Angela
incasseert
zwijgend
Stravinsky en ballet hebben perfecte relatie
Oma Rita Reys
terug in de jazz
Emily
Watson in
verfilming
McCourt
Gergiev dramatisch
in Tsjaikovski's zesde
Krysztof
Pastor
13
ans
e 34-jarige Britse actrice Emily Watson speelt in
er
de nieuwe film Angela's Ashes de rol van Angela,
een vrouw die wreed wordt geslagen door het lot.
e,5etrouwd met een onverbeterlijke drinkebroer (Robert
üarlyle) zal Angela in de loop van de film drie kinderen aan
uberculose verliezen, terwijl ze nauwelijks weet hoe ze de
est van haar kroost te eten moet geven. De film gaat
[onderdag in Nederlandse première.
atson: „Toen ik dit script
kreeg aangeboden heb ik
[etwijfeld of ik opnieuw zo'n
ijdensweg moest gaan
ifleggen. Vervolgens ben ik
frank McCourts boek gaan
ezen en is mij overkomen wat
edereen is overkomen: het ene
noment raak je in tranen, het
'olgende moment zit je hardop
e lachen. Je raakt door dat boek
•norm gegrepen. Bovendien
rist ik dat Alan Parker zou
iegisseren. Toen dacht ik: ik wil
lan deze film meewerken."
n het alom geprezen boek
Angela's Ashes beschrijft Frank
[IcCourt zijn jeugd in het Ierse
imerick van 65 jaar geleden,
ndanks de titel van boek en
alm gaat het overigens niet écht
)m Angela. Het is vooral het
/erhaal van Angela's zoontje
Frank en ondanks alle misère zit
jet boek vol vreugde, hoop,
komische momenten en
ïiteindelijk triomf.
Serder was Emily Watson te
tien in twee tragische rollen die
iterk de aandacht trokken. Ze
jnaakte een fenomenaal debuut
In Breaking The Waves dat voor
aeuwig in het geheugen gegrift
jtaat van iedereen die Lars von
friers film heeft gezien. Watson
naaide er nominaties mee voor
zowel de Golden Globes als de
Dscars. En dat presteerde ze
vorig jaar opnieuw met Hilary
And Jackie. Daarin speelt ze
Jacqueline du Pré speelde, een
fameuze celliste die door ziekte
kowel fysiek als geestelijk
langzaam werd gesloopt.
Watson: „Die twee
eerdere films gingen over
Vrouwen die hun leed stevig tot
uitdrukking brachten. Angela
doet dat niet. Zij is volledig in
zichzelf gekeerd. Ze incasseert
Zwijgend. En als ze haar
persoonlijkheid uitdrukt, doet
ze het via haar gedrag. Bij
voorbeeld door het blijven
dragen van die rode jas die moet
bewijzen dat ze ooit betere
_tijden heeft gekend. Als de
familie terechtkomt in dat
poverste steegje van de ergste
achterbuurt, dan dragen de
Vrouwen daar allemaal die
Zwarte omslagdoeken, waarin
ze hun jongste kinderen
meedragen. Angela houdt vast
l aan haar rode mantel als teken
dat ze haar lot niet heeft
geaccepteerd en daar niet thuis
j hoort."
pat bevalt haar ook zo aan de
ttilm: „De aard van de relatie
kussen deze moeder en haar
kinderen en met Frankie
speciaal, die wordt niet
psychologisch toegelicht. Je
uitgenodigd het zelf in te
vullen vanuit wat je ziet
gebeuren. Want deze mensen
zijn niet in staat er via dialogen
reliëf aan te geven. Ze overzien
de dingen niet en worden alleen
maar voortgedreven door het
instinct te overleven, de ene dag
na de andere. Er is geen tijd om
te bespiegelen. Het zou ook
zinloos zijn. Maar voor het
publiek is de complexiteit van
de relaties wel zichtbaar en dat
lijkt me de bijzondere
verdienste van Alan Parker; de
manier waarop hij heeft
geregisseerd en de hele film in
elkaar heeft geschoven."
