Japanse oester is een grote plaag
De boodschapper wordt veroordeeld
PZC
Drijvende trap met picknickplek
winnend idee voor Oosterschelde
Lage scores gemeenten
op Scoopmeetlat zijn
argument herindeling
Bevelandse trekt aan
de bel over dubieuze
enquête over buurt
ANWB weegt gratis
caravans van leden
zeeland
17
XIVO wil verwilderd schelpdier laten verdwijnen uit Oosterschelde
zaterdag 15 april 2000
jor Harmen van der Werf
ERSEKE - Verwilderde Ja-
inse oesters in de Oosterschel-
zijn al zover opgerukt dat ze
oeten worden weggevangen,
at is volgens hoofd schelp-
leronderzoek van het Rijksin-
ituut voor Visserijonderzoek
[IVO), A Smaal, zo langzamer-
ind onvermijdelijk geworden.
et RIVO heeft recent een on-
jrzoek afgerond naar de aan-
ezigheid van verwilderde Ja-
jnse oesters op zandplaten in
'Oosterschelde. De resultaten
jn alarmerend, vindt Smaal,
ipanse oesters komen zoveel
jor, dat ze de kokkels in de zee-
rm verdrijven. En ook voor de
losselcultures kunnen ze een
edreiging gaan vormen, omdat
t Japanse oesters van hetzelf-
i voedsel leven als mosselen,
aar komt bij, aldus Smaal, dat
ipanse oesters niet eetbaar
jn voor vogels. Kokkels zijn
at wel. „Er zit dus ook een
root natuurbelang vast aan het
Julianakorpsen
presenteren
nieuwe shows
MIDDELBURG - Het Ju-
nior drumcorps Johan
Friso en het Juliana drum
bugle corps laten zater
dag 22 april vanaf 20.00
uur hun nieuwe shows
zien.
De korpsen doen dat in de
sporthal van sportcomlex
De Kruitmolen in Middel
burg. Ze hebben de afge
lopen winter weer een
nieuw programma inge
studeerd. Johan Friso
speelt dit jaar muziek van
de musical The Sound of
Music; Juliana heeft ge
kozen voor muziek uit de
Star Wars films.
Naast de presentatie van
de nieuwe shows, laat de
color guard van Juliana
voor de laatste keer haar
winterprogrammma Wel
come to the Freakshow
zien. Verder is er een gast
optreden van de rockband
Till Dawn.
wegvangen van die verwilderde
oesters." Hij hoopt dan ook dat
natuur- en milieuorganisaties,
zoals de Zeeuwse Milieufedera
tie (ZMF), zich achter zijn vrij
rigoureuze verwij deringsvoor-
stel zullen scharen.
Japanse oesters zijn door oes
terkwekers in de Oosterschelde
geïmporteerd na de strenge
winter van 1963, toen Zeeuwse
platte oesters door de vrieskou
het loodje hadden gelegd. De
verwachting was dat de Japanse
oesters zich niet konden voort
planten.
Midden jaren zeventig bleek dat
zij zich wél konden vermenig
vuldigen. „Sindsdien is het hard
gegaan", weet Smaal. „Je moet
die Japanse oester zien als kolo
nisator, een pionier. Hoe verder
die zich over de Oosterschelde
verspreidt, des te harder gaat
het. Ze hebben hier geen na
tuurlijke vijanden. En ze zijn
oersterk, ze kunnen goed tegen
warme zomers en strenge win
ters."
Zandplaten
De opmars van de Japanse oes
ters, ook wel creuses genoemd,
is vooral alarmerend op de
zandplaten. Normaal komen ze
alleen op dijkglooiingen voor.
Op de zandplaten vormen ze rif
fen, op plekken waar anders
kokkelbanken voorkomen. Dat
verklaart ook waarom het kok-
kelbestancl in de Oosterschelde
de laatste jaren erg slecht is.
