Goese raad neemt stopera serieus
Cokes! raakt gevoelige snaar
Waterland op
Neeltje Jans
gooit roer om
Eeuwenoude muur blootgelegd in Middelburg
Inter Scaldes krijgt
toch geen derde
ster in Michelingids
15
ergadering over combinatie stadskantoorschouwburg en bioscoop op Bekhof
zeeuwse almanak
Fantasie
zeeland
vrijdag 28 januari 2000
Moor Mieke van der Jagt
IOES - De gemeenteraad van
loes gaat alsnog praten over de
:ombinatie van een stadskan
toor, een schouwburg en een
iioscoop op hel Bekhof in het
jentrum van de stad. Dat ge-
jeurt in een besloten vergade
ring die voorafgaat aan de vcr-
Igadering van de commissie
ordening, financiën
en onderwijs, maandagavond in
bet stadhuis in Goes.
Er is in de openbaarheid al veel
gesproken over de uitbreiding
van het stadskantoor, over een
neuwe schouwburg in een
drukkerij aan de Westwal, over
de almaar uitblijvende invul
ling van het Bekhof en over het
trieste ontbreken van een bio
scoop in de centrumgemeente
Goes. Het college hield lange
lijd vast aan uitbreiding van het
ïuidige stadkantoor aan de
Oostsingel, waarvoor de plan
nen overigens nooit duidelijke
contouren hebben gekregen. In
tussen was al een architect be
gonnen met het ontwerp voor de
verbouw van de drukkerij tot
schouwburg en op het Bekhof
zat bijna het waterschap
Zeeuwse Eilanden bouwverga-
Mysterieuze
ziekte velt
weer koeien
Begonia Red Baron
Schitterende kamerplant die
opvalt door de mooie rood-c
deringen te houden. Toén het
gemeentebestuur met grote
blijdschap kennis had gegeven
van de Bekhofplannen, bleek
het waterschap in Middelburg
goedkoper uit te zijn.
Vanuit de gemeenteraad bleven,
zij het steeds zachter, stemmen
opgaan voor combinatie van
stadskantoor, schouwburg en
bioscoop in een nieuw complex
op het Bekhof. Vooral de frac
ties van Groen Links en
SGP/GPV/RPF verwoordden
wat later de voorkeur van veel
Goesenaren zou blijken.
Goedkoper
Een actie voor het behoud van
de gevelstructuur aan de Albert
Joachimikade en de kale prijzen
van aanbouw, verbouw en
nieuwbouw zetten de raad uit
eindelijk op een ander been, wat
betreft de uitbreiding van het
stadskantoor. Nieuwbouw
bleek goedkoper dan uitbrei
ding en maatschappelijk breder
gedragen.
Het maatschappelijk draagvlak
voor een gecombineerde oplos
sing van de vier problemen was
nog breder, zo bleek uit de uit
slag van een lezersenquête in
deze krant De raad reageerde
daarop met de gedachte dat de
'stopera' op het Bekhof maar
eens onderzocht moest worden.
De wethouder van cultuur en
binnenstad, C. R. M. M. Lins-
sen, liet weten het idee nog
steeds niet serieus te nemen.
Niets uitgesloten
Woensdagavond verklaarde de
zelfde Linssen voor de micro
foon van Omroep Zeeland dat
de raad over een dergelijk on
derzoek gaat praten maar wilde
dat donderdag bevestigen, noch
ontkennen. Zijn collega en
voorzitter van de commissie
ruimtelijke ontwikkeling, M, 't
Hart, wilde dat wel. „We spre
ken in beslotenheid over de
huisvesting van het stadskan
toor en in die vergadering kan
alles aan de orde komen: combi
natie met vanalles en nog wat,
decentrale huisvesting, niets is
uitgeslotenDe besloten verga
dering begint om 18.45 uur, drie
kwartier voor de gewone com
missievergadering die wel
openbaar is.
