Kloetinger start eigen drumschool
Fascinatie voor Kundera's
paradox van het bestaan
Een leven als een
tweekleppige schelp
Bijeenkomst over digitaal zaken doen
Nieuwe Muziek pakt draad weer
op met Salonconcerten Bach
Na bijna halve eeuw krijgt Vlissingen
weer uitvoering Matthaus Passion
zeeland donderdag 16 maart 2000 16
1932
Stephcin van Zijl coacht volgens Creative Personal System
in detail
ondernemend zeeland
klassiekers
De rubriek Onderne
mend, Zeeland staat on
der redactie van Claudia
Sondervan. Vragen, tips
en mededelingen kunnen
schriftelijk worden aan
geboden aan de redactie
van de PZC, postbus 18,
4380 AA Vlissingen, of
via fax 0118-470102.
doorMieke van der Jagt
KWADENDAMME - Vergelijk
het leven van Kees Rijk met een
tweekleppige schelp. Twee de
len: mooi van buiten met een
prachtige glans aan de binnen
kant, voor de buitenstaander
niet meteen zichbaar. Ze wor
den bijeengehouden door een
sober slot: een moeilijke tijd,
zonder schittering maar wél es
sentieel.
Cornelis Rijk werd geboren in
Kwadendamme, in het huis
waar hij nu woont. Naast de
maalderij van zijn vader, die
met een zuiggasmachine meel
en veevoer maalde voor boeren
en bakkers. „Ik was van de ze
ven broers en zussen de enige die
er aardigheid in had, dus bleef
ik in de maalderij, nam het later
van mijn vader over."
In de loop der jaren voerden
Kees en zij n vader verschillende
vernieuwingen door. „De zuig
gasmachine, een prachtig soort
stoommachien dat op cokesgas
liep, ging voor oud ijzer de deur
uit, doodzonde, en de molenste
nen werden vervangen door een
hamersysteem." De stenen wor
den nog gekoesterd; voor de
open haard en als tafel in de
tuin.
Fabrieksbrood
,Maar het molenaarsvak liep op
zijn einde. Het fabrieksbrood
maakte een zegetocht, bakkers
raakten gebonden aan grote le
veranciers en boeren deden de
paarden, de varkens, de koeien
en de kippen weg. Wie vee in het
groot hield, werd verplicht zijn
voer te betrekken bij de afnemer
van melk of vlees. Begin jaren
tachtig begon de ondergang
zich al af te tekenen.
Met de grootste moeite en een
saneringsregeling van het Mid
den en Kleinbedrijf, kon Kees
Rijk in 1989 met pensioen. „In
de jaren daarvoor was ik telkens
twee, drie jaarlonen kwijt aan
rente en het werk leverde niets
meer op." Hij deed alle moeite
om niet failliet te gaan en dat
lukte. Toen kon het andere leven
beginnen.
Samen met zijn vrouw Joke leg
de Kees Rijk zich toe op de
schelpenverzameling. „We heb
ben altijd al plezier gehad in het I
schelpenzoeken, maar nu deden
we het steeds vaker en steeds
100 Zeeuwse portretten
verder. Met de auto en de cara
van hebben we bijna alle kusten
van Europa al gehad. Ik, als het
even kan snorkelend, in de
branding en Joke langs de
vloedlijn."
Echte droomschelpen hebben ze
al gevonden, maar ook eenvou
dige kleintjes veroorzaken soms
grote opwinding omdat ze een
verzameling compleet maken.
Op de zolder van de voormalige
maalderij lijkt het wel een mu
seum. Verlichte vitrines tonen
gerubriceerd en genoemd bij de
Latijnse namen, schelpen uit de
hele wereld. „Dat is zo prachtig
aan die hobby. We schrijven en
ruilen met verzamelaars over de
complete aardbol."
In een aparte kast is de familie
van de Strombae uitgestald.
Bijna compleet. „Het naam
kaartje ligt er al, maar de
Strombus Taurus heb ik nog
niet. Ach ja, zo blijft er altijd
wat om naar te streven."
Kees Rijk
maar zaterdag 18 maart wordt
het officieel in gebruik geno
men.
Drummer André Hoekstra
geeft er dan een workshop.
