Taboe op schuldvraag watersnood PZC PZC Arrestatie ambassadeur Bosnië illustreert verval moslimpartij Staat moet papieren blinddoek afwerpen Politici zetten toon met verkettering van buitenlanders feiten en meningen 2 Ramp Enschede wordt in tegenstelling tot dijkdoorbraken van 1953 wel onderzocht te gast berichten uit wenen 20 mei 1950 zaterdag 20 mei 2000 door Carla van Baaien en Jan Willem Brouwer Enschede geldt als een van de grootste rampen die Neder land sinds de Tweede Wereld oorlog heeft getroffen. De grootste is natuurlijk de waters noodramp van 1953. In de nacht van 1 februari braken de dijken en kwam een groot deel van Zee land onder water te staan. Meer dan 1800 mensen en vele dui- Zènden dieren verdronken. Twee dagen na de ramp legde rriinister-president Drees een verklaring af in de Tweede Ka mer. Hij sprak van een ramp die was veroorzaakt door 'over machtige natuurkrachten' en prees de wijze waarop heel Ne derland te hulp was geschoten. De week daarna, op 10 februari, debatteerde de Tweede Kamer over de ramp. De manier waar op het parlement toen omging met de vraag naar schuld en ver antwoordelij kheid was opval- lënd. De meeste fracties (PvdA, KVP, ARP, CHU en SGP) vonden het namelijk ongepast of zinloos de vraag te stellen hoe dit had kun nen gebeuren. Zo meende Bur ger, fractievoorzitter van de 'PvdA dat 'een poging tot het zoeken van zondebokken' ach terwege diende te blijven: 'Dat toch ware nu in het licht van het óhtzettende natuurgebeuren, dat tot de ramp leidde, niet slechts prematuur, maar ook te góedkoop.' De andere fracties vonden dit eigenlijk ook, maar wilden toch wel weten wat er waar was van de berichten in de pers. Journa listen schreven namelijk dat in kringen van Rijkswaterstaat bekend was dat de dijken te laag waren! WD-leider Oud infor meerde hier bijvoorbeeld naar, hóewei hij het op hetzelfde mo ment 'in hoge mate onbillijk en onrechtvaardig' vond om de re gering van gemaakte fouten de schuld te geven. Alleen de CPN wees beschuldigend naar de re gering. Intussen wees het kabi net resoluut elke verantwoorde lijkheid voor de ramp van de hand. De kranten hadden gelijk. Kruiningen tijdens de watersnoodramp van 1953. Rijkswaterstaat was inderdaad op de hoogte van de zwakte van de Nederlandse zeewering. Een in 1939 ingestelde commissie had de niet mis te verstane con clusie getrokken dat in het zuid westen van Nederland veel dijken niet op alle stormen bere kend waren. Zij had geadvi seerd zee- en rivierarmen af te dammen. Maar met het eindrapport van de commissie was niets gedaan. Het was niet aan het parlement voorgelegd en nieuwe werken waren bij Rijkswaterstaat niet aangevat. Aanvankelijk van wege oorlog en wederopbouw, daarna vanwege bezuinigingen die juist het ministerie van Ver keer en Waterstaat troffen. De kranten bleven in de weken na de ramp actief speuren naar achtergronden en oorzaken. Steeds meer informatie kwam boven, onder meer van water staatkundige ingenieurs die toegaven dat zij wisten dat de dijken te laag waren. Dienten gevolge werd in de Tweede Kamer de vraag naar de verant woordelijkheid opnieuw ge steld. Als de regering wist dat Zeeland onvoldoende tegen de zee was beschermd, waarom had zij dan niets gedaan? Weiter, fractievoorzitter van de KNP, een kleine katholieke splinterpartij, eiste een onder zoek. Hij viel minister Algera, van Verkeer en Waterstaat, fel aan. 