Somaliërs zijn de anarchie beu
PZC
Onhandelbare boefjes vormen
in steden groeiend probleem
PZC
19 januari 1950
Grondwet vormt geen
beletsel voor Zeeuwse
samenwerkingsschool
feiten en meningen
Liever Mandela dan Lubbers als bemiddelaar
Overgangsregering zal volgens mensenrechtenactivist Sheikh orde brengen
Van Aartsen
Hassan Shire Sheikh voorziet dat er een einde komt aan de periode van wetteloosheid in Somalië.
foto Phi IN
door Louis Burgers
Voor de Somalische mensen
rechtenactivist Hassan Shi
re Sheikh is het tijd dat de inter
nationale gemeenschap inziet
dat Somalië langzaam de perio
de van bijna permanente hon
gersnood en wapengeweld ach
ter zich laat. „De mensen zijn
het geweld meer dan zat. Ze wil
len vrede en een terugkeer naar
een normaal leven. Het is duide
lijk dat zij het wapengeweld ha
ten, waarmee de clans hun
macht proberen te handhaven."
Hassan Shire Sheikh voorspelt
dat nog dit jaar een overgangs
regering orde op zaken zak stel
len. Daarna is de weg vrij om de
87 leiders van gewelddadige
clans voor een internationaal
tribunaal te dagen.
Een wel erg optimistische ver
wachting? Hassan Shire Sheikh
is het daar niet mee eens. „We
merken het in Mogadishu. Onze
demonstraties voor vrede en de
mensenrechten trekken telkens
vijftig- tot zestigduizend men
sen. Je kunt ook niet langer zeg
gen, dat de krijgsheren in de
stad de dienst uitmaken. Zij be
zitten delen van de stad, waar
zij zich hebben teruggetrokken
omdat ze elders zijn wegge
jaagd."
De mensenrechtenactivist was
de afgelopen dagen even in Ne
derland. op de terugreis van een
bezoek aan Washington. Daar
vroeg hij steun voor het vredes
proces dat de komende maand
moet uitmonden in een vredes
conferentie in Djibouti. De bij
eenkomst komt voort uit het So
malische 'Peace and Human
Rights network' waarvan Shire
voorzitter is.
Tot nu toe zijn twaalf van vre
desconferenties gehouden, en
telkens mislukt. Toch gelooft de
Somaliër in het succes van po
ging nummer dertien. In ieder
geval kan zijn poging rekenen
op ondersteuning door de VS, de
Europese Unie. de buurlanden
van Somalië en de Arabische Li
ga-
„Voor het eerst hebben we de
bendeleiders uitgenodigd als
individuen, en niet als leiders
van een clan. Dat betekent dat
zij moeten beseffen dat zij ge
woon deelnemer zijn, en er niet
op kunnen rekenen president
van het land te worden. De ge
wapende achterban beseft dat
ook maar al te goed. Zij steunen
nu het vredesproces. Een leider
die weigert deel te nemen, moet
er op rekenen dat hij vervolgd
wordt als een oorlogsmisdadi
ger."
De doorbraak kwam toen goed
willende Somaliërs, in binnen
en buitenland, gingen samen
werken voor het herstel van de
civiele samenleving, met men
senrechten, een burgerbestuur
en afwijzing van willekeur en
wapengeweld. Zowel stamoud-
sten als intellectuelen, vakbon
den, kerken, vrouwengroepen,
intellectuelen en zakenlui wis
ten het netwerk om te vormen
tot een solide groep.
Rust en orde
Uit deze kringen komen de
twee- tot drieduizend afgevaar
digden die in de komende maan
den samen een overgangsrege
ring zullen benoemen. Deze
krijgt als belangrijkste taken
het herstel van rust en orde en
het opstellen van een grondwet.
Over drie jaar, verwacht hij,
kent Somalië weer een functio
nerende regering met een geko
zen parlement en een senaat met
vertegenwoordigers van de
stammen, de kerken en de tradi
tionele religies.
Somalië verkeert nu al tien jaar
in een voortdurende neerwaart
se spiraal. Desintegratie, groei
end geweld en het ontbreken
van zelfs maar de elementairste
vormen van burgerrechten
brachten het land aan de rand
van de afgrond. Een overdaad
aan wapens, binnengebracht
onder invloed van de Koude
Oorlog, bevorderde het geweld.
door Carine Neefjes
Op het politiebureau in een
buitenwijk van Amsterdam
zit ineengedoken een klein jon
getje. Hassan, net negen jaar,
heeft voor de vierde keer geld uit
de portemonnee van de juf gejat.
Met onmiddellijke ingang is hij
definitief van school gestuurd.
De politie belt zijn ouders, maar
die weigeren hem op te halen.
Uiteindelijk brengt Khalid El
Ghalbzouri (32), hulpverlener
bij het project Nieuw Perspec
tieven Jonge Jeugd, het joch
naar huis.
In het Marokkaanse gezin treft
hij een troosteloze toestand aan.
Vader en moeder liggen op de
bank, het huis is vies. Een baby
met stinkende luier kruipt over
de vloer Nadat de hulpverlener
- ook Marokkaan - eerst letter
lijk orde op zaken stelt en een
dweil door het huis haalt, ver
telt hij dat hij drie maanden
lang aan huis wil komen. Acht
tot tien uur per week, met als be-
Het mondde in het begin van de
jaren negentig uit in een massa
le hongersnood die aan hon
derdduizenden het leven kostte.
„En die was door de mensen ver
oorzaakt", zegt Hassan Shire.
