Het Zeeuwse godje van Bonaire
BONAIRE
BARKU
SERVICE
Snelheidsduivel
krijgt forse boete
zeeland donderdag 16 maart 2000 21
Veerdienst moet Antillianen dichter bij elkaar brengen
Ondernemingskamer
doet vandaag uitspraak
over verhuizing Philips
Staten zijn te weinig
betrokken bij visie
Schelde-estuarium
Deltafederatie wil de
Bergse Wateren voor
sportvisserij oppeppen
Sr V 51 jd
door Jacques Cats
Als je met hem in zijn gele
Landrover over het eiland
rijdt is het net alsof je naast sin
terklaas bent gezeten. Voortdu
rend wuivend naar links, groe
tend naar rechts, een druk op de
claxon als teken van blij weer
zien. Tonny Leijnse kent ieder
een op Bonaire. En iedereen
kent hem.
De 59-jarige oud-Veerenaar is
volledig thuis op het Beneden
windse eiland, dat deel uit
maakt van de Nederlandse An
tillen. De zakenman in ruste
lijkt het daar drukker dan ooit
te hebben. Leijnse kan gewoon
niet stil zitten, heeft hij ge
merkt. Zeker bij een verblijf in
een oord, waar nog zoveel van
de grond te tillen is.
Tal van pensioncido'smet daar
tussen opvallend veel Zeeuwen,
genieten op Bonaire uitsluitend
van het altijd zomerse weer en
nog meer van het milde belas
tingklimaat. Leijnse doet daar
net zo goed zijn voordeel mee,
maar loopt zich daarnaast ook
'nog eens het vuur uit de sloffen
om de plaatselijke bevolking
een steuntje in de rug te geven.
Verre van onbemiddeld en be
schikkend over een netwerk van
contacten ziet hij kansen om de
locale economie wat te helpen
opvijzelen. Die grijpt Leijnse
zeven dagen in de week met bei
de handen aan. Dat wordt hem,
getuige de talrijke enthousiaste
begroetingen door de sterk ge
mêleerde samenleving, zeer in
dank afgenomen. De kleine,
naar corpulentie neigende man,
durft het bijna niet te zeggen:
I „Ik ben hier een beetje het godje
van het eiland."
Leijnse kwam in de jaren zestig
al op Bonaire. Sinds een jaar of
wat maakt hij deel uit van de
Irond vijftienduizend ingezete
pen tellende eilandelijke bevol
king, met het kleine stadje
Kralend ij k als middelpunt.
'Kroalendieke'. zeggen sommi
ge Zeeuwse pensionado s. De ei-
landelijke bevolking heeft het
over Playa (strand). De klein
schaligheid spreekt Leijnse aan
De knusse sfeer van de dorpsge
meenschap. „Bovendien is de
j bevolking erg vriendelijk. Als je
echt opgenomen bent, heb je het
fantastisch. En ik ben altijd een
vrije vogel geweest. Hier is alles
nog niet dichtgetimmerd met
regels."
'Duizendpoot Leijnse heeft in
zijn arbeidzame leven heel wat
zaken opgezet. Dat hield niet op
'bij de schrootmarkt. Gevoel
voor commercie en weinig vrees
om risico's te lopen brachten
hem ook op andere terreinen:
een zeer florerende nering in
rugby-artikelen, handel in
kerstbomen die hem tot de
grootste van Europa maakte,
'introductie van de echte kunst
kerstboom in Nederland en
Zuid-Amerika. Van het plan om
lop Bonaire lekker te gaan nik-
;sen is niet veel gekomen. „Het
[gebrek aan initiatief is hier dik
wijls voelbaar. Je rolt van het
tene in het andere. Maar de echte
[stress van het beroepswerk is er
;af. Ik doe hier, in mijn eigen tem
po, dingen die ik leuk vind."