'Als men de minister vraagt: hoe is dit mogelijk ge weest, geeft hij niet thuis'. Het ging hem er niet om schuldigen te zoekenmaar om 'ons volk een inzicht te geven in datgene, wat er is gebeurd en een verklaring te vinden, hoe het. mogelijk was, dat een ramp als deze ons land en ons volk heeft getroffen'. Weiter vond het belangrijk om de oorzaken van de ramp te le ren kennen, omdat 'hieruit voor de toekomst lering kan worden getrokken'. Schuld Hij confronteerde de minister met de stormvloed van 1916. Die was geringer van omvang geweest en met minder noodlot tige gevolgen, maar er was toen door de regering wél een onder zoekscommissie ingesteld! Waarom wilde het kabinet deze nogal voor de hand liggende les uit het verleden niet ter harte nemen? Intussen sprak de CPN liever van schuld dan van ver antwoordelijkheid; zij wilde door middel van een parlemen taire enquête de zaak tot op de bodem uitzoeken. Gedurende het hele jaar 1953 foto archief PZC zouden deze tot de oppositie be horende partijen blijven aan dringen op een onderzoek naar de oorzaken van de ramp. Maai er gebeurde niets. Natuurlijk zag de regering wei nig heil in een dergelijk onder zoek. Want als de uitkomst zou zijn geweest dat zij verantwoor delij k was voor (of nog erger: schuldig was aan) de ramp, dan zou dat grote morele, materiële en politieke consequenties heb ben gehad. Moreel: wie zou de verantwoor delijkheid kunnen dragen voor de dood van zo vele mensen? Materieel: de erkenning van verantwoordelijkheid zou bete kenen dat alle geleden schade ruimhartig zou moeten worden vergoed. Politiek: de erkenning van verantwoordelijkheid of schuld zou het politieke leven van ten minste de minister van Verkeer en Waterstaat, maar wellicht ook van het hele kabi net, in gevaar hebben gebracht. Een meerderheid van de Tweede Kamer vond dit ook. In ieder ge val alle regeringsfracties. Zij wilden immers hun partijgeno ten in het kabinet niet in moei lijkheden brengen. Maar ook oppositiepartij WD stond op dit standpunt. Welis waar gingen de liberalen de vraag naar de verantwoorde lijkheid niet uit de weg, maar zij kwamen met een ingenieus ant woord: we waren allemaal een beetje schuldig. De waterschap pen, de provincies, Rijkswater staat, de regering en ook de volksvertegenwoordiging, die had nagelaten kritische vragen te stellen. En zelfs op deze ge deelde verantwoordelijkheid viel nog wat af te dingen; de stormvloed was immers van on gekende omvang geweest. Legende D e regering werd heteind 19 5 3 zat dat de oppositie vragen bleef stellen. Ze begon te spreken over 'de legende van de schuld'. We moesten niet achterom maar vooruitkijken. De Deltawerken moesten worden aangevat. Zo'n ramp zou Nederland nooit meer mogen treffen. Een onderzoek naar de oorza ken van de watersnoodramp is er dus nooit gekomen; verant woordelijkheden zijn nooit vastgesteld. In 1953 was dat nog mogelijk. Niet alleen vonden het kabinet en de Kamer elkaar hierin, ook in de samenleving was dit onomstreden. Het uit blijven van een onderzoek werd in de meeste kranten niet bekri tiseerd en het leidde niet tot maatschappelijke onrust. Beide feiten zijn in ons tijdsbe stek ondenkbaar geworden; de Bijlmerramp van 1992 heeft dat duidelijk gemaakt. Als gevolg van de parlementaire enquête naar deze ramp, is nu al vast ko men te staan dat Enschede tot op de bodem zal worden uitge zocht. Minister-president Kok kondigde immers vorige week - de puinhopen rookten nog - een onafhankelijk onderzoek aan. C.C. van Baaien is directeur van het Centrum voor Parlementaire Ge schiedenis van de Katholieke Uni versiteit Nijmegen. J.W.L. Brouiuer is als onderzoeker verbonden aan dit centrum. door Ans Bouwmans In ons bureaucratische landje is alles