Café-GSM voor notoire stapper
PZC
Ozonlaag ligt er magertjes bij door Azië
1 jT H
O
varia maandag 24 januari 2000
Bollebozen bedenken oplossingen voor klantonvriendelijke producten
Nederland heeft eigen
theecultuur verloren
Tom Poes en de Grote Barribal
puzzel
het weer
recept
van onze redactie buitenland
Door toedoen van enkele
grote Aziatische landen
loopt het herstel van de ozon
laag gevaar. Met name China
en India stoten nog te veel
schadelijke stoffen uit.
Dat zegt de Britse wetenschap-
per Joe Farman, die in 1985 het
gat in de ozonlaag boven de
Zuidpool ontdekte.
Farman zegt dat met name ont
wikkelingslanden achterlopen
bij hun verplichtingen om het
herstel van de ozonlaag te be
vorderen. Hij heeft de indruk
dat naast China en India ook
Indonesië en Maleisië tot de
boosdoeners behoren.
In 1989 werden in Montreal af
spraken gemaakt die voor her
stel van de ozonlaag moeten
leiden. Vrijwel alle landen heb
ben zich daaraan gebonden. De
overeenkomst verplicht onder
meer tot het terugbrengen van
de uitstoot van chloorfluor
koolwaterstoffen (CFK's). Voor
ontwikkelingslanden geldt een
soepeler regime dan voor het
Westen.
Volgens Farman hebben de
maatregelen ertoe geleid dat
het ozongat niet meer groter
wordt. Dat neemt niet weg, dat
het lang zal duren voor de scha
de is hersteld.
Het gat in de ozonlaag is 25,4
miljoen vierkante kilometer
groot, te vergelijken met twee
ënhalf keer de oppervlakte van
Europa. RTR
door Achille Prick
Werkend Nederland kan
zich leukere ochtenden
voorstellen dan de maandag
ochtend. En dan begint de dag
ook nog met een klein zwart tet
terend wekkerradiootje. Bah.
Het uit-knopje vinden in slaap
dronken toestand is soms een
worsteling. Volgens een nieuwe
lichting studenten Industrieel
Ontwerpen moet dat veel beter.
Maak wekkerradio's met een
grote uit-knop waar je heel hard
op kunt slaan. Of juist een lieve
wekker die je een goede dag
wenst en de douche alvast warm
laat worden.
Een pak koffie open krijgen
zonder dat de helft van de in
houd op het aanrecht belandt, is
soms nog een hele kunst. 'Dat
kan zo niet langer' oordeelde
een aantal studenten Industri
eel Ontwerpen van de Techni
sche Universiteit Delft. Ter ge
legenheid van het dertigjarig
bestaan van hun faculteit orga
niseerden ze in het weekeinde
een Megabrainstorm. Tweehon
derd studenten deden hun best
om producten gebruiksvriende
lijker te maken.
Vertaalslag
„De vormgeving en gebruikers
vriendelijkheid van producten
is de afgelopen decennia een
beetje vergeten", aldus prof. ir.
K. Robers van de TU Delft. „De
techneuten ontwikkelden in een
razend tempo nieuwe functies
bij apparaten en de industrieel
ontwerpers konden dat niet bij
houden. Bovendien gaan tech
nici er vaak onterecht vanuit
dat de consument alles kan
begrijpen. Ze maken geen ver
taalslag. Wat dat betreft is de
computer absoluut een van de
grootste mislukkingen van deze
eeuw. Het is nog steeds een on
persoonlijk ding in een vierkant
Studenten werken aan oplossingen voor irritante producten.
kastje. En dan die Help-functie.
Daar staat zelden in simpele
woorden te lezen wat de gebrui
ker moet doen om te krijgen wat
hij wil. Nee, die computer zal
nog een hele ontwikkeling moe
ten doormaken wil het echt een
consumentvriendelijk apparaat
zijn."
Waar bedrijven niet zelden ja
ren nodig hebben om een pro
duct gebruikersvriendelijk te
maken, hadden ongeveer twee
honderd studenten industrieel
ontwerpen afgelopen weekein
de ruim een uur. Strakke beats,
snelle videobeelden en een half-
verlichte aula zorgen voor een
inspirerende omgeving. „De
eerste groep bedenkt een alge
mene vraag, bijvoorbeeld: 'Hoe
kun je een product persoonlij
ker maken', vertelt organisator
Coen van Rooij. De 21-jarige
student loopt razend enthousi
ast tussen alle tafels door. „De
tweede groep gaat brainstor
men. De derde groep verzamelt
en groepeert de steekwoorden
en aan de vierde tafel wordt al-
foto Rob Keeris/GPD
les verwerkt in een product.
