Christie's en Sotheby's verliezen glans Sorry voor de overlast maar Teruel bestaat PZC reportage De zeven kamerzetels van een opstandige Spaanse provincie 31 heeft Torremocha nog maar zeventig in woners, meest ouderen. De jeugd wil hier niet meer blijven", vertelt Maliën. Zijn enige dochter is al weer jaren geleden naar Zaragoza vertrokken waar ze een baan heeft als lerares Engels. José Maliën denkt dat Torremocha over twintig jaar niet meer bestaat. Nu al staan de meeste huizen leeg en raken in verval. De oude man klaagt niet over eenzaamheid, 's Middags gaat hij een kaartje leggen in de enige bar die de leegloop heeft over leefd. Zijn vrouw houdt dan haar 'tertu- lia' met de andere vrouwen van het dorp - een typisch Spaanse vorm van kwekken over van alles en nog wat - in het zwem badje dat Torremocha heeft overgehou den uit betere tijden. Wanneer José zijn wandeling vervolgt, rijdt een busje luid toeterend het dorps plein op. De chauffeur begint energiek kratten tomaten, wortels, kool en uien uit te laden. Uit sommige huizen komen vrouwen naar de wekelijkse groenten- markt van Torremacha. In de hoofdstad Teruel wonen amper der tigduizend mensen. Het ligt tussen twee bergketens en heeft daardoor tegen wil en dank een strategische rol gespeeld in de Spaanse geschiedenis. Tijdens de recon- quista, de herovering van Spanje op de mohammedanen, en ook in de Spaanse burgeroorlog is lang en hard gevochten om de stad. Een pover monument op de vlakte herinnert aan de 1005 slachtoffers die door de Franco-troepen zijn gefusil leerd en in een 85-meter diepe put gewor pen.,Het heeft alleen zin om te sterven als we niet worden vergeten", luidt de voor Teruel toepasselijke tekst op het monu ment. Een Franse Bask met zijn gezin en de Nederlandse verslaggever zijn de enige bezoekers. Volgens Paco Gonzalez, de voorzitter van 'Teruel Bestaat', heeft zijn provincie twee belangrijke pijlers waar het economisch op drijft: het toerisme en de voedingsmid delenindustrie. Het Maesztrazgo geberg te in het oosten van de provincie is een van de mooiste en meest ongerepte berggebie den van Spanje. Achter de kleine raam pjes van de huizen zijn de hammen zicht baar die er hangen te drogen. De 'jamon serrano' van Teruel is in Spanje een be grip. De streek heeft de ham tot kunst ver heven met een eigen DO.zoals een goede wi jnDat geeft de garantie dat de ham van Teruel voldoet aan de strengste eisen. Politiek Het uit de kluiten gegroeide dorp Ca- lamocha is het centrum van de ham. Langs de weg zijn tientallen proeverijen en daar is ook hammenkoning Oscar Mayer te vinden. De Amerikaanse voe dingsmiddelengigant vestigde zich dertig jaar geleden in dit gebied en pakte het groots aan. In de air-conditioned drogerij hangen duizenden hammen een jaar lang te drogen totdat ze het predikaat 'Spaan se ham' mogen dragen. Directeur Javier Urmente vertelt dat het bedrijf op het punt staat de productie te verdubbelen. De onderneming werkt samen met het Nederlandse voedingsmiddelenbedrijf Nutreco uit Boxmeer. Urmente staat hon derd procent achter de acties van 'Teruel Bestaat'.Hier zal wel iets moeten gebeu ren, anders kunnen we de tent straks slui ten". Een dag na de festiviteiten heeft de voor zitter van Teruel Bestaat alle tijd om zijn stad te laten zien. Op straat wordt hij ver schillende keren aangesproken. In deze kleine gemeenschap is hij een bekende persoonlijkheid. „Prachtig natuurlijk dat de actie hier zo'n succes heeft, maar veel belangrijker is het dat de Spaanse poli tiek de problemen oppakt." Hoewel pre mier Aznar in zijn campagne Teruel als een van de eerste provincies bezocht, denkt Gonzalez dat de politici het maar een lastig probleem vinden. Een cartoon ist heeft het volgens hem exact onder woorden gebracht: Teruel Bestaat, sorry voor de overlast'. De vier torens uit de tijd van de Moren geven Teruel een markant uiterlijk. De anekdotes die