Over Oranje valt te twisten
PZC
De weemoed gaat
met het publiek 1
mee naar huis
Het eeuwige verlangen naar de zee
en de eindeloze strijd met het water
Is kunst een spel
of een gevecht
met de waarheid?
Nieuwe pers voor
Vink Offset in Axel
Erika Body Fashion
voor man en vrouw
zeeland
ondernemend zeeland
Plan Hulster
outletcentrum
niet in ijskast
kunst cultuur
Monarchie
vrijdag 10 maart 2000
door René van Stee
AXEL - Na een ingrijpende
verbouwing neemt handels
drukkerij Vink Offset aan de
Nassaustraat in Axel vandaag
een nieuwe, tweede vijfkleuren-
offsetpers voor grote vellen (70 x
100 cm) in gebruik. Tegelijker
tijd is ook de bedrijfsinforma
tiebrochure vernieuwd.
De Brouwer Groep, die Vink
Offset in 1998 met een aantal
andere Wegener-drukkenjen
overnam, heeft inmiddels vier
miljoen gulden geïnvesteerd in
de vernieuwing van de Axelse
drukkerij. Hieruit blijkt dat de
Brouwer Groep veel vertrouwen
heeft in de toekomst. Tegen
woordig maakt Vink na een aan
tal moeilijke jaren ook weer
winst.
Naast ultra moderne grootfor
maat vellenoffsetpersen in viel
en vijf kleuren, zijn eveneens de
nieuwste grafische computer
applicaties geïnstalleerd. Op
nieuwe persen worden ti
schriften, catalogi, brochut
en cartografische producti
zoals stratenatlassen gedru!
Om aan de vraag te kunnen v<
doen werkt de drukkerij vieral
twintig uur per dag in driepltfl
gendiensten.
Vink Offset heeft een lange h»
tone die terugreikt tot 18C
Momenteel werken er 28 mi
sen. De Axelse drukkerij rii
zich voornamelijk op Zeel:
en het westelijk deel van Nooi
Brabant. Daarnaast is Vink
set binnen de Brouwer Groep,!
grootte het tweede grafisi
concern van Nederland,
'drukkerij op afstand'. Dat \f
zeggen dat bij capaciteitsprP
blemen elders een beroep f
Vink kan worden gedaan. P
De dagelijkse leiding van Vii
Offset is in handen van J. B®
naert (techniek en productie)!'
R.J. Hanemaaijer (algemej'
verkoop). r
door René van Stee
AXEL - Aan de Noordstraat in
Axel is onlangs Erika Body Fas
hion geopend. Na ruim acht jaar
ervaring in een andere lingerie
zaak en de wetenschap dat on
dermode voor de consument
steeds belangrijker wordt, heeft
eigenaresse Erika Marteijn de
stap gezet om voor zichzelf te
beginnen.
De winkel is ruim en overzichte
lijk ingericht. Voorin de zaak is
een aparte hoek voor heren. De
lingeriehoek bevindt zich om
wille van privacy achter in de
winkel. Achter de etalage hangt
een transparant gordijn dat de
zaak een uitnodigend karakter
geeft. „Dat is ook de bedoeling.
Iedereen moet makkelijk kun
nen binnenlopen om rustig rond
te kijken", zegt Erika.
Erika Body Fashion verkoopt
een grote collectie ondermode-
van kwaliteitsmerken als
Triumph, Sloggi en Ten Cate
voor zowel vrouwen als man
nen. Het merk Ballet voorziet?
gevarieerde ondermode voP
mensen met grotere maten. EK
ka is eveneens gespecialiseej1
in het aanmeten van borstpij1
theses. Hierbij maak zij onda
meer gebruik van de nieuw#
soort protheses die aan het
chaam plakken en heel natui#
lijk aanvoelen. P
Volgens Erika is het betreurer
waardig dat veel vrouwen slee
op de hoogte zijn van de mog
lijkheden op prothesegebü
Zij besteedt daarom veel at
dacht aan voorlichting. DesJ
wenst tijdens een vrijblijvei
bezoek bij de klant aan hui
„Veel vrouwen hebben direct!