Compleet met ontwerpschets."
In de aanlqop naar de Mega
brainstorm hadden de studen
ten negenduizend consumenten
gevraagd om aan te geven welke
verbeteringen zij zich wensten
aan sommige producten. „De
resultaten hebben we hier aan
eeij 'klaagmuur' gehangen",
door Marie-Louise Thissen
De internationale thee
handel is een fascine
rende wereld. Willem Nieu-
wenhuyzen (68) kan erover
meepraten. Hij heeft 44 jaar
'in de thee' gezeten. Hij liep
de markten van Karachi,
Cairo, Damascus en Tripoli
plat, verdiepte zich in lokale
gewoonten en dronk thee met
handelaren en zakenlui. On
langs kwam er een boek zijn
theeavonturen uit.
Nieuwenhuyzen kwam als
jongste bediende m 1949 bij
handelshuis VRBB, de huidi
ge Van Rees Groep in Rotter
dam. Hi] leerde er thee in- en
verkopen en beëindigde als
directeur zijn carrière in
1993.
Proeven
In zijn memoires, die onlangs
verschenen, schetst Nieu
wenhuyzen de wereldhandel
in thee. Hij werd in 1956 als
eerste Nederlandse thee-in
koper naar Colombo op Sri
Lanka gestuurd. De Rotter
dammer moest er voor Van
Rees een eigen in- en ver
koopkantoor opzetten. In de
Maasstad had hij al geleerd
thee te proeven, de kwaliteit
van de verschillende soorten
te herkennen en te beoorde
len. Op de wekelijkse thee
veilingen in Colombo wer
den zijn vaardigheden in het
handelen aangescherpt.
'De markt van thee werd in
de jaren vijftig nog gedomi
neerd door de Britten. Ik heb
het aanvankelijk moeilijk
gehad', schrijft Nieuwen
huyzen. T>e Engelsen pro
beerden me met collectief
raffinement tijdens die vei
lingen uit te schakelen. Ze
probeerden bijvoorbeeld
door tegen me op te bieden,
en dan plotseling gezamen
lijk met bieden te stoppen,
me aan te dure grote partijen
thee te laten hangen.'
Dominantie
De dominantie van de Brit
ten in de theewereld is voor
goed voorbij. Op de Aziati
sche theeveilingen zijn 'Dick,
Tom and Harry' als in- of ver
kopers van partijen allang
verdwenen. In Londen werd
na drie eeuwen de theevei
ling definitief gesloten.
Nieuwenhuyzen: „De handel
is steeds meer verplaatst
naar landen waar de thee ook
vandaan komt. Je komt nu
veel meer Indiërs, Kenianen
en Srilankanen tegen."
Waren er vroeger vier landen
waar de thee op de plantages
groeiden (India, Sri Lanka,
Indonesië en China) op dit
moment zijn dat er dertig.
„Vooral in Afrika verbouwen
veel landen thee. En met suc
ces", vertelt Nieuwenhuy
zen. Kenia levert nu meer
thee af dan Sri Lanka. Ook
Kongo, Zimbabwe, Tanza
nia, Malawi, Zuid-Afrika en
Uganda hebben zich als pro
ducent gemeld. In de subtro
pische vlakke gebieden in
Argentinië en in Brazilië zijn
theetuinen aangelegd, zodat
de thee er machinaal kan
worden geplukt. Dit in te
genstelling tot de bergachti
ge gebieden in India of Sri
Lankawaar het plukken van
thee nog altijd handwerk is.
Op zeeniveau hebben Turkije
en Georgië aan de Zwarte
Zee uitgestrekte gebieden
met theestruiken aangelegd.
Ze produceren vooral voor de
thuismarkt. „Elke thee van
elke plantage heeft zijn eigen
kenmerken. De kwaliteit is
afhankelijk van het klimaat,
de samenstelling van de
grond en de hoogte in de ber
gen", aldus Nieuwenhuyzen.
Eisen
Tegelijkertijd stelt elk thee
drinkend land zijn eigen ei
sen. „In Engeland en in de
landen van het Gemenebest,
zoals Sri Lanka, India, Au
stralië, Canada en Nieuw-
Zeeland willen ze dezelfde
dikke, krachtige thee, die ze
met suiker en melk drinken.
In landen als Egypte zijn ze
gewend fijne blaadjes in de
glaasjes te doen, waar ze ko
kend water op schenken. In
Saudi- Arabië en in Libië
willen ze een mooi zwart grof
blad in hun glas."
Hoe staat het eigenlij k met de
theecultuur in Nederland?