Hoekstra is voor de insiders
van het drumwereldje een be
kende naam. Hij reist momen
teel door het land met Adèle
Bloemendaal en speelde eerder
al met onder meer Karin Bloe
men en Candy Duif er. Hoekstra
geeft later op de dag ook nog
een clinic in café De Post in
Goes.
Nieuwe kwekerij
van siergrassen
KWADENDAMME - Kwekerij
Het Groene Weegje aan de Aal-
weg in Kwadendamme opent
zaterdag 1 april de tuin voor de
verkoop van grassen en bam
boes. Alie Wevers van Het
Groene Weegje begon drie jaar
geleden met de kweek van
grassen.
„In de Zak van Zuid-Beveland
zijn twee hele goede kwekerij
en van vaste planten maar een
specialist op het gebied van
grassen was er nog niet. Juist
siergrassen en bamboesoorten
worden meer en meer toege
past in tuinontweipen, omdat
ze zo goed samengaan met vas
te planten. Grassen geven tui
nen een natuurlijke dynamiek
door hun vorm en beweging."
Het Groene Weegje, inmiddels
opgenomen in de Boerenland
route die door de Zak van
Zuid-Beveland loopt, heeft
siergrassen van heel laag en
fijn tot metershoog. Ook de
bamboes zijn er in veel ver
schillende soorten. Volgens
Alie Wevers zijn alle soorten
winterhard en zeer geschikt
voor de Zeeuwse klei.
foto Lex de Meester
door Rob Paardekam
KLOETINGE - Drumleraar
Stephan van Zijl uit Kloetinge
wil het allemaal anders doen.
Enkele weken geleden startte
hij met zijn drumschool Step
by Steph. uit onvrede over het
huidige aanbod in Zeeland.
Zo ontstond bij de Kloetinger
het idee om zelf een drum
school te beginnen. In het ver
leden gaf hij al wel eens les,
maar sinds enkele weken runt
hij. onder de naam Step by
Steph. officieel zijn eigen
school.
Van Zijl geeft les volgens het
door hem zelf ontwikkelde
Creative Personal System.
Daarbij draait het, zoals de
naam al verraadt, vooral om
creativiteit. „Ik streef met mijn
lessen een hoog have-fun-ge-
halte na," zegt Van Zijl. „Ik
vind het belangrijk dat de jon
gens hier met plezier heen ko
men. Het drummen kent geen
wetten en plichten. Het gaat
om het plezier, dat probeer ik
mijn leerlingen mee te geven."
In zijn woonplaats Kloetinge
vond Van Zijl een geschikte
ruimte om zijn leerlingen te
ontvangen. Hij geeft er al les,
Momenteel heeft Van Zijl, die
op zaterdag en zondag lesgeeft,
tien leerlingen onder zijn hoe
de. Toch wordt hij niet graag
leraar genoemd. „Een leraar is
iemand die zijn leerlingen iets
oplegt. Ik noem mezelf liever
coach. Alle jongens die hier ko
men - want vrouwelijke drurn-
sters heb ik nog niet - hebben
een bepaald doel, en ik werk
daar samen met hen naartoe.
En dan zonder die strakke me
thodes die ze op de muziek
school kennen."
Zelf begon Van Zijl al op vierja
rige leeftijd met drummen. Hij
volgde de lessen voornamelijk
in Rotterdam. Van Zijl: „Ik ben
altijd wel in Zeeland blijven
zoeken, maar ik vond hier niets
dat me beviel. Ze geven alle
maal les volgens de orthodoxe
methode, en gaan absoluut niet
met hun tijd mee."
De Kousemaeker Revalidatie
Techniek in Middelburg houdt
zaterdag 18 maart een open
dag in het bedrijf aan de Kui-
persweg. Vanaf 11.00 uur is de
showroom van het bedrijf op
industrieterrein Arnestein
open Het bedrijf, dat handelt
in alle mogelijke hulpmiddelen
voor revaliderende en gehandi
capte mensen, viert zo het tien
jarig bestaan.
Mitsubishi-dealer Tramper
in Goes heeft een cheque van
10.000 gulden uitgereikt aan
de heer De Winter uit Hans-
weert. Die kreeg het geld om
dat hij eind 1999 een nieuwe
Mitshubishi Carisma had ge
kocht en daarbij een slagzin
had afgemaakt. De eerste helft
van de slagzin luidde: 'Mitsu
bishi in Nederland al 25 jaar'
en De Winter voegde daar aan
toe 'dus rijden maar'.