Goud voor
diamantvinken
uit Goes
GOES - Jan Vleugel uit Goes
heeft tijdens de vogeltentoon
stelling in het Spaanse Alicante
twee maal goud en een maal
brons behaald in verschillende
categorieën. Vleugel is gespeci
aliseerd in diamantvinken.
Met zijn rode kanaries heeft
Bressiaander Piet Morel de
tweede en derde plaats behaald.
Vorige week werd Morel tijdens
de kampioenschappen in Apel
doorn tot vier maal toe Neder
lands kampioen.
MALDEGEM - In de grensge
meente Maldegem in Oost-
Vlaanderen is een nieuw geval
van de mysterieuze koeienziek
te geconstateerd.
In een maand tijd zijn op een
boerderij in deze plaats acht
koeien gestorven. Verschillende
koeien zijn ziek. Het is het derde
geval van plotselinge sterfte van
koeien in Oost-Vlaanderen. La
boratoriumonderzoek heeft nog
geen duidelijke oorzaak van de
ziekte aan het licht gebracht.
Inspecteurs van het Belgische
ministerie van Landbouw en
van Justitie hebben op de drie
betreffende boerderijen (in
Zwalm, Sint-Jan-in-Eremo en
Maldegem) monsters genomen
van de daar opgeslagen bieten-
pulp, afkomstig van suikerfa
brieken in Moerbeke en Frans
nes. Beide fabrieken vallen on
der dezelfde directie. Directeur
Robert Van Gaever van de NV
Suikergroep gaat er vooralsnog
niet vanuit dat de koeienziekte
is veroorzaakt door mogelijk
giftige pulp. Weken geleden
haalden de fabrieken wel grote
hoeveelheden geleverde bieten-
pulp op bij boeren, die klaagden
dat hun koeien het niet wilden
eten. Op de drie bedrijven, die
nu door de ziekte zijn getroffen,
was de pulp gemengd met hooi,
gras en mais. Dat aten de koeien
wél. Plet Belgische ministerie
van Landbouw heeft een bij-
zondere commissie in het leven
geroepen, die de mysterieuze
ziekte moet onderzoeken.
(Advertentie)
De muur ligt vlak onder de oppervlakte.
door Miriam van der Schot
MIDDELBURG - Voor het Van de Perre-
huis op het Hofplein in Middelburg zijn
fundamenten gevonden van de in 1833
afgebroken Noordmonsterkerk. Bij
werkzaamheden voor de aanleg van een
nieuwe riolering stuitte een graafmachi
ne op de dikke muren uit het jaar 1100.
Behalve de muur, is er ook een grafkelder
compleet met beenderen blootgelegd.
Vlak naast de muur zijn resten gevonden
van de karolingische gracht. Dat was de
eerste gracht die versterking gaf aan
Middelburg.
„Het stuk muur dat gevonden is, maakt
deel uit van de zuidelijke muur van de
zuidelijke kruiskapel", zegt R. M. van
Dierendonck van het Provinciaal Arche
ologisch Centrum Zeeland.
„Het was bekend dat in deze omgeving
de Noordmonsterkerk heeft gestaan,
maar de exacte locatie wisten we niet."
Echt lang duurde het niet voordat de fun
damenten bij de graafwerkzaamheden
boven kwamen. „De kerk is destijds af
gebroken tot straatniveau. De huidige
bestrating ligt daar slechts twintig centi
meter boven." De kerk is volgens Van
Dierendonck rond 1100 gesticht. Op de
fundamenten uit die tijd is van 1286 tot
1313 de latere kerk gebouwd.
Begraven
„We weten dat in deze kerk belangrijke
mensen werden begraven", zegt de ar
cheoloog wijzend naar de grafkelder.
„Nicolaas de Castro was van 1561 tot
1574 bisschop in Middelburg. Hij is in
deze kathedraal begraven. Ook de zee
helden Johan en Cornelis Evertsen zijn
door Ernst Jan Rozendaal
ROTTERDAM - De Rotter
damse filmmaker Pieter Jan
Smit heeft nooit iets met Zee
land gehad, laat staan met
Sluiskil. „Maar ik wist wel wat
cokes was." Die wetenschap,
opgedaan in Rusland bij het
maken van een film over Sta-
lins eerste vijfjarenplan,
bracht Smit op het spoor van
de vorig jaar opgedoekte Co-
kesfabriek in Sluiskil. Kort
voor de sluiting filmde hij de
fabriek en de werknemers.