Inmiddels bestaat twintig pro
cent van het schelpdierbestand
in de Oosterschelde uit Japanse
oesters. Ze worden vrij veel ge
raapt op plekken waar mensen
gemakkelijk kunnen komen.
Smaal: „Dat kan niet genoeg ge
beuren, dat rapen."
Japanse oesters zijn niet alleen
een plaag in de Oosterschelde,
maar ook in het Grevelingen-
meer. Zij vormen daar een be
dreiging voor de nog aanwezige
platte Zeeuwse oesters. En zij
rukken ook op in de Wester-
schelde en Waddenzee, weet
Smaal.
Het Productschap Vis heeft eind
vorig jaar het Rijk al opgeroe
pen iets te ondernemen tegen de
Japanse oesters. Tot actie heeft
dat niet geleid, wat door RIVO-
onderzoeker Smaal wordt be
treurd. „Het gaat om een onna
tuurlijke en ongewenste ont
wikkeling."
Architect Eduard Böhtlingk met zijn winnende ontwerp.
foto Marijke Folkertsma
door Richard Hoving
NEELTJE JANS - Architectenbureau
Böhtlingk uit Maasland heeft de ideeën-
prijsvraag van het nationaal park Ooster
schelde gewonnen. De oproep om een uit
zichtpunt boven en onder het wateropper
vlak, een picknickplaats en een afvalbak te
ontwerpen, leverde 49 inzendingen op.
Het winnende ontwerp, de Spotter, combi
neert de gevraagde recreatievoorzieningen
in één bouwwerk. Een dertien meter hoge
drijvende trap die tot onder de waterspiegel
doorloopt vormt de basis. Onder water is de
trap omgeven door glazen wanden. Het uit
zichtpunt over de Oosterschelde bevindt
zich bovenaan de trap. De traptreden zijn
breed genoeg 'om gebruikt te kunnen wor
den als picknickplaats. In de onderste en
bovenste trede zijn afvalbakken wegge
werkt.
Volgens de jury had Böthlingk een 'zeer
sterk' ontwerp gemaakt. „Het beleven van
de Oosterschelde staat voorop. Dat alle ele
menten in één object zijn verwerkt, levert
een meerwaarde op. Het ontwerp kent een
grote mate van eigenheid zonder storend te
zijn." De voorzitter van de jury, hoogleraar
utiliteitsbouw L. C. Röling, plaatste vrijdag
tijdens de prijsuitreiking in het Topshuis op
Neeltje Jans een kanttekening bij de stabili
teit van de constructie. „Daar is de jury toch
niet helemaal gerust op."
De eerste prijs bestond uit een geldbedrag
van tienduizend gulden.
De ideeënprijsvraag was uitgeschreven
door het overlegorgaan dat belast is met het
beheer en de inrichting van het nationaal
park. Volgens ambtelijk-secretaris F. van
Pelt is het niet zeker dat het ontwerp van
Böthlingk wordt gerealiseerd. „Voorlopig is
daar geen budget voor."
Tussen de bijna vijftig inzenders zat een
handvol Zeeuwse architecten. Geen van
hen viel in de prijzen. De tweede prijs van
4.500 gulden ging naar Wilco Kraamer en
Martijn Schoots uit Gouda voor het ont
werp Dansen langs de vloedlijn. Drie derde
prijzen van duizend gulden kwamen ook bij
architecten buiten Zeeland terecht.
door Rolf Bosboom
GOES - De uitkomsten van het
onderzoek naar het duurzaam
beleid van gemeenten bevesti
gen het nut en de noodzaak van
gemeentelijke herindeling. Dat
zegt de Goese burgemeester
D. J. van der Zaag, voorzitter
van de Vereniging van Zeeuwse
Gemeenten (VZG), in een reac
tie op het onderzoek van de pro
vinciale welzijnsorganisatie
Scoop.