Gonzalez ver telt over de historie, verraden zijn liefde voor deze kleine provinciestad. Niet min der romantisch dan elke rechtgeaarde Spanjaard legt hij in het mausoleum bij de kathedraal zijn handen op de marmeren afgietsels van Diego en Isabel. Uit verbor gen luidsprekers Idinkt het lied: „Rust ge liefden, uw lichaam is omgeven door de aarde van Teruel, die u leven en dood schenkt." Henk van den Boom zaterdag 4 maart 2000 Wie nog een aardig werkje van Van Gogh, Monet of Rembrandt op zol der heeft liggen en dat zo duur mogelijk wil verkopen, komt ongetwijfeld uit bij een van de twee toonaangevende vei linghuizen in de wereld, Christie's of Sotheby's. Of misschien wel kwam. Want hoewel ze afgelopen jaar met hun twee tjes een markt met een omzet van zo'n vier miljard dollar vrijwel volledig in handen hadden, heeft het door hen zorgvuldig opgebouwde beeld van voor naamheid en onkreukbaarheid de afge lopen maanden enorme deuken opgelo pen. Onderzoek van mededingingsautoritei ten in Europa en Australië, maar vooral justitieel onderzoek in de Verenigde Sta ten doet beide veilinghuizen op hun grondvesten schudden. Het Amerikaan se ministerie van justitie is -verboden- onderlinge prijsafspraken op het spoor. Nu topmensen van zowel Christie's (eind december) en Sotheby's (vorige week) daarom onverwacht ontslag hebben ge nomen komt weer over het voetlicht wat insiders natuurlijk altijd al wisten: ach ter hun chique facades verschillen de veilinghuizen in niets van makelaars in onroerend goed. Het is tussenhandel en het gaat erom zoveel mogelijk geld te verdienen. Tweedehands Grondlegger van Christie's, John Chris tie, verkocht in 1766 tijdens zijn eerste veiling niet alleen meubels van aan de grond geraakte adel. maar ook hooi. En het in 1744 opgerichte Sotheby's was tij dens het grootste deel van zijn bestaan bekender als verkoper van tweede- handsboeken, dan als makelaar in dure i kunstschatten. I En hoewel beide huizen vooral de publi dat niet laten. Ze moeten ook wel, want de kunsthandel is zeer conjunctuurge voelig en wispelturig. Wordt er het ene jaar nog tachtig miljoen dollar voor een Van Gogh betaald (zoals in 1990 gebeur de), het jaar daarop kunnen zowel aan bod als vraag volledig inzakken. Dat ge beurde na 1990 dan ook en die magere jaren vormen de basis voor de moeilijk heden waarin beide veilinghuizen nu verkeren. Om de zeer sterk onder druk staande winsten op peil te houden werd zowel in 1992 als 1995 door beide veilinghuizen besloten tot het verhogen van de provisie voor kopers en verkopers. Het lag voor de hand dat ze beschuldigd zouden worden van het maken van prijsafspraken en klanten spanden in totaal zo'n veertig ci viele rechtszaken aan tegen de vermeen de boosdoeners. In 1997 startte het Amerikaanse ministe rie van justitie een onderzoek. Het leek erop dat beide veilinghuizen daar niet van onder de indruk waren en zich veilig waanden. Een soortgelijk ondeftoek in de jaren zeventig was immers al eens stukgelopen vanwege de moeilijke be wijsbaarheid. Er werd in de wereld van de kunsthandel echter menig wenkbrauw gefronst toen twee maanden geleden Christie's onom streden sterke man Christopher Davidge onverwacht het veld moest ruimen en werd vervangen door Edward Dolman. Ruil Eind januari hapte het wereldje naar adem toen onthuld werd dat Christie's de Amerikaanse justitie informatie had verschaft waarin de ongeoorloofde prijsafspraken uit '92 en '95 werden be vestigd. In ruil daarvoor is Christie's door justitie vrijwaring van vervolging beloofd. Ook slim: Christies, dat in 1998 is opgekocht door de Fransman Francois Pinault. was er snel bij om duidelijk te maken dat de kwesties zich hadden afge speeld onder de vorige eigenaar (de Brit Sir Anthonie Tennant) en de vorige di recteur (Davidge). Met andere woorden: het huidige Chris tie's is met een schone lei begonnen en niet verantwoordelijk voor de