Die bestaat volgens Nieu
wenhuyzen sinds de oorlog
niet meer. Een theepakker als
Albert Heijn of Douwe Eg
berts (Pickwick) koopt thee
uit vele verschillende landen
die vervolgens gemengd sa
men een standaardkwaliteit
leveren. Vooral van de thee
builtjes is het moeilijk het
land van herkomst aan te ge
ven. GPD
'En overal dronken ze thee; me
moires van een theehandelaar'
door Willem Nieuwenhuyzen
Uitgegeven bij Veen in Amster
dam. Prijs: 34,90.
Daar aangekomen knipte hij de lamp aan en zette zich tot luisteren.
„Ik wil weten wat jij van die reus weet", sprak hij. „Vertel me alles;
misschien kom ik dan wat verder."
Dat deed Tom Poes. Hij begon bij de grote Barribal in zijn druip
steengrot en hij eindigde bij de voetsporen van het Waggelvoertuig.
„Ik heb zo"n idee, dat Sickbock erachter zit", besloot hij. „Die reus
zit nog rustig in de bergen, denk ik; maar de professor wil iedereen
laten geloven, dat hij hier rondloopt en radiotoespraken houdt."
„Dat zou kunnen", mompelde Bulle Bas nadenkend. „Je verhaal is
nog niet zo gek; ik begin er iets voor te voelen. Het gepraat van die
Barribal vertrouwde ik al niet. Een einde maken aan alle onrecht
lijkt op oplichting, dat dacht ik direct."
HORIZONTAAL: 1Kampeerauto; 3. waterstand, insect, muzieknoot;
4. zeer vermoeid; 5. doortochtgeld, woonschip; 6. ochtendkleding; 7.
pijn, gewicht; 8. snaak; 9. muzieknoot, bijbelse vrouw, bolgewas; 11
grot.
VERTICAAL: 1. Vrouwelijk zoogdier, insect; 2. Engels telwoord; 3.
klaar, zonderof met weinig kleur, voorzetsel; 4. lidwoord, persoonlijk
vnw.; 5. rijstbrandewijn, wisselborgtocht; 6. rondhout, achter; 7. spil,
houten blaasinstrument, plus; 8. snelle loop; 9. zacht, vogel.
Zeeland: Korte dip
wijst Coen. „Verpakkingen van
jus d'orange, kapotte paraplu's
en onbegrijpelijke gebruiks
aanwijzingen blijken tot de
grootste ergernis te lijden. Pro
ducten moeten ook weer niet te
simpel zijn. Philips heeft het ge
probeerd met de Easyline. Ap
paraten met een paar knoppen
en meer niet. Dat slaat ook niet
aan. De consument wil wel wat
hebben voor zijn geld."
Hak
Naast veel geklaag werden ook
heel originele ideeën ingezon
den. Zoals een gestileerd elek
triciteitsplan op de openbare
weg waar iedereen de laptop of
de GSM kan opladen als de bat
terijen leeg zijnIn de aula blijkt
het lege-batterij-probleem in
middels opgelost. Een van de
tientallen eindresultaten van de
brainstorm is een sportschoen
die in de zool ruimte heeft om de
GSM op te laden. Elke keer als
de hak wordt ingedrukt, komt er
energie vrij. De GSM bleek so
wieso een geliefd onderwerp.
Wat te denken van de café-
GSM. Naast de cijfertoetsen
heeft de café-GSM een grote ro
de knop met daarop 'taxi'. „De
stapper hoeft alleen maar die
knop in te drukken. Via het in
gebouwde global positioning
system (GPS) weet de taxi
chauffeur waar hij de klant
moet oppikken", vertelt Coen.
„Dit zijn natuurlijk allemaal
snel bedachte ideeën, waarvan
in de werkelijkheid de haal
baarheid nog maar zou moeten
blijken", vertelt professor Ro
bers. „Maar het industrieel ont
werpen zal steeds belangrijker
worden voor de grote onderne
mingen. Want de mogelijkheden
van apparaten zijn voorlopig
wel voldoende, nu moeten ze
nog zorgen dat de consument
die mogelijkheden ook kan en
wil gebruiken." GPD
i> Toonder Studio's
Door: Jordi Bloem
De werkweek gaat winters van start,
maar het gaat om een korte tempera-
tuursdip. Vanaf woensdag wordt het alweer minder koud. Voor
schaatspret op natuurijs heb je gedurende lange tijd een hogedruk-
gebied boven Scandinavië nodig. We hebben dit deze winter nog
niet gezien en de komende dagen komt het er ook niet van. Van
daag en morgen is de luchtdruk in onze omgeving juist hoog. Sto
ringen die neerslag van betekenis moeten brengen blijven daar
door uit de buurt. Vanochtend ligt de temperatuur lang onder het
vriespunt, dus het vriest. Vanmiddag dooit het korte tijd een beetje,
maar warmer dan 2 graden wordt het niet. De kou is goed uit te
houden, doordat het nauwelijks waait. Verder doet de zon goede
zaken, maar geleidelijk drijven er ook enkele wolkenvelden over de
regio. Vanavond koelt het snel weer af en uiteindelijk vriest het
vannachten morgenochtend enkele graden. Daar waar weinig
wolken hangen, kan het matig vriezen (minimaal -5 -7 graden).