geregeld. Wetten, regels, vergunnin gen. Wie iets wil onderne men, moet door een enorme papierwinkel. Ook de con trole en het toezicht liggen vast in protocollen en afspra ken. Op papier kan er weinig mis gaan. En mocht dat toch ge beuren, dan is er een tele foonboek aan voorschriften en aanwijzingen beschik baar om de risico's beperkt te houden. In theorie is alles dik voor elkaar. Er moet een ramp gebeuren, om ons met de neus op het feit te drukken dat de realiteit anders is. Na de eerste schok over de dramatische explosie in Enschede, komt de tweede schok. Hoe heeft dit kunnen gebeuren in het overgeregu leerde Nederland? En eigen lijk is er maar één logische conclusie. Het woud aan for mulieren, regels, plannen en vergunningen heeft bestuur ders de illusie van veiligheid gegeven. En ons, burgers, ook. Alhoewel de precieze oor zaak van de brand en de op eenvolgende ontploffingen nog moet worden vastge steld, kan die conclusie nu al getrokken worden. Tot afge lopen zaterdag lag het dos sier S.E. Fireworks rustig in het gemeentearchief, net als de paperassen van de overige zeventig vuurwerkbedrijven in Nederland. Niks mee aan de hand, zei de Enschedese burgemeester Mans op de vraag of hij wist van het gevaarlijke bedrijf. Pas nu iedereen ruw is wak ker geschud, blijken experts uit de vuurwerkbranche zich zorgen te maken over de wildgroei in hun bedrijfstak en het gebrekkige en ondes kundige toezicht. En zo ligt een vuurwerkop slag al j aren in een Enschede se woonwijk, omdat nie mand heeft gewaarschuwd dat het kwaad kan. Mits goed verpakt en in bunkers opge slagen, is het risico van vuur werk te overzien, hebben deskundigen verklaard. Er wordt niet echt bij stilge staan dat fabrikanten of handelaars in vuurwerk kunnen sjoemelen, of dat wetten en voorschriften on deskundig worden toege past. Maar het lijkt erop dat dit j uist wel is gebeurd in En schede. De uitvoering van de vuur- werkregels is in die stad overgelaten aan ambtena ren. De ene buurtbewoner die zich er wel druk over maakt, wordt met formele antwoorden het bos in ge stuurd. Als gevolg van de vuur werkramp in Enschede houdt het kabinet nu de wet en regelgeving nog eens te gen het licht. Dat is van be lang. Ook de Tweede Kamer moet zich als medewetgever betrokken tonen bij de lessen die van deze ramp kunnen worden geleerd. Er komt een onafhankelijk onderzoek, zodat mensen niet het gevoel krijgen dat de overheid onwelgevallige in formatie 'onder de pet' houdt. Die fout zal premier Kok na de Bijlmer niet nog eens maken. Maar het is veel te vroeg om nu al te conclu deren dat bestuurders echt wat hebben geleerd van het ongeluk met de vrachtjumbo van El Al in 1992. Ook bij die ramp bleek dat bestuurders er te veel op vertrouwden dat alles goed geregeld was. Expertise Wie risico's wil indammen moet niet alleen regels ma ken, maar ook zorgen dat die regels worden nageleefd. Dat betekent meer geldmeer expertise en meer man kracht. Maar het betekent ook dat ambtenaren en poli tici verder moeten kijken dan hun neus lang is. Ze moeten hun gezond verstand gebrui ken en nadenken of de regels in de werkelijkheid wel vol doen. Zolang chloortreinen door Nederland rijden, vrachtwa gens met gevaarlijke stoffen over de snelweg razen en che mische fabrieken gevestigd zijn in druk bevolkte provin cies, bestaan er risico's. De overheid is het aan zijn bur gers veilplicht al het mogelij ke te doen om hen te bescher men. GPD door Mels Pees In vrijwel alle landen wordt gediscrimineerd. In Oos tenrijk echter geven politici het verkeerde voorbeeld, door