De gemeenten konden op de zo
genoemde 'Meetlat voor lokaal
duurzaam beleid' maximaal
honderd punten halen. Schou-
wen-Duiveland en Goes scoor
den het hoogst met 67 punten,
Hontenisse het laagst met 22
punten. „Van gemeenten die on
der de vijftig punten blijven,
kim je je afvragen of die nog wel
bestaansrecht hebben", zei Van
der Zaag vrijdag bij de presen
tatie van het onderzoek.
In die visie zitten alle gemeen
ten in Zeeuws-Vlaanderen -
waar de discussie over gemeen
telijke herindeling in volle gang
is - in de gevarenzone: Axel (43
punten), Hontenisse (22), Hulst
(39), Oostburg (34), Sas van
Gent (28), Sluis-Aardenburg
(39) en Temeuzen (34). Verder
blijven Kapelle (35), Noord-Be
veland (31), Tholen (47) en Veere
(38) onder de norm van de VZG-
voorzitter.
Van der Zaag deed vrijdag een
oproep aan alle gemeenten om
volgende keer - de Meetlat
wordt om de twee j aar opgesteld
- allemaal boven de 50 punten
uit te komen.
Schouwen-Duiveland, enkele
jaren geleden ontstaan uit een
herindeling, is dankzij een grote
sprong voorwaarts op gelijke
hoogte met Goes gekomen. Bur
gemeester J. J. P. M. Asselbergs
wees ook op de invloed van de
herindeling. „Dit is de kwaliteit
van een grotere organisatie. Je
merkt nu dat de herindeling ook
bij de uitvoering van het beleid
haar vruchten begint af te wer
pen."
Asselbergs zei vastbesloten te
zijn over twee jaar 'alleen de bo
kaal vast te houden'. „Het moet
dan mogelijk zijn in de zeventig
te komen. Wij gaan daar in elk
geval voor."
Scoop heeft bij de bepaling van
de Meetlat naar de resultaten op
diverse beleidsterreinen geke
ken, zoals verkeer en vervoer,
bodem en oppervlaktewater,
energie en klimaat, internatio
nale samenwerking en sociale
duurzaamheid.
Opvallend is dat, ondanks de
brede aandacht die voor duur
zaam bouwen bestaat, de voort
gang op het gebied van bouwen
en wonen wat achterblijft. Co
ordinator A Phernambucq van
het Zeeuws Platform voor
Duurzame Ontwikkeling, dat
de opdrachtgever is van de
Meetlat, heeft daar wel verkla
ringen voor. Hij bespeurt dat
werkelijk duurzaam bouwen
vooral wordt toegepast in 'de
kleine, afgebakende projecten',
zoals het Ecosolar-initiatief in
de Goese wijk Overzuid.
Bovendien, zo zegt Phernam
bucq, zijn er bij veel bouwpro
jecten aanvankelijk wel plan
nen voor duurzame elementen.
Tijdens de realisatie worden, uit
praktische en financiële over
wegingen, juist die punten als
eerste weer geschrapt. „Dan
wordt het toch minder duur
zaam dan de bedoeling was."
Zwakke momenten
VZG-voorzitter Van der Zaag
uitte tijdens de presentatie van
de Meetlat ook zijn 'treurnis'
over het feit dat de gemeente
Reimerswaal nog altijd niet
meewerkt aan het project. „Dan
zou je bijna bange vermoedens
gaan uiten." Tegelijk wees Van
der Zaag erop dat Kapelle als
enige gemeente lager scoort dan
twee jaar geleden. De burge
meester van Reimerswaal, A
Verbree, is momenteel ook
waarnemer in Kapelle. „Ik ge
loof niet echt in een oorzakelijk
verband, maar op zwakke mo
menten zou je dat toch kunnen
gaan denken."
Nachtvolleybal
GOES - Volleybalvereniging
Mytilus houdt in de nacht van
vrijdag 19 mei op zaterdag 20
mei een nachtvolleybaltoernooi
in Sportpunt Zeeland in Goes.
Wie belangstelling heeft om
deel te nemen, kan zich elke
dinsdagavond tussen 17.30 en
19.00 uur melden bij Sportpunt
Zeeland. Het toernooi duurt van
20.00 tot 6.00 uur.
