Kamer begint dans om meevallers
Vergaande hervorming Iran nog ver weg
PZC
PZC
feiten en meningen
Partijen breken zich het hoofd over verdeling van miljarden
Japanse excuses
22 februari 1950
dinsdag 22 februari 2000
door Maurice Wilbrink
Aan het Binnenhof wordt niet meer
gedagdroomd over miljardenmee
vallers en financieringsoverschotten.
Ze zijn werkelijkheid geworden. Uit
gelekte cijfers van het Centraal Plan
bureau hebben de Tweede Kamer in een
staat van opwinding gebracht: dit en
volgend jaar brengen zes miljard aan
uitgavenmeevallers en 17,5 miljard
aan meevallers in de inkomsten.
D66 heeft haar lange wensenlijst al ge
presenteerd, maar niet elke fractie is zo
vlot. Het Binnenhof worstelt met de be
steding van de overvloed. Het is geen
kunst om heel Nederland de komende
jaren met een laagje geld te bedekken,
maar erg doelmatig is dat niet. De poli
tiek wil maatwerk, anders zijn die mil
jarden zo op en blijven de problemen in
bijvoorbeeld de zorg en het onderwijs
even groot.
Minister Zalm van Financiën, de zuini
ge schatkistbewaarder, doet uiteraard
alsof de miljardenmeevallers hem het
minst bevallen. Op een WD-bijeen-
komst grapte hi] laatst: 'Op het depar
tement staat een koffer met gemalen
bankbiljetten. Tegen mijn collega-mi
nisters zeg ik dan: kijk, wij vernietigen
liever geld dan het uit te geven.
In de WD-fractie lijkt woordvoerder
rijksfinanciën. Van Beek. ook wel in
zijn maag te zitten met al deze miljar
den. Het meeste moet wat hem betreft
naar het aflossen van de staatsschuld.
„Je kunt wel miljarden extra investe
ren, maar krijg je het wel verstandig
uitgegeven?" vraagt Van Beek zich
hardop af.
Bij de PvdA altijd royaler met rijksgeld
dan de WD, zijn de nieuwe overschot
ten echter ook nog niet zomaar besteed.
Meerdere werkgroepjes studeren op
'een intelligente besteding'. Ferd Cro
ne, financieel specialist van de PvdA
zegt: ,.De werkgroepjes moeten met
slimme oplossingen komen voor pro
blemen. Dan kim je geld inzetten. Het
moet niet andersom, zo van: er is geld,
dus we verzinnen wel wat.
Knelpunten
Crone legt uit datmenzich vooral buigt
over de knelpunten op de arbeids
markt, zoals ze zich manifesteren bij
vooral zorg en onderwijs. „Als het hoge
ziekteverzuim in de gezondheidszorg
met één procent kan worden verlaagd,
dan gaan er in die sector weer vijftien
duizend mensen aan het werk. Je moet
dus de vicieuze cirkel doorbreken die
tot een hoog verzuim leidt."
De gedachte is verder te gaan met
maatregelen die het mogelijk maken
arbeid en zorg beter te combineren. Zo
Minister Zalm kan zich opmaken voor politieke gevechten over de miljardenmeevallers.
ziet de PvdA heil in maatregelen om
kinderopvang fors te stimuleren. De
sociaal-democraten zetten daarvoor
een deel van de inkomstenmeevallers
van het Kijk in: in ruil voor lastenver
lichting moeten werkgevers gestimu
leerd worden ook zelf meer bij te dra
gen aan kinderopvang en zorgverlof.
Duidelijk is dat kinderopvang ook bij
andere partijen hoog genoteerd staat.
Maar fracties willen in bepaalde secto
ren ook wel iets in de loonsfeer doen.
Het CDA bekijkt of verpleegkundigen
en leerkrachten in de laagste loonscha
len er niet wat bij kunnen krijgen, om
vooral jonge mensen tot deze beroepen
aan te trekken. D66 heeft onder meer
een half miljard over voor een ruimere
functiewaardering voor verpleegkun
digen en verzorgenden.
