Watertanden bij Romeins schip
PZC
varia
Romeinen jagen gemeente Vleuten-De Meern op kosten
Spectaculaire operatie in Leidsche Rijn gaat miljoenen kosten
!$£tka&5r. -jm*
mmLjSK,
Sfer-- ••••..-;
mm
C
RSI-dag moet mensen
bewust maken van
risico's beroepsziekte
Heer Bommel en het Nieuwe Denken
het weer
r
3
puzzel
recept
n
MET DE AUTO NAAR DE WINTERSPORT?
zaterdag 26 februari 2000
van onze redactie binnenland
Een Romeins schip, een Ro
meinse weg en een Ro
meinse loswal. de ene specta
culaire vondst na de andere.
Allemaal in de wijk Veldhuizen
van Leidsche Rijn. Leuk en
aardig, maar het is de gemeente
Vleuten-De Meern wat veel
van het goede. De kosten voor
archeologie rijzen de pan uit.
Hoeveel het archeologisch on
derzoek precies gaat kosten,
wil voorlichter J. Mulder niet
kwijt. Ook niet hoeveel de ge
meente inmiddels heeft be
taald. Maar een rekensomme
tje op basis van de verspreide
informatie wijst uit dat het de
tien miljoen gulden ruim te bo
ven gaat. De gemeente voelt
zich slachtoffer van het Ver
drag van Malta uit 1992. Daar
sprak een groot aantal landen
af dat je niet zomaar her en der
kunt bouwen, maar dat reke
ning moet worden gehouden
met het archeologisch erfgoed.
Daarbij werd het principe
vastgesteld 'de verstoorder be
taalt'. „Het principe gaat hier
niet op, want deze kosten zijn
buitenproportioneel", zegt de
gemeente. „We kunnen dit met
geen mogelijkheid betalen."
De gemeente heeft daarom
twee subsidieverzoeken inge
diend bij het Rijk. Een voor de
weg en een voor het schip. Een
antwoord heeft de gemeente
nog niet gekregen. GPD
door Hans-Paul Andriessen
Een krankzinnige dag. Ar
cheoloog E. Graafstal uit
Vleuten kan zich de september
dag in '97 nog goed herinneren.
Bij het graven van een water
partij voor de nieuwbouwwijk
Veldhuizen in Leidsche Rijn
stuitte hij op resten van de Ro
meinen; een stuk van een weg en
als klap op de vuurpijl een schip
an zo'n 26 meter lengte. De
ondsten trokken nationaal en
internationaal belangstelling.
In de afgelopen jaren is uitge
breid onderzoek verricht naar
ie weg, die ooit op het Europese
.•asteland de noordelijke grens
vormde van het Romeinse rijk,
en nu dwars door de nieuwbouw
loopt. Her en der zijn stukken
veg opgegraven, die veel vertel
den over bet technisch vernuft
van de Romeinen op het gebied
van wegenbouw.
Het schip werd grotendeels met
rust gelaten. De archeologen
stelden vast dat het om een hou
ten platbodem ging uit ongeveer
150 na Christus. Het schip is 26
meter lang en ongeveer drie me
ter breed en daarmee het groot
ste Romeinse schip dat ooit ge
vonden is in Nederland. Na die
constatering werd het snel weer
toegedekt.
Klei
Op het eerste gezicht kon de
platbodem gewoon in de klei
blijven liggen aan de rand van
de waterpartij. Het beleid is
immers: wat niet per se hoeft te
worden opgegraven, laten de
archeologen in de grond zitten
voor toekomstige generaties.
Die beschikken waarschijn
lijk over betere onderzoeks
middelen.
Daarnaast spelen de kosten een
rol. Nederland bevindt zich in
een bouwhausse - vinexwijken,
Betuweroute, HSL-lijn - en al-
"fwv -V- fis x- r
i tr- P *'T".
"isL ï- .V.ai#-.
-Af,.: -
De resten van een houten weg (boven) en rivierbedding (onder) met daarin het schip uit de Romeinse tijd. die in het najaar van 1997 werden
gevonden in de gemeente Vleuten-De Meern.
les opgraven wat wordt gevon
den, is onbetaalbaar.
Maar het ziet ernaar uit dat het
Romeinse schip niet kan blijven
liggen, zegt regio-coördinator J.
de Haan van de Rijksdienst voor
het Oudheidkundig Bodemon
derzoek (ROB). .,Bij de vondst
van het schip hebben we kunnen
vaststellen dat het bijna twee
duizend jaar prima bewaard is
gebleven doordat het in het
grondwater lag onder een laag
zand en klei. Aan die stabiele si
tuatie is een eind gekomen door
het bouwrijp maken." Vorig jaar
heeft het ROB monsters geno
men waaruit bleek dat het
grondwater 'aangerijkt' was:
door bemalingen is zuurstofrijk
water van elders aangetrokken.