Voor Emily Watson was Angela
fysiek een veeleisende rol. „De
locaties waren koud en
deprimerend. Ik had meestal
natte voeten en moest
voortdurend met baby's en
kleuters zeulen. Ik heb het in
mijn armen gevoeld tot nog een
hele tijd na de opnamen. Als
ervaring was het totaal
verschillend van Breaking The
Waves of Hilary And Jackie. In
vergelijking daarmee leek het
alsof we in een kerkdienst
terecht waren gekomen: alles
heel rustig, serieus en
geconcentreerd, hard werken.
Van de andere kant was er
achter de set de grootste
mogelijke onrust, omdat er zo
veel kinderen bij betrokken
waren. Die hadden de tijd van
hun leven. Ze mochten in een
echte film mee doen en waren
tussendoor druk met voetballen
en dollen. Ze moesten hun
grappen aan je kwijt. Het is geen
situatie om je allures aan te
meten en je aan dat gezelschap
te onttrekken, als je in een
volgende scène weer hun
zorgzame moeder moet acteren.
En zo zat immers ook Angela's
leven in elkaar. Het was perfect
om in de rol te komen. Dus ik
was voor de camera een moeder
van zeven kinderen, maar in de
draaipauzes niet minder. Het
was uitputtend, maar
fantastisch tevens."
Watson vertelt dat Alan Parker
Emily Watson met tweeling in Angela's Ashes.
'als een leeuw' is en een intense
passie bezit voor dit materiaal,
zonder er pretentieus mee te
doen. „Hij stelt hoge eisen aan
iedereen, van acteur tot
decorbouwer en heeft oog voor
de kleinste details. Maar hij is
ook erg inspirerend omdat je
ziet dat voor hemzelf geen
enkele inspanning te veel is. Hij
blijft intussen benaderbaar,
gevoelig voor grappen en hij is
zeker genoeg van zijn
kwaliteiten om niet op de set de
'kunstenaar' uit te gaan hangen.
Hij is ook niet iemand die
Angela's Ashes wil claimen als
zfjn film, maar iemand die in
totale toewijding en
nederigheid probeert om
filmisch uitdrukking te geven
aan het diep gerespecteerde
literaire kimstwerk van Frank
McCourt. Dat is wat hij ook
voortdurend beklemtoonde als
iemand twijfels ergens over had.
Dan adviseerde hij altijd:
Raadpleeg het boek!
„Bij het verfilmen van een
fameus boek als dit worden
extra eisen gesteld. Als acteur
wil je natuurlijk om te beginnen
voor jezelf goed werk afleveren
en voor de regisseur en de
tegenspelers. Maar dan is er ook
nog de schrijver Frank
McCourt, want dit was zijn
leven. En vervolgens zijn er nog
eens de miljoenen mensen die
Angela's Ashes hebben gelezen,
ervan zijn gaan houden en ieder
voor zich ook precieze
voorstellingen zijn gaan maken
van hoe de film eruit zou moeten
zien. Daar kun je maar beter
niet aandenken."
„Frank is een dag op de set
komen kijken. Hij kwam, zag,
herkende zijn eigen jeugd en
schrok zich een ongeluk. Ik
hoorde hem zeggen: 'Ach hemel,
ik heb een pint nodig!Hij
vertrok met zijn vrouw meteen
naar de pub. Ik heb hem daar
opgezocht. Ik voelde me raar
omdat hij mij zijn moeder had
zien spelen. Ik vroeg of hij het
daar moeilijk mee had. Dat was
niet zo, zei hijMaar de hele
scène was voor hem zo
ontzettend herkenbaar geweest
dat het hem hevig aangreep.
Zoiets moet ook erg wonderlijk
zijn om mee te maken."
Als iemand die volgens Emily
Watson het acteren op diezelfde
manier durft vrij te geven,
noemt ze Marleen Gorris. Met
de Nederlandse cineaste heeft
ze vorig najaar de opnamen
voltooid voor The Luzhin
Defence, naar Nabokov.