Pompen
Alleen GroenLinks kiest onomwonden
voor het pompen van miljarden in ho
gere salarissen, waardoor verplegen-
den er dit jaar al vijf procent in plaats
van twee procent op vooruit zouden
gaan. Maar deze partij laat ook het be
hoedzame scenario los waarmee Paars
haar uitgaven in de hand houdt. Daar
mee heeft Rosenmöller op papier in
eens negen miljard extra uit te geven.
De andere partijen zeggen dat ze zich
aan de strakke regels en voorzichtige
ramingen van minister Zalm willen
houden. Dat betekent dat er aan de uit
gavenkant wat meer ruimte komt.
Maar de echt spectaculaire bedragen
zitten aan de inkomstenkant van het
Rijk. Daar zitten vooral PvdA D66 en
CDA verlekkerd naar te kijken.
CDA-woordvoerder Balkenende:
„Volgens de paarse spelregels moet een
deel worden ingezet voor lastenver
lichting. Maar algemene lastenverlich-
door Han Dirk Hekking
Euforie in Iran: hervor
mingsgezinde politici heb
ben de parlementsverkiezin
gen gewonnen. De gematigde
president Khatami kan einde
lijk, niet gehinderd door con
servatieven, werk maken van
zijn vernieuwing van de Iraan-
se maatschappij, jubelen zijn
aanhangers. Dat is toch iets te
simpel gesteld.
Denken veel Iraniërs dat hun
land sinds vrijdag aan een
nieuw politiek tijdperk is be
gonnen; de huidige situatie is
zo onduidelijk dat het lastig is
dat optimisme volledig te
delen. Ten eerste vormt het
'hervormingsfront' dat de ver
kiezingen won, alleen op het
eerste oog een geheel.
De liberale politici die al in het
parlement, de Majlis, zaten
slaagden er de afgelopen jaren
al vaak niet in een gezamenlij
ke vuist te maken. Dat heeft
behalve met de verscheiden
heid in de achtergrond van de
politici uit het 'vernieuwende'
kamp ook te maken met de af
wezigheid van politieke partij
en in IranDe leden van de Ma j -
lis kunnen formeel verklaren
dat ze tot een of andere politie
ke stroming behoren, bij afwe
zigheid van een fractieverband
van een partij zijn ze niet ge
bonden aan fractiediscipline.
Chaos
De drie banieren waaronder de
meeste parlementskandidaten
vorige week naar de gunst van
de kiezer dongen, wezen op een
zekere chaos in de politieke
arena. De namen van sommige
kandidaten doken op de lijsten
van verschillende stromingen
op
Hiervan was voormalig presi
dent Rafsanjani, nu nog hoofd
van de invloedrijke Raad van
Doelmatigheid, het bekendste
voorbeeld. Hij stond op de
kieslijst van de gematigde stro
ming, die tracht te laveren tus
sen de conservatieven en her
vormers. Maar tot verbazing
van velen dook de naam Raf
sanjani wat later ook op de lijst
van de conservatieve stroming
op. Overigens slaagde de voor
malig president er vrijdag niet
in in de eerste ronde van de
stembusstrijd een zetel te win
nen.
Als het vernieuwingsgezinde
front in het parlement onbe
schadigd blijft, doemt een
ander obstakel voor snelle her-
President Khatami groet aanhangers bij de ingebruikname van de eerste metrolijn van Teheran.
vorming op: ayatollah Kha
menei. Hij oefent als geestelijk
leider thans de grootste politie
ke macht uit.
De ayatollah oefent zijn in
vloed uit via onder meer de
Raad van Wachters, die in de
gaten houdt of besluiten van
het parlement en de president
wat betreft de islam door de
beugel kunnen. Ook de Raad
van Doelmatigheid, die moet
bemiddelen als de Raad van
Wachters en het parlement een
geschil hebben, geldt als steun
pilaar van de geestelijk leider.
