Oedmoeren hopen op revival vlas
m
Spannend beeld belangrijker
dan religieuze thematiek
PZC
Verstilde beelden eisen
aandacht van bezoeker op
Stadsmeisje gedijde
goed op platteland
premie PZC
zeeland
14
Russen uit deelrepubliek doen ideeën op in Sint Jansteen
ondernemend zeeland
ondernemend zeeland
Directeur Smits verlaat na 15 jaar Rabobank
kunst cultuur
4*
W -
1
1924
Poëziecatalogus op site
Zeeuwse Bibliotheek
ZL-3: een
verrassend
Zeelandboek
5
1
1
71
k
1
zaterdag 26 februari 2000
door Joost Bosman
HULST - Wat hebben de Russische
deelrepubliek Oedmoertië en
Zeeuvvs-Vlaanderen met elkaar te
maken? Het antwoord luidt: vlasteelt.
Maar waar die in deze regio een tame
lijk bloeiend bestaan leidt, is de situa
tie in Oedmoertië. gelegen ten westen
van het Oeral-gebergte, ronduit be
roerd.
Daarom bracht een bestuursdelegatie
uit de deelrepubliek vrijdag een be
zoek aan onder meer het vlasbedrijf
Mortier in SintJansteen. „We zijn hier
in Nederland om ideeën te ontwikke-
len over landbouw en dan met name
vde vlasteelt", vertelt vice-premier van
Oedmoertië en delegatiehoofd Micha-
il Nazarov. „Helaas hebben we weinig
reden om enthousiast te zijn over de
landbouw in Rusland. De laatste jaren
is er weinig bereikt, in heel Rusland is
het oppervlakte aan vlas drastisch ge
daald.
Vorig jaar hebben de tien vlasfabrie
ken in Oedmoertië niet meer dan zes
tienhonderd ton vlasstro geoogst. De
bedrijven werken nog maar op twintig
procent van hun kracht", sombert Na
zarov. Hoewel het Russische ministe
rie van landbouw al wel bezig is met
een conceptplan voor de reanimatie
van de vlassector, is er niet meer dan
vijf miljoen roebel (ruim 2,5 gulden)
voor beschikbaar gesteldWe hebben
minstens vier keer zoveel nodig", con
stateert Nazarov. Naast het gebrek
aan geld, speelt ook parten dat de
spinnerij-industrie in Rusland onder
uit ligt. Daardoor ontbreekt een afzet
markt voor de vlastelers. Maar Na
zarov ziet perspectieven. In de Oed-
moertische hoofdstad Izjevsk staan de
ooit zo trotse wapenfabrieken van
Kalasjnikov. „We zijn bezig die om te
vormen, zodat ze landbouwwerktui
gen kunnen maken. Op die manier ho
pen we de vlasbedrijven te stimule
ren", legt de vice-premier uit.
R. Mortier van het gelijknamige vlas
bedrijf bezocht Oedmoertië vorig jaar
juni. Hij trof er een troosteloze situa
tie aan en hoopt de Russische delega
tie wat over een gezonde vlasteelt bij
te kunnen brengen. Op termijn denkt
hij zelfs aan samenwerking. „Als ze er
maar voor open staan om iets van ons
te leren, dan kan er best nog wat van
terecht komen", denkt Mortier.
J. Snoek uit Venhuizen, boer in ruste
en begeleider van het Russische gezel
schap, heeft daar zo zijn twijfels over.
„Vorig jaar was ik in Izjevsk en toen
vroegen ze of ik niet een excursie naar
Nederland voor hen kon organiseren.
Ik heb toen duidelijk aangegeven, dat
ze een goed programma voor zichzelf
moesten bedenken, en er niet een toe
ristisch uitstapje van moesten maken.
Daarom had ik voor allemaal een
schrijfblokje gekocht om dingen te
noteren. Maar dat doen Ze niet. Ze
hebben blocnotes in hun koffers ge
stopt voor hun kinderen.