fouten die eerder zijn gemaakt. Verraad Bij Sotheby's zijn ze zich te pletter ge schrokken van Christie's slinkse tactiek. Afgelopen week bleek hoe ernstig dit veilinghuis „het verraad" van Chiüstie's inschat. Sotheby's zeer succesvolle di rectrice Diana Brooks nam namelij k ont slag en de Amerikaanse eigenaar Alfred Traubmanri trad terug als president commissaris. Beiden zaten al op hun plek toen de prijsafspraken werden gemaakt en dus verantwoordelijk. Waarmee ook bij Sotheby's noodge dwongen een schoonmaakoperatie is be gonnen, nog voordat de Amerikaanse autoriteiten zelfs maar een dagvaarding hebben aangekondigd. Sotheby's ligt, zo lijkt het, op apegapen, maar heeft een troost. De huidige publiciteit doet ook ernstig afbreuk aan Christie's reputatie. En Christie's is weliswaar in Amerika ge vrijwaard van vervolging, maar in Euro pa en Australië zitten beide veilinghui zen in hetzelfde schuitje. Datzelfde geldt voor de financiële claims van kopers en verkopers die zich door de veilinghuizen gedupeerd voelen en die in de vele mil joenen guldens lopen. Mocht het uitein delijk op betalen aankomen, dan moet ook Christie's bloeden. Harm Harkema wat verdiend kan worden aan de pla teauschoenen van Baby Spice, een jas van John Lennon, of een bh van Marilyn Monroe, dan zullen beide veilinghuizen Toonaangevende veilinghuizen, zoals Sotheby's, worden beticht van het maken van onderlinge prijsafspraken, foto Rob Keeris citeit halen als zij wereldberoemde schil derijen voor vele miljoenen guldens vei len, moeten ze het ook vandaag de dag nog steeds hebben van veel minder ex clusieve waar. Zo wordt verreweg het grootste deel van de omzet bij Sotheby's behaald op spullen die minder dan tien duizend gulden opbrengen. En als er nog Nooit eerder gingen de inwoners van Teruel de straat op. Een vreedzaam volkje van boeren, schaapherders en schoolmeesters. Nu lijkt hun geduld op. De provincie met de minste inwoners van Spanje voelt zich vergeten en achtergesteld. Op 12 maart gaan de Spanjaarden naar de stembus. De kiezers van Teruel zullen hun zeven kamerzetels zo duur mogelijk verkopen. Teruel bestaat, sorry voor de overlast! Na eindeloze kilometers doemt diep weggestopt in het land het eerste huis op, een half ingestorte boerderijHet staat te koop, en zo te zien al vele jaren. De bouwval is de voorbode van Alcaniz, de op een na grootste 'stad' van de Spaanse provincie Teruel. Naargeestige woon blokken van rode baksteen - de kleur van de aarde - herinneren aan de Franco-tijd. In deze woonkazernes is een groot deel van de achterblijvers gehuisvest. Maar elk jaar worden dat er minder. Teruel, dat zeker tien keer zo groot is als de provincie Utrecht, telt nog maar 136.000 inwoners. Gemiddeld is dat nog geen negen mensen op een vierkante kilo meter. In Utrecht zijn dat er 700. In de laatste negentig jaar is de bevolking ge halveerd, een plaag overigens die het hele Spaanse platteland teistert. Volgens de Spaanse statistieken heeft Teruel het al lerlaagste geboortecijfer ter wereld. „Niet iets om trots op te zijn", meent Paco Gonzalez, voorzitter van het actiecomité met de veelzeggende naam: 'Teruel Be staat'. De titel is ontleend aan een liedje van de Spaanse zanger Victor Manuel, maar de realiteit is allesbehalve lyrisch. „Als er geen drastische maatregelen wor den genomen, bestaat Teruel binnenkort echt niet meer", verzekert Gonzalez. De actiegroep werd in december opge richt en dat was de bevolking blijkbaar uit het hart gegrepen. Negentig procent van de Turolenzers liep mee in de eerste demonstratie op 9 december. „Ik was er wel even beduusd van", geeft de voorzit ter toe. Ook het moment waarop bleek goed getimed. Met de algemene verkie zingen van 12 maart in het vooruitzicht kwamen politici en media massaal naar de 'vergeten provincie'. Op het eerste ge zicht lijkt het misschien niet veel wat de Turolenzers in de strijd kunnen