Donderdagavond ging zijn do
cumentaire Cokes! in première
tijdens het Internationaal
Filmfestival Rotterdam.
De film begint met de radiore
portage die Omroep Zeeland
vorig jaar juli wijdde aan het
drummen van de laatste cokes
in de oven. In de kantine luiste
ren de arbeiders die op deze
ovens werken, in het hart van
de fabriek, naar het radiopro
gramma. Hun geforceerde jo
ligheid kan het verdriet om de
sluiting van de fabriek niet
verhullen. Bijna vijftig minu
ten later, aan het einde van de
film, heeft Smit ook bij zijn
toeschouwers een gevoelige
snaar geraakt. Hij heeft de tra
giek voelbaar gemaakt van
eenvoudige levens die op hun
kop werden gezet, omdat de
Cokesfabriek na 98 jaar de
ovens doofde.
Fysieke relatie
„Ik wilde de mensen in beeld
brengen en hun fysieke relatie
tot de fabriek", vertelt Smit.
„Ik wilde met de camera dicht
bij de mannen komen. Laten
Beeld uit de film Cokes! van Pieter Jan Smit.
zien hoe ze op de ovens staan.
De tijd ervoor nemen dat op de
kijker over te brengen."
In Cokes! brengt Smit niet de
fabriek in al zijn facetten in
beeld. Hij concentreert zich op
een groepje arbeiders dat op de
ovens werkt, het kokende mid
delpunt van de fabriek. Het
complex in Sluiskil leent zich
voor het schieten van mooie
plaatjes, van de industriële ar
chitectuur, van de roodgloei
ende kolen en van de witte
stoompluimen boven het
Zeeuws-Vlaamse land. De mo
numentaliteit van deze beel
den contrasteert sterk met die
van vegende arbeiders, be-
helmde mannen in overalls en
pauzerende werknemers of
oudgedienden die verhalen op
dissen uit de oude doos. Over
kerstgratificaties van twee si
garetten of één sigaar, over het
koken van erwtensoep en het
friet bakken op de fabrieks-
ovcns en over de staking van
1929, waarbij gevochten en ge
schoten werd.
Verdronken
Cokes! is doorsneden met oude
filmbeelden en foto's. Smit
stuitte op bizarre verhalen, zo
als dat van Piet van Drongelen,
wiens vader tijdens de staking
van 1929 werd opgepakt. Tij
dens de overtocht van Terneu-
zen naar Hoedekenskerke, op
weg naar het gerecht in Mid
delburg, verdween hij spoor
loos. Waarschijnlijk is hij ver
dronken in de Westerschelde.
„Die man was blij dit verhaal
te vertellen", zegt Smit. „Hij
had het al die jaren als een last
met zich meegedragen. Al fil
mend vonden we ook de cel
waarin zijn vader aanvanke
lijk was opgesloten."
De film ontleent zijn dramati
sche kracht uiteraard aan de
sluiting van de fabriek. Door
het filmen van de door de fa
briek gesponsorde gildefees-
ten in Sluiskil laat Smit ter
loops zien welke impact het
eerste industriële complex van
Zeeuws-Vlaanderen op dat
dorp had. Hij laat arbeiders
aan het woord over hun onge
wisse toekomst. De één over
weegt na 36 jaar op de fabriek
leerling-matroos te worden.
Roerend zijn de beelden van
zijn gesprek op het arbeidsbu
reau en het voorzichtig infor
meren bij een schipper of hij
personeel nodig heeft. Een an
der is blij vervroegd met pensi
oen te gaan, want de ervaring
leert dat de arbeiders op de
ovens kort na hun pensione
ring 'in het koffertje liggen'.
Dat vroege einde hoopt hij nu
te ontlopen door schilderijen te
maken.