Startpunt Eigen Bedrijf heet
de bijeenkomst die Syntens en
Kamer van Koophandel Zee
land woensdag 1 maart beleg
gen van 14.00 tot 17.00 uur bij
de Kamer in Middelburg. De
bijeenkomst is bedoeld als en
kennismaking met de aspecten
van het ondernemerschap en
de benodigde voorbereiding.
Havenraad
Zeeland hoort
over Rusland
VLISSINGEN - Hoe kijken de
Russen tegen de wereld aan?
A P. R. Jacobovits de Szeged
vertelt dat woensdag 15 maart
tijdens een bijeenkomst van de
Port Promotion Council Zee
land.
De voormalig ambassadeur in
de Verenigde Staten van Ame
rika en oud-directeur-generaal
politieke zaken van het minis
terie van Buitenlandse Zaken
in Den Haag is dan gastspreker
m het gemeentehuis van Borse-
le in Hem kenszand.
Jacobovits de Szeged vertelt
onder meer over de situatie in
Rusland en welke betekenis de
ambassade voor het bedrijfsle
ven kan hebben. Voorzitter van
de Zeeuwse havenpromotie-
raad H. Plasse en burgemeester
J. Mandos openen de bijeen
komst om 16.00 uur.
De bijeenkomst wordt dinsdag
4 april in Terneuzen gehouden
van 19.00 tot 22.00 uur. Aan
melden kan bij de Kamer in
Middelburg.
Mr. M. van der Bent treedt op
1 maart toe tot de maatschap
van het advocatenkantoor
Adriaanse Van der Weel, dat
vestigingen heeft in Terneuzen
en Middelburg. Van der Bent,
al sinds 1992 aan het kantoor
verbonden, is gespecialiseerd
in verzekeringsrecht, interna
tionale handel en zee- en ver
voersrecht.
Restaurant Valentijn in Vlis-
singen slaat een nieuwe weg in.
De prijzen gaan fors omlaag,
maar de kwaliteit van de maal
tijden moet hoog blijven. Om
dat de naam Valentij n met duur
eten wordt geassocieerd, kiest
het restaurant ook een andere
naam. Vanaf zaterdag 4 maart
is de naam Figaro: chef-kok
Pedro blijft de keuken regeren.
Garantiemakelaars, een sa
menwerkingsverband van bij
de Nederlandse Vereniging van
Makelaars aangesloten bemid
delaars in onroerend goed,
hebben een vernieuwde Ga
rantieverzekering naast de
BouwTechkeuring. Van een
huis dat te koop staat, wordt
een bouwkundig rapport opge
maakt, op basis waarvan de
verzekering maximaal een jaar
beschermt tegen schade aan
bouwkundige onderdelen die
in het rapport als 'goed' waren
aangemerkt.
door Sheila van Doorsselaer
SLUIS - Directeur J. Smits (49)
van Rabobank West-Zeeuws-
Vlaanderen legt na vijftien jaar
zijn functie neer.
Hij zal per 1 mei aan het werk
gaan bij Rabobank Nederland
als segmentmanager financieel
advies voor huis em hypotheek.
Zijn standplaats wordt Eind
hoven. Smits begon in 1985 als
onderdirecteur bij de Sluisse
Rabobank. De laatste tien jaar
was hij algemeen directeur.
Een opvolger voor Smits is nog
niet aangewezen.
Rabobank West-Zeeuws-
Vlaanderen is betrokken bij di
verse projecten in de regio, zo
als het Zwingeulproject (Sluis-
aan-Zee). Volgens Smits zal
zijn vertrek geen invloed heb
ben op de voortgang van de
plannen. „De beslissing om
weg te gaan was een moeilij
ke", zegt Smits. „Ik vind nog
steeds dat Rabobank West-
Zeeuws-Vlaanderen een van
de beste bedrijven is om bij te
werken. Toch vond ik dat ik de
geboden kans niet kon laten
liggen. Ik kom immers heel
dicht onder de Rabo-top te
werken en een mens moet ver
der."