de operatie geen behoefte al
voorlichting, omdat ze nog mif
den in hun verwerkingsprocg
zitten. Een vertrouwde omg
ving en de steun van familie*'
vrienden kunnen het verdrf
later wel verlichten. Mijn bi!
drage kan hierin eveneens et1
rol spelen. Dat maakt dit onde*
deel van mijn werk dan ook ze2
dankbaar", aldus Erika. J'
TERNEUZEN,
Zuidlandtheater
Kortsluiting, toneel door Nelly Frij-
da, Allard van der Scheer, Rick Ni-
colet en Hymke de Vries; regie Chris-
tiaan Nortier, tekst Haye van der
Heyden, decor Roel Schneemann en
licht Pelle Herfst
doorTrees van Herpen
En ook weemoedigheid, die
niemand kan verklaren,/ en
die des avonds komt, wanneer
men slapen gaat.. Een betere ka
rakteristiek dan deze dichtre
gels van Willem Elschot uit zijn
overbekende vers Het Huwelijk
kan het tragikomische toneel
spel Kortsluiting niet krijgen.
In veertien scenes roepen de
mentale aftakeling van hoofd
persoon Victor en het effect
daarvan op zijn naasten velerlei
emoties op. De weemoed gaat
mee naar huis. Onverklaarbare
stemmingswisselingen, achter
docht, zoekend naar de juiste
woorden en verwondering. Het
zijn enkele van de vele aanwij
zingen voor een dementerende
geest.
Allard van der Scheer, zelf in
middels 71 jaar oud en al vijftig
jaar op de planken, weet ze
haarfijn neer te zetten, met alle
erbij behorende fysieke elemen
ten. Houterig zet hij heel geloof
waardig een nurkse mopperaar
neer die zich niet meer thuis
voelt in zijn lichaam en zijn we
reld. Zijn vrouw Charlotte, in de
persoon van Nelly Frijda, kiest
aanvankelijk de gangbare the
rapeutische houding, ze gaat la
coniek en pragmatisch mee in
zijn wazige denkbeelden maar
raakt op den duur het spoor
even bijster. Het wordt haar al
lemaal teveel, de spelletjes die
Victor speelt om zijn ontwrich
ting te maskeren, zijn afwijzing
van haar goed bedoelde zorg en
zijn vlucht in de ontkenning.
Postuur en spel van Frijda pas
sen bij haar vierkante rol, een
stevige basis voor een zwalken
de echtgenoot.
De rollen van dochter Julia en
buurvrouw Eva dienen vooral
om de situatie tussen de echtlie
den aan te scherpen, al spelen
beide die rollen fris en geloof
waardig. Alle scenes spelen zich
af in de tuin van het echtpaar in
een decor met enkele bankjes,
een grasveld en een wolken
landschap dat donkerder won
naarmate Victors geest me*,
vertroebeld raakt.
Haye van der Heyden moet e*
intense studie gemaakt hebbf
van de dementerende mens
ditstuktekunnenschrijven.
le taalgrappen zijn op uitert
subtiele wijze in de tekst vef!
werkt. De grip op de taal, hl
middel voor communicatf
ontglipt Victor steeds met
maar de sublieme illustrati'
daarvan die Van der HeydJ
toepast zijn uiterst komisch. P
valt heel wat te lachen. Maf'
daarnaast is er de plaatsverva?
gende schaamte, het medelP
den, de herkenning en uiteind^
lijk de weemoed om wat was i
niet meer is.
In de dichtregels van Elscbi
vinden Charlotte en Victor tef
slotte voldoende troost om de
tuatie te aanvaarden en de re*
van hun leven nog 'leuk' te ml
ken. „Ja, met die ziekte van rn1
kun j e la chen zijn Victors veê
zeggende slotwoorden. 1
Nog le zien op 15 maart in de slaa
schouwburg van Middelbui
(Advertentie)
Jan Stins
uurwerkmaker/instrumentmaker j
leverancier van kwaliteitsuur
werken
Damplein 7. Middelburg
Tel. 0118-636635
Reparateur en restaurateur van
klokken en horloges.