Stoere mannen
Het is opvallend hoe stoere
mannen met de ogen knippe
rend van emotie hun verhaal
doen. „Wat ze vertellen is sym
bolisch voor een tijdperk dat is
afgelopen", besluit Smit. „De
veranderende gemeenschap
van Sluiskil staat voor een ver
anderend Zeeuws-Vlaande
ren. Als er straks een tunnel
onder de Westerschelde ligt,
zijn ze niet meer de overkant,
zijn ze niet meer een afgelegen
stukje Nederland. Het is stil
staand water, maar de tunnel
gaat dat in de nieuwe eeuw, de
eeuw zonder Cokesfabriek, in
beweging brengen."
De eerste Zeeuwse vertonin
gen van Cokes! vinden waar
schijnlijk eind februari plaats
in de Koning van Engeland in
Hulst.
Waterland Neeltje Jans.
foto Marijke Folkertsma
NEELTJE JANS - Het Waterpa
viljoen op Neeltje Jans wordt
wat minder abstract ingericht
en in het Topshuis komt een uit
gebreide expositie met een vol
ledig aan de watersnoodramp
van 1953 gewijde tentoonstel
ling. Ook het Delta Paviljoen zal
actiever worden benut, zo is de
opzet. De bedoeling is daar in de
maanden juli en augustus elke
dag evenementen te houden.
Een toegangskaartje wordt
twee gulden goedkoper.
Waterland-interimdirecteur G.
van der Veen maakt de toe
komstplannen vandaag bekend
tijdens de nieuwjaarsreceptie.
Van der Veen wil verder de films
die vertoond worden, actualise
ren en de samenwerking met het
Dolfinarium in Harderwijk
voor wat betreft de opvang van
zieke bruinvissen uitbreiden.
Verder wil hij praten met het
Productschap voor Vis en Vis
producten om te zoeken naar
mogelijkheden oester-, mossel-,
en kreeftcultuur in te passen.
Japanners
Het werk van het sales- en pro
motieteam van Waterland
bracht Van der Veen op het idee
om met speciale arrangementen
te komen voor bijvoorbeeld
tour-operators. „Je ziet weieens
van die bussen vol Japanners.
De bus stopt, de chauffeur geeft
uitleg, de mensen stappen even
uit om foto's te maken en dan
gaat de reis weer verder. We
moeten zoeken naar manieren
om dat soort groepen binnen te
halen." In de zomer wil Van der
Veen Waterland tot 21.00 uur
open houden en in juli en augus
tus moet er elke dag een speciaal
evenement zijn. Dat kan varië
ren van concerten tot (kleder-
dracht)modeshows, gekoppeld
aan culinaire buffetten.
In het Waterpaviljoen blijft het
uitgangspunt 'de kringloop van
het water', maar door de loop
richting om te keren en elemen
ten aan de interactieve exposi
tie toe te voegen moet het
paviljoen 'spannender' worden.
Het voor de opwaardering van
het paviljoen ingeschakelde bu
reau Futura uit Middelburg,
denkt aan het exposeren van
werk van fotografen en kunste
naars.
Het Waterpaviljoen wordt, als
Rijkswaterstaat akkoord gaat,
nog voor het nieuwe seizoen
aangepakt. Dat kost enkele ton
nen.
foto Lex de Meester
hier begraven. Het kan dus goed zijn dat
er hier meer graven liggen."
De eeuwenoude fundamenten zijn ge
vonden doordat de gemeente een riole
ring in het Hofplein wilde aanleggen. De
archeologen hopen dat de gemeente de
muur zal sparen. „Het is de op één na
oudste kerk van Middelburg. We willen
dat het bewaard blijft als monument. Ik
zou graag zien dat de contouren van de
kerk of van de fundamenten in de bestra
ting worden weergegeven." De archeolo
gen gaan vrijdag de fundamenten inme
ten en sluiten daarna hun onderzoek.
door Jacques Cats
KRLTNINGEN - Maartje en
Kees Boudeling van restaurant
Inter Scaldes in Kruiningen
hadden er niet op gerekend
maar er stiekem een beetje op
gehoopt. Een derde Michelin-
ster zou, met het einde van hun
culinaire loopbaan in zicht, een
fraaie kroon op hun levenswerk
zijn geweest. Maar het zat er
niet in.