„Het gaat over een schaakspeler
die briljant is maar tevens
compleet gestoord. John
Torturro speelt die rol. Ik ben
een Russische immigrante die is
voorbestemd om met iemand
anders te trouwen maar toch
verliefd wordt op de schaker.
Het is een werkelijk fantastisch
verhaal. Het werd opgenomen
in Boedapest en aan het Como-
Meer. Marleen Gorris heeft een
helder idee van wat ze wil
vertellen en hoe. Je voelt dat je
in haar handen volmaakt veilig
bent. Ik ben dankbaar dat ik
met haar heb kunnen werken.
Het is net zo bevredigend
geweest als spelen in Angela's
Ashes."
Pieter van Lierop
Angela's Ashes is in de bioscoop te
zien vanaf donderdag 17 februari.
Niet alles wat de Russische
dirigent Valery Gergiev
aanraakt verandert in puur
gouden klanken. Over zijn Mo
zart kan soms een ruige Russi
sche steppenwind waaien. Maar
zodra er een partituur van Rus
sische origine op de lessenaars
verschijnt lijkt er niet meer mis
te kunnen gaan.
Klinkend voorbeeld daarvan is
de cd waarop hij de zesde sym
fonie van Tsjaikovski paart aan
diens fantasie ouverture 'Ro
meo en Juliet'. Een opname die
zowat vijf jaar in de kast heeft
gelegen. Hij nam het werk vijf
jaar geleden op met het orkest
van de Kirov Opera waar hij zelf
de leiding heeft. Een instituut
waar de Russische muzikale
traditie hoorbaar diep is gewor
teld.
Tsjaikovski's laatste symfonie
heeft als bijnaam 'Pathétique'.
Het werk ging kort voor zijn
dood in première en geldt als een
soort zwanenzang. Gergiev en
zijn orkest gaan er met gepaste
eerbied mee om. Adembene
mend zijn de dramatische pau
zes in de eerste maten van het
openingsdeel, waarna zacht
moedig het zonlicht doorbreekt.
Weemoedig klinkt de wals in het
tweede deel. Als een diepe zucht
van gelatenheid, zo opent het
derde deel en onontkoombaar
dramatisch is het slot. Triest
brommen de blazers, terwijl de
strijkers verslagen wenen.
'Romeo en Juliet' is een hoogt
spirituele gebeurtenis, met
enerzijds poëtische momenten
die de verhouding tussen twee
geliefden schetst en die ander
zijds de vlammende confronta
tie laat horen tussen de families
van het minnende tweetal.
Hans Visser
Tsjaikovski, symfonie 'Pathétique',
ouverture 'Romeo en Juliet'. Kirov-
orkest o.l.v. Gergiev. Philips 456
580-2 Tijd: 68.45.
Het verdriet over het verlies
van Pim Jacobs zit nog diep
in haar hart, maar Rita Reys is
weer terug. Sterker dan ooit.
Driekwart eeuw jong laat Ne
derlands beroemdste oma horen
dat de zingende concurrentie
nog steeds ver achter haar ligt.
Haar verrassende cd 'The lady
strikes again' staat zelfs in de
door popmuziek gedomineerde
CD Top-100. Op 15 februari vie
ren haar fans een 'feestje' in het
Concertgebouw van Amster
dam ter gelegenheid van haar
75-ste verjaardag. Europe's
First Lady of Jazz is nog lang
niet uitgezongen.
Zelf noemt ze het een 'goddelij
ke plek' waar ze woont. Om
ringd door stilte, aan de plassen
in Utrecht. Met huisbezoek van
reeën en veel vliegverkeer van
vogels.
Aan een muur van de woonka
mer hangt een 'sprekend' por
tret van Pim Jacobs. Ze praat re
gelmatig tegen de afbeelding.