Profijt
'Op Bonaire is het nu vooral de
isamenleving die profijt heeft
van het organisatietalent van
die 'macamba' zoals de autoch-
itonen van elders komende in-
twoners noemen. Bejaarden en
gehandicapten kunnen gratis
'beschikken over Leijnse's boer
derij elders op het eiland. Daar
kunnen jeugdigen ook aan sport
jdoen. Minder bedeelde inwo
ners van het wat afgelegen
dorpje Rincon werd een busje
geschonken om af en toe eens in
de meer bewoonde wereld te
kunnen komen. Inmiddels heeft
Leijnse, gebruik makend van
zijn kennis en financiën, wat
meer structuur gebracht in de
beroepsvisserij op het eiland.
Voorts legde hij veelbelovende
smuziekgroepjes die zelf weinig
jarmslag hadden op cd vast. Tek
sten nodig? Leijnse bedacht ze
zelf.
De laatste orkaan rekende bijna
[definitief af met het bezit aan
minuscuul kleine hutjes waarin
in vroeger tijden de slaven die
voor de zoutwinning werden in
gezet, tijdens de nacht moesten
bivakkeren. Toen het erop ging
lijken dat er eerst langdurig ver
gaderd zou moeten worden over
de restauratie en het verkrijgen
Van fondsen greep Leijnse in en
bekostigde het herstel uit eigen
zak. „Ik geniet hier belasting
voordeel. Ik wil wat terug doen
door ook eens wat in het eiland
te steken. Je kunt toch maar één
boterham tegelijk eten."
Het opzetten van een veerdienst
is één van de nieuwste projecten
om Bonaire te ondersteunen.
Leijnse had daar al een beschei
den begin mee gemaakt. Hij tik
te een Venezolaanse bark op de
kop om naast een beperkt aan
tal personen ook particuliere
goederen te kunnen vervoeren
op de lijn Bonaire-Curagao. Een
reis van vier uur heen, gevolgd
door een nog minder comforta
bele, zelfs wat langer durende
terugtocht, optornend tegen
Stroom en passaatwind, met bij
gevolg toenemende kansen op
Zeeziekte.
Bij de voorbereidingen voor het
Een van de jongste Leijnse-projecten is de inzet van een oude Venezolaanse bark (linksonder op de foto) als veerboot. De pont maakt de reis Bonaire-Curagao in vier uur.
Voor Bonaire zou de trimaran een snel en redelijk goedkoop alternatief voor het vliegtuig zijn.
Tonny Leijnse (rechts) in gesprek met bemanningsleden van de bark
waarmee hij vorig jaar een bescheiden bootverbinding naar Cura
cao opzette.
realiseren van een veerdienst,
die op termijn de drie ABC-ei-
landen (Aruba, Bonaire, Cura-
gao) zou moeten bedienen,
werkt Leijnse nauw samen met
Teun den Breejen uit Zierikzee.
Deze uitbater van een rond-
vaartbedrijf had al eerder het
plan opgevat een soort bus
dienst op het water te beginnen.
Wie van het eiland af wil, is aan
gewezen op het luchtvaartwe
zen. Daar moesten toch moge
lijkheden zijn voor aanvullend
vervoer met een veerdienst? Ja
renlang zijn de twee er mee be
zig geweest. Iedereen vond het
een prachtig plan, maai- nie
mand pakte het echt op.
De gedachte aan het opzetten
van een veerdienst bleef in de
hoofden van de twee Zeeuwen
rondspoken. Want, wisten zc in
middels, 'een Antilliaan lcopt
niet hard maar wil wel snel v r-
voerd worden'. Onlangs viel het
oog op een door de Engelse ont
werper Nigel Irens gestalte ge
geven ultramodern gelijnde tri
maran, een 35 meter lang er. 16
meter breed vaartuig dat rich
bij uitstek leent voor het beva
ren van de lang niet altijd rim
pelloze Caribische Zee.
Den Breejen: „Voordeel van zo'n
schip is dat het als het ware een
golf in tweeën snijdt. Zo heb je
minder weerstand, is er sprake
van meer vaartcomf ort en kun j e
ook snel varen." Uitgerust met
twee motoren van elk 800 PK
valt zelfs een snelheid te halen
van 28 mijl, een waarborg voor
een vlotte overtocht van onge
veer anderhalf uur.
Het plan is inmiddels zover
gevorderd dat de twee Zeeuwen
op Bonaire deze week personen
en ondernemingen benaderden
om samen een commanditaire
vennootschap te vormen.