Daarbij komt nog dat aanhan
gers van Khamenei in de rege
ring en in het leger topposities
innemen, al is president Kha
tami er vorig jaar bij voorbeeld
in geslaagd een wat liberalere
geest op het ministerie van Jus
titie benoemd te krijgen.
Het conservatieve machtsblok
kan hervormingen van een en
thousiast parlement eenvoudig
tegenhouden. De vraag is na
tuurlijk of Khamenei dit wil.
Aan de hand van enkele ge
beurtenissen van vorig jaar is
te zien dat de geestelijk leider
wel veranderingen wil door
voeren, maar op beperkte
schaal en vooral in zijn tempo.
Perswet
De conservatieven wisten vo
rig jaar bijvoorbeeld een stren
gere perswet door te voeren,
die het onder meer mogelijk
maakte de verantwoordelijken
voor 'illegale' publicaties per
soonlijk aan te pakken. Het of
fensief tegen de liberale pers
leidde tot omvangrijke protes
ten in Teheran. Toen die op ge
weld uitdraaiden, greep de po
litie hard in.
Even leek het er op of conserva
tieven deze onlusten zouden
aangrijpen om de teugels aan
te halen. Sommige hardliners
en conservatieve kranten
noemden openlijk het in hun
ogen. liberale optreden van de
regering-Khatami als oorzaak
van de ongeregeldheden. Gees
telijk leider ayatollah Kha
menei kwam echter uiteinde
lijk voor de president op.
Dezelfde steun ondervond
laatstgenoemde toen heet
hoofden tijdens een nieuwe rel
over de vrijheid van menings
foto Atta Kenare/EPA
uiting om het hoofd riepen van
een student die een satire had
geschreven over de terugkeer
van de Verborgen Imam, de
geestelijk leider waarop elke
sji'iet wacht.
Het toneelstuk van de student
was in de ogen van scherpslij
persheiligschennis. Toenze tij
dens vrijdagsgebeden om
bloed schreeuwden en weder
om felle kritiek op president
Khatami uitten, verklaarde
geestelijk leider Khamenei dat
er nooit en te nimmer sprake
van kon zijn dat de verant
woordelijken voor het toneel
stuk geëxecuteerd zouden
worden.
Khamenei speelde bij de kwes
ties een slim spel. Met zijn op
treden beschermde hij presi
dent Khatami, die nu in het
krijt staat bij de ayatollah. Op
deze wijze tracht de geestelijk
leider een rem te zetten op al te
vlugge vernieuwingen en voor
al de greep van de conservatie
ve geestelijkheid op het be
stuur van Iran niet al te snel te
laten eroderen. De populaire
Khatami is op deze manier de
verzekeringspolis voor het im
populaire conservatieve estab
lishment.
Ayatollah Khamenei en zijn
kliek zijn trouwens in staat
keihard op te treden tegen de
gene die hun autoriteit ter dis
cussie stelt. Dat bewijst de ver
oordeling van ex-minister van
Binnenlandse Zaken Nouri vo
rig jaar. Nouri, overigens ook
een geestelijke, is onder meer
veroordeeld omdat hij vraagte
kens zette bij de greep van de
geestelijkheid op de politiek.
Gunst
Bovenstaande maakt duidelijk
dat de conservatieven in Iran
weliswaar de slag om de gunst
van de kiezer hebben verloren,
maar dat ze geenszins zijn uit
gespeeld. Natuurlijk heeft de
stembusuitslag de druk op
ayatollah Khamenei en zijn
aanhangers om hei*vorming
van de maatschappij niet te
traineren behoorlijk vergroot.