Smits blijft wel in Zeeuws-
Vlaanderen wonen. Hij wacht
momenteel op de oplevering
van zijn huis in Sluis. Smits
neemt eind april officieel af
scheid.
Oedmoeren doen inspiratie op
bij het vlasbedrijf Mortier in
Sint Jansteen.
foto Charles Strijd
De rubriek Onderne
mend Zeeland staat on
der redactie van Claudia
Sondervan. Vragen, tips
en mededelingen kunnen
schriftelijk ivorden aan
geboden aan de redactie
van de PZC, postbus 18,
4380 AA Vlissingen, of
via fax 0118-470102.
door Ernst Jan Rozendaal
GOES - De tekeningen die Jan
peter Muilwijk op het ogenblik
exposeert in Galerie Van den
Berge in Goes zijn oorspronke
lijk gemaakt voor een tentoon
stelling in een Amsterdamse
kerk. De thematiek is religieus.
De meeste werken van de Mid
delburgse kunstenaar hebben
wel een religieuze lading, maar
in deze serie is die explicieter
dan voorheen.
Het blijkt al uit de titels. Sinds
1985 schildert of tekent Muil
wijk mannen met schaapjes. Zo
noemde hij ze tot dusver ook.
'Dat is natuurlijk de goede her
der', dachten velen, maar zelf
wilde de kunstenaar die vraag
nadrukkelijk openhouden. De
tekëningen op zijn expositie in
Goes hebben titels die veel min
der aan de verbeelding overla
ten. Ook daar is op een van de
werken een man te zien met
schapen. De titel van de teke
ning luidt: Scheiding tussen
bokken en lammeren. Bijbelser
kan haast niet. „Door dergelijke
titels word je als kijker meer in
een bepaalde richting ge
stuurd", erkent Muilwijk.
Behoefte
In totaal hangen in de galerie
zeven grote tekeningen van zijn
hand. De meeste behoren tot de
serie 'Nieuwe hemel, nieuwe
aarde, werken aan de toekomst',
die hij maakte voor de Vredes-
kerk in Amsterdam. Hij heeft de
laatste jaren vaker series ge
maakt aan de hand van een the
ma.
„Dat werkt goed", verklaart
Muilwijk. „Normaal gesproken
ligt het onderwerp open, ik heb
er zelf niet altijd behoefte aan
volgens een vooropgezet thema
aan het werk te gaan. Nu was ik
er min of meer toe gedwongen
Het thema werken aan de toe
komst past goed bij mij, omdat
ik me daar altijd wel een beetje
mee bezighoud. In mijn werk
gaat het vaak over mensen die
aan het klungelen zijn en de
gang van de wereld aanzien.
Mijn schilderijen en tekeningen
gaan over de grote vragen van
het leven, maar ik verbeeld die
op zijn kleinst, zonder heroïek,
zonder zware dingen. De essen
tie zit vaak in alledaagse din
gen, in het gewone leven. Ik wil
de zwaarte van het bestaan op
een lichtvoetige manier in beeld
brengen."
In Studie voor het werken aan
de toekomst is Muilwijk heel
letterlijk met het thema aan de
gang gegaan. De tekening toont
een man en drie kinderen die in
de weer zijn met hamer, zaag en
verf. „Dat is het actieve klunge
len",legt hij uit. „Als je leeft ben
je aan het bouwen. Ik wil met
deze tekening aangeven dat je
het zelf moet doen. Dat hoeft
niet professioneel of met veel
poespas. De aanleiding om juist
dit beeld te kiezen is een mix aan
factoren. Ik ben zelf mijn huis
aan het verbouwen, dus kwam
ik hierop. Een van mijn kinde
ren loopt wel eens het atelier
binnen, zo kwam het jongetje
erop. De ingrediënten van zo'n
voorstelling liggen dus dicht bij
mij."