De trimaran zal twee keer per
dag en in de toekomst mogelijk
zelfs drie keer heen en weer
gaan varen tussen Bonaire en
Curagao, waar het schip nage
noeg midden in Willemstad de
passagiers kan afzetten. Een re
tourtje gaat waarschijnlijk rond
de honderd gulden kosten. De
helft minder dan een luchtreis.
Klandizie
Aan klandizie geen gebrek, heb
ben Leijnse en Den Breejen on
derzocht. Met name de eilande
lijke bevolking zal er veel aan
hebben. Voor Bonairianen is op
Curagao veel meer en ook stuk
ken goedkoper te verkrijgen
dan op de eigen geïsoleerde
woonstek. Als een tv op Bonaire
duizend gulden kost, kunnen ze
zo'n toestel voor 750 gulden van
Curagao mee naar huis nemen.
Zakenmensen zijn er eveneens
bij gebaat. Die moeten nu soms
dagen wachten tot er ruimte is
om even op cn neer naar Cura
gao te kunncr. vliegen. Zonodig
kunnen ze straks een paar mi
nuten vóór vertrek van de tri
maran inschepen.
Voorts is daar de doelgroep van
de duikliefhebbers die op Cura
cao verblijven omdat daar meer
te beleven is. Zij hebben op Bo
naire de keuze uit meer dan
tachtig locaties waar de weelde
rige onderwaterwereld met ko
raalriffen en veelkleurige vissen
is te bewonderen. Na hun spor
tieve activiteiten kunnen ze me
teen de ferry terug nemen. Van
wege decompressieperikelen is
het voor duikers op grotere
diepten niet aanbevelenswaar
dig om daarna direct in een
vliegtuig te stappen. Vervoer
over water is echter geen pro
bleem.
Ook de cruisevaart kan aardig
wat klanten opleveren. Met gro
te regelmaat doorkruisen luxe
passagiersschepen met duizend
of meer vakantiegangers aan
boord de Caribische wateren.
Veel Amerikanen die graag in
korte tijd eer: heleboel willen
zien. Gedurende de uren dat
zo'n zeereus ligplaats kiest bij
een eiland, kunnen de passa
giers met de snelle trimaran de
omgeving verkennen. Over het
door Joost Bosman
TERNEUZEN - Voor het perso
neel van de spaarlampenafde-
ling van Philips Lighting Ter-
neuzen breekt vandaag het
beslissende moment aan. Om
tien uur vanochtend doet de On
dernemingskamer in Amster
dam uitspraak over de vraag of
het besluit van de Philips-direc-
tie rechtmatig was om de spaar
lampenafdeling naar Polen te
verhuizen.
Vanmiddag om twee uur zal di
recteur B. Klawer van Philips
Lighting Terneuzen het perso
neel op de hoogte stellen van de
uitspraak van de Onderne
mingskamer. Een half uur later
licht de ondernemingsraad (OR)
de pers in aan de poort van de
Terneuzense fabriek. OR-voor-
zitter A Canrinus heeft geen
flauw vermoeden wat de afloop
zal zijn. „Het kan alle kanten
oprollen. Onze advocaat zal de
uitspraak eerst grondig bestu
deren op de beweegredenen van
de Ondernemingskamer en op
de gevolgen", aldus Canrinus.
Twee weken geleden vroegen de
vijft rechters van de Onderne
mingskamer meer bedenktijd
voor hun oordeel. Philips kreeg
voor die periode een verhuisver
bod opgelegd. „We hadden toen
een goed gevoel over de zitting.
Maar donderdag wordt de twee
de helft gespeeld en dan zullen
we pas zien wie het meest heeft
gescoord." Wordt de OR in het
ongelijk gesteld, dan legt de OR
zich daarbij neer. Canrinus.
„Het zal even slikken zijn, maar
we moeten dan direct doorscha
kelen naar het vinden van alter
natief werk voor het personeel.
Daarbij zijn de getroffen werk
nemers op dat moment het
meest gebaat." CNV-bestuurder
N. Boogaard wil evenmin een
verwachting over de afloop uit
spreken. „Al kan ik me niet
voorstellen dat de klacht van de
OR geheel wordt afgewezen. De
uitspraak zal voor veel onder
nemingsraden wel veel duide
lijkheid verschaffen. Alleen
daarom hoop ik al dat de Onder
nemingskamer de OR gelijk
geeft."