\NV wil meldpunt klokkenluiders voor misstanden
oor Maurits Sep
[LISSINGEN - De FNV vindt dat er
jen onafhankelijk meldpunt moet ko
nen waar werknemers misstanden bij
lun bedrijf kunnen aangeven. De lan-
jelijke meldlijn die de vakcentrale de
le week drie avonden lang openstelde
|oor zogenoemde klokkenluiders,
ferd ruim achtduizend keer gebeld,
iteindelijk werden 158 gesprekken
ivoerd.
et grote aantal bellers bewijst dat er
ihoefte is aan een speciaal meldpunt,
igt woordvoerder H. Lindelauff van
FNV Vakcentrale. „Wij waren al te
reden geweest als er enkele tientallen
ensen hadden gebeld. We hadden zes
jnen en tien mensen ingezet. Achteraf
adden we er tien keer meer kunnen
ibruiken. De mensen die we spraken,
ebben het vaak moeten proberen,
verdag belden mensen naar de regio-
antoren omdat ze teleurgesteld waren
ver het mislukken van hun belpo-
ing."
lachtsmisbruik
e misstanden die werden aangekaart,
etroffen vooral machtsmisbruik (30
rocent), het niet nakomen van voor-
rhriften (20 procent) en het achter-
Duden van informatie (15 procent),
ndere klachten gingen over gesjoemel
et geld, fraude, corruptie en het aan-
emen of geven van steekpenningen.
:ns Lindelauff is ook een aantal
:er intensieve en emotionele gesprek
en gevoerd over seksueel misbruik
an kinderen die in een instelling
ïblijven. „Wat blijkt is dat mensen
ie zo'n geval intern aankaarten, wor-
en gestraft. De booschapper wordt
iroordeeld."
akweg de helft van de 15 8 mensen met
ie uitvoerig is gesproken, wilde ano-
iem blijven. „De groep die met naam
atoenaam de publiciteit in wil, is ver-
it de kleinste. En begrijpelijk. Daar-
n willen wij op de eerste plaats zorgen
oor rechtsbescherming van klokken-
iders."
pvallend is verder dat ruim de helft
an de bellers voor de overheid en aan-
irwante sectoren werkt. Verbazing-
ekkend, vindt G. Schrage, secretaris
an de ondernemingsraad van de
'ootste overheidswerkgever in Zee-
md, de provincie Zeeland. „Bij ons
an overal over worden gesproken, er
estaat geen doofpot. Ik heb die ten-
tinste niet ontdekt."
inds de belastingaffaire van de pro-
inciebegin j aren negentig, wordt heel
aecl gelet op wat wel en wat niet kan,
ïgt Schrage. „Er wordt naar grote
aenheid gestreefd. Bij de laatste reor-
anisatie kregen de chefs een andere
•1. Om hen daarbij te helpen, mochten
cursussen volgen. Verder is er fre
uent werkoverleg en worden jaarlijks
functioneringsgesprekken gevoerd.
Daar worden ook verslagen van ge
maakt."
Bovendien zijn er risico- en inventaris-
artieonderzoeken uitgevoerd. De din
gen die daaruit naar voren kwamen,
hadden al langer geleden plaatsgevon
den. Schrage: „Het waren conflicten op
het persoonlijke vlak. Van financiële
onregelmatigheden heb ik niks ge
hoord."
Schrage zit nu bijna tien jaar in een
vertegenwoordigend orgaan van de
provincie, waarvan zes jaar in de on
dernemingsraad. Hij vtnclt dat proble
men die zich voordoen, prima kunnen
worden besproken. „Met de chef, maar
als dat niet kan, dan met de onderne-
mingsi'aad. Dat werkt goed, want wij
worden zeer serieus genomen."
Correct
T. Jacobs, bestuurder van de ambtena
renbond AbvaKabo, bevestigt dat
beeld ook voor de overige Zeeuwse
overheden. „In het algemeen proberen
zij correct te zijn. Er zijn goede interne
klachtenregelingen en het georgani
seerd overleg met de vakbonden ver
loopt uitstekend."