Morgen zoekt de wind lang
zaam het westen of zuidwes
ten op. Voor het wolkenbeeld
heeft dit geen gevolgen want
nog steeds schijnt de zon ge
regeld en blijft het droog. De
temperatuur krijgt wel een
positieve impuls met 's mid
dags 4 of 5 graden langs de
kust en 2 landinwaarts. Ook
de daaropvolgende nacht
verloopt minder koud.
Woensdag wint het thermo
meterkwik nog een paar gra
den en dit zet de dagen daar
na door. Daarmee verdwijnt
de vorst. Dit alles gaat zonder
spectaculaire weersver-
schijnselen gepaard, want tot
vrijdag houden we het waar
schijnlijk droog.
Vooruitzichten
sdag woensdag
weer
max.
min.
wind
3°
-4°
W 3
5°
-1°
W 4
6°
1°
ZW 4
6°
0°
Z 5
Zon
O
Maan
maandag
onder 17.18
dinsdag
op 8.33
maandag
onder 10.27
dinsdag
op 22.46
Nautisch bericht
De wind heeft geen vaste richting en is zwak, 2 Beaufort. Het zicht
is goed. De kustwatertemperatuur bedraagt 6 graden.
Waterstanden
24 JANUARI
Hoog water
Laag water
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
03.59
246 16.19
262
10.29
229 22.39
186
Temeuzen
04.18
270 16.38
286
11.00
239 23.10
197
Bath
05.23
317 17.43
339
12.06
266
Roompot Buiten
03.38
180 16.00
198
10.06
162 22.19
124
Zierikzee
05.50
164 18.15
181
12.00
162
Stellendam Buiten
04.06
17016.25
198
10.06
103
Wemeldinge
05.45
191 18.10
206
11.55
176
Krammersl. West
06.16
18318.38
201
11.50
168
Hansweert
04.55
277 17.17
296
11.26
257 23.36
214
Hij verviel tot gepeins, doch daar werd een einde aan gemaakt door
het binnentreden van inspecteur Klopstock, een nieuwe kracht, die
in een goed blaadje bij de heer Dickerdack stond.
„Goedenavond", zei hij. „De burgemeester dacht, dat u mij de reu-
zenzaak wel wilde overdragen. Ik sta er frisser tegenover, zegt hij."
„Huh?!" riep de commissaris uit. „Haha! Die is goed! Stop maar,
Klopstock. Er is helemaal geen reus. Die voetsporen zijn namaak..."
Hij zweeg verbluft toen zijn ondergeschikte in een onaangenaam
gelach uitbarstte.
„Is er geen reus?" riep de inspecteur uit. „Hèhèhè! Dan loopt u ach
ter! Er is op het ogenblik een clandestiene televisie-uitzending aan
de gang - en daarop is hij levensgroot te zien!"
25 JANUARI
Vlissirigen
Temeuzen
Bath
Roompot Buiten
Zierikzee
Stellendam Buiten
Wemeldinge
Krammers!. West
Hansweert
Hoog
uur cm
04.46 239
05.05 263
06.07 310
04.25 173
06.30 162
04.51 163
06.30 188
06.56 178
05.41 273
water
uur cm
17.05 249
17.27 272
18.26 324
16.47 185
18.55 173
17.11 186
18.50 198
19.16 193
18.06 284
Laag water
uur cm uur
11.16 223 23.19
11.41 233 23.52
00.16 224 12.50
10.49 162 23.10
00.10 12312.40
01.16 06410.50
00.05 138 12.35
00.06 128 12.36
12.08 251
cm
177
187
261
119
163
105
177
170
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
O zonnig
lichte sneeuw
matige sneeuw
mist
Koufront
Warmtefront
facntbewrtt
zware sneeuw
lichte regen
onweer
hagel
Samengesteld front
J!»
zwaar Bewolkt
zware regen
1030
Isobaar
Europa: Nog winters
Hans Belterman
Gebakken rijst met groenten
Op Malakka waardeert men al van oudshergerechten waarin geen vlees,
vis of gevogelte worden verwerkt. Enkele decennia geleden waren die
producten vaak te hoog geprijsd om in de dagelijkse maaltijden te verwer
ken. Een kok of kokkin die de kunst verstond om smakelijke gerechten te be
reiden zonder die dure producten, stond er al gauw in hoog aanzien. Het
streven was erop gericht dat je het ontbreken van vlees, vis of gevogelte in
het gerecht niet of nauwelijks kon opmerken.