De teleurstelling wordt licht ge
temperd door de wetenschap
dat nergens anders in Neder
land die hoogste score van ex
clusiviteit is bereikt. Kees Bou
deling: „Onder die omstandig
heden valt er mee te leven."
„Als er één zaak recht heeft op
die derde ster is het wel Inter
Scaldes", vindt cuisinier Ron
Hendrikse van Het Groot Para
dijs in Middelburg, dat sinds
1996 één ster bezit. Dat klinkt
Boudeling bekend in de oren.
„Iedereen riep het: dit jaar is In-
ter Scaldes er bij. Op den duur
ga je er dan zelf ook een beetje in
geloven. We hebben nu al zeven
tien jaar die tweede ster."
Heisa
Een beetje bevreemdend vindt
hij het wel, dat uitblijven van
die opperste erkenning. „Als we
ergens in Frankrijk gaan eten in
een driesteri'enzaak stellen we
vast dat wij zeker niet minder
zijn." Zo'n derde ster zou anders
wel een hoop heisa met zich mee
hebben gebracht, bedenkt de
uitbater: „Als je de eerste van
het land bent wordt het een gek
kenhuis en kom j e het eerste half
jaar niet fatsoenlijk aan koken
toe."
Kees en Maartje kennen de ver
halen: Michelin zou niet meer
met een derde ster willen afko
men omdat de eigenaren van In-
ter Scaldes zo langzamerhand
op een leeftijd zijn gekomen om
aan stoppen te denken. „Wij zijn
niet aan het afbouwen", meldt
Boudeling resoluut. „We zetten
ons nog voor driehonderd pro
cent in. De zaak is ons kind. Dat
willen we zo hoog mogelijk op
de trap zetten."
Voor Zeeland is alles bij het ou
de gebleven. In de Michelingids
blijven Inter Scaldes en Oud
Sluis in Sluis genoteerd als de
restaurants waarboven het culi
naire licht tweevoudig straalt.
Nolet Het Reijmerswale in Yers-
eke en Het Groot Paradijs in
Middelburg hebben hun ster be
houden, Zeeland heeft daarmee
acht Michelinsterren binnen de
provinciegrenzen. Michelin
deelde in Nederland twee nieu
we sterren uit. De Nederlanden
in Vreeland heeft er nu twee en
La Sapiche in Gulpen één. Villa
Rozenrust in Leidschendam
raakte zijn ster kwijt.
Zes jaar is Eva en de laatste
tijd ontwikkelt ze een leven
dige fantasie. Zo komt ze
thuis met verhalen over jon
getjes die haar op school heb
ben geknepen en maakt ze
melding van niet-bestaande
ruzies met een vriendin. Dat
vindt ze spannend.
Ze heeft ook de beschikking
over de figuur Keesdie in de
meterkast woont en die ze
aansprakelijk stelt voor wat
er zo al mis kan lopen. Dat
heeft Kees gedaan", zegt ze
als er modderige afdrukken
van laarsjes op de vloer
staan.
Dezer dagen kwam ze met de
mededeling dat ze de klas
uitgestuurd was voor een
vergrijp dat haar nooit ten
laste gelegd had mogen wor
den. Dat verdroot haar zeer.
Navraag op school leerde dat
van heenzending in het ge
heel geen sprake was ge
weest.
Echt zorgen maken haar ou
ders zich niet.
Nou ja, het kan natuurlijk
zijn dat Eva ook wel vreemde
geruchten over hen ver
spreidt. Dat ze liederlijke
taal gebruiken en geweldda
dig zijn, om maar eeiis wat te
noemen.
Voor dat geval hebben ze hun
verweer gereed. Iedere be
schuldiging zal achteloos
worden doorgeschoven naar
Kees. In de meterkast.
