Veel taalweinig moraal
bij Mannen op de Maan
•f
Kwaaie Moeders in theatraal concert
Adembenemend
Zwanenmeer
Sacha van As
Vlaamse Roovers zingt Costello's
willen meer dan Juliet Letters bij
een liefdesverhaal het Zeeuws Orkest
12 13
Diederik van Vleuten (links) en Erik van Muiswinkel in hun nieuwe programma 'Mannen op de Maan'. foto Katinka Krijgsman
toe een zieke grap over maken.
In ons vorige programma heb
ben we dat op een verschrikke
lijke manier gedaan, maar dan
ook nog als stijlgrap. We lieten
twee Toon Hermansen praten
over zinloos geweld, wat Toon
zelf nooit zou doen. 'Nee men
sen, ik vind het niet leuk... Ja,
het levert wel mooie monu
mentjes op, dat zijn leuke din
gen, met een bloemetje d'r
bijNou, je kon daar in Leeu
warden een speld horen vallen.
Je kon vanuit het theater dat
brugje bij wijze van spreken
zien liggen. Dus, het ontgaat
ons niet, we vinden er wel wat
van en we doen er wel wat mee.
Maar het is aan minister Ro
gier van Boxtel om er maatre
gelen tegen te nemen. Daar
zijn wij niet voor."
Verder levert de politiek hen
nauwelijks bruikbare onder
werpen. Diederik van Vleuten:
„Politiek inspirerend? Niet
erg. Erik van Muiswinkel: „Dit
is ook geen programma waar
voor je elke dag de krant goed
moet lezen. Nee, de politiek
van vandaag de dag doet de
hersens niet echt jeuken.
Laatst heb ik dat boek over het
kabinet Den Uyl gelezen, 'De
verbeelding aan de macht'.
Toen was het leuk. Marcel van
Dam en consorten waren de
laatste echte leuke mannen.
Over iemand als Rogier van
Boxtel zie ik mij geen nummer
maken."
„Janmaat en Bolkestein leen
den zich nog aardig voor imi
taties, maar na hen is het wel
over. Zelfs de weinige mannen
die nu een beetje uitgesproken
bezig zijn - Rosenmöller en
Marijnissen - zijn door hun
denkbeelden te weinig ex
treem. En ook als persoon zijn
zij te weinig opvallend, niet
krankzinnig genoeg. Om over
Kok maar te zwijgen, die is
voor het cabaret het vleesge
worden non-onderwerp."
Liever zoeken zij het bij schrij
vers zoals Gerard (Kornelis
van het) Reve, aan wiens werk
zij de karakteristiek 'ruiten
tikkers en branchevreemde
gedrochten' ontleenden. Die
derik van Vleuten: „Ik heb het
complete werk van Reve in de
kast. Ik geloof dat hij één van
de geestigste mannen van Ne
derland is. En zeker één van de
grootste stylisten." Erik:
„Laatst kwam ik met Jeroen
van Merwijk tot de stelling dat
Reve de man is geweest met de
allergrootste invloed op de hu
mor in de twintigste eeuw."
Diederik: „Dat zou heel goed
kunnen."
Ironie
Erik: „Gevoel voor ironie, cy
nisme en stijl... In het alge
meen komt veel daarvan bij
Reve vandaan. In elk geval
voor onze generatie, een stuk
daarvoor en een stuk daar
na..." Diederik: „De manier
waarop wij iets verwoorden,
dat zijn Reviaanse zinnen."
„Zorgvuldige formulering,
herhalen, beetje overdrijven,
tikkeltje archaïsche woord
keus... Het is verrukkelijk wat
die man allemaal heeft ge
daan", zegt Van Muiswinkel.