joden en zwarten steeds weer aan te vallen. Dit remt vreemdelingenhaat binnen de bevolking bepaald niet. Dat moest zelfs een 'Zeeuwse musicus in Wenen' ondervin den. 1 Toen ik me enkele jaren gele den in Oostenrijk vestigde en een woning zocht in Inns bruck, kocht ik de plaatselij ke krant, de Tiroler Ta- geszeitung, om een geschikt huurappartement te vinden. Kopen kon niet, want het was 'buitenlanders verboden woonruimte te kopen in Ti- rol. Vrijwel iedere adverten- - tie eindigde met de zin 'keine Auslander' of 'nur für Inlan der'. Het kleine aantal wo ningen dat uitdrukkelijk 'ook voor buitenlanders' openstond, was van een er barmelijke kwaliteit. Officieel is zo'n bepaling na tuurlijk strafbaar, zowel voorde adverteerder, als voor 'de krant die de advertentie plaatst. Maar slechts weinig Oostenrijkers storen zich aan het verbod. Collega's vertel - den me, dat verhuurders vooral bang waren voor Tur- 'ken of Joegoslaven. Ik kwam "echter 'vers' uit Nederland en sprak wat ze hier noemen 'Rudi Carrell Duits'. Iedere 'verhuurder hoorde, dat ik niet uit Tirol kwam. De verhuurster die mij uit eindelijk woonruimte aan bood, stemde weliswaar op 'de extreem-rechtse Vrij heidspartij FPÖ en schold graag op buitenlanders, maar dat betrof natuurlijk niet haar lieve huurder uit Nederland. •Uitzondering Die houding ten opzichte van buren is overigens al door het 'Duitse nazi-kopstuk Himm- ler besproken in een beroem de toespraak voor SS-offi- cieren. Hij zei toen: 'Het 'Duitse volk is er van over tuigd dat de joden vernietigd moeten worden. Het pro bleem echter isdat iedere in- 'dividuele Duitser wel een 1 ie- ve joodse buurman of kennis heeft, voor wie toch echt een uitzondering moet worden gemaakt'. In Innsbruck speelden we eens de tweede symfonie van de Oostenrijkse componist Mahler, waarin een grote solo voorkwam. Een zangeres uit Tel Aviv zong de solo in de symfonie. Na het concert kwam de hoogste cultuur ambtenaar van de stad naar ons toe met de mededeling dat 'het weer een prachtig concert was, maar waarom moet zo'n jodin toch altijd de solo's zingen'. Een dame uit het theaterkoor wist het antwoord op die vraag. Ze stelde dat de direc tie graag een wit voetje wilde halen bij de joodse gemeen schap. Een werkelijk onzin nig, maar vaak gebruikt ar gument. De joodse gemeen schap van een stad als Innsbruck, heeft sinds 1938 niet eens genoeg volwassen mannen om regelmatig sjoel te kunnen houden. Beproefde tactiek Politici gebruiken niet alleen 'zionistische speculanten' in hun verkiezingstoespraken. Als er kiezers aangesproken moeten worden, is ook het schelden op zwarten een be proefde tactiek die het goed doet. In Wenen, met ruim 1,6 mil joen inwoners, wonen nog geen tienduizend zwarten. Ze werken vrijwel allemaal voor de Weense vestiging van de Verenigde Naties. De voorzitter van de Weense afdeling van de FPÖ, Hilmar Kabas, sprak in een folder die huis aan huis werd ver spreid, over 'zwarte mensen die in designkostuum en met de modernste mobiele tele foons hun duistere drugsza ken uitvoeren'. In een interview ging Kabas nog eens nader op het onder werp in: 'Alle drugsdealers zijn zwart, omdat een junk zelfs als hij stoned is, een ne ger nog wel zal kunnen her kennen'. De voorzitter van het Oostenrijkse parlement, lid van de FPÖ, maakte het nog bonter toen hij zei: 'Asielzoekers ontvingen van de socialisten jarenlang gra tis hormoonpreparaten, zo dat ze meer kinderen kregen dan normale Oostenrijkers'. De Bosnische president Izetbegovic schudt de handen van zijn aanhangers tijdens een bezoek aan