Muziekhuis Sonora valt stil
I
De Piek overleefde hippietij d
Het proza van James Joyce
laat zich lezen als poëzie
PZC
Meester in bestrijding van beestjes
Zeeland kan spil
in goederenvervoer
N-W-Europa zijn
Van waanzin die tot
wijsheid moet leiden
zeeland
20
Terneuzens familiebedrijf sluit na halve eeuw
ondernemend zeeland
in detail
kunst cultuur
klassiekers
woensdag 22 maart 2000
door René van Stee
TERNEUZEN - Alle cd's. een
groot deel van de winkelschap
pen en de reclame-uitingen zijn
weg. Maar de apparatuur om
cd's te beluisteren staat nog te
koop en er zijn nog meer koop
jes. Zaterdag 25 maart sluit
muziekhuis Sonora aan de
Noordstraat in Terneuzen defi
nitief de deuren. Dan komt ook
een einde aan familiebedrijf
Koster-Dey.
Het bedrijf is van oorsprong
een muziekinstrumenten- en
hoedenzaak, die 62 jaar gele
den door Cornelis en Pieternel-
la Koster werd opgericht. Van
uit de Axelse vestiging opende
Cornelis ruim vijftig jaar gele
den muziekspeciaalzaak So
nora in Terneuzen. Die zaak
verkocht naast muziekinstru
menten, met als specialiteit or
gels en piano's, ook geluidsdra
gers. Na wat omzwervingen in
de Noordstraat werd daar in
1955 het huidige pand betrok
ken.
Alle acht kinderen van de fami
lie Koster hebben korte of lan
ge tijd meegewerkt in de zaak.
Oudste dochter Corry was in
Terneuzen een werkneemster
van het eerste uur. Samen met
zus Marjon, die de verantwoor-
Joke Laninga heeft een naai
atelier gevestigd in het Am
bachtscentrum m De Holland
se Hoeve m Goes. Joke's Naai
Atelier produceert sportieve
dameskleding en verkoopt
fournituren en exclusieve stof
fen, maakt kleding op maat en
ook knuffelbeesten. Op de
woensdagmiddagen kunnen
kinderen er kaarten borduren.
Europatuin Goes opent bij de
start van het tuinseizoen een
Garden Gallery, een presenta
tie van natuursteen, bestra
tingsmaterialen, tuinafschei-
dingen en waterspelen. Het
tuincentrum aan de Nieuwe
Rijksweg laat in de galerij ver
schillende varianten van mate
rialen en toepassingen zien uit
het uitgebreide aanbod.
Kapsalon Brigit, met zaken in
Oostburg en Breskens. houdt
donderdag 6 april een Haar-
De rubriek Onderne
mend Zeeland staat on
der redactie van Claudia
Sondervan. Vragen, tips
en mededelingen kunnen
schriftelijk worden aan
geboden aan de redactie
van de PZC, postbus 18,
4380 AA Vlissingen, of
via fax 0118-470102.
ding had over de november
1999 al gesloten winkel in Ax
el, en jongste broer Kees heeft
zij het familiebedrijf tenslotte
voortgezet. „We hebben een
show. Samen met atelier Ga-
bri, Groeneveld Opticiens en de
Streetdance Group van Monie
Nieuwenboom toont de kapsa
lon de nieuwe haarmode voor
heren, dames en kinderen van
af 20.00 uur in zaal Den Hoek
zak in Oostburg.
Een platform voor de Neder
landse winkelvastgoedsector
moet de nieuwe, jaarlijks te
houden WinkellocatieMarkt
worden, die retailuitgeverij en
adviesbureau Polyservices uit
Doorwerth houdt op vrijdag 12
mei in hotel Figi in Zeist. Doel
van de markt is uitwisseling
van contacten tussen aanbie
ders en vragers van winkello
caties.
Sprekers van onder meer
Ahold Vastgoed. MAB, Kruid
vat Holding. Dynaretail, Fo-
ruminvest, WPM, Redevco en
adviesbureaus behandelen de
marktontwikkelingen. Het
evenement wordt gesponsord
door ondermeer ING Vastgoed
en HBG Vastgoed.