Het gerecht van vandaag is er een voorbeeld van. Het is trouwens ook een
gerecht waarvan kan worden opgemerkt dat de invloed van de Chinese
keuken er niet zonder meer aan is voorbijgegaan.
Voor 4 personen:
250 - 300 gram koude droog gekookte rijst; 200 gram champignons of an
dere verse paddestoelen; 1 rode en 1 groene paprika; 4 bleekselderijsten-
gels; 2 stevige (rode) uien; 4 eetl. arachide- of zonnebloemolie; 2 teentjes
knoflook, ragfijn gehakt; 2 eetl. ragfijn gehakte of gesnipperde verse gem
berwortel; 1 grote rode Spaanse peper, vruchtvlees in uiterst smalle reep
jes (draadjes); zout; 2 eetl. zoete sojasaus (ketjap manis); 2 eieren, losge
roerd; 1 eetl. verse korianderblaadjes; voor de garnering, 4 'bloemen' van
kleine tomaten.
Maak paddestoelen, paprika's en bleekselderij schoon. Snijd alles in piep
kleine blokjes of in smalle reepjes. Snijd de uien in smalle partjes.
Verhit een grote wok en laat de olie er even door 'walsen'. Fruit de uien, on
der regelmatig omscheppen, zo lang tot ze glazig zien. Schep knoflook,
gemberwortel en Spaanse peper er door en voeg na 3 minuten paddestoe
len, paprika's en bleekselderij toe. Laat alles, onder voortdurend roeren en
omscheppen, 3 minuten bakken.
Strooi wat zout over de groenten en voeg de sojasaus toe. Schep alles enke
le malen om. Voeg daarna de rijst bij kleine gedeelten toe. Laat alles, onder
voortdurend roeren en omscheppen, dan nog zo lang bakken tot het ge
recht door en doorwarm is geworden.
Schenk de losgeroerde eieren over het gerecht uit. Ga door met het om
scheppen tot de eieren zijn gestold maar er nog wel 'nat' en glimmend uit
zien.
Presentatie: verdeel het gerecht over vier voorverwarmde borden. Be
strooi de gerechten met verse koriander en schik er eventueel tomaten-
bloemen bij.
Tip: geef er atjar uit een potje bij. U kunt de atjar vermengen met ongeveer
dezelfde hoeveelheid grof geraspte komkommer (met schil) en/of rettich.
De winter houdt nog even aan in een groot deel van Europa, maar
het ziet er op dit moment naar uit dat er een licht verval komt. Zeker
wat de temperatuur betreft want die gaat eind van de week flink om
hoog vergeleken bij de huidige temperaturen. In het noorden van
Scandinavië, in Kautokeino bijvoorbeeld, wordt het vandaag niet
warmer dan -21 graden. In het midden van Scandinavië vriest het on
geveer 11 graden. Alleen langs de Noorse westkust stijgt de tempe
ratuur tot boven het vriespunt, het wordt er 2 3 graden maximaal.
Wel vallen er lokaal sneeuwbuien. In Rusland zijn de sneeuwbuien
heviger bij middagtemperaturen variërend van -18 tot -9 graden. Ook
Polen kan op verse sneeuw rekenen al stijgt het kwik hier tot -4 gra
den. Duitsland heeft vooral in het noordoosten kans op een sneeuw
bui. De temperatuur loopt hier uiteen van 1 graad in het noorden tot -
2 graden in Zuid-Duitsland. Ook in Tsjechië, Slowakije, Joegoslavië
en Roemenië valt sneeuw. Vooral in Roemenië valt een flink pak ver
se sneeuw. Het gevaar voor lawines is dus nog niet geweken. Anders
is het op de Britse eilanden en in Frankrijk waar het voornamelijk
droog blijft en waar de temperatuur oploopt tot 6 graden. Italië en
Griekenland hebben te maken met buien en lokaal onweer. In Spanje
en Portugal schijnt de zon en wordt het 17 graden in het zuiden.
Tholer
Middelburc
iTerneuzen
Antwerper