De druk op president Khatami
is echter zo mogelijk nog gro
ter. De Iraniërs hebben
massaal hun steun voor hem
uitgesproken. Ze verwachten
behalve meer vrijheden ook
economische vooruitgang. Ze
rekenen er nu ook op dat Kha
tami, wiens gebrek aan concre
te wapenfeiten ze tot op heden
altijd konden schuiven op de
tegenwerking uit conservatie
ve hoek, met een progressief
parlement meer bereikt.
Vorig jaar, bij de studentenrel
len in Teheran, werden al
spreekkoren gehoord die het
gebrek aan resultaten van de
president hoonden. Khatami
moet met hulp van het parle
ment nu zijn imago van hervor
mer waar maken en zijn belofte
van verandering inlossen.
Dat wordt gezien de onzekere
status van het parlement nog
een lastige klus, terwijl de Ira
niërs snel resultaat verwach
ten. De enigen die Khatami
kunnen helpen, zijn de in
vloedrijke aanhangers van
ayatollah Khamenei. Eens te
meer moet de Iraanse president
dus laveren tussen vernieu
wing en behoudzucht.
pagina 5: ook Teheran steunt
hervormers
dit
foto G PD
ting wil nu niemand meer. De kunst is
nu deze lastenverlichting gericht in te
zetten, zodat je er een specifiek beleids
doel mee bereikt."
Volgens Balkenende vereist dat een
'projectmatige aanpak'. Kansrijk zijn
volgens hem bijvoorbeeld de informa
tietechnologie en het onderwijs. Van
Beek, WD, spreekt ook van 'concrete
projecten'. „Als er een goed plan is om
een bepaalde wachtlijst in de zorg aan
te pakken, dan moet daar geld voor
zijn. Maar alleen als er resultaat gega
randeerd is. Anders verdampen die
meevallers waar je bij staat." GPD
Premier Kok, op bezoek in Japan, heeft gisteren
van minister-president Keizo Obuchi gedaan ge-;
kregen dat die namens de Japanse regering zijn:
excuses aanbiedt voor het leed dat Nederlandse oor
logsslachtoffers is aangedaan. In feite zei Obuchi niet
veel meer dan zijn voorganger Murayama, die in 1995
zijn spijt en excuses uitsprak. Het grote verschil zit erin
dat Obuchi nu de Nederlanders met name noemde. jjy
Tijdens de bezetting van het toenmalige Nederlands-ujt
Indië door het Japanse leger kwamen in de periode 1942 suj
tot 1945 ongeveer 24.000 Nederlandse dwangarbeiders rri
en gevangenen in interneringskampen om het leven. De M
Japanners bedienden zich in die tijd van barbaarse [01
wreedheden. Het is dan ook geen wonder dat de overle- 'ie<
venden, die zelf de kwellingen aan den lijve ondervon- p0
den en ook vaak familieleden verloren, die zwarte pe- bal
riode nooit meer uit hun herinnering kunnen ver-sir
bannen.
In de jaren die op de Tweede Wereldoorlog volgden,
stond in de landen die het meest door de verwoestingen
waren getroffen, de wederopbouw voorop. Van een ver
werking - zowel in emotionele als in financiële zin - van Jta
de oorlog is het daardoor vrijwel niet gekomen. Duits- ao
land en Japan hebben in bilaterale verdragen wel iets en
van een schadeloosstelling moeten regelen, maar dat*'0
alles is op het abstracte niveau van regeringen afgehan-
deld.
Het enorme menselijke leed dat de oorlogszucht van de Z
Japanners en Duitsers van destijds veroorzaakte, kon lij
nooit ongedaan worden gemaakt. Maar dat het al die
jaren stil moest blijven in de richting van de overleven
den en nabestaanden, een stilte die goeddeels werd ge
voed door een angst voor schadeclaims, was onverteer
baar.
55 Jaar na dato blijkt dat de slachtoffers het bij de ver- ]e'
werking van hun leed vooral in de symboliek zoeken.