De ondernemingsraad van Phi
lips Terneuzen legde het ver-
huisbesluit van Philips in de
cember aan de kamer voor, om
dat er procedurefouten ge
maakt zouden zijn. De OR had
er onder meer bezwaar tegen
dat de directie niet de Groeps-
ondernemingsraad (GOR) had
ingeschakeld bij de plannen.
Dat had volgens de OR wel ge
moeten, omdat ook Roosendaal
bij de voorstellen is betrokken:
70 van de 240 werknemers die
hun baan in Terneuzen verlie
zen, worden naar de vestiging in
Roosendaal overgeplaatst.
door Lukas Fransen
MIDDELBURG - „Dat zien we
niet vaak: een snelheidsovertre
ding met meer dan een verdub
beling van de maximumsnel
heid." Officier van justitie J.
Groen noemde de 165 kilometer
per uur. waarmee een 21-jarige
snelheidsduivel uit Yerseke over
de Postweg bij Kapelle had ge
reden, absurd. „Veel te snel. is
eigenlijk nog een eufemisme."
De man reed op 15 december
van het vorig jaar in zijn Golf
Gti over de Postweg richting
Goes. De maximumsnelheid
van tachtig kilometer per uur
lapte hij aan zijn laars. Kanton
rechter M. Klarenbeek vroeg
hem woensdag in de rechtbank
in Middelburg waarom hij zich
niet gewoon aan de snelheidsli
miet had gehouden. „Ik moest
die dag voor de tweede keer
naar Goes", antwoordde hij.
„En daar baalde ik van."
Groen eiste een boete van 1750
gulden en ontzegging van de rij
bevoegdheid voor zes maanden.
De politie had zijn rijbewijs al in
december ingenomen. Ómdat
de man in mei in Spanje gaat
werken en daarvoor zijn rijbe
wijs nodig heeft, wilde de offi
cier hem zijn rijbewijs wel een
maand eerder teruggeven.
door Ben Jansen
MIDDELBURG - De Staten van
Zeeland moeten beter worden
betrokken bij de voorbereidin
gen voor de langetermijnvisie
Schelde-estuarium. Dat is de
strekking van vragen die de
WD-fractie het dagelijks be
stuur van de provincie heeft ge
steld. Aanleiding: de publiciteit
die is ontstaan over de Situatie
schets korte termijn Schelde-
estuarium.
De WD-statenleden H. Polder
man-Martin en I. Ovaa hebben
begrepen dat die schets een aan
loop vormt voor de langeter
mijnvisie en dat er op basis van
de huidige situatie lijnen voor
de komende jaren in worden uit
gestippeld. Ze opperen dat Pro
vinciale Staten zich ook over die
lijnen horen uit te spreken en
dat dit niet slechts voorbehou
den dient te blijven aan maat
schappelijke organisaties.
In hun brief aan Gedeputeerde
Staten wijzen Polderman-Mar
tin en Ovaa erop dat naar aan
leiding van de procedure rond
het Natuurherstelplan Wester-
schelde conclusies zijn getrok
ken over de communicatie met
de bevolking. Ze vrezen dat
door de manier waarop de voor
studie voor de langetermi j n vi sie
naar buiten is gekomen, de pu
blieke opinie al wordt gevormd
nog voordat er sprake is van een
zorgvuldige presentatie van de
hoofdlijnen.
Verder herinneren beide WD-
'ers aan het standpunt van
Provinciale Staten dat ontpol-
dering uitsluitend voor natuur-
herstel zoals de zaken er nu voor
staan niet aanvaardbaar is. Bij
eventuele plannen voor ontpol-
dering dan wel gecontroleerde
overstromingsgebieden, waar
van in de Situatieschets sprake
is, moet volgens Polderman-
Martin en Ovaa rekening wor
den gehouden met scheiding
van zoet en zout water. Over
stroming met zout water zal de
bruikbaarheid van landbouw
gronden ernstig beperken.
aantrekken van een kundige be
manning hoeven de initiatief
nemers niet wakker te liggen.
