Verzorgers verkeren
in hogere sferen
Moermond in oude glorie
PZC
buiten gebied'
Kastanje overleeft
<wMKliBeSl
door het oog van Wim Riemens
31
woensdag 19 januari 2000
door Martine Bruynooqe
Niets is zo tijdloos als de
behoefte aan bomen in de
stad. Zeker in deze lijd ontwerpt
een architect niet snel een wijk
zonder ruimte te reserveren voor
groenvoorziening. Stadsbomen
worden gekoesterd, vereerd of
vervloekt. Voor boomverzorgers
Ruud Begeer en Karei de Boks is
de verzorging van stadsbomen in
de regio Vlissingen een levenstaak
geworden. Ieder jaar geven zij alle
bomen in 'hun' gebied een
bomen
doktersbehandeling.
Een grauwe donderdag, begin
januari. Boomverzorgers Ruud
Begeer en Karei de Boks testen de
esdoorns op het Marnixplein in
West-Souburg. Die jaarlijkse
controle is nodig om de bomen zo
oud en gezond mogelijk te laten
worden. „Bomen zijn belangrijk
voor mensen. Ze geven kleur en
zuurstof onmisbaar in een
leefomgeving", zegt Ruud Begeer.
Daarnaast is het belangrijk om de
stadsbomen in goede conditie te
houden. Daardoor kunnen
ongelukken voorkomen worden.
„Op het Marnixplein is met
Kerstmis een esdoorn omgewaaid.
Als een gezonde boom ter aarde
valt, noemt men het overmacht.
Maar als de boom in een slechte
conditie verkeert en omwaait, is
de gemeente aansprakelijk en de
mens onnodig de dupe."
Sommige bomen krijgen van de
verzorgers extra aandacht. Karei
de Boks: „Favoriet bij mij is de
plataan, een boom met prachtig
grote bladeren. Er staat er één op
het ZeemanserfDie ontvangt van
mij meer aandacht dan andere
bomen."
Het huidige werk is geen
kinderdroom van de
boomverzorgers geweest. Ruud
„Eigenlijk ben ik er
Boomyerzorgers Karei de Boks (rechts) en Ruud Begeer snoeien een es
doorn in West-Souburg. foto Ruben Oreel
langzaam maar zeker in gegroeid.
We werkten allebei al in 'het
groen'. Samen volgden we de
boomverzorgingscursus
'Klimmen' in Dordrecht. We
maken hier in Vlissingen enkel
gebruik van eenvoudig
gereedschap waarmee we niet bij
alle bomen kunnen komen. We
klimmen zelf in de bomen waar we
met de wagen niet bij kunnen. Met
touwen en allerlei ander
alpinistisch materiaal trotseren
we zo'n boom. Dat is altijd een
grote uitdaging."
„Wanneer we weer met beide
benen op de grond landen, geeft
dat een kick om door te gaan.
Bovendien zijn de reacties van het
publiek geweldig; ze waarderen
het echt. Soms bieden ze je een kop
koffie aan. Je merkt dat mensen
betrokken zijn bij ons werk.
Tegenwoordig kun je niet zomaar
een boom omzagen. Mensen
willen meestal weten waarom je
de boom weghaalt."
Voor het Vlissingse team is de
boom bij Koudehoek speciaal.
„Onlangs werd daar een loods
gebouwd. Normaal gesproken
moet een boom dan wijken voor de
nieuwbouw, maar in it geval lag
het anders. Het dak is zo
ontworpen dat de oude boom
gewoon door kan groeien."
Chirurgie
Volgens de boomverzorgers is
boomchirurgie iets wat we in deze
eeuw niet meer zullen zien.
„Boomchirurgie is achterhaald.
Anno 2000 snoeien we de bomen.
De oude paardekastanje in de
Nieuwstraat bijvoorbeeld. Deze
werd met ankers, stal en pennen, in
stand gehouden. De gaten in de
boom werden opgevuld met
cement. Nu vinden we dat je met
chirurgie alleen maar
verwondingen aanbrengt.
Tegenwoordig zagen we niet meer.
Vooral niet bij oude bomen, wat
hoe ouder de boom hoe minder
herstellingsvermogen.
Bij jonge bomen past men nog wel
begeleidingssnoei toe. „We kijken
hoe een boom waarschijnlijk zal
gaan groeien. Dan snoeien we de
boom zo vroeg mogelijk. Hoe
kleiner de wond is die je daardoor
maakt, hoe minder kans op
bijvoorbeeld schimmels en
zwammen. Want een snoeiplek is
een bron van infectiegevaar."
Soms doet het de boomverzorgers
zeer als ze een boom zien die ziek
is. „Datzijnrotmomenten,maarje
probeert altijd je best te doen. Aan
de andere kant genieten we extra
van ons werk als het mooi weer is.
Er is toch niet mooiers dan hele
dagen tussen de bomen te mogen
zijn."