Ondernemers kunnen een
deskundige consulteren over
investeren en zakendoen in
Duitsland tijdens een spreek-
dag die de Kamer van Koop
handel dinsdag 16 mei houdt.
Afspraken kunnen worden ge
maakt in de vestigingen van de
handelskamer in Terneuzen en
Middelburg.
schitterende tijd gehad. Van je
hobby je beroep maken, wie
kan dat tegenwoordig nog zeg
gen?
Het fijne contact met de klan
ten en de prettige samenwer
king met het personeel zal ik
zeker missen. Maar nu ik straks
65 word en er geen opvolging is.
wordt het tijd om ermee te
stoppen", zegt Corry.
Het bijhouden van vakkennis
is volgens de familie Koster een
belangrijke voorwaarde om je
als muziekspeciaalzaak te on
derscheiden. Alledrie hebben
zij het diploma vakhandelaar
geluidsdragers. „Om het con
tact met je klantenkring niet te
verliezen, moet je ook een bre
de muzieksmaak hebben en
openstaan voor veranderin
gen", aldus Marjon.
De opkomst van de compact
disc in het begin van de jaren
negentig - niet veel later ge
volgd door de cd-rom en dvd -
en het verdwijnen van de lp
werden nauwelijks betreurd.
Niet in het minst vanwege de
hoge vlucht die de verkoop van
de nieuwe geluidsdragers nam.
Wally Tax
Voor Kees springt het eind van
de jaren zestig en het begin van
de jaren zeventig er bovenuit.
Zijn specialiteit, de verkoop
van electronische orgels was
toen op zijn top en ook nu
spreekt de muziek uit die jaren
hem enorm aan. „Prachtige tij
den", aldus Kees. „Het promo-
tiebezoek van de Outsiders met
Wally Tax in 1967 zal ik nooit
vergeten. Een bomvolle zaak
en een schitterende ambiance,
dat maak je nooit meer mee."
Sonora verdwijnt niet uit het
Terneuzense straatbeeld. Kees
is inmiddels franchisehouder
van Marskramer in de Noord
straat en gaat waarschijnlijk in
april verder in een ander pand.
„In eerste instantie zouden we
alledrie stoppen, maar ik kan
de muziek en de instrumenten
niet missen. De huidige zaak
was voor mij alleen te groot.
Vandaar dat ik op kleinere
schaal verderga."
Peter Traas geeft bij zijn aanhangwagen vol aanvalsmiddelen een voorbeeld van gevolgschade door
ongedierte. foto Willem Mieras
door Claudia Sondervan
BAARLAND - Fascinatie met
de kleine beestjes die in het ver
borgene grote gebouwen doen
versplinteren. Dat bracht Peter
Traas ertoe zijn onderhoudsbe
drijf om te vormen tot bedrijf in
ongediertebestrijding. In de
twee jaar sinds de start van zijn
eenmansbedrijf in Baarland
kwam hij zoveel houtworm te
gen dat specialisatie aanlokke
lijk leek.
Het besluit zich om te scholen
totbestrijdingstechnicus bij de
vakschool in Wageningen viel
toen in september 1999 de wet
aannemers verbood om zaken
als houtworm zelf aan te pak
ken. Inmiddels is Traas gedi
plomeerd en geëquipeerd om
ongewenste inwoning van rat,
zwam, schimmel, muis, boktor
en anderzins ondermijnend ge
dierte te verhelpen.
Het weer is ideaal geweest voor
vliegen en muggen. Daar zullen
we de komende maanden veel
last van hebben, denkt Traas.
Nu geeft de rappe groei van de
rattenpopulatie veel werk.
Nooit uit de agenda verdwij
nen houtworm en de bonte
knaagkever. En hij ziet de kak
kerlak zijn intrede nog wel
doen in Zeeland. „Bij centrale
wijkverwarming zijn de door-
voergaten zijn te vaak niet
goed gedicht." Daardoor on-
staan vochtige, warme plekjes
en daar houdt de kakkerlak
van.
Steeds meer gifmiddelen wor
den uit gebruik genomen en
vervangen door spul dat veili
ger is voor de omgeving en min
der wreed voor het creatuur.
„Tegen ratten en muizen ge
bruiken we enkel nog bloed-
verdunners: als zo'n dier zich
stoot, sterft het aan bloedver
lies."