Koningin Beatrix tijdens haar bezoek aan Tholen, vier jaar geleden. foto Pieter Honhoff
door Rolf Bosboom
GOES - Het thema is ver
trouwd, de vorm verrassend.
Het Haagse collectief Trespas
sers W combineert in zijn
voorstelling Zee/Land mu
ziek, film en poëtische verha
len om de onverbrekelijke te
genstelling tussen land en zee
te laten voelen. Tegelijk wordt
ook treffend het Zeeuwse ka
rakter getypeerd.
De binnenkomst in de zaal van
't Beest in Goes is donderdag al
veelzeggend. Trespassers W
mag dan worden geafficheerd
als een rockgroep, de weinige
bezoekers worden verwel
komd met stemmig trompet
geschal. De speler laat vervol
gens water door zijn
instrument lopen en speelt
vrolijk verder, terwijl het
vocht de noten net zolang
smoort totdat het water weg
gesijpeld is.
Zanger Cor Gout haalt de
haat-liefdeverhouding tussen
mens en zee aan, met aan de
ene kant de steeds terugkeren
de strijd tegen het water en
aan de andere kant het eeuwi
ge verlangen naar de zee. „Een
dubbele lading. Een fascine
rende tegenstrijdigheid."
Wat volgt zijn enkele boeiende
verhalen over het Zeeland van
decennia terug. Over het
verdriet van verdwenen voet
balplaatjes. Over die ene pros
tituee die Middelburg destijds
telde. Over de 'diabolische
jukebox' in het Middelburgse
stationscafé, die zorgde voor
een 'lokale hitparade'.
Relaas
Heel mooi is het relaas van de
11-jarige jongen uit Den Haag,
die voor twee jaar bij zijn ou
ders in Zeeland wordt onder
gebracht. Op de Casembroot-
school aan de Middelburgse
Zuidsingel is hij, met zijn uit
de toon vallende kleding, een
buitenbeentje. De stad is zijn
'Elba'. „Ik bleef een toeschou
wer, maar in toenemende mate
een dankbare." Twee jaar lang
blijft hij 'die nieuwe uit Den
Haag', totdat hij enkele klas
genoten weet mee te tronen
naar zijn grootouders. Die
vriendjes bekijken hem opeens
met andere ogen. „Ik word be
zien, dus ik besta."
De verhalen worden steeds
afgewisseld met muziek, ge
speeld door vijf rasmuzikan
ten, net als Gout in matrozen
pakjes gestoken. Heerlijke
nummers vaak, met onder
meereen heftig swingende lof
zang op de Goese topkeeper
Frans 'de Zwarte Panter' de
Munck, droefgeestige zee
mansliederen uit de oude doos
en de ballade van die visser uit
Westerschouwen die een zee
meermin in zijn netten aan
trof, mee naar huis nam en
daardoor het dorp vervloekte.
„Westerschouwen, het zal je
berouwen."
Tussendoor is een fragment uit
een historische Amerikaanse
documentaire over het Zee
land van weleer te zien. In deze
overzeese variant van Trug-
kieke wijst de krakende com
mentaarstem de kijker op de
klederdrachten ('dit maakt
Zeeland anders dan alle ande
re plekken in de wereld'), de
schoonmaakwoede en de
landbouwgewoonten. Later
volgt de eigentijdse film 'De
zee die neemt', die helaas te
lang duurt om de vaart in de
voorstelling te houden.
„Zeeland is apart, staat
apart", aldus Gout. Zoveel
maakt Trespassers W wel dui
delijk. Ook het heen en weer
geslingerd worden tussen het
verlangen naar de verte en de
hang naar geborgenheid, laat
zich voelen. Dat weet de groep
toch over te brengen, ook al
ontbreekt een duidelijk lijn in
het programma en is de mu
ziek vaak zo aansprekend en
overheersend dat de teksten
van Gout, hoe fraai ook, er
soms kopje onder in dreigen te
gaan. In literatuur, muziek en
film vertelt Trespassers W
haar verhaal op eigen wijze.