Over haar verlies, maar ook
over haar succes met een hitno
tering in de CD Top-100, het
feestelijk concert 'Celebrating
Rita Reys' op 15 februari in Am
sterdam, het komende optreden
op het North Sea Jazz Festival
en de plannen om in de loop van
dit jaar een box met vier a vijf
cd's uit te brengen .Hetjaar2000
Rita Reys: „Ik ben een knokker, altijd geweest."
markeert voor Rita Reys een
nieuw begin, een nieuw leven.
Rita Reys is het voorbeeld van
een sterke vrouw. Zelf verklaart
ze het door haar achtergrond.
Ik ben een knokker, altijd ge
weest, vermoedelijk is het m'n
afkomst. Ik kom uit een groot
gezin. Niets werd je op een pre
senteerblaadje aangereikt, je
moest er wel voor vechten. Ik
heb me gered en ik ben er nog.
Hoelang ik dit nog mag doen,
heb ik niet in de hand. Maar wat
er nu om me heen gebeurt, daar
geniet ik van. Dat vind ik heer
lijk. Natuurlijk. Wie verwacht
nou dat je op deze leeftijd ineens
weer zo'n hype hebt. Rang, sta je
ineens weer in de CD-Top-100."
Waar het succes vandaan komt,
kan Rita Reys niet verklaren.
„Het kan door de documentaire
over mij komen die in december
op tv is uitgezonden. Maar het
kan net zo goed zijn dat het Ne
derlandse volk - dat over het al
gemeen zo nuchter als een kalf is
- toch in z'n hart heel trots is op
deze dame die nog zo verschrik
kelijk goed is. Zoiets moet het
wel zijn. Bovendien moet je ook
niet vergeten dat op de plaat
leuke verrassingen staan. Ik
zing met het Rosenberg Trio, en
met Mathilde Santing. Zoiets
heb ik nog nooit eerder gedaan."
foto Roland de Bruin
Tom van Rijswijk
Tweeëndertig choreografieën in binnen-
en buitenland heeft hij inmiddels op zijn
naam staan. Krzysztof Pastor (43) danste
tien jaar lang bij het Nationale Ballet en is
nu als choreograaf betrokken bij het Stra
vinsky-festival van dit dansgezelschap, dat
een maand zal duren en gisteren, donder
dag, zijn première beleefde. „Stravinsky
maakte in zijn leven een grote muzikale ont
wikkeling door. Het is heerlijk om daaruit
voor jezelf een paar onderdelen te pikken en
daar wat mee te doen. Zo'n grote keuze kan
veel moois opleveren", zegt Pastor.
Het Stravinsky-festival is opgedeeld in een
A-programma en een B-programma. In het
eerste deel worden een nieuwe versie van
'Le sacre du printemps' van artistiek direc
teur Wayne Eagling en de twee klassiekers
'Apollon Musagte' en 'Violin Concerto' van
de beroemde choreograaf George Balanchi-
ne opgevoerd. Het B-programma, dat op 15
februari begint, bestaat uit de stukken 'Do
not go gentle...' van Krzysztof Pastor, 'Les
noces' van de Russische choreografe Bro-
nislava Nijinska en 'Symphony in three mo
vements' van Balanchine,
Krzysztof Pastor begon in 1985 te dansen
bij het Nationale Ballet. In 1995 hield hij er
mee op. „Het werd tijd. Ik zag de jongere
dansers om me heen en realiseerde me dat ik
fysiek niet meer met ze mee kon komen. Ik
Krysztof Pastor is als choreograaf betrokken bij het Stravinsky-festival van het Nationale Ballet.
foto Deen van Meer
vond het dan ook niet moeilijk om te stop
pen, want niets is frustrerender dan te moe
ten toezien hoe je steeds minder presteert."
Net als veel ex-dansers koos hij daarna voor
een carrière als choreograaf, die tot nu toe
behoorlijk succesvol verloopt. Zijn dans-
productie voor dit festival, 'Do not go gen
tle', bestaat uit twee onderdelen. De basis
daarvoor bestaat uit de muziekstukken 'De
symfonie in Es' (1905-1907) en 'In memori-
am Dylan Thomas' (1954). In geen enkele
andere choreografie tijdens dit Stravinsky-
festival zal de muzikale ontwikkeling van
de Russische componist (1882-1971) zo dui
delijk te horen zijn.