Gorazde. Zijn SDA-partij leed ruim een maand geleden bij de gemeenteraadsverkiezingen een dramatisch verlies in dit moslimbolwerk. foto Anja Niedringhaus/EPA door Harald Doornbos Zelfs vooreen bevolking die niet meer op kijkt van financiële schandalen, cor rupte politici of ministers die de wet niet al te letterlijk nemen, waren de recente kop pen in de Bosnische media toch een verras sing. Wat bleek. De Bosnische ambassadeur bij de Verenigde Naties in New York, Muha- med Sacirbegovic, is in de Verenigde Staten gearresteerd. Hij werd, zo lekte deze week pas uit, al op 19 april in New Orleans in de boeien geslagen tijdens een nachtje illegaal gokken. Sacirbegovic, een jong en vooraanstaand lid van de Bosnische Moslimpartij (SDA - Stranka Demokratska Akcija ofwel Partij voor Democratische Actie), van president Izetbegovic, stond gezellig met dobbelste nen te gooien, was dronken en in gezelschap van wat mooie dames. Sacirbegovic' gok spel, ook wel 'barbut' genoemd in Bosnië, is verboden in Louisiana, de enige staat in Amerika waar het wetboek is gebaseerd op de Franse rechtspraak en niet op de Engelse Na een nacht in een politiecel te hebben ge zeten, liet Sacirbegovic zijn diplomatieke paspoort zien. Kort daarna werd hij vrijge laten. Het lukte hem het incident een maand lang stil te houden. Maar toen het weekblad Dani in Sarajevo er onlangs achter kwam, schreeuwde heel Bosnië moord en brand. Een schande, vond de een. Hij moet aftre den, vond de ander. Een typische SDA- streek, riep de oppositie: In naam moslim zijn, maar dan wel illegaal gaan gokken, aan de vrouwen zitten en dronken worden. Teiwijl we in Bosnië amper geld hebben om iedere dag eten te kopen, gaat meneer gezel lig gokken, zo luidde de redenering. Het incident met Sacirbegovic in de Ver enigde Staten staat niet op zich. In Bosnië zelf rommelt het ook. Al sinds de Bosnische gemeenteraadsverkiezingen van ruim een maand geleden is er een ware chaos en pa niek uitgebroken in de regerende nationa listische SDA Deze partij verloor in bijna alle Bosnische moslimsteden. Sarajevo, Ze- nica en Tuzla gingen naar de gematigd link se Sociaal-Democratische Partij. Dramatisch was vooral het verlies van de SDA in Gorazde, dat een enclave was tij dens de oorlog en waar de bevolking voor honderd procent bestaat uit door Serviërs geterroriseerde moslims. Tijdens eerdere verkiezingen scoorde de SDA daar altijd een zeer ruime meerderheid. Nu echter wonnen de sociaal-democraten en een par tij van het politieke midden, de Partij voor Bosnië van voormalig premier Haris Silajd- zic. Met nationale verkiezingen gepland in no vember van dit jaar en met argusogen kij kend naar het buurland Kroatië,waar de nationalistische HDZ-partij van wijlen president Tudjman in één keer werd wegge vaagd, raakte de SDA in rep en roer. Haar verkiezingsslogan 'De tien zwaarste jaren samen, stem SDA' sloeg overduidelijk niet meer aan bij de verarmde moslimbevolking van Bosnië. Nevenfuncties Premier Bicakcic, een prominent SDA'er, maakte direct bekend dat hij een groot aan tal nevenfuncties neerlegt 'zodat er geen misverstand kan bestaan over mijn integri teit'. Algemeen wordt aangenomen dat de premier de afgelopen jaren op wonderbaar lijke wijze miljonair is geworden. Het ge middelde maandsalaris van de bevolking bedraagt daarentegen 250 Duitse marken. Ook wordt er gemord over de rol die de zoon van president Izetbegovic, Bakir, speelt. Hij runt op ondoorzichtige wijze een ministerie dat verantwoordelijk is voor het verdelen van na-oorlogse reconstructiegelden. Toen