Zeeuws bijna en dus apart.
Heel apart.
Zee/Land is zaterdag 25 maart om
20.30 uur te zien in Brogum in Zie-
rikzee. Waarschijnlijk ivordt er
ook een voorstelling op Walcheren
gegeven.
HULST - Trammel Crow Ne
derland (TCN) gaat verder met
de ontwikkeling van de plannen
voor een factory outletcentrum
in Hulst. Volgens projectleider
P. Palm geeft het rapport van
BRO uit Vught geen enkele aan
leiding om tot een herziening of
schorting van de planontwikke
ling te besluiten.
Het besluit van Gedeputeerde
Staten om geen vestiging van
een fabriekswinkelcomplex in
Zeeland toe te staan is in de ogen
van Palm aanvechtbaar, omdat
deze beslissing genomen is op
basis van de BRO-rapportage.
..Een rapportage, die voor zover
ik kan bezien, niet al te goed is.
Ik heb me verbaasd over de
aannames en cijfers die BRO
aanvoert. TCN heeft tal van on
derzoeken laten verrichten en
daarin hebben we telkens heel
ander cijfermateriaal aange
troffen. Daar komt nog bij dat
het provinciebestuur vreest
voor een duurzame ontwrich
ting van de detailhandel, terwijl
die term in het BRO-rapport
nergens gebezigd wordt
De TCN-projectleider heeft in
middels met het gemeentebe
stuur van Hulst gesproken over
de te volgen weg TCN gaat het
BRO-rapport analyseren en te
genargumenten zoeken om toch
de Hulster ontwikkeling te kun
nen doorzetten.
Palm heeft zich overigens geër
gerd aan de suggestie die de
BRO-onderzoekers wekken dat
TCN betrokken zou zijn met
voor Zeeuws-Vlaanderen be
dreigende outletontwikkelin-
gen in Gent. „In Gent zijn we be
zig met de bouw van Post Plaza.
Dat wordt met 3300 vierkante
meter weliswaar een groot mo
decentrum, maar het is op geen
enkele wijze te vergelijken met
een fabriekswinkelcomplex.
Het gaat hier om een Bijenkorf
achtig modewarenhuis met du
re merken, dat gebouwd wordt
in het centrum van de stad. Dat
heeft niets te maken met het
outlet-verhaalbenadrukt
Palm.
De projectleider zei gisteren
verder dat TCN niet voorne
mens om nu in België op zoek te
gaan naar alternatieve locaties
voor een fabriekswinkelcom
plex. „Wij willen in Hulst een
kwalitatief hoogstand design
centrum realiseren. Voor Hulst
hebben we met het oog op het
Vlaamse kooppubliek zeer be
wust gekozen.", aldus Palm.
MIDDELBURG.
Stadsschouwburg
De conférence, het boekenweekge
schenk en de leugen, try-out van de
aanstaande boekenbal-conférence
van Freek de Jonge
door Willem Nijssen
Een onecht kind van Don
Quichot, zo noemt Freek de
Jonge zich ergens in de voorstel
ling met de lange naam: 'De con
férence, het boekenweekge
schenk en de leugen'. Een
koppig strijder tegen windmo
lens, dat is Freek - ondanks ook
poëtische voorstellingen - dik
wijls geweest. En dat zal hij
straks op 14 maart op het boe
kenbal ook zijn, zo belooft hij.
Want hij heeft de oorspronkelijk
bondige titel voor zijn conféren
ce op dat feest ('De Flaptekst')
niet voorniets gewijzigd. Hij wil
ermee reageren op het boeken
weekgeschenk, een werkje van
Harry Mulisch met de bijna
even lange titel: 'Het theater, de
brief en de waarheid'.