Stephan van Zijl geeft een jong talentje drumles. foto Dirk-Jan Gjeltema
MIDDELBURG - 'Business angel' en 'me
dia goeroe', zakenman, spreker, schrijver
en docent Gerard van Vliet spreekt op twee
bijeenkomsten in Zeeland over digitaal
zakendoen en nieuwe media op uitnodi
ging van Syntens in Middelburg.
Hoe wordt e-commerce commercieel suc
cesvol, welke investeringen moeten daar
bij en waar komt het kapitaal vandaan zijn
vragen die Van Vliet dan beantwoord. De
oprichter van internetbedrijven als Me-
dia@avantage, Net@work. ©connections
en @Once en auteur van onder meer het
boek 'Digitale diarree' treedt op in Philipi-
ne, Hotel au Port op dinsdag 21 maart en in
Goes, Brasserie Ockenburg op dinsdag 28
maart.
Syntens, ondersteuningsorganisatie voor
bedrijven die vernieuwing zoeken, noodde
ook sprekers van diverse bedrijven als
Applied Instruments. Schippers Accoun
tants geeft informatie over succesvolle fi
nanciering, ING Bank over de rol die de
bank daarbij kan spelen. Technostart gaat
in op participatie- en samenwerkingsmo
gelijkheden. Partinvest/@ventures gaat in
op informele investeerders en participa
ties in nieuwe mediabedrijven.
Het programma is gratis en duurt van
19.30 tot 22.30 uur. Aanmelding kan via
Syntens in Middelburg.
Het thema van de Boekenweek, die duurt tot en ogen een hedendaagse klassieker is uit de (we-
met zaterdag 25 maart, is 'Lectori Salutem - reld)literatuur
Verhalen uit de klassieke oudheid'. Gedurende
de boekenweek laat de PZC dagelijks een In de tweede aflevering directeur MiekeConijn
Zeeuw aan het woord over wat in zijn of haar van de Stichting Kunstuitleen Zeeland.
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Door subsi
dieperikelen en ziekte is het er
twee jaar niet van gekomen,
maar met de Salonconcerten
J. S. Bach heeft Nieuwe Muziek
Zeeland de draad weer opge
pakt. Als vanouds trekt direc
teur Ad van 't Veer rond Pasen
lijnen vanuit de hedendaagse
klassieke muziek naar die van
het verleden, met Bach als ijk-
punt. Maar Van 't Veer zou Van 't
Veer niet zijn als hij in het Bach-
jaar 2000 juist niet de nadruk
legt op Johann Sebastian Bach.
„Natuurlijk wordt in het kader
van de Salonconcerten J.S.
Bach werk van hem gespeeld",
verklaart Van 'tVeer. „Maar dat
deden we bij deBachsalon altijd
al. Mij leek het aardig om dit
jaar. als Bach overal aan bod
komt, hem eens in te wisselen
voor Arvo Part. Dat is een mo
dernere componist die dichter
bij Nieuwe Muziek staat, maar
met Bach gemeen heeft dat zijn
muziek van een heel gewijde
sfeer is. Iets dergelijks heb ik in
het verleden ook al eens met
Messiaen gedaan. Toen zette ik
hem tijdens de Bachsalon in het
zonnetje."
De Salonconcerten J.S. Bach
vinden plaats in de Kloveniers
doelen in Middelburg, op vijf
verschillende dagen van zater
dag 15 tot en met maandag 24
april. Van 't Veer heeft met de
gedachte gespeeld ook enkele
activiteiten in de Grote Kerk
van Veere te plannen, maar daar
zat een tentoonstellingsmaker
hem 'in de weg'.
„Ik had wat koren uit den lande
en uit Zuid-Beveland willen
uitnodigen. Dat gaat niet door,
want ik kan het ze niet aandoen
in de Kloveniersdoelen te ko
men zingen. Dus is het voorna
melijk kamermuziek wat op het
programma staat. Tenslotte
hebben we in de Kloveniersdoe
len een salonachtige ruimte."