Dat betekent dat het schip bin
nen enkele j aren de natte klei uit
moet, anders gaat het rotten.
De ROB is inmiddels bezig met
een plan van aanpak voor de op
graving. Door de lange voorbe
reidingstijd gaat de eerste spa
vermoedelijk pas volgend jaar
de grond in. „Het is namelijk
niet een pot die j e even opgraaft
het is een grote klus", zegt De
Haan.
De opgraving zelf neemt twee,
drie maanden in beslag; de res
tauratie zeker een paar jaar.
„We bekijken tegen die tijd of
we een tent over de opgraving
moeten zetten, maar we willen
foto Raymond Ruttting/ANP
in ieder geval mogelijk maken
dat het publiek komt kijken. Ik
verwacht heel veel belangstel
ling. Bij de opgraving van een
grafveld in Ypenburg bij Den
Haag zijn duizenden bezoekers
geweest."
Kistje
De Haan rekent op een paar heel
spannende maanden. „We ver
wachten dat het schip nog hele
maal intact is. Dat concluderen
D Toonder Studio's
door Dijlan van Vlimmeren
Iedereen weet inmiddels wat
repetitive strain injuries (RSI)
zijn en wat voor gevolgen die
kunnen hebben. Toch zijn nog
maar weinig werkgevers én
werknemers doordrongen van
de ernst van RSI. Daarom is
schrikkeldag 29 februari, de
niet repeterende datum, uitge
roepen tot internationale RSI-
bewustwordingsdag.
Dertig procent van de beroeps
bevolking heeft last van RSI,
een verzamelnaam voor nek-,
schouder-, arm- en polsklach
ten als gevolg van repeterende
bewegingen onder zware druk.
Een flink deel daarvan is lang
durig ziek of zelfs arbeidsonge
schikt.
In tenminste twaalf, veelal En
gelstalige, landen wordt de be
roepsziekte dinsdag onder de
aandacht gebracht. In de VS
wordt president Clinton bena
derd en houden studenten van
New York University een infor
matiedag.
Onderzoek
In Nederland staat de RSI-pati-
entenvereniging klaar om even
tuele bellers op te vangen, maar
zij organiseert zelf geen activi
teiten. „Je moet niet vergeten
dat de leden van de vereniging
allemaal RSI hebben", zegt be
stuurslid Karen Jackson. „Zij
kunnen geen betaald werk ver
richten omdat ze te veel pijn
hebben. Sommigen kunnen
zelfs hun tanden niet poetsen."
De patiëntenvereniging pro
beert dan ook vooral via de me
dia aandacht voor RSI te vra
gen.
FNV Bondgenoten komt op 29
februari met de uitslag van een
RSI-onderzoek dat de afgelo
pen drie weken op Internet is ge
houden. ,,In contacten met onze
leden merkten we dat werkge
vers weinig doen om RSI te
voorkomen", zegt Liesbeth
Kluyver, adviseur arbeidsom
standigheden van FNVBondge-
noten. „Er zijn werkgevers die
een goed Arbobeleid hebben en
die goede voorlichting geven.
Maar vele doen dat niet. Of zij
denken met nieuw meubilair
voldoende maatregelen te heb
ben getroffen en doen daarom
vervolgens niets aan de werk
druk. Maar het is geen kwestie
van of-of maar van en-en. Er
moet meer gedaan worden dan
alleen een aanpassing van de
werkplek."
Jackson hoopt dat de interna
tionale RSI-dag iedereen be
wust maakt van de risico's op
het werk. Zelf werkte zij als ver
taalster jarenlang achter de
computer, soms meer dan elf uur
per dag. Eerst kreeg ze last van
haar nek, toen migraine en een
doof gevoel in haar vingers. Art
sen zeiden dat ze gek was.
De klachten werden erger en er
ger. Jackson besloot een tijdje
op een camping in Frankrijk te
gaan werken om tot rust te ko
men. Dat hielp een beetje. Maar
op de terugweg droeg ze te veel
bagage en was ze terug bij af. Nu
zit ze al twee jaar ziek thuis. Ze
kan niets doen zonder pijn en
verwacht niet dat ze er ooit van
af komt. „Ik wil vermijden dat
anderen dit ook overkomt. Dus
mensen, informeer jezelf- Plan
niet alle vergaderingen op vrij
dag. Doe dat ook eens op een an
dere dag. En loop eens een keer
extra naar het kopieerappa
raat." Na dit schrikkeljaar
wordt de RSI-dag voortaan op
28 februari gehouden. GPD
Tom Poes sputterde niet meer tegen; waarschijnlijk kreeg ook hij
genoeg van de gore golven en de grijze nevels, die in de vallende
schemering nog grauwer schenen. Ze keerden de zee dus de rug toe
en begonnen in de richting van de duinen te lopen. „Daar vinden we
ergens wel een pad, dat weer naar de bewoonde wereld voert," zei
heer Bommel. Hij trok huiverend zijn geoliede jas wat dichter om
zich heen en vervolgde: „En naar een warm bad. Dit alles is héél
slecht voor iemand met mijn gevoelig gestel. Zo'n verblijf aan zee
kon wel eens het einde van mijn loopbaan betekenen, als je begrijpt
wat ik bedoel." „Hm," zei Tom Poes, maar verder kwam hij niet. Tot
Zeeland: Voorjaar in een notendop
we uit de vondst van een kistje
met gereedschap in het kleine
deel dat is blootgelegd. Je komt
wel eens schepen tegen die be
wust zijn afgezonken voor dijk
verzwaring, maar dat lijkt hier
niet het geval. Vermoedelijk is
het schip vergaan. Hopelijk met
lading en al." De Haan waakt
wel voor te overdreven ver
wachtingen. „Misschien valt
het tegen en had de schipper net
gelost. Dan vinden we geen zes
tien soldaten in volledige wa
penuitrusting."
Bij de opgraving gaat het niet
alleen om het schip zelf, ook de
omgeving wordt afgekamd. Alle
aarde wordt minutieus gezeefd.
„Stel dat de schipper net een ap
pel zat te eten, dan zou je in the
orie iets daarvan kunnen terug
vinden."
Damwand
Doordat het schip op anderhal
ve meter diepte in het grondwa
ter ligt, zal een damwand moe
ten worden geslagen. Het schip
zelf zal daarentegen goed nat
worden gehouden om bederf te
gen te gaan; droogt het hout uit,
dan valt het uiteen
Uiteindelijk moet het schip
worden geprepareerd. Dat
houdt in dat het water in het
hout wordt vervangen door een
chemische vloeistof, een kunst
hars. Dat proces gaat jaren du
ren. Het schip wordt in stukken
vervoerd naar het Nederlands
Instituut voor Scheeps- en on
derwater Archeologie in Lely
stad (NISA) waar het in grote
baden wordt behandeld. Daar
voor moet nu al ruimte gereser
veerd worden. Dat instituut zou
het schip ook graag tentoonstel
len.
Bij het plan van aanpak behoren
ook de financiën. De Haan
houdt rekening met een paar
miljoen gulden. „In principe
zijn die voor de verstoorder; in
dit geval de gemeente Vleuten-
De Meern." GPD
Door: Klaas Dros
Het wordt maximaal genieten dit
weekeinde. De zon laat zich van
haar mooiste kant zien en het blijft droog. Samen met weinig
wind en temperaturen van circa 10 graden is het 'n voorjaar in
een notendop. Een hogedrukgebied trekt de komende dagen
over Frankrijk naar het oosten. Het ligt dicht genoeg in de buurt
om invloed te hebben op ons weerbeeld. Er zijn brede opklarin
gen en een matige wind uit het zuiden. Zaterdagnacht daalt het
kwik snel naar waarden van om en nabij het vriespunt. Lokaal
kan er zelfs lichte vorst voorkomen. Overdag wordt het met een
zonnetje erbij circa 10 graden.Vanaf Zondagmiddag komt er wat
meer hoge sluierbewolking binnen als voorbode van een actieve
storing. De wind neemt toe, naar vrij krachtig tot krachtig, uit een
zuidwestelijke richting. Er wordt dan zachtere lucht over ons
land uitgezet. De nachttemperaturen blijven ruim boven het
vriespunt. Maandag trekt de bewolking verder over het land en
gaat het overal regenen.
Plaatselijk gaan er enkele
millimeters vallen.
In de zachte lucht wordt het
op veel plaatsen 14 graden.
Dinsdagnacht koelt het on
der de wolkendeken nauwe
lijks af en het blijft regen
achtig. Ook op dinsdag zal
er veel water vallen maar in
de namiddag komt de zon er
weer bij. De rest van de
week is de wisselvalligheid
weer troef met af en toe zon,
wolkenvelden en perioden
met regen. De middagtem-
peraturen komen weer rond
de normaal van 8 graden te
liggen.