Hoeveel er overeind blijft van
Freeks uitspraak „Dit boekje
moet verbrand worden in de
piste van Carré", laat hij op de
Middelburgse tiy-out van 'De
conférence...' in het midden. Er
moet een verrassing overblijven
voor het boekenbal. Bovendien
is dat boekenweekgeschenk ook
niet de kern van de zaak. En de
zaak Jules Croiset - waar het in
dat boekje om gaat - is dat even
min.
Ik ga er gemakshalve van uit,
dat iedereen wel opnieuw op de
hoogte zal zijn van die kwestie:
een protest in 1987 tegen een an
tisemitisch toneelstuk, gevolgd
door een Jules Croiset zelf ver
zonnen ontvoering en enkele
zelfgeschreven dreigbrieven,
één daarvan aan het adres van
Freek de Jonge.
Harry Mulisch heeft op deze ou
de kwestie „zijn verbeelding
losgelaten" en het resultaat
daarvan schijnt te lijken op een
soort rehabilitatie van de per
soon Croiset.
Freek de Jonge kan er vinnig
oververtellen. „Ik verzin er niks
bij om het mooier te maken, laat
dat maar aan Harry Mulisch
over.De kwestie vult ongeveer
de helft van zijn conférence, en
toch blijft Jules Croiset vrijwel
geheel buiten schot en Harry
Mulisch grotendeels - ondanks
enkele vlijmscherpe sneren in
diens richting. Freek de Jonge
kiest heel zuiver positie, en doet
dat door de zaak naar zichzelf
toe te trekken: hij heeft - uit
naam van de kunst en van de
vrijheid - spijt als haren op zijn
hoofd, dat hij zich ooit in die
zaak gemoeid heeft. "Mea cul
pa', zo had zijn conférenceeven-
goed kunnen heten.
Zo'n positie innemen, dat
maakt de voorstelling boeiend,
omdat het vuur waarmee Freek
de Jonge dat doet, authentiek is
en als vanouds aanstekelijk
werkt. En de vorm waarin, is al
even prikkelend. Zijn bood
schap zit tussen een mengeling
van losse flarden schijnbare on
zin (een onnozel avontuur in een
Franse supermarkt, een uithaal
naar bijbelherschrijver Nico ter
Linde. Karin Adelmund die ter
verlichting van het studiehuis
Oostenrijk uit alle atlassen laat
scheuren) en een komisch kader:
een bezoek aan de bibliotheek
van Willem Alexander.
De centrale vraag, waar Freek
na veel ironie en sarcasme bij
uitkomt, is de vraag: is kunst nu
een spel of een gevecht met de
waarheid. En zijn standpunt is
glashelder: het is een gevecht.
Een gevecht dat hij zonder te
rughouding aangaat en dat hij
met deze voorstelling glorieus
wint.
Een gevecht waarin hij zich op
zijn eigen markante, onnavolg
bare wijze als de David kan pre
senteren, en waarin hij de Goli
ath weer zo pijnlijk scherp als
lomp kan neerzetten. Dat reikt
allemaal veel verder dan dat éne
boekenweekgeschenk, en dat
maakt de voorstellingen van
Freek de Jonge altijd opnieuw
tot iets bijzonders: dat er zulke
grappige en lepe Davids be
staan.
Muziekdag
in Middelburg
MIDDELBURG - De Stichting
Evenementen Middelburg
(SEM) houdt op zaterdag 18
maart een muziekdag in het
centrum van Middelburg.
Op de Markt staat een podium
opgesteld. Om 11.30 uur treedt
er Champagne Charlie op. Om
14.00 uur maken zij plaats voor
de Big Band van de Zeeuwse
Muziekschooldie oude en nieu
we jazz- en dixielandmuziek
speelt tot 17.00 uur.
door Richard Hoving
Tweede-Kamerlid Femke Halseina
van GroenLinks pleitte begin deze
week voor een stapsgewijze afschaffing
van de monarchie. Heeft haar pleidooi
enige kans van slagen of voert ze een
klassiek achterhoedegevecht?
