uur, maar niet alle
automiblisten zijn het daarmee eens.
„Men vergeet al gauw dat het niet nor
maal is dat er gewerkt wordt op de brug.
De kans dat er onverwacht iets gebeurt, is
er altijd. Bij een snelheid van vijftig kilo
meter kan,iedereen tenminste veilig rij
den en mogelijk tijdig anticiperen." On
danks frequente politiecontroles wordt er
constant te hard gereden.
Ook fietsers trekken zich nog steeds niet
al te veel aan van de gevaren op de brug.
Ondanks een fietsverbod steken sommi
gen nog gewoon op hun rijwiel de brug
over. De provincie plaatste onlangs hek
ken om dit te voorkomen, maar nog steeds
worden er illegale tweewielers gesigna
leerd. Op de rijbaan, maar soms ook sla-
lommend over de werkstrook, waar op
sommige plekken tijdelijk helemaal geen
vangrail meer is. Steur: „Dat baart zorg.
Het is ronduit gevaarlijk om daar langs te
fietsen. Mensen lijken zich niet te realise
ren welke risico's ze nemen."
Margreet van den Broek
tot dertig miljoen bovenop de begroting
voor de huidige onderhoudswerkzaam
heden bleek niet op te brengen, zeker niet
na eerdere inschattingsfouten van de pro
vincie. Zij becijferde aanvankelijk dat de
huidige klus 14,4 miljoen gulden zou gaan
kosten, maar dat blijkt uiteindelijk bijna
het dubbele te zijn. Het plan van Van Driel
is echter nog niet definitief in de prullen
mand verdwenen. Mogelijk wordt het
over zo'n vij ftien jaar, bij een volgende re
novatie van de Zeelandbrug, alsnog uit
gevoerd.
Wie regelmatig over de brug rijdt, kan het
verloop van de renovatiewerkzaamheden
goed volgen. Begin april werd de leuning
tussen het fietspad en de rijstroken ver
wijderd. De gaten die daardoor in het as
falt ontstonden, werden gerepareerd en er
kwam een tij deli j ke vangrail op de brug te
staan. Later is deze vangrail verplaatst
naar de oostkant van de brug, zodat de
auto's over het fietspad kunnen rijden. Op
dit moment wordt de reling aan de oost
zijde gesloopt en de wapening voor de
nieuwe barriers opgebouwd. Daarvoor
worden gaten in het beton geboord, waar
fotografie Marijke Folkertsma
in de ankers worden verlijmd. Vervolgens
worden ijzeren korven geplaatst en kun
nen de bekistingen worden gesteld, waar
in het beton wordt gestort.
Van dichtbij ziet de verankering van de
barriers er op het eerste gezicht nogal
kwetsbaaruit. De paaltjes waarmee de
betonblokken aan het wegdek worden be
vestigd, zijn het best te vergelijken met
Het leven van walvisvriend Watson is een film waard
Fotorubriek: kant noch wal
Uit het lood geslagen na de klap van Enschede
Exotische dieren hebben wettelijke bescherming nodig
Delfzijl kan het verval niet keren
Japanse Ainu-volk wordt met uitsterven bedreigd