Vlissingers zijn apetrots op hun eeuwenoude
bomen in de binnenstad. De bijna antieke
paardekastanje in de middeleeuwse
Nieuwstraat is er één van. De unieke kastanje
heeft zelfs overstromingen overleefd.
Kenmerkend voor deze boomsoort is dat ze erg
langzaam groeien.
Het exemplaar in de Nieuwstraat heeft een
stormachtig leven achter de rug. In 1976
onderging de oude knar een grondige medische
behandeling. Deze krant meldde destijds: 'De
stam is door een of andere oorzaak in den
afgelopen tijd beschadigd, waardoor het water
gemakkelijk kans zag in de gaten te komen en
zodoende in te rotten. De boomchirurgen
behandelden de wonden met een goedje, een
wonderbalsem dat nieuwe aanwas activeert'.
Nog steeds ontvangt de boom een speciale
behandeling van de gemeente. „De boom staat
op een uiterst krap plekje. Tegenwoordig
bewerken we zijn omgeving zodat hij
volgdoende groeiruimte heeft. Dan kunnen we
hem zo lang mogelijk bij ons houden", vertelt
zijn verzorger Ruud Begeer.
Kastanjeboom in de Nieuwstraat in Vlissingen.
foto DirkJan Gjeltema
De slotgracht is inmiddels al uitgebaggerd.
door Piet Kleemans
Het theekoepeltje weerspiegelt
in het rimpelloze water van de
vijver. De rietkragen ervoor
maken het doorkijkje nog
fotogenieker. Landgoed
Moermond ligt er mooi bij in de
winterzon. En het wordt nog
fraaier. Met duinbeken, rietland,
elzenmeten, een wilgenmoerasbos
en een bos met elzen, iepen en
vooral essen. In september wordt
met realisering van de vijf ton
vergende eerste fase van het
natuurontwikkelingsplan voor
het gebied begonnen.
Een paar jaar geleden lag er nog
een héél ander plan voor het
landgoed rond het trotse Slot
MoermondEr moest een golfbaan
komen. Landgoedbeheerder
Stichting Moermond ging op zoek
naar 300 mensen die ieder een
aandeel van 3000 gulden zouden
moeten kopen. De teller stokte op
158 en het plan werd afgeblazen.
„En dan zit je met een gebied
zonder invulling", zegt
stichtingsvoorzitter F.K. Vos
daarover. Dat duurde niet lang
want de Werkgroep
Natuurontwikkeling van de
Provincie Zeeland kwam met een
grotendeels door de provincie zelf
en het ministerie van LNV te
bekostigen
natuurontwikkelingsplan.
Stichting Moermond draagt er
maximaal een ton aan bij.
Landgoed Moermond ligt in de
duinzoom van Schouwen en is van
grote betekenis voor natuur en
landschap. Er is echter één
probleem: het gebied is sterk
verdroogd. De provincie vindt dat
Moermond en omgeving weer het
gevarieerde overgangsgebied van
duin naar polder moet worden dat
het ooit was. Een gebied met veel
water. Water dat via meanderende
duinbeken zoet oppervlaktewater
uit de duinen richting polder doet
afstromen waardoor zich brak
rietland ontwikkelt en moerassen
kunnen ontstaan.
Vos, die voor de wandeling door
het gebied zekerheidshalve
rubberen laarzen heeft
aangetrokken, wijst. „Vanaf de
vijver hier komt een duinbeek te
lopen die zich dan zo door het
landschap kronkelt en aansluit op
de slotgracht. Die is trouwens al
uitgebaggerd en dat was hard
nodig." Het zoete water dat door
de duinbeken wordt aangevoerd
Een fraai doorkijkje: de vijver en op de achtergrond het (geheel geres
taureerde) theekoepeltje. foto's Marijke Folkertsma
zorgt voor een goede doorspoeling
van de slotgracht waardoor de_
waterkwaliteit goed blijft.
Cultuurhistorie
Voorop bij het
natuurontwikkelingsplan staat
behoud en versterking van
cultuurhistorische elementen in
het gebied. Zo willen de
plannenmakers de elzenmeten
herstellen en zonodig opnieuw
aanleggen. Ook wordt ernaar
gestreefd de voor het gebied zo
kenmerkende verwilderde
planten uit het buitenland -
stinzenflora in vakjargon - weer
terug te brengen op landgoed
Moermond. De hoger gelegen
delen van de kleigronden in het
plangebied komen in aanmerking
voor de ontwikkeling van
natuurbos.
Aansluitend aan de slotgracht ligt
nog een kreekrestant.
Aangenomen wordt dat dit een
overblijfsel is van de Gravelinge,
het water waaraan Moermond
destijds werd gesticht. Het is de
bedoeling dat die oude
Gravelinge-zijtak als slenk
vormgegeven wordt. Op termijn
kan zich langs zo'n geul een
moerasbos ontwikkelen.