„Stravinsky begon ooit met neo-romanti-
sche composities. Dat is moeilijk te geloven
als je zijn latere twaalftoons-werk hoort,
maar het was echt zo. Omdat ik dat zo'n in
teressante ontwikkeling vind, besloot ik om
twee stukken te kiezen die jaren uiteen lig
gen, juist omdat je dan zijn muzikale groei
heel goed kunt laten zien. Toen ik begon met
repeteren merkte ik ook dat Stravinsky en
ballet een prachtige relatie vormen. Dat
maakte het extra leuk om met zijn composi
ties aan de slag te gaan."
De muziek in 'In memoriam Dylan Thomas'
is volgens Pastor vrij ingewikkeld en ruw.
Alle ervaringen die Stravinsky in zijn leven
heeft meegemaakt lijken hierin te zijn sa
mengebald. „Dat gedeelte van mijn choreo
grafie wordt gedanst door een jonge en een
volwassen vrouw. Deze laatste kijkt terug
op haar verleden. Wat ze ziet wordt uitge
beeld door de jonge danseres. Niet al haar
herinneringen zijn even onschuldig en lief
lijk, soms zijn ze heftig en doen ze pijn. De
hevige compositie van Stravinsky past daar
buitengewoon mooi bij."
Het tweede onderdeel van 'Do not go gen
tle...' wordt gedanst door drie mannen. „De
compositie die ik hiervoor gebruikt heb'De
symfonie is Es', werd gemaakt dooreen jon
ge Stravinsky, wiens muziek toen nog erg
romantisch was. Er zitten veel tedere noten
in. Die tederheid heb ik ook overgebracht op
de dansers. Er zijn veel subtiele aanrakin-
gen, er is sprake van veel tastbare gevoe
lens."
Voor Krzysztof Pastor is 'de boodschap' in
zijn choreografieën erg belangrijk. „Dat
heeft denk ik veel te maken met mijn Poolse
achtergrond. In mijn jeugd had alles in het
leven een boodschap. De propagandama
chine draaide op volle toeren en op alle mo
gelijke manieren moest het volk doordron
gen worden van de mening van het regime.
Je groeide dus op met het besef dat overal
wat achter zat. Gelukkig hebben we die pe
riode inmiddels ver achter ons gelaten,
maar het uitdragen van een boodschap zit
denk ik diep in elke Pool verborgen."
De choreografieën van Pastor hebben dan
ook allemaal een achterliggende gedachte.
„Maar het publiek hoeft wat mij betreft die
'boodschap' niet op te pikken. Iedereen mag
er voor zichzelf uithalen wat hij wil. Voor
mij is alleen belangrijk dat de mensen iets
voelen als ze naar mijn balletten kijken. Wat
ze ondervinden maakt niet uit. Zolang het
ze maar wat doet."
Hanneke van den Berg
Stravinsky-festival van Het Nationale Ballet, J
Muziektheater, Amsterdam.
A-programma: 'Le sacre du printemps' (Wayne
Eagling), 'Apollon Musagte' en Violin concerto'
(George Balanchine). Te zien: 12.18, 22, 25 en 29
februari, 20.15 uur. Matinee: 13 februari, 14.00 4
uur.
B-prograpima: 'Do not go gentle (Krzysztof Pas-
tor) en 'Les Noces (Bronislava Nijiriska). Te zien:
15, 16, 19, 24, 26 februari en 1 maart, 20.15 uur. I
Matinee: 27 februari, 14.00 uur. Tel. reserveren:
020-6255455.
Daarna: Lucent Danstheater, Den Haag: 7 maart, j
20.15 uur, A-programma, 8 maart, 20.15 uur, B-
programme. Rotterdamse schouwburg: 10 maart,
20.15 uur, A-programma, 11 maart, B-program-
vrijdag 11 februari 2000