werpen. Ze hebben maar 7 van de 350 kamerzetels te vergeven. Maar die kunnen dit keer de doorslag geven voor de regerende Partido Popular van José Maria Aznar. Volgens de laatste peilingen heeft hij elke stem hard nodig om aan de macht te blijven. Snelweg De N-211 schiet lekker op. Straffeloos gaat het met 140 km op de teller richting de gelijknamige provinciehoofdstad Te ruel, een paar honderd kilometer verder naar het zuiden. De spaarzame tegenlig ger houdt het gaspedaal ook stevig inge drukt. Een dunbevolkte provincie heeft toch zo zijn voordelen, maar dat kun je be ter niet hardop zeggen. Een van de groot ste grieven van de bevolking is dat hun provincie de enige in heel Spanje is met nul kilometer snelweg. Een directe ver binding met de hoofdstad Madrid is er niet. Dat geldt ook voor de trein. Het boemeltje dat de 350 kilometer tussen Zaragoza en Valencia drie keer daags heen en drie keer daags terug aflegt, rijdt met een gangetje van vijftig kilometer langs de dorpen. Als er bij de verlaten stationnetjes midden in het land iemand wil instappen, stopt hij. Zo niet, dan tuft hij verder. „Meestal is hij wel op tijd", zegt Carlos Mariano, stationschef van Cella, het knooppunt waar de treinen elkaar passe ren. Al sinds 1981 verkoopt hij kaartjes, Een dorp op de hoogvlakte van Teruel. zet de wissels om en fluit wanneer de trein mag vertrekken. „Zoals met zoveel din gen in Spanje is ook de Renfe (de Spaanse NS) totaal verpolitiekt", zegt de stations chef onverbloemd. „Ons materieel be staat uit afdankertjes uit andere delen van het land, waar de politici machtiger en slimmer zijn dan hier en waar ze pre cies weten hoe ze in Madrid de nieuwe treinstellen moeten lospeuteren." Gezondheidszorg Met betere verbindingen alleen is Teruel niet gered. De regering moet extra maat regelen nemen om onderwijs, werkgele genheid en gezondheidszorg op peil te brengen, menen de bewoners. De normen die voor de stedelijke gebieden van Span je gelden, zijn bij lange na niet toereikend om het Spaanse platteland leefbaar te houden. De gezondheidszorg in Teruel staat op het niveau van een derde-wereld land, schrijft het actiefoldertje, dat je overal in kroegen, scholen en zelfs in ker ken ziet liggen. Voor de hele provincie rij den maar drie ambulances en er is maar één ziekenhuis dat slechts een beperkt aantal specialismen heeft. Bij ernstige ongelukken moeten slachtoffers soms uren wachten voordat er hulp komt. En dan moeten ze vaak toch nog worden overgebracht naar een groter ziekenhuis. José Maliën heeft pas geleden nog meege maakt dat die hulp te laat kwam toen ie mand in zijn dorp een hartinfarct kreeg. De 73-jarige Maliën woont in Torremocha dat als een wrat oprijst uit de geelbruine hoogvlakte ten westen van de provincie hoofdstad. Zijn ouders waren boeren en hij volgde hen vanzelfsprekend op. José maakt zijn ochtendwandeling door het uitgestorven dorp. De kraag van zijn col bertje heeft hij omhoog geslagen tegen de schrale februariwind die het zand door de straten jaagt. Hij vertelt dat hij betere tij foto's Henk van den Boom den heeft gekend, toen in zijn dorp nog zo'n vijfhonderd mensen woonden. Er was een suikerfabriek, de velden rondom waren groen, en toen de moderne tijd aan brak, kon hij zelfs een tractor kopen. Tor remocha had in die glorietijd tien herders die samen de dertigduizend schapen uit het dorp hoedden. Er waren winkels, een smid, een bakker en een school. Van de laatste heeft Maliën zelf overigens maar tot zijn negende de vruchten mogen pluk ken. „We moesten al jong meehelpen. Van kinderarbeid had nog nooit iemand ge hoord" zegt hij droog. De achteruitgang kwam sluipenderwijs. „Op dit moment Stationschef Carlos Mariano bedient de wissel op het station van Celle. Monreal Del Cainpo is een van de vele dorpen die vechten tegen de vergetelheid.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2000 | | pagina 31