Jacobs is sinds 1977 als vakbondsbe
stuurder actief in Zeeland. In die 23
jaar heeft hij slechts één keer te maken
gehad met een klokkenluider die voor
het openbaar maken van een misstand
op een zijspoor werd gezet: de Middel
burgse voorlichter K. de Regt, die bur
gemeester L. Spar van der Hoek be
tichtte van sèksuele intimidatie van
medewerksters
„Het Zeeuwse bedrijfsleven kent meer
klokkenluiders", zegt P. Hazelager van
FNV Bondgenoten. „Misstanden ko
men ook zeker wel voor", stelt hij. Ha-
De klokkenluider:
Frits Koopman uit Middelburg.
„Eerst is het niet toaar. Dan heb je er geen verstand van. Blijf je aan de bel
trekken, dan vinden ze je lastig en krijg je de rotbaantjes. En uiteindelijk
zetten ze je gewoon op straat. Precies in die volgorde is het mij overkomen.
Vijf jaar geleden was dat. Het bedrijf waar ik werkte, was failliet gegaan en
overgenomen door een ander. Bij die nieuwe werkgever werd geen tegen
spraak geduld. Het arbeidsbureau wees de ontslagaanvraag tot twee keer
toe af. Ik, had feiten en mijn verhaal klopte, vonden ze.
„Maar de derde keer was ontslag onvermijdelijk, vond het arbeidsbureau.
De verhoudingen waren te ernstig verstoord. Er werd een financiële regeling
getroffen. De werkgever zou mijn lagere loon bij een ander bedrijf aanvullen.
Hoewel ik het altijd onbevredigend heb gevonden, heb ik de regeling toch
maar geaccepteerd. Er zat niks anders op."
„Hoe het nu bij dat bedrijf gaat, weet ik niet. Het interesseert me ook niet.
Het is vijfjaar geleden, ik. ben er inmiddels overheen. En bij mijn huidge
werkgever zijn problemen gelukkig wel bespreekbaar.
FNV-voorzitter Lodewijk de Waal (r) en oud-defensieambtenaar Fred Spijkers luidden begin deze week een kerkklok in Amsterdam-Sloterdijk. Het was de symboli
sche opening van een telefonische meldlijn voor 'klokkenluiders'. foto Marcel Antonisse/ANP
door Rob Paardekam
's-HEER HENDRIKSKINDE
REN - J. Bosman uit 's-Heer
Hendrikskinderen kreeg vorige
week zaterdag een vreemde
brief in de bus. In het kader van
Het Grote Buurtonderzoek
werd haar gevraagd of ze een
vragenlijst over de buurt wil in
vullen. Ze is niet van plan om
aan dat verzoek te voldoen.
De vragen op het formulier gaan
behoorlijk ver. Er wordt onder
meer gewaagd naar de samen
stelling van de buurt, de waarde
van de huizen en zelfs de inko
mens van de mensen uit de
straat.
J.Bosman: „Ikhadineen consu
mentenprogramma al over deze
praktijken gehoord, en nu kreeg
ikzelf zo'n brief. Ik ben er abso
luut niet van gediend om dit
soort persoonlijke zaken over de
mensen uit mijn straat te beant
woorden. Geen haar op mijn
hoofd die er aan denkt om de
vragenlijst in te vullen."
De enquête is afkomstig van Het
Grote Buurtonderzoek uit
Nieuwegein. Volgens deze orga
nisatie worden de gegevens ge
bruikt om reclamefolders in de
toekomst meer gericht te kun
nen verzenden. „Nu krijgen
mensen veel te vaak folders in
de bus waar ze absoluut niet op
zitten te wachten", vertelt een
woordvoerster van Het Grote
Buurtonderzoek. „Als we meer
zelager vindt het echter moeilijk een
inschatting te maken van hoe vaak het
voorkomt dat werknemers zonder re
sultaat intern een misstand aankaar
ten en uit onwede deze daarna in de
openbaarheid brengen.