Bestrijding begint bij het we
ren van plagen. Hygiëne, goed
onderhoud, horren, terugslag
kleppen in het riool en zorgvul
dig afvalbeheer doen al veel.
„Ik ken een kerk van 110 jaar
oud, die elke vijftien jaar on
derhanden wordt genomen.
Daar zit nog geen gaatje in het
hout."
door Maurits Sep
MIDDELBURG - Zeeland moet
de draaischijf worden van het
internationale goederenvervoer
in Noord-West-Europa. Zowel
het transport van west naar oost
als van noord naar zuid moet
meer en meer via de Zeeuwse
havens lopen. Naast die havens
is behoefte aan nieuwe logistie
ke knooppunten, bijvoorbeeld
tegen de grens met Noord-Bra
bant en in de huidige veerha
vens.
Dat adviseert het onderzoeks-
en adviesbureau Buck Consul
tants in het Actieplan Goede
renvervoer Zeeland. Het con
cept-actieplan is dinsdag door
Gedeputeerde Staten (GS) vast
gesteld.
De havens van Vlissingen en
Terneuzen zijn volgens het ac
tieplan de belangrijkste troe
ven. Om die goed te kunnen uit
spelen zijn grote investeringen
nodig in de achterlandverbin
dingen. Het rapport somt de be
kende knelpunten op: Sloelijn,
spoorlijn 11, spoorlijn Axel-
Zelzate, tunnel Sluiskil. Daar
naast wordt gewezen op het ont
breken van goede aansluitingen
op bestaande hoofdverbindin
gen als de A58. Pas als die zijn
aangelegd, kunnen de havens
zich meten met de internationa
le concurrenten.
Veerhavens
Maar de havens alleen kunnen
van Zeeland niet de logistieke
draaischijf van Noord-West-
Europa maken. Er zijn meer lo
gistieke centra nodig. De goede
renstroom van Rotterdam naar
Antwerpen moet uit West-Bra
bant worden weggehaald. Het
vrijkomen van de veerhavens na
het opheffen van de Provinciale
Stoombootdiensten in 2003
biedt eveneens ruimte voor
nieuwe vervoersknooppunten.
De Zeeuwse transporteurs en
verladers vervullen een belang
rijke rol in het behalen van de
doelstellingen. Het hangt, van
hen af of de provincie erin slaagt
meer goederen over spoor, water
en door buizen te vervoeren. Zij
moeten ook zorgen voor een
bundeling van ladingen. Dat
kan als vervoerders meer gaan
samenwerken.
Slechts een klein deel van de be
staande transportbedrijven kan
doorgroeien tot een volwaardi
ge dienstverlener, die zowel ver-|
voert als opslaat en goederen
stromen organiseert. De meeste
kleinere bedrijven zullen ge
noegen moeten' nemen met een|
rol als uitvoerder van opdrach
ten voor grotere transporteurs.
De middelgrote bedrijven moe-,
ten nu een keuze maken voorgi
een specialisme, zoals chemie-,
of koel- en vriesvervoer.
Zeeland heeft de laatste jaren*1
ook kansen laten liggen. De pro-F1
vincie maakt veel te weinig ge-|a
bruik van het sterkste punt: de®'
verschillende vaarwegen voor®1
binnenvaart. Dat geldt tevensP'
voor buisleidingen. De provin-
cie heeft dit zelf ook al gecon-t(!
stateerd in de concept-nota®
buisleidingen, die begin deze®(
maand door GS werd vastge-P
steld. r
Duurzaamheid staat centraal in I
het vervoersbeleid van de pro-(e
vincie en dus ook in het Actie-P1
plan Goederenvervoer. Het aan- fr
trekken van vervoersstromen
lijkt daarmee in strijd. De con
cept-nota wijst er echter op dat
tegelijkertijd het transport via
spoor, wateren buis wordt gesti
muleerd. Daar komt bij dat te
genover meer transport ook
meer banen staan. De concept
nota voorspelt duizenden ar
beidsplaatsen.