De religie ligt er in de voorstel
ling niet dik bovenop, hoewel de
associatie zich meteen aan
dient. Alleen een hand vanuit de
hemel is een duidelijke aanwij
zing. Verder zit het hem vooral
in de sfeer. Die is verstild, se-
Janpeter Muilwijk bij werk dat hij maakte voor de serie 'Nieuwe he
mel, nieuwe aarde, werken aan de toekomst', foto Willem Mieras
reen. Ironie en cynisme zijn ver
te zoeken.
Hoewel Muil wij k de meeste din
gen zeer nauwkeurig tekent,
zijn de voorstellingen niet rea
listisch. Zijn portretten zijn bij
na sjablonen, de manier waarop
hij mensen uitbeeldt is zeer ei
gen en daardoor herkenbaar.
Verder trekt Muilwijk zich niets
aan van het gangbare perspec
tief. Dat maakt zijn werk ouder
wets én modern. Hij grijpt terug
op religieuze vroeg-renaissan-
cistische voorstellingen, zoals
die zijn te vinden in oude Itali
aanse kerken. Tegelijkertijd
stelt hij zich op als een modern
kunstenaar. „Waarom zou je je
na het realisme nog als een rea
listisch schilder gedragen? Er
zijn andere middelen om dingen
realistisch uit te beelden, dat
heeft op een tekening of een
schilderij geen zin. Ik vind het
idee dat je de belangrijkste din
gen in een voorstelling het
grootst uitbeeldt en minder be-
langrij ke dingen kleiner zeer ef
ficiënt."
Vergeten
De (religieuze) inhoud mag be
langrijk zijn, Muilwijk heeft in
de loop der jaren gemerkt dat
uiteindelijk het beeld zelf bepa
lend is. „Het frisse van een
beeld, het verrassende, de es
thetiek, dat is het belangrijkste.
De inhoud geeft daar diepgang
aan. Ik merk soms dat ik de aan
leiding tot vroegere schilderijen
vergeten ben. Wat dan overblijft
is het beeld."
Dat is op de expositie goed
zichtbaar in een tekening van
vijf dwaze verstrikte lammeren,
wachtend op hun bevrijding en
twee tekeningen van een bruid
je dat zich spiegelt in het water.
Met de complexiteit van de eer
ste bewij st Muilwijk zijn virtuo
siteit als tekenaar, in de andere
twee voorstellingen heeft hij
een gelaagdheid gelegd die meer
esthetisch is dan inhoudelijk.
Muilwijk: „Natuurlijk gaat het
in die tekeningen om gelovigen
die zich in de hemelse bruide
gom zouden moeten spiegelen,
maar uiteindelijk ging het mij
als kunstenaar meer om het
spannende beeld dat het ople
vert dan om die betekenislaag.
Expositietekeningen van Jan
peter Muilwijk, beelden en werk
op papier van Anne-Marie van
Sprang in Galerie van den Ber
ge in Goes, t/m 1 april, do-vri
van 13.30-17.30 en za van 13-17
Marie Blanche de Moor-van Leeuwe
foto Charles Strijd
door Pascalle Cappetti
SFUI - Marie Blanche de Moor
van Leeuwe was vroeger een
muurbloempje: wat 'be
schaamd' ofwel verlegen. Als je
haar nu ziet, valt dat bijna niet
te geloven. 'Vrouwe' de Moor is
een goedlachse, drukke tante,
die fanatiek schildert, tuiniert,
kookt, er graag op uittrekt en er
even een avondje voor ging zit
ten om zelf een nieuw huis te
ontwerpen.
De moderne woning aan de
Graaf Jansdijk in Spui die sinds
tweeënhalf jaar de driehonderd
jaar oude boerenwoning op het
erf vervangt, is precies gewor
den zoals zij wilde. Een hele ver
betering: de leren bank slaat
niet meer groen uit en er hoeft
niet meer eindeloos te worden
gestookt.