Het programma van de Salon-
concerten vermeldt veel beken
de namen. Zaterdag 15 april (21
uur) spelen violiste MifuneTsuji
en pianist Kyoko Hashimoto
werk van onder anderen Part,
H. J. F Biberen RiknyaTerashi-
ma. Vrijdag 21 april (21 uur)
treedt Conjuncto Iberico op met
als soliste sopraan Younghi-Hee
Kim Peral. Uit Israël komt za
terdag 22 april (16 uur) Zohar
Shefi op clavecimbel om werk te
spelen van onder ander Bach,
Handel en de hedendaagse Ne
derlandse componist Martijn
Padding, 's Avonds (21 uur)
volgt klassieke muziek en zang
uit Tibet van Gang Chenpa, een
groep die meewekte aan de be
kende film Seven years in Tibet.
Zondag 23 april (16 uur) speelt
het Francis B. Quartet werk van
Part, Mozart, Bach, Willem
Breuker en jazzpianist Michiel
Borstlap. Maandag 24 april ten
slotte, voert pianist Leen de
Broekert Bachs Goldberg Varia-
tionen uit (16 uur) waarna
's avonds (21 uur) de Instant
Composers Pool van Misha
Mengelberg aantreedt.
Mieke Conijn: „Het werkelijk begrijpen van elkaar blijkt een essentieel probleem van deze tijd te zijn."
foto Lex de Meester
Dirigent Henk J. Harinck
leiding het er eindelijk weer eens op te
wagen.
De VOV is, naast de repetities voor de re
guliere jaarlijkse uitvoeringen, al enige
seizoenen bezig met de voorbereidingen
op de Matthaus Passion. Als solisten zijn
aangetrokken: Ellen Schuring (sopraan),
Myra Kroeze (alt-mezzo), Frank Frit-
schy (tenor), Joost van der Linden (tenor
Ira Spaulding (bas-bariton) en Mat-
thijs Mesdag (bas-bariton). Mineke van
der Velden, de vaste gambiste van de Ne
derlandse Bachvereniging en docente
aan het Sweelinck Conseratorium in
Amsterdam, bespeelt de viola da gamba.
Koren en orkest worden gedirigeerd door
Henk Harinck, die al twintig jaar bij de
VOV het stokje zwaait. Hij leidde veer
tien jaar het Bevelands Kamerkoor en is
ook dirigent van het Middelburgse klein-
koor Cappella Terra Tremens. Het orgel
wordt bespeeld door Tijn van Eijk en Jos
Vogel. Van Eijk is docent aan het Bra
bants Conservatorium in Tilburg en een
veelgevraagd begeleider bij oratorium-
uitvoeringen. Bij de VOV was hij al zes
tien keer van de partij. Vogel is de vaste
organist van de Sint Jacobskerk en repe
titor bij de VOV.
Passieconcert VOV, zaterdag 8 april in de Sint
Jacobskerk in Vlissingen. Aanvang: 19.30 uur.
kunst cultuur
door Ernst Jan Rozendaal
VLISSINGEN - Na 47 jaar voert de Vlis-
singse Oratoriumvereniging binnenkort
weer de Matthaus Passion van Johann
Sebastian Bach uit. Aanleiding is het
tweehonderdvijftigste sterfjaar van de
componist. De uitvoering, met medewer
king van professionele solisten, het
Randstedelijk Begeleidingsorkest en
jongens uit het Sacramentskoor Breda,
vindt op 8 april plaats in de Sint Jacobs
kerk in Vlissingen.
De uitvoering van de Matthaus Passion
in Aardenburg is een jaarlijkse traditie.
Ook in Hulst staat Bachs bekendste ora
torium met enige regelmaat op het pro
gramma. zoals dit jaar (zondag 9 april)
door de Koninklijke Gentse Oratorium
Vëreniging onder leiding van dirigent Jo
Ivens. Voor de Vlissingse Oratoriumver
eniging (VOV) is het bijna een halve eeuw-
geleden dat de Matthaus Passion voor
hét laatst werd uitgevoerd.
De eerste uitvoering was in 1952, de laat
ste een jaar later. Beide keren werd opge
treden in de Sint Jacobskerk. Volgens de
verenigingsannalen van de VOV had de
toenmalige dirigent Jan Kuiler zesen
twintig jaar nagedacht voordat hij een
uitvoering van de Matthaus Passion aan
durfde. Een maand voor het concert
kreeg het Vlissingse publiek in het Con
certgebouw (het huidige Arsenaalthea
ter) met behulp van piano en grammo
foon een toelichting van Kuiler en
muziekverslaggever G. A de Kok van de
PZC (de latere hoofdredacteur).