Het actieplan is nog voordat het
in concept klaar was voorgelegd
aan grote bedrijven in de ha-
vens, maatschappelijke organi- 'e
saties en enkele gemeenten. Vol- r
gens GS onderschreven zij de F
uitgangspunten in het plan. Ook
de Sociaal-Economische Con- P
sultatie Groep (SECG), waarin 1°
onder anderen de politiek, P
werkgevers en werknemers zijn P
vertegenwoordigd, is het eens P
met het actieplan. Binnenkort I
wordt het voorgelegd aan Pro- T
vinciale Staten. y
Bromfietscontrole
MIDDELBURG - De politie
heeft dinsdagochtend tussen
kwart vopr acht en half tien een
bromfietscontrole gehouden op
de Laurens Stommesweg en de
Walcherseweg. Negen brom
mers kregen een bekeuring. De
brommers reden of te snel of
maakten te veel geluid.
P
Jongerencentrum De Piek in 1998.
foto Lex de Meester
door Ernst Jan Rozendaal
VLISSINGEN - Na Bibelot in
Dordrecht en Paradiso in Am
sterdam is De Piek in Vlissingen
het oudste poppodium van Ne
derland. Vanaf zondag wordt
dat een maand lang gevierd met
speciale optredens. „De Piek
heeft de nodige stormen door
staan", zegt medewerkster
Natasja Koole. „Brand, de mu-
ziekvergunning tijdelijk inge
trokken, enzovoort. Het zegt
wel iets dat we ons er steeds
doorheen hebben geslagen."
Overigens is De Piek niet als
poppodium begonnen, maar als
Sleep-in aan 't Groenewoud.
„De oprichting van De Piek
moet je zien in de hippiecultuur
van dertig jaar geleden", zegt
medewerker Han Roose. „De
bedoeling was jongeren een on
derkomen te verschaffen." Zijn
collega Ellen Gellman vult aan:
„Door heel Nederland ontston
den sleep-ins waar jongeren
goedkoop konden overnachten
In Vlissingen werd veel wildge-
slapen op het strand. Dus kwam
er een sleep-in waar ze voor één
piek konden overnachten. Van
daar de naam. Later kwamen
daar een bar en een theehuis
bij."
Twee jaar na de opening ver
huisde De Piek naar de huidige
locatie in de Hellebardierstraat,
in het pand van het voormalige
Katholiek Militair Tehuis. Pas
toen werden voor het eerst con
certen georganiseerd. Toch was
De Piek nog lang geen poppodi
um. In de jaren zeventig en be
gin jaren tachtig hoorde De Piek
thuis onder de vleugels van het
Sociaal Kultureel Werk. Hal
verwege de jaren tachtig kreeg
de muziekfunctie de overhand
over de cursussen zeefdrukken
en kleien. „Twee jaar geleden
zijn we helemaal losgemaakt
van het sociaal-cultureel werk"
zegt Gellman. „We richten ons
nu alleen op onze functie als
poppodium, wat niet verkeerd
is."
Programmering
Het is niet zo gemakkelijk de
programmering of het publiek
van De Piek te karakteriseren,
vinden de medewerkers. De
programmering is bewust di
vers, vertelt Koole. „We gaan de
breedte in, omdat er op Walche
ren geen vergelijkbaar podium
is. Dus moeten we een zo breed
mogelijk aanbod bieden. Bo
vendien hebben we niet de
benodigde subsidies om veel ri
sico's te nemen in de program
mering." Gellman: „We kunnen
onszelf bedruipen. Wat we uit
geven aan de programmering
verdienen we terug met de op
brengst aan de deur en de bar-
omzet Wel is duidelijk dat het
publiek hier niet echt
mainstream is. Mensen die naar
de Hooizolder of een andere
grote disco gaan, komen hier
niet."
Koole: „Het idee heeft lang be
staan dat De Piek een hol is voor
vage lui die onder de dope zit
ten. Hoewel het publiek niet
doorsnee is, is dat beeld echt on
zin. Veel verschillende mensen
vinden hier hun eigen plekkie."
Twee jaar geleden is De Piek ge
deeltelijk verbouwd. De zaal
moet nog worden aangepakt. De
medewerkers gaan er vanuit dat
dat deze zomer gaat gebeuren.