Voorjaarszon
ZW4
ZW3
-
ZW3
ZW 4
M, o
W 3
Vooruitzichten
weer
max.
min.
wind
10°
5°
ZW 4
ZW 5
7°
ZW 4
5°
ZW 4
Zon
zaterdag
onder 18.18
zondag
op 7.35
Maan
zaterdag
onder 10.44
zondag
op 2.09
Nautisch bericht
Er staat een zuidwestelijke wind 4 a 5 Beaufort, het zicht is goed
en het kustwater is circa 6 graden.
zijn verbazing stonden ze plotseling opnieuw voor een bruisende
golflijn, die uit de mist op hen toe spoelde. „Hoe-hoe k-kan d-dat?"
stamelde heer Ollie. „W-we lopen toch 1-landinw-waarts. D-dat
weet ik zeker, zeg nu z-zelf!" „Ja," gaf Tom Poes aarzelend toe. „Ik
begrijp het ook niet. We moeten op een zandbank geraakt zijn, die
bij hoogwater door de zee omringd wordt." Heer Bommel zweeg
even om dit te laten inwerken en langzamerhand nam zijn gelaat
een grauwe kleur aan. „Een zandbank..." herhaalde hij toen met
toonloze stem. „Door zee omringd. Misschien... misschien wordt hij
wel overspoeld!"
Waterstanden
ZATERDAG
26 FEBRUARI
Vlissingen
Terneuzen
Bath
Roompot Buiten
Zierikzee
Stellendam Buiten
Wemeldinge
Krammersl. West
Hansweert
ZONDAG
27 FEBRUARI
LK
Vlissingen
Terneuzen
Bath
Roompot Buiten
Zierikzee
Stellendam Buiten
Wemeldinge
Krammersl. West
Hansweert
MAANDAG
28 FEBRUARI
Vlissingen
Terneuzen
Bath
Roompot Buiten
Zierikzee
Stellendam Buiten
Wemeldinge
Krammersl. West
Hansweert
Hoog water
uur cm
06.26 198
06.46 222
07.42 263
06.19 148
07.50 148
06.37 138
07.55 168
07.50 159
07.15 236
uur cm
18.50 175
19.12 199
20.05 238
18.45 130
20.10 132
19.05 124
20.20 151
20.16 141
19.38 214
Hoog water
Laag water
uur cm uur cm
00.16 169 12.40 181
00.38 178 13.08 188
01.36 205 14.09 214
00.16 123 12.46 140
01.25 130 14.00 148
00.26 073 12.46 096
01.35 145 14.00 161
01.36 133 14.00 151
01.02 195 13.30 204
Laag water
uur cm
07.15 171
07.31 195
08.25 232
07.16 130
08.30 134
07.27 121
08.35 151
08.24 145
08.00 209
uur cm
19.40 146
19.59 169
20.52 206
19.45 110
20.55 115
20.02 103
21.00 131
20.56 125
20.26 184
uur
00.56
01.16
02.15
01.16
02.10
01.04
02.15
02.16
01.35
Hoog water
uur cm
08.04 141
08.30 164
09.15 198
08.16 110
09.20 116
08.36 103
09.25 129
09.14 126
08.56 178
uur cm
20.45 118
21.00 141
21.45 174
20.56 090
21.50 098
21.00 084
21.55 109
21.45 107
21.19 155
cm uur cm
155 13.25 158
163 13.45 165
192 14.46 192
117 13.34 125
129 14.40 136
07413.24 086
141 14.45 147
130 14.34 137
180 14.10 181
Laag water
uur cm uur cm
01.55 137 14.45 135
02.10 14514.55 141
02.56 17315.36 167
02.15 110 14.55 111
03.05 122 15.35 121
02.50 07315.20 074
03.05 132 15.40 130
02.54 122 15.46 122
02.36 160 15.10 156
Hans Belterman Europa: Omweg
(Advertentie)
Cryptogram
Horizontaal:
3. Geld voor een publicatie (7); 6. Pluisjes on
der de schoenen (6); 8. Draaglichaam (4); 11
Hij weet de weg in deze bergplaats (5); 13.
Plaatje van mijvoordecommunicatie(5), 14.
Dwaas op een schrijfmachine uitgewerkt (6).