Bonairianen zijn van huis uit
varensmensen. Bovendien be
staan er nauwe contacten met
de nautische opleidingen in
Vlissingen waar in de loop van
de jaren menig Antilliaan een
degelijke basis heeft kunnen
leggen voor een beroep op zee.
De Bonairiaanse o verheids-
voorlichter Felix Cicilia noemt
Tonny Leijnse een geboren or
ganisator. „Hij heeft hele goede
ideeën, zet iets op, leert mensen
hoe ze met de dingen moeten
omgaan en trekt zich dan weer
terug. Tonny gaat niet eigenwijs
zijn eigen weg. hij dringt niks
op, maar houdt terdege reke
ning met de locale cultuur. En
hij lokt ook anderen uit om met
initiatieven te komen."
Leijnse is nu nog druk in de weer
met de veerdienst. Maar ambiti
eus als hij is, kijkt hij alweer
naar nieuwe projecten. Struis
vogels fokken, dat lijkt hem wel
wat om de bevolking warm voor
te maken. En, meldt hij, tijdens
een rondrit vanuit zijn autopor-
tierraam naar de berm wijzend,
„die aloëplant doet het hier ook
goed. Ze groeien hier bij bosjes.
Met het aanleggen van planta
ges zouden we een mooi halffa
brikaat kunnen leveren voor de
cosmetica-industrie. Is er weer
een nieuwe vorm van bestaan
voor een aantal inwoners."
door Mieke van der Jaqt
BERGEN OP ZOOM - De Delta
federatie, de organisatie van
sportvissers in Zeeland en West-
Brabant, wil geld en energie ste
ken in de visstand, het beheer en
de toegankelijkheid van de
Bergse Wateren voor sportvis
sers. De Bergse Wateren bestaan
voornamelijk uit het natuurge
bied de Roode Weel en de
waterlopen rond de Beek, een
afwateringssysteem tussen
Steenbergen en Roosendaal.
De Deltafederatie heeft onder
zoek gedaan naar de visstand in
de Roode Weel en in De Beek en
ziet mogelijkheden om een goe
de visstand voor sportvissers te
ontwikkelen. In de Roode Weel
zit tegenwoordig bijna geen vis,
doordat het water een paar jaar
geleden is afgesloten van de rest
en de vis bij zware regenv'al over
de stuw is weggespoeld. Door
het uitzetten van vis wil de fede
ratie toewerken naar een
visstand van het snoek/blank-
voorn-type. Er zouden visstei-
gers moeten komen en de moge
lijkheid om de Roode Weel
vanuit een bootje te bevissen.
De Deltafederatie stelt echter
de voorwaarde dat het Noord
brabants landschap, de eige
naar van het water, het aantal
vergunningen niet meer be
perkt. De Roode Weel zou in
principe door ieder lid van de
Deltafederatie bevist moeten
kunnen worden. Over een maxi
mum aantal sportvissers per
dag valt met de federatie wel te
praten.
Voor de Beek ziet de Deltafede
ratie ook grote mogelijkheden,
maar daaraan moet wel hard ge
werkt worden'. In de Beek en de
omringende waterlopen zit te
veel witvis en te weinig karper.
Door de aanleg van natuurlijke
oevers zou de waterkwaliteit
kunnen verbeteren en wordt te
vens een betere leefomgeving
geschapen voor de gewenste
vissoorten, met name snoek en
paling. Baggeren is nodig en ook
het uitdunnen van de vissstand
zou herhaalde malen moeten
gebeuren.
VER. STATEN
GOLF VAN MEXICO
MEXICO'
GUATEMALA
EL SALVADOR-
NICARAGUA
PANAMA
VENEZUELA
GROTE OCEAAN
500km
St. Maarten Saba St. Eustatius
34km2 Fr ia«nr2 !2Hua2
Pr.iiipsDuri^ /Ned. TheBoüon Oranjestad
CUBA
DOMINICAANSE
REP. =olv5
SS - Maarten
St. Eustatius
c JAMAICA -i JÜ - a: - S
Curagao
Aruba. Bonaire
COLOMBIA