Ingrijpend, erkent Vos. Maar wel
essentieel voor het behoud van het
landgoed. Op zich staat hij
vierkant achter de plannen. Hij
heeft slechts over één ding z'n
twijfels. De plannenmakers
willen dat het gebied deels
De muur van Breskens, zo noemt de plaatselijke bevolking de
drie meter hoge Deltadijk die het vissersdorp overeen lengte
van zo'n 700 meter beschermt tegen de zee. Vanuit de lucht
legde Wim Riemens in oktober 1971 de aanleg vast, uiterst
links gedeeltelijk te zien op de foto in Buitengebied van 12
januari.
De kritiek op Rijkswaterstaat indertijd was niet mals. Vooral
de middenstand en bewoners van de Scheldekade en Grote
Kade waren verontwaardigd over het kolossaal model dam
en noemden die een onvergeeflijke schoonheidsfout. Het
fraaie uitzicht van hun huizen op de haven verdween en ze
vreesden een sterke waardedaling van hun panden als gevolg
daarvan. De bekleding van het talud met basalt en het
ontbreken van groen was eveneens een doorn in het oog.
Vanuit de volksmond werd al snel gesproken over
gluurdersdijk, omdat het wandelpad op de kruin vrijwel op
gelijke hoogte loopt met de slaapkamerramen van de
woningen. „Het derde bombardement op Breskens", zo
betitelde eigenaar J. Valk van hotel-restaurant 't Wapen van
Breskens het waterwerk.
Het dorp, sinds 1970 ingedeeld bij de gemeente Oostburg,
kan inderdaad niet bogen op een historisch karakter, mede
als gevolg van een zwaar Canadees bombardement op 11
september 1944, waardoor tachtig procent van de plaats
werd verwoest. Breskens is niet oud van oorsprong, ontstaan
in de zestiende eeuw als nederzetting op een bedijkte
zandplaat in een omgeving van schorren en slikken. Ze viel
ten prooi aan het water bij een inundatie door bewoners van
Groedein 1585, maar kwam na de herdijkingin 1610 wel tot
ontwikkeling, ondanks vele tegenslagen. Veel vruchtbare
gronden werden door de zee verzwolgen. Ook had de plaats
regelmatig te lijden van oorlongshandeling.
De haven van Breskens bestond aanvankelijk slechts uit een
geul met paalwerken als aanlegplaats. In het begin van de
vorige eeuw werd een haven aangelegd voor de veerboten uit
Vlissingen. Die aanlegplaats is in 1958 verplaatst naar een
nieuwe veerhaven ten westen van het dorp.
Vorig jaar werden ideeën openbaar gemaakt voor een nieuw
dorpskart. De dijk tussen Spuiplein en Grote Kade zou
verdwijnen, de spuikom in ere worden hersteld, loodsen en
bedrijven verhuizen uit de Handelshaven naar het
industrieterrein. Voor de uitvoering moet worden gedacht
aan een termijn van minimaal dertig jaar.
De waardebonnen voor drie inzenders van goede
oplossingen gaan naar: J. Freijer uit Breskens, J. Verbrugge
uit Kapelle en H. Cornelis uit Groede.
De vraag voor de nieuwe opgave luidt: In welke plaats
maakte Wim Riemens deze foto?
Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk zaterdag 22
december worden gezonden naar: Redactie PZC
Buitengebied, Postbus 18, 4380 AA Vlissingen, fax 0118-
470102, e-mail redactie@pzc.nl.
Onder de inzenders van goede oplossingen worden opnieuw
drie waardebonnen verloot.
toegankelijk wordt voor het
publiek en daar moet de Stichting
Moermond, zo geeft Vos aan, nog
eens heel goed over nadenken.
„Tenslotte drijven we hier wel een
congrescentrum met - in de zomer
- ook een hotelfunctie. Wij willen
daarom graag dat het gebied
rustig blijft.
Dat is ook de hoofdreden waarom
de Stichting Moermond voorlopig
alleen akkoord met de uitvoering
van fase I. Dat is de aanpak van het
middengedeelte van het gebied en
het beboste gedeelte van het
landgoed langs de Laone. Acht
hectare, waarvan zes beschermd
natuurmonument. Dat karwei
gaat naar schatting twee jaar in
beslag nemen. Voor de uitvoering
van fase II is wijziging van het
bestemmingsplan nodig.
Monument
Erg benieuwd is Vos naar de
geplande restauratie van het
archeologisch monument
Moermond I, de restanten van het
oorspronkelijke Slot Moermond.
Dat werd gebouwd omstreeks
1230 op last van Costijn van
Zierikzee, voorvader van Jan van
Renesse, en in 1297 door Wolfert
van Borssele na een beleg van
enkele maanden met de grond
gelijk gemaakt. Moermond II
werd in 1313 gebouwd voor Witte
van Haemstede. bastaardzoon van
Floris V. In de vijftiende eeuw
raakte het slot in onbruik en ging
steeds verder achteruit. In 1512
liet Jacob van Tuyllhet herstellen
en dat werd Moermond EU. De
overblijfselen van Moermond II
zijn in de tuin van Moermond III
nog te zien. Moermond EU werd in
1910 geheel gerestaureerd.