Verticaal:
1. Geen oppervlakkig water (4); 2. Vertegen-
woordigerin uniform (5); 4. Vracht voorcon
sumptie (4); 5. Route om vlug te vluchten 17);
7. Op je gezondheid, geestelijke! (6); 9. On
derscheiding voor broeders en zusters (4);
10. Gebruik geweld bij het eten (3); 12. Gro
te hoeveelheid om te zoenen (4)
Oplossing
vrijdag
onterecht
boeroller
snelopera
cereslaan
etertonic
ericazone
nonineens
roetinrit
inlegloge
moerpasar
bongovolk
ordalekoe
edelsteen
Clafoutis met pruneaux
De clafoutis is een ouderwets Frans ovengebak.
Aan de Loire wordt de taart vrijwel altijd met ker
sen, vers of uit blik of pot, samengesteld. Mede
daardoor heeft de clafoutis een bekende naam ge
kregen. Met Franse pruneaux smaakt zo'n taart
ook uitstekend en wie weet nog wel veel beter. Ge
bruik voor de taart een quichevorm, dan kan ze in
de vorm worden opgediend en aan tafel in punten
worden gesneden.
Benodigdheden:
250 gram pruneaux, ontpit; 3 dl lichte rode wijn zo
als Beaujolais; ca. 10 gram boter; 200 gram bloem,
gezeefd; 100 gram suiker; 3 eieren; 2 dl crème fraï-
che; 2 dl melk; poedersuiker.
Laat de pruneaux ten minste anderhalf uur in de
wijn weken. Laat de pruneaux daarna op een zeef
uitlekken. Stort de bloem in een kom en strooi de
suiker erover. Maak een kuiltje in de bloem en
breek de eieren er boven. Roer de crème fraïche
doorde eieren en voeg, onder voortdurend roeren,
de melk toe. Blijf zo lang roeren tot een volkomen
glad beslag is verkregen. Laat het een kwartiertje
rusten. Roer het daarna nog even krachtig door.
Vet intussen de quichevorm (doorsnede ca. 28 cm)
met wat boter in. Verdeel de pruneaux over de bo
dem van de vorm en schenk het beslag erover.
Plaats de vorm op het rooster in het midden van de
tot 180 C. voorverwarmde oven. Bak de taart in 40-
50 minuten goudbruin en gaar. Laat de taart ten
minste 10 minuten afkoelen.
Presentatie: bestuif de lauwwarme clafoutis met
(veel) poedersuiker. Snijd de taart in de vorm in het
gewenste aantal punten.
Tip: in Frankrijk dient men er meestal een kom met
licht gezoete net niet helemaal stijf geslagen room
bij op. Voor die room gebruikt men bij voorkeur ge
lijke delen slagroom en crème fraïche. Wanneer er
geen Franse pruneaux voorhanden zijn, neem dan
gewone gedroogde (ontpitte) pruimen. Laat ze
eerst een uurtje weken en laat ze daarna een half
uurtje in de wijn boven een uiterst laag afgestelde
warmtebron wellen.
i990—
Storingen trekken van west naar oost over het continent, maar moe
ten een grote omweg maken via Scandinavië. Daardoor is het in
Midden- en Zuid-Europa rustig weer en vooral in Spanje en Portugal
bovendien warm. In het zuiden en midden van het Iberisch schierei
land kan het meer dan 20 graden worden en het is er zonnig. Ook ver
der naar het noorden zijn weinig wolken te bekennen, al is het daar
net iets koeler met 17 graden. Ook in Italië, Griekenland en Turkije
schijnt de zon volop. Wel daalt de temperatuur als men naar het oos
ten gaat, 13 tot 17 graden in Italië en 10 tot 14 aan de Griekse en
Turkse stranden. Daar stroomt via de Balkan koelere lucht naar het
zuiden, op De Balkan schommelt de temperatuur meest tussen 5 en
10 graden. Ook daar is het overwegend droog met een mix van zon
en wolkenvelden. De wintersporters in de Alpen hebben eveneens
met wolkenvelden te maken, maar het is er toch goed weer. De zon
laat zich soms zien, er staat weinig wind en rond 1500 meter stijgt het
kwik overdag tot een graad of 4. Zoals eerder vermeld, is het dus niet
overal droog en rustig. In Ierland en Schotland valt wat regen en het
waait stevig. Regen valt er ook ten westen van de Noorse bergen, ten
oosten ervan valt wat sneeuw. Ook in Rusland valt hier en daar
sneeuw, Alleen daar heeft de winter het heft nog echt in handen.
Regel nü de Internationale Reis- en Kredietbrief Plus.
Uw garantie voor een zorgeloze vakantie.
Als uw auto afhaakt, rijdt gewoon verder in een
vervangende auto.
Kom langs of bel gratis 0800 - 0503
ANWB