Een burgermeisje - dochter van
een middenstander - op een
boerderij. Of dat destijds geen
cultuurschok was? Natuurlijk
wel, maar je deed het gewoon.
Pas getrouwd deinsde ze er niet
voor terug om varkens en kip
pen te slachten, de koeien te
melken, zelf brood te bakken en
alles te doen wat nu eenmaal op
een boerderij moest worden ge
daan. De jongste zus van haar
man heeft haar wat dat betreft
goed begeleid.
Toen de tweede zoon werd gebo
ren, ging het vee de deur uit. Het
leverde nauwelijks rendement
meer op. Rouwig was ze er niet
om. Ze had het nog druk genoeg
met de kinderen, waaraan later
nog een dochter werd toege
voegd, het naaien van kleding
en breien van truien en tuinie
ren. Inmiddels heeft ze een hec
tare grond van haar mans land
bouwgrond 'afgetroggeld'.
Helaas hebben de kippen van de
buurman vorig jaar 450 zelf ge
kweekte plantjes geruïneerd.'
Mevrouw de Moor is van oor
sprong een Terneuzense. Haar'
vader had een kledingzaak in de'1
Korte Kerkstraat. Op elfjarige
leeftijd werd ze naar het pensio
naat in Hulst gestuurd, de tijd
van pianolessen en boeken lezen-'!
was meteen voorbij. Daarna'I
was het werken geblazen. In het
huishouden en met het verstel- j
len van kleding in de winkeL
Tijdens de eerste dansles bij het-j
onderdeel 'dame kiest heer' ont-
moette ze Tuur de Moor. „We
bleven allebei over. Ik viel niet
op hem, zo'n lange, maar hij
danste goed." Later sloeg de
vlam wel over. De Moor die nog-
100 zeeuwse portretten
al van uitgaan hield, woonde op
dat moment in zijn eentje in de"
boerderij op Spui. Toen ze een-)
maal verkering kregen, kregent
ze de kans om terug te keren
naar zijn geboortegrond
Zaamslag, maar Marie Blanche
vond het wel best in Spui
Leurders konden altijd blijven
eten, sommigen kwamen er zelfs-
speciaal voor. Als de kinderen'
naar school waren, ging het
echtpaar elke dinsdag en wij
dag op stap. Met de auto door
het Belgische achterland toe
ren. Zo hebben ze in die jaren'
heel wat gezien. Schilderen was'
altijd al een liefhebberij. Na het
overlijden van de oudste zoon-;
op 3'2-jarige leeftijd - pikte ze de
draad weer op. Elke maandag
ochtend is ze met een groepje
van zes in de serre of buiten te
vinden. Boven liggen wel drie
honderd werken opgeslagen.'
Maar exposeren? „Ach, dat
hoeft niet zo nodig."
MIDDELBURG - Het is een be
kend probleem. Eén regel van
een gedicht is bekend, maarniet
de titel of de auteur. Hetzelfde
geldt voor liedjes. De titel is
'Manuela', maar wie zong dat
ook alweer en hoe gaat de tekst
precies? Sinds kort kan ieder
een, waar ook ter wereld, bij de
Zeeuwse Bibliotheek terecht
voor het antwoord.
De Zeeuwse Bibliotheek in Mid
delburg heeft namelijk een
nieuwe website op Internet in
gebruik genomen. Op zich niets
bijzonders, ware het niet dat de
Zeeuwse Bibliotheek over op
merkelijke informatie beschikt.
Dat de 900.000 banden tellende
collectie van de Zeeuwse Bi
bliotheek nu op Internet op
vraagbaar is, is logisch. Maar
ook de collectie Zelandica (pu-
Nieuwe cd
MIDDELBURG - Dedication's
Preview presenteert zaterdag 4
maart zijn nieuwe cd in Middel
burg.