De symboliek van wapperende vlaggen op Bevri j dings-
dag, maar ook op 15 augustus, ter nagedachtenis aan de;a;
Japanse capitulatie in 1945De symboliek van de woor-
den 'het spijt mij', die Wim Kok namens zijn voorgan
gers uitsprak voor de kille ontvangst die overlevenden
ten deel viel bij hun terugkeer in Nederland na de oor
log. En de symboliek van een ondubbelzinnig excuus
van de Japanse regering.
Ook al worden die woorden ooit gevolgd door een scha
deloosstelling (de kans daarop is klein), dan nog zulleC^
de slachtoffers er rekening mee moeten houden dat het je
hoofdstuk hiermee voor de Japanners is afgesloten. De len
Tweede Wereldoorlog is in Japan toch al geen veelbe- 5re
sproken onderwerp en zeker niet de rol die de Japan-
ners speelden. Na het komende bezoek van keizer Aki- jjj?j
hito aan Nederland, in mei, zal het onderwerp dan ooi en'
van de politieke agenda verdwijnen. roo
Van de oorlogsslachtoffers wordt niet verwacht dat zij m
vergeven en vergeten. Maar dat de generaties van nu en
willen bouwen aan een nieuwe fase in de vierhonderd 'en
jaar oude relatie tussen Nederland en Japan, dat zullei
zij als onontkoombaar feit moeten accepteren.
Bulgarije
De Verenigde Staten verbre
ken de diplomatieke betrek
kingen met Bulgarije. Dit ge
beurt nadat de Amerikanen
afwijzend hadden gereageerd
op het verzoek van Sofia om de
Amerikaanse gezant Donald
Heath terug te trekken. Heath
wordt door Bulgarije beschul
digd van het onderhouden van
contacten met spionnen. Ame
rika vindt dat Bulgarije zich
niet houdt aan de normen van
diplomatiek fatsoen.
Gorilla
Een ontsnapte gorilla heeft in
Brussel voor opschudding ge
zorgd. Het beest, Patiki
genaamd, bewoog zich aan
vankelijk onopgemerkt tussen
el
ire
de menigte. Hij werd pas ont
dekt toen hij probeerde de
schoenen van een winkelende
dame uit te trekken. Een ach
tervolging door acht politie
mensen en de verzorger van de
aap had geen succes. Na an
derhalf uur keerde Patiki vrij
willig terug naar de zaal waar
hij met zijn varietégezelschap
moest optreden.
Scheidsrechter
Een voetballer uit Schoondij-
ke is tot tien dagen cel veroor
deeld omdat hij op acht janua
ri een scheidsrechter had mis
handeld. De voetballer was
het niet eens met een arbitrale
beslissing en deelde twee
vuistslagen uit, waarbij de
scheidsrechter een hoofdwond
opliep.
Uitgever:
J.C Boersema
Hoofdredactie:
A L. Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Redactiefax (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel (0118)484000
Fax (0118)472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel (0115)686000
Fax. (0115)686009
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel (0114)373839
Fax. (0114)373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8 00 tot 17 00 uur
Zierikzee en Hulst
8.30-17 00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener NV
Internet (http://www.pzc.nl):
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
redactie: redactie@pzc.nl
exploitatie: internet@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 14.00 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22 00 uur en zondagavond
van 20 00 tot 22 00 uur
Tel (0118)484000
Fax (0118) 470100.
Abonnementsprijzen
bij automatische incasso
(tussen haakjes prijs met acceptgiro)
per maand: 36,70 (nvt)
perkwartaal: 100.00 101.65)
per jaar ƒ380.00 ƒ381.65)
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk. 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers
maandag t/m vrijdag: 1,85 per stuk
zaterdag, 2,75 per stuk
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen,
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
bij de advertentieorderafdeling
Tel: 0118-484321
d
jtoo
DE]
Ie j
'erl
tui
lok
lui'
let
lerl
iers
rert
teil
ich
ent
/om
laii
le
(eer
/ooi
Mi
Diri
net
z:
i/an
/en
>ass
ZOUl
ren i
uit t
past
4