Voor de uitvoering is niet alleen een dub-
belkoor vereist, maar ook een jongens
koor. Dat laatste werd speciaal door de
VOV opgericht. Alle lagere scholen in
Vlissingen werden aangeschreven. Er
meldden zich negentig jongens, van wie
er tweeënzeventig werden geselecteerd.
De eerste Vlissingse uitvoering van de
Matthaus Passion was overigens niet
compleet. Zoals toen gebruikelijk wer-
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Voor Mieke
Conijn was meteen duidelijk
dat haar hedendaagse klassie
ker bij haar thuis, in Middel
burg, in de boekenkast moet
staan. Ze leent namelijk stapels
bij de bibliotheek maar er is een
categorie boeken die ze graag
herleest, omdat ze er elke keer
weer wat van opsteekt, en die
boeken wil ze om zich heen heb
ben. De ondraaglijke lichtheid
van het bestaan van de Tsjechi
sche schrijver Milan Kundera is
zo'n boek.
„Ik ben op het spoor gezet door
de film The unbearable light
ness of being. Daar was ik van
onder de indruk en toen wilde ik
het boek graag lezen. Dat moet
wel kunnen, dacht ik, andersom
niet. Ik ga nooit meer naar een
verfilming van een boek dat ik
al heb gelezen, want er is altijd
een dimensie die ontbreekt. Een
boek spreekt tot de verbeelding,
je krijgt ruimte voor een eigen
invulling, maar zie je daarna de
film dan wordt je eigen beeld
meestal weerlegd."
„In De ondraaglijke lichtheid
van het bestaan zit een bespie
gelende laag die in de film ont
breekt. Eerlijk gezegd had ik
juist daar in het begin wat moei
te mee. Kundera vertelt een ver
haal dat je als lezer meemaakt,
maar tegelijkertijd becommen
tarieert hij zijn eigen verhaal.
De verhalende passages worden
afgewisseld door filosofische en
analytische passages, waardoor
zaken van meerdere kanten
worden belicht. Het boek is een
combinatie van een roman en
een filosofische verhandeling.
In het begin vond i k dat storend
Ik wilde niet steeds onderbro
ken worden maar meegesleurd
den coupures toegepast, ofte wel wille
keurig werd een aantal passages wegge
laten.
In 1953 werd de Matthaus Passion later
dan normaal uitgevoerd. Vanwege de
watersnoodramp was de concertdatum
opgeschoven tot na Pasen. Er had water
in de Sint Jacobskerk gestaan en de ver
warming was vernield. In 1955 bleek het
niet meer haalbaar de Matthaus Passion
nog eens uit te voeren. Het koor kon niet
meer worden gesplitst, omdat er te wei
nig tenoren en bassen waren. Daarbij
was er onvoldoende geld en konden de
stoelen door een inmiddels aangelegde
buisverwarming niet meer naar het orgel
worden gekeerd.
Tientallen jaren lang moest Vlissingen
het doen zonder Matthaus Passion van
de VOV. Het Bachjaar 2000 was een aan-
Gambiste Mineke van der Velden
door het verhaal. Na verloop
van tij d keek ik j uist uit naar die
bespiegelende passages, omdat
ze van belang zijn om het ver
haal te begrijpen."
Conijn is gefascineerd door
Kundera's stelling dat het be
staan vanwege zijn eenmalig
heid niet zwaar maar juist licht
is en de paradox die daaraan
vastzit, want die lichtheid blij kt
ondraaglijk. Ze wijst miscom
municatie aan als thema van het
boek. „Ondanks het feit dat de
communicatie steeds belangrij
ker wordt, de technische com
municatie bedoel ik dan, blijkt
het werkelijk begrijpen van el
kaar een essentieel probleem
van deze tijd te zijn. Je spreekt
met elkaar, denkt dat je weet
wat de ander zegt, maar de in
terpretatie wordt gestuurd door
je eigen waarden en normen.
Dat is natuurlijk ook een thema
in de kunst. Mondriaan trok de
uiterste consequentie. Hij ge-
bruikte alleen nog primaire
kleuren en geometrische vor
men, een universele beeldtaal
zou je zeggen. De contradictie
was dat zijn schilderijen zo ab
stract werden dat maar weini
gen ze begrepen."