„Voor een echt poppodium is het
toch te krakkemikkig", meent
Koole. „Dus de zaal gaat op de
schop en de geluidsinstallatie
wordt vervangen. Van het Ne
derlands Popinstituut krijgen
we geen subsidie meer, omdat
we niet tot de landelijke kern
podia worden gerekend. Wij
willen daar wel weer bijhoren."
Feestprogramma
Vanaf zondag viert De Piek het
dertigjarig bestaan met extra
activiteiten. Op 26 maart is het
precies 30 jaar geleden dat de
oprichtingsstatuten werden on
dertekend, vandaar dat die dag
de manifestatie begint met een
reünie van medewerkers. Ver
volgens vinden een seventies-
weekend plaats (do 30 maart tot
en met za 1 april met onder meer
een optreden van de Britse band
Gong), een eighties-weekend
(do 6 t/m za 8 april met onder
meer nog één keer een uitzen
ding van piratenzender Radio
Vrij en een optreden van
Tröckener Kecks), een nineties-
weekend (vri 14 en za 15 april)
met onder meer de Amerikaanse
bluesgitarist Monti Amundson
en een slotfestijn (vri 21 en za 22
april) met een jamsessie van
dertig Zeeuwse popmuzikanten
en een concert van saxofonist
Hans Dulfer en trompettiste
Saskia Laroo.
Het thema van de Boekenweek,
die duurt tot en met zaterdag 25
maart, is 'Lectori Salutem - Verha
len uit de klassieke oudheid'. Ge
durende de Boekenweek laat de
PZC dagelijks een Zeeuiv aan het
ivoordoverwatin zijn of haar ogen
een hedendaagse klassieker is uit
de (wereldliteratuur. In de zesde
aflevering Andries Meijsen uit
Zonnemaire, filmmaker en docent
aan de kunstacademie Sint Joost
in Breda.
Andries Meijsen
door Ernst Jan Rozendaal
ZONNEMAIRE - Het liefst zou
Andries Meijsen niet één heden
daagse klassieker willen aan
wijzen maar een hele reeks uit
een periode die volgens hem be
palend is geweest voor de litera
tuurgeschiedenis.
„Ik ben gek op de jaren twintig
en dertig, op het werk van
schrijvers als Joyce, Nabokov,
Céline en Eliot. Zij hebben een
omslag in de literatuur veroor
zaakt die net zo belangrijk is als
de publicatie van Don Quichote
van Cervantes, een paar eeuwen
eerder. Cervantes was de eerste
die de held en de anti-held van
een verhaal in één persoon ver
enigde. Schrijvers als Joyce en
Nabokov hadden plotseling
aandacht voor de wijze waarop
woorden elkaar opvolgen. In
hun boeken wordt de taal be
langrijker dan het verhaal."
Als hij dan toch tot een keuze
wordt gedwongen, noemt Meij
sen The life of an artist as a
young man van James Joyce.
.Het is proza, maar laat zich le
zen als poëzie. Je moet dat boek
hardop lezen en dan ook nog
eens langzaam uitspreken. De
zinnen zijn prachtig, als je ze
hoort lijkt het wel muziek. Mu
ziek kan zich veroorloven uit
sluitend vorm te zijn. Finnigan's
Wakehet laatste boek van Joy
ce, is ook uitsluitend vorm. Dat
vind ik te veel effect, voor mij is
dat boek niet te begrijpen. In
The life of an artist as a young
man is geen sprake van effectbe
jag. Door de muzikaliteit heen
blijft ook het verhaal gloeien,
dat spreekt me aan."
„Het is een autobiografisch
boek dat loopt van de kleuter
tijd totdat Joyce een jaar of
twintig is. De mooie vondst is
dat de taal zich mee ontwikkelt.
Het boek begint in kleutertaal
en eindigt in de taal van iemand
die een aantal jaren een pittige
studie heeft gevolgd aan een Ier
se jezuïetenschool.
Onderscheid
Het is de individuele geschiede
nis van James Joyce, maar in
bijna elke zin is het ook de ge
schiedenis van de lezer. Als hij
bijvoorbeeld schrijft: 'His
father had a hairy face' en: 'His
mother had a different smell'
dan moet dat bijna iedereen
aanspreken, want iedereen
heeft in zijn jeugd zo'n ervaring
waarin hij voor het eerst onder
scheid maakt tussen zijn vader
en zijn moeder, waarop het besef
ontstaat dat het heel verschil
lende wezens zijn."