Het bekendste voorbeeld is het ontslag
van Dirk Meijer, die als lid van de on
dernemingsraad van de Koninklijke
Schelde Groep de regering een brief
schreef over misbruik van overheids
geld bij de werf. Omdat hij zijn geheim
houdingsplicht had geschonden, von
den alle rechters dat hij terecht was
ontslagen. Zijn recht op vrije menings
uiting speelde geen rol van betekenis.
De werkelijke omvang van het pro
bleem was voor de FNV-actie niet be
kend en zal ook wel nooit bekend wor
den, vreest Lindelauff. „Het enige aan
knopingspunt zijn de rechtszaken die
worden gevoerd over ontslag van
werknemers. Maar dan nog is het moei
lijk te achterhalen wat er precies aan de
hand is. Bovendien worden vaak af
koopregelingen getroffen. Dat maakt
het onmogelijk de echte omvang van
het probleem in beeld te krijgen."
over de buurt weten, kunnen we
dat voorkomen."
Bosman heeft inmiddels ge
meenteraadslid A van Oosten
van GroenLinks benaderd. Ook
hij twijfelt aan de goede bedoe
lingen van Het Grote Buurton
derzoek. Van Oosten heeft de
Tweede-Kamerfractie van zijn
partij op de hoogte gesteld, en
gewaagd of zij er iets tegen kun
nen doen.
Privé
Bij Het Grote Buurtonderzoek
zelf, zijn ze zich van geen kwaad
bewust. De woordvoerster ver
telt dat de wagenlij sten door
heel het land verstuurd worden.
„In elk postcodegebied schrij
ven we één bewoner aan met het
verzoek enkele wagen te beant
woorden." Dat de wagen be
hoorlijk privégevoelig zijn
vindt ze wel meevallen. „Daar
over hebben we tot op heden ook
nog geen klachten gehad
De registratiekamer in Den
Haag houdt toezicht op het ge
bruik van privégegevens. Vol
gens één van hun adviseurs kan
er weinig worden gedaan tegen
dit soort praktijken. „Als de
mensen willen weten op wat
voor manier de gegevens wor
den gebruikt, kunnen ze bellen
naar de instantie waar het for
mulier vandaan komt. Daar zijn
ze verplicht tekst en uitleg te ge
ven. Maar het beste is waar
schijnlijk gewoon om de vra-
genlijst niet in te willen.
door Lukas Fransen
ZIERIKZEE - De ANWB orga
niseert voor het eerst een gratis
caravanweegactie voor haar le
den op vier zaterdagen in mei. In
Zeeland en omstreken kunnen
mensen op zaterdag 20 mei hun
caravan laten wegen in Zierik-
zee, Westdorpe, Heinkenszand
en Dinteloord.
De ANWB heeft op 26 locaties in
het land weegbruggen gehuurd.
Met deze actie wil de bond aan
dacht vestigen op de veiligheid
van het maximale laadvermo
gen van caravans, bandenspan
ning en verlichting. Veel cara
vans worden voorzien van on
der meer een koelkast en een
magnetron. Het maximale laad
vermogen wordt zo al snel be
reikt. Caravans worden ook
vaak verkeerd of te zwaar bela
den. Een overbeladen caravan is
bij de wet verboden en heeft
sneller kans op een klapband.
ANWB-leden kunnen zaterdag
20 mei terecht bij de Coöpera
tieve Zuidelijke Aan- en Verko
per (CZAV) aan de Kleine Zelke-
weg in Ziei'ikzee, bij de CZAV
aan de Industrieweg zuid in
Westdorpe, bij de CZAV aan de
Havenweg in Dinteloord en bij
DA Rij k aan de Stadions weg in
Heinkenszand. De weeglocaties
zijn geopend van 9.00 tot 17.00
uur. Men dient van te voren een
afspraak te maken met de
ANWB: 070-3145070.