Kroatië's president Stipe Mesic, bij een bezoek aan Sarajevo door de moslims als een held werd binnengehaald, grapte Bakir Izetbegovic dat hij blij was dat Mesic weer vertrok 'want anders was-ie nog president van Bosnië geworden'. Het schandaal rond Sacirbegovic zal pas wegebben als hij ontslagen wordt. Zelf hou den Sacirbegovic en de SDA het op een com plot. Hij zou door politieke vijanden in de val zijn gelokt. GPD Vlasindustrie De vlasindustrie op Schou- wen-Duiveland moet moder niseren. Dat blijkt uit het rap port van het Economisch Technologisch Instituut Zee land. In het vlassersdorp Dreischor is een tijdje terug een commissie ingesteld die moet onderzoeken of de op richting van een coöperatie haalbaar is. De commissie had het ETI gevraagd om dat te on derzoeken. Het ETI conclu deert dat de vlasturbine de toekomst heeft, omdat daar mee goedkoper kan worden geproduceerd. Molenzwinge laars krijgen het erg moeilijk om rendabel vlas te verwer ken. Naar schatting zijn er zo'n tweehonderd zwingelmo- lens op Schouwen-Duiveland. Modernisering is volgens het ETI nodig om concurrerend te blijven. Staatsbezoek Parijs is in de ban van het ko mende bezoek van koningin Juliana en prins Bernhard. De kranten blikken al dagen vooruit op het koninklijk be zoek, televisie- en radiozen ders hebben zich massaal aan gemeld om verslag te kunnen doen. Juliana en Bernhard lo geren in speciaal ingerichte vertrekken van het paleis van president Auriol. Daar zijn voor deze gelegenheid doeken opgehangen van de Neder landse meester Van Gogh en Van Dongen. Uitgever: J. C Boersema Hoofdredactie: A. L, Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A. L Kroon (adjunct) Centrale redactie: Oostsouburgseweg 10 Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118)484000 Redactiefax: (0118)470102 Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118) 472404 Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113) 273000 Fax. (0113) 273010 Terneuzen: Axelsestraat 16 Postbus 51 4530 AB Terneuzen Tel. (0115)686000 Fax. (0115)686009 Hulst: s Gravenhofplein 4 4561 AJ Hulst Tel. (0114) 373839 Fax. (0114) 373840 Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel (0111)454647 Fax. (0111)454659 Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17 00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener NV Internet (http://www.pzc.nl): Postbus 18 4380 AA Vlissingen redactie redactie@pzc.nl exploitatie internet@pzc.nl Bezorgklachten: 0800 - 0231231 of maandag t/m vrijdag- op de kantoren gedurende de openingstijden; zaterdags tot 14.00 uur. op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen. Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20.30 tot 22 00 uur en zondagavond van 20.00 tot 22.00 uur: Tel. (0118) 484000. Fax(0118)470100. Abonnementsprijzen bij automatische incasso: (tussen haakjes prijs met acceptgiro) per maand: 36,70 (n.v.t.) perkwartaal: 100,00 101,65) per jaar: ƒ380,00 (ƒ381,65) Voor toezending per post geldt een toeslag Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het einde van de betaalperiode. Losse nummers: maandag t/m vrijdag' 1,85 per stuk zaterdag 2,75 per stuk Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93 00 Advertenties Alle advertentieopdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de algemene voorwaarden van Uitgeverij PZC BV alsmede de regelen voor het advertentiewezen. Tarieven kunnen tijdens kantooruren worden opgevraagd bij de advertentieorderafdelmg. Tel 0118-484321

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2000 | | pagina 2