„Ik denk dat de mensen die bij
ons in de zaal zitten op een
zelfde manier liefhebber zijn
van het goede gesproken
woord. Of, zoals ik op onze vo
rige video heb laten zetten,
'gesproken in goed Neder
lands'. Daardoor wordt het
ook een soort taaiavond. Je
merkt dat zij onze zinnen
Diederik: „...ook goed willen
hóren. De zinnen zijn ver
zorgd, allemaal verzorgd. Ik
vind dat wel mooi. Dat brengt
ook een soort concentratie te
weeg die bij andersoortige ca
baretiers weer niet nodig is. Ik
bedoel, bij Bert Visscher moet
je de hele tijd oppassen dat je
niet in je broek pist, waken
voor de deconcentratie van je
sluitspieren."
'Mannen op de Maan' van
Erik van Muiswinkel en
Diederik van Vleuten, za
terdag in het Zuidlandthe-
ater in Terneuzen, Verder
te zien op woensdag 24
mei Middelburg
In Figaro
stel je zelf
het menu samen
15
woensdag 29 maart 2000
Paul Ruven laat
de camera ook
buiten de set
opnemen
16
In hun nieuwste programma 'Mannen op de Maan' nemen
Erik van Muiswinkel en Diederik van Vleuten al het zwe
verige op aarde - 'astrologen, illusionisten, onheilspredi
kers, weerwolven, soortgelijke ruitentikkers en branche
vreemde gedrochten' - onder de loep vanuit de ruimte.
Vanaf de planeet die op 21 juli 1969 voor het eerst werd be
treden door de Amerikaanse astronauten Armstrong en
Aldrin. In een fraai lied over de Apollo 11 krijgt ook hun
commandant Collins de eer die hem toekomt. De ruimte
vaart als inspiratie? Dat zie je niet vaak in 't cabaret.
door Piet Koster
Die eerste maanlanding ('Een
kleine stap voor een mens,
maar een gigantische sprong
voor de mensheid') staat in
zwart-wit in hun geheugen ge
grift. Acht - 'bijna' en 'net' -
waren ze toen. Diederik van
Vleuten: „Het is een van de
mijlpalen. Wat herinner je je
nog uit je jeugd? Dat! Het had
op mij net zo'n impact als Pipo.
Ik weet nog waar we waren.
Met de hele familie zaten we in
een huis in Frankrijk. We
móesten kijken..."
Erik van Muiswinkel: „Ja, je
merkte aan het gedrag van je
ouders hoe belangrijk het was.
Dat het niet zomaar iets was.
Niet zoiets als Pipo en Floris.
Dat was ook belangrijk, maar
dat was amusement. Nu, dat
merkte je, was de héle wereld
geïmponeerd. En als je nog zo
jong bent, slaat daarvan toch
iets op je terug. Wie ten tijde
van de moord op Kennedy 8 of
9 was, zal ook wel hebben ge
merkt dat er iets aan de hand
was dat veel groter was dan
normaal. Die maanlanding
heeft enorme indruk op mij ge
maakt. Nog jaren erna wilde ik
niets anders dan astronaut
worden. Op school heb ik er
wel tien spreekbeurten over
gehouden."
Baldadigheid
Hoewel een zeldzaamheid in
het Nederlands cabaret, blijft
in 'Mannen op de Maan' het
onderwerp ruimtevaart be
perkt tot de titel en dat ene
mooie nummer. „Het zou an
ders weer te veel op een Teleac-
cursus gaan lijken", zegt Van
Muiswinkel. „Eigenlijk is dit
lied ook een beetj e ontstaan uit
een soort baldadigheid om
zo'n soort lied te schrijven. Het
valt buiten het genre van de
liedjes die je gemiddeld aan
treft. Zoiets staat verder van je
persoon, maar toch zit er wel
een persoonlijk draaitje aan,
een klein moraaltje."
Van te veel gemoraliseer, ver
tellen zij de middag na hun
'Amsterdamse première' in
een hoofdstedelijk café, moe
ten zij trouwens geen van
tweeën veel hebben. In de ja
ren zestig en zeventig vielen
'boze liedjes' over de sjah van
Perzië, keizer Haile Selassie
van Ethiopië of WD-junior
Hans Wiegel bij het cabaret-
publiek in goede aarde. Anno
nu zijn er domweg te weinig
'maatschappelijke' gebeurte
nissen of onderwerpen die zich
voor zo'n aanpak lenen.
Diederik van Vleuten, hardop
denkend: „Zijn wij nog maat
schappelijk verontwaardigd..?
Erik van Muiswinkel: „We zijn
wel héél gauw geïrriteerd. Van
Vleuten: „Wat die jongen op
dat station in Vlaardingen is
overkomen, dat zal iedereen
de afgelopen dagen wel heb
ben gehad, dat vind ik natuur
lijk heel erg. Maar in het caba
ret kun je er helemaal niks
mee. Met je vinger wijzen en
roepen 'mensen opgepast!'?
Daar houd ik helemaal niet
van."
„Het zou ook niet bij ons pas
sen over zoiets een boos num
mer te maken", vult Van Muis
winkel aan. „Wel kunnen wij
zo'n incident gebruiken, of lie
ver dat hele complex van zin
loos geweld dat zich in het col
lectieve onderbewustzijn van
je publiek bevindt. Daar af en
Klinkenberg
hield van
dromerige,
zonnige steden
16
Kwaaie Moeders is de eer
ste voorstelling van de
Stichting Tamar in Den
Dolder, die drie jaar gele
den werd opgericht door
saxofonist en componist
André Arends en zijn
vrouw Anita van Soest, die
trompet speelt. Hun ideaal
is om kinderen op jonge
leeftijd in aanraking te
brengen met muziek. Ze
doen dat in een vorm die
omschreven kan worden als
een theatraal concert,
waarin niet gesproken
wordt.
door Frans Doeleman
.Wanneer j e kinderen op j onge
leeftijd in aanraking brengt
met goed gecomponeerde mu
ziek, het maakt niet uit welke
stijl, dan leren ze iets wat je la
ter nooit meer inhaalt. Daar
om is het ook belangrijk dat je
al jong begint met het bespelen
van een muziekinstrument.
Dat idealisme heeft ons gesti
muleerd om dit soort beelden
de muziekvoorstellingen te
maken voor iedereen vanaf 4
jaar."
Anita van Soest (36) weet
waarover zij praat, want haar
vader speelde in de fanfare en
dat vond navolging bij zijn
dochter: „Daar liggen echt
mijn roots.Zij ging naar het
conservatorium om trompet te
studeren en trad vervolgens op
met tal van orkesten, maar ook
solo. Zes jaar maakte ze deel
uit van het orkest De Volhar
ding. Haar man André Arends
(38) was na zijn studie saxo
foon en compositie onder meer
te beluisteren in het Aurelia
Saxofoonkwartet. Zo kon het
gebeuren dat André op tour
nee was naar Japan en Anita
naar Amerika. Met een gezin
viel dat op den duur wat moei
lijk te combineren.
„We wilden graag samenwer
ken. Daarom ben ik uit het or
kest gestapt, op mijn 27ste had
ik mijn eerste kind gekregen,
en omdat ik muziektheater
wilde maken, ben ik op mijn
dertigste naar de toneelschool
gegaan. Die opleiding heb ik
twee jaar gevolgd en vervol
gens richtten we de Stichting
Tamar op, wat André tevens de
gelegenheid bood om te com
poneren."
„Die twee jaar toneelschool is
natuurlijk niet te vergelijken
met mijn ervaring als musicus
en daarom hebben we Peter
Drost en Tom Sijtsma, die al
lang in het jeugdtheater werk
zaam zijn, gevraagd om de re
gie te doen en Renée Zonnevyl-
le en Cees Landzaat voor de
vormgeving. Het idee voor
Kwaaie Moeders is van Peter
Drost en André heeft de mu
ziek geschreven. Het is een
spraakloze voorstelling. Er
zitten wel liedjes in, maar die
zijn in onzintaal. De regisseurs
wilden de muziek zoveel mo
gelijk laten spreken."