De band speelt de nummers live
in café Brooklyn en brengt
daarnaast werk van de eerste cd
en nieuw materiaal ten gehore.
Het optreden begint om 15.00
uur.
blicaties en informatie over
Zeeuwse onderwerpen) is voort
aan wereldwijd beschikbaar. En
de poëziecatalogus met meer
dan 12.000 gedichten, opvraag-'
baar met een willekeurig woord
uit de titel of eerste regel. En de'
8000 liedjes uit genres als licht
klassiek, het levenslied, de
schlager, cabaret en pop.
Verder is de gebruikelijke infor
matie over openingstijden, ver
goedingen en de verschillende
afdelingen van de Zeeuwse Bi
bliotheek op het net gezet.
Het adres van de website is
www.zebi.nl
(Advertentie)
Van 39,50 voor 32,00
Een korting van 7,50 die
de PZC haar lezers aanbiedt
Het kleine werk van Anne-Marie van Sprang is zorgvuldiger gecon
strueerd, dan een eerste blik doet vermoeden, foto Willem Mieras
door Ernst Jan Rozendaal
GOES - Het werk van Anne-Marie van Sprang is
zeker zo verstild als dat van Muilwijk. 'Is dit alles?
zou de eerste reactie kunnen zijn van degene die
de voorzaal van Galerie Van den Berge betreedt.
Aan een grote witte muur zijn zes kleine witte
beeldjes bevestigd. Aan de overige muren hangen
nog drie kleine beelden en twee weliswaar grote
werken op papier maar met weinig erop. Het zijn
werken die vragen om aandacht. Krijgen ze die,
dan blijkt Van Sprang veel meer te laten zien dan
aanvankelijk het geval leek.
Zowel de beelden als de werken op papier wagen
de bezoeker dichterbij te komen. De beeldjes zijn
al klein, maar sommige details vallen pas bij na
dere bestudering op. Zo blijken drie van de zes
witte porseleinen poppetjes een verrekijkertje in
de hand te hebben.
Een van de figuurtjes lijkt daardoor naar een an
der te kijkeneen tweede naar de grond en een der
de heeft hem alleen maar in de hand van een van
zijn uitgespreide armen. De vingers van die han
den blijken precies uitgewerkt, terwijl de poppe
tjes als geheel een wat knullige indruk maken.
Maar onbeholpenheid blijkt afgewogenheid. Bij
langer kijken valt bijvoorbeeld op dat een van de
fuguurtjes op het uiterste randje van zijn plankje
staat. Gaat hij springen? En de flinterdunne plat
formpjes waarop de beelden staan zijn met uiter
ste zorg aan de muur bevestigd, geen schroef of
steun is zichtbaar. Daaruit blijkt dat hier juist-
geen sprake is van geknutsel.
Graspolletje
Ook de werken op papier vragen de beschouwer
dichbij te komen staan, al zijn ze aanzienlijk van
formaat. De een bevat een hand met een graspol
letje, de ander een vlieg. Opnieuw dringt zich de
vraag op of dat alles is en opnieuw blijkt het beeld
rijker dan een eerste indruk doet vermoeden. Zo is
de vlieg niet op een wit vlak afgebeel d, maar in een
grijzig waas, dat hij zelf doorbreekt omdat hij
lijkt te ademen. Hij heeft bovendien alle ruimte
om zich heen nodig. Des te meer vestigt hij daar
door de aandacht op zich.
Wat Van Sprang doet op haar werken op papier
doet zij ook met de gehele voorzaal: in een groter
geheel kleine, zorgvuldige geconstrueerde voor
werpen plaatsen die zodoende heel nadrukkelijk
om aandacht vragen.
n
i
ai
"ci-
c
O
z
■o
a.
De kortingsactie is geldig t/m
I april 2000. Deze bon inleveren
bij een Zeeuwse boekhandel.
lezersJ^jp