„Dat wordt voorlopig niks", reageert
voorlichter Perry Bakx van de gemeen
te Tholen beslist. Volgens hem onder
schat Halsema de populariteit van de
koningin en haar familie. „In Zeeland is
het nog altijd Oranje Boven", meent hij
te weten. Vier jaar geleden was Bakx
ambtelijk verantwoordelijk voor het
bezoek dat koningin Beatrix aan Sint-
Maartensdijk bracht. ..Een dag om
nooit te vergeten. Tienduizenden men
sen verdrongen zich om een glimp van
Hare Majesteit op te vangen."
Twee jaar later was het niet anders,
leert een greep in het PZC-archief..Ve
le mensen op de been in Terneuzen,
Vlissingen en de Walcherse dorpen",
meldde de krant op 26 augustus 1998
hofdame naar ons toe met de medede
ling dat de koningin met ons wilde pra
ten. We waren stomverbaasd, maar
hebben vervolgens tien minuten heel
geanimeerd met haar gepraat. Dat vind
ik nog altijd fantastisch van haar."
Frans van Kollem uit Zuiddorpe is
fractievoorzitter van GroenLinks in de
Staten van Zeeland. Het Oranje Boven-
gevoel is hem vreemd. „Ik vind het on
begrijpelijk dat het koningschap tot in
de 21 e eeuw is geraakt. Voor mij is de er
felijke troonopvolging het ultieme be
wijs dat niet alle mensen gelijk zijn. Dat
stuit mij ontzettend tegen de borst."
Allerminst gelukkig noemt Van Kollem
de waas van geheimzinnigheid waar
mee het koningschap is omgeven. ..Nie
mand weet waar de koningin zich alle
maal mee bemoeit en hoe groot haar
invloed is." De voorzitter van Staten
fractie van GroenLinks gelooft ook niet
in de koningin als nationaal symbool
Hij laat dat liever over aan het nationa
le voetbalelftal.
Van Kollem denkt overigens niet dat
het pleidooi van zijn partijgenote vol
strekt kansloos is. Dat de fractie van
GroenLinks redelijk alleen slaat in
Tweede Kamer beseft hij zich terdege.
„Maar", klinkt het een tikkeltje hoop
vol, „ook binnen de PvdA gaan stem
men op om de rol van de koningin eens
kritisch tegen het licht te houden."
Ria Gideonse-Cevaal was tot voor kort
secretaris van de Oranjevereniging in
het Walcherse Sint Laurens. Vijftien
jaar lang heeft ze het volgehouden,En
dan te bedenken dat ik helemaal geen
fanatieke Oranje-aanhanger ben", zegt
ze lachend. In een stapsgewijze af
schaffing van de monarchie ziet Gide-
onse-Cevaal 'absoluut niets'. De konin
gin doet het volgens haar prima. ..Met
een president is maar weer afwachten
hoe hij of zij het oppakt
Alleen die ski-vakantie in Oostenrijk,
daar heeft de voormalig secretaris van
de Oranjevereniging in Sint Laurens
wel moeite mee gehad. „Dat had Bea
trix beter niet kunnen doen. Privé-va
kantie of niet, ze is en blijft altijd het
staatshoofd. En dat had ze zich moeten
realiseren."
Trespassers.
daags na een werkbezoek van de konin
gin aan Zeeuws-Vlaanderen en Wal
cheren.
Volgens de Thoolse gemeentevoorlich-
ter valt er weinig aan te merken op de
manier waarop Beatrix invulling geeft
aan het koningschap. Dat de koningin
graag direct contact met het 'volk'
heeft, weet hij uit ervaring. Bakx ver
telt over de traditionele nieuwjaarsre
ceptie in het Paleis op de Dam waarvoor
in januari 1997 een delegatie van de ge
meente Tholen werd uitgenodigd.
„Halverwege de receptie kwam er een
foto Dirk-Jan Gjeltema
LONGINES