De vrolijke en brutale voor
stelling wordt gespeeld door
Anita (trompet), Abby Lums-
den (piano), Marjan Politiek of
Ellen Sijsens (hoorn) en de ac
trice Monika Schmidt, die ie
der hun eigen, verrijdbare
huisje op het toneel hebben.
„Het gaat over vier moeders,
drie zussen en hun moeder. En
heel veel kinderen. Het moe
derschap komt aan de orde,
het huishouden en wat dat al
lemaal met zich meebrengt. Er
zijn irritaties en ruzies en uit
eindelijk komt het tot een
enorm conflict, dat we op ge
heel eigen wijze oplossen.
Maar dat verklap ik niet. We
hebben overigens niet de pre
tentie een moraal naar boven
te halen, het is puur amuse
ment."
„Het is een heel associatieve
voorstelling. We merken dat
volwassenen anders kijken
dan kinderen. Volwassenen
willen altijd alles snappen. We
spelen ook veel op scholen,
waarvoor we een lespakket
met cd hebben ontwikkeld,
waarmee de leerkracht aan de
slag kan als voorbereiding. Op
de school van mijn dochter heb
ik daar een keer zelf mee ge
werkt - de klas komt naar de
honderdste voorstelling op 16
april - en gaf bij een stuk lang
zame, droevige muziek de kin
deren de opdracht om op de
grond te gaan liggen en in hun
hoofd een film te bedenken. Ze
kwamen met de meest fantas
tische verhalen. Dat is wat ik
zo leuk vind aan muziek: ie
dereen mag zijn eigen ding
verzinnen. Ik merk dat veel
volwassenen dat niet meer
kunnen", constateert Anita,
die vier jaar geleden voor de
tweede keer moeder werd.
„Het was een hard gevecht om
met deze nieuwe vorm van the
ater een plek te veroveren,
maar Kwaaie Moeders is een
mooie aanzet om door te gaan.
Volgend seizoen komen er
twee nieuwe produkties. De
Zagerij heeft de fanfaremu
ziek als achtergrond en Knal
rood gaat over zigeuners. In de
zigeunercultuur is muziek
heel belangrijk, evenals bij
voorbeeld in Suriname. Soms
denk ik dat wij Nederlanders
een beetje schuchter doen over
onze eigen cultuur. Maar daar
kan je ook best trots op zijn."
Kwaaie Moeders is zondag
te zien in de Concertzaal in
Middelburg, aanvang
15.00 uur
Het ballet van de Staatsopera van Tatarstan danst Het Zwanen-
Het ballet en orkest van de
Staatsopera van Tatarstan
doen dinsdag Middelburg aan
met de voorstelling Het Zwa
nenmeer, waarmee het gezel
schap op tournee is.
'Dit ballet der balletten' op
muziek van Pjotr Iljitsch
Tsjaikowski is een roman
tisch sprookje over de liefde
van een jonge prins voor de
betoverde zwanenkoningin
Odette. De zwarte zwaan
Odile probeert het prille ge
luk te verstoren. Uiteindelijk
hervindt het stel het geluk in
de 'witte scène' waar alle
zwaantjes aan deelnemen.
Het beroemde ballet van de
Staatsopera van Tatarstan
maakt er een adembenemen
de voorstelling van, met feno
menale dansers in oogver
blindende kostuums in een
sprookjesachtig decor.
Het Zwanenmeer, dinsdag
in de Stadsschouwburg
Middelburg, 20.00 uur. De
voorstelling is uitverkocht
Scène uit Het Zwanenmeer. t
e, links Anita van S°«t an naast
politiek en Monika
Schmidt ltechtskDeodMaoFnP.is