„Het mooiste verschijnsel in de
literatuur is als je het gevoel
hebt dat het gaat over persona
ges die in werkelijkheid be
staan. Bij Vestdijk heb ik daar
écht last van, zijn figuren be
staan buiten het boek niet. Die
van Joyce wel. Als je over hen
leest, heb je het gevoel dat het
over jou gaat, over je eigen le
ven. Op zo'n moment heeft een
schrijver mij te pakken."
MIDDELBURG,
Stadsschouwburg
Don Q, poppentheater door Fred
Delfgaauw. Decor van Kathelijne
Monnens.
door Willem Nijssen
Wie Hamlet zegt, zegt Sha
kespeare. Maar wie Don
Quichotte zegt, zegt niet nood
zakelijkerwijs Cervantes. De
schrijver is meer vergeten dan
zijn schepping. En uiteindelijk
was dat voor Fred Delfgaauw de
invalshoek van waaruit hij een
jarenlange wens om met Don
Quichotte bezig te zijn, kon
vormgeven. Want Miquel de
Cervantes (1547-1616) was niet
zomaar een talent- en humorvol
schrijver, hij was een man met
een heel specifieke visie.
Cervantes was een gemankeer
de soldaat, die in de slag van Le-
panto opviel door grote held
haftigheid, maar die daarbij het
vermogen over zijn linkerarm
verloor. En die dus prompt aan
de kant werd gezet. „Zijn lans
werd een veer." Waarmee hij
poogde te vechten tegen de
waan van de dag, die ook in de
16e eeuw al volop heerste. Zijn
gevecht was even windmolen
achtig als dat van zijn held,
voelde hij zelf. Het is die melan
cholie waar de voorstelling Don
Q op gebouwd is.
Fred Delfgaauw opent met de
introductie van een oud manne
tje, dat al mopperend („Het the
ater is niet meer wat het geweest
is.") vaststelt, dat de voorstel
ling volgens zijn zuster niet te
beschrijven is. En dat is ook zo.
Fred Delfgaauw speelt met
twee, eigenlijk drie, poppen:
Don Quichotte, Sancho Panza
en de bijfiguur van gravin Re
mos. De laatste vertolkt op ver
rukkelijk komische wijze de op
winding, waarmee in de dagen
van Cervantes ook al flauwe
ridderromannetjes werden ver
slonden. De eerste twee zijn in
voortdurend gevecht met hun
schepper: wat is belangrijker, de
schepping of de schepper?
Beide personages worden met
liefdevolle details uitgetekend
zoals ze zijn. Don Quichotte de
eigenwijze en onverstoorbare
vechter, die nog doorvecht als
hij zijn beide benen heeft verlo
ren. De man met de vlijmscher
pe tong, met de onweerlegbare
logica van een dwaas. Sancho
Panza de hondstrouwe dienaar
die slim wordt van dommigheid.
Beide houden vol eerder en ster
ker te bestaan dan hun schep
per. Daarmee geven ze hem wat
hij zichzelf niet kan geven: be
vestiging van de betekenis van
zijn werk. Het is die merkwaar
dige tegenstelling - bevestiging
door ontkenning - die samen
met het knappe spel en de ver
fijnde humor zo'n speciale sfeer
en kracht geeft aan de voorstel
ling. Die van Fred Delfgaauws
kijk op Cervantes méér maakt
dan een goedkope uitspraak: ie
dereen, ook Cervantes, heeft
zijn Don Quichotte nodig om te
overleven en de wereld te kun
nen zien zoals hij zou moeten
zijn. Het verhaal van 'de man
van La Mancha' moest „waan
zin [zijn] die tot wijsheid moet
leiden." Of is het - zoals Sancho
Panza beweert- „wijsheid die
tot waanzin moet leiden?" Als
we de losse compositie als een
vorm van 'waanzin' beschou
wen, is de voorstelling uitge
groeid tot een speelse en boeien
de boodschap vol 'wijsheid'.
Nog te zien: 4 en 25 april in schouw
burg De Kring in Roosendaal.