Het land, dat in 1969 nog een
parlementaire democratie was,
vormde het terrein voor de eer
ste, slecht voorbereide en mis
lukte, VN-interventie. Wie her
innert zich niet de lijken van
Amerikaanse soldaten in de
straten van Mogadishu? Het ge
langrijkste doel er voor te zor
gen dat Hassan niet meer steelt
en weer naar school gaat.
Hassan is één van de tweehon
derd kinderen onder twaalf jaar,
die vorig jaar in Amsterdam
West zijn aangehouden wegens
diefstal, vernieling of bedrei
ging. Tachtig procent van de
klantjes heeft 'een kleurtje': ze
zijn in Nederland geboren maar
hebben één of twee buitenland
se ouders.
Toename
Niet alleen Amsterdam worstelt
met deze groeiende groep min
derjarige boefjes. In Den Haag
en Rotterdam is het aantal kin
deren dat strafbare feiten pleegt
gestegen tot zo'n vijfhonderd
per jaar. Utrecht heeft nog geen
cijfers voorhanden, maar ook
hier is sprake van een toename.
Het strafrecht biedt geen uit
komst voor m inderj arige 'crimi
neeltjes'. Zij mogen niet worden
vervolgd. Daarom komen poli
tie en hulpverlening met allerlei
projecten om hen op het rechte
volg was dat de wereldgemeen
schap de handen van het getrof
fen land leek af te trekken.
Misschien dat de nieuwe aanzet
tot een vredesproces zal slagen.
Aan Hassan Shire Sheikh zal
het niet liggen. Hij werkt al aan
een blauwdruk voor een nieuwe
staatsinrichting van het ver
scheurde land.
En voor de goede orde houdt hij
er ook rekening mee, dat Soma-
liland, het afgescheiden noor
delijke deel van het land, zich
pad te helpen. De methode van
Nieuw Perspectieven in Am
sterdam, waarbij de hulpverle
ner 'voor al uw problemen' aan
huis komt, is uniek.
Nieuw Perspectieven is er op ge
richt het kind normaal te laten
functioneren in zijn eigen socia
le omgeving. Vanachter het bu
reau de gezinssituatie in kaart
brengen is uit den boze. - De
hulpverlener komt bij de kinde
ren thuis en brengt de rest van
de familie in kaart. In het geval
van Hassan maakte dat al gauw
duidelijk dat ook zijn oudere
broers geregeld met de politie in
aanraking zijn geweest, Vader
werkt al zes jaar niet meer en
zou psychische problemen heb
ben. Nadat hij onlangs een baan
weigerde is zijn uitkering voor
de helft stopgezet.
Het team van vier 'interventie
werkers' die Arabisch, Berbers
(stamtaal in Marokko), Suri
naams en Turks spreken, kan 64
gezinnen helpen. Daarmee
krijgt slechts éénderde van de
tweehonderd boefjes begelei
ding. Die kost, inclusief negen
maanden nazorg, zevenduizend
gulden per klantje. Als het pro
ject, dat nu een paar maanden
draait, succesvol blijkt, zullen
de ministeries van Justitie en
Binnenlandse Zaken hopelijk
met meer geld over de brug ko
men.
bij een nieuwe republiek aan
sluit. „Ik denk dat de mensen
niet accepteren dat er weer een
sterk centraal gezag komt. In
mijn ogen wordt Somalië opge
deeld in vijf of zes regio's met
een grote mate van autonomie.
Somaliland kan een van die ge
bieden zijn. Die vormen samen
een federatie of confederatie
waarbij de nationale regering
alleen verantwoordelijk is voor
monetaire zaken, buitenlands
beleid en defensie." GPD
Als Khalid El Ghalbzouri een
paar weken later weer bij Has
san thuis komt, is de sfeer beter.
De ouders zitten klaar met kof
fie en thee, het huis is opge
ruimd. Onderwerp van gesprek
is dat het jongetje zo snel moge
lijk weer naar school moet.
Maar waar? Op zijn vorige
school is hij niet meer welkom.
Vader is voorstander van isla
mitisch onderwijs, maar dat
kent lange wachtlijsten.
Volgens El Ghalbzouri is Has
san wel lastig, maar ook een lie
ve jongen. Hij misdraagt zich
om de aandacht te krijgen die
hij thuis mist. „Van opvoeden is
in dit gezin nauwelijks sprake.
Hij haalt kattenkwaad uit om te
testen wat wel en niet mag,
Soms wordt tijdens het bezoek
een video gemaakt om te regi
streren hoe de gezinsleden met
elkaar omgaan. De ouders van
Hassan benaderen hem vooral
negatief. „Hij is een dief, praat
nooit, leest geen boekjes en
snoept te veel." Schuchter
kruipt het jochie naast de hulp
verlener op de bank. El Ghalb
zouri, vermanend in de richting
van vader en moeder:Wees nou
eens aardig tegen Hassan. Hij
heeft één zeer positieve eigen
schap: je kunt hem vertrouwen,
maar u moet wel regels stellen.
Net als ieder kind heeft hij be
hoefte aan structuur." GPD
Kleine havens
De kleinere havens in Zeeland
dreigen dicht te slibben. Op
die van Bruinisse en Veere na,
vallen de Zeeuwse havens on
der verantwoordelijkheid van
de gemeenten. En die kunnen
het onderhoud van de havens
vaak niet betalen. Gevreesd
wordt dat de vissersvloot
daardoor uit de kleine plaat
sen verdwijnt.
Prinselijk bezoek
Prins Bernhard is voor een of
ficieel bezoek naar Curagao
afgereisd. In Willemstad, waar
hij een autotour maakte, is hij
enthousiast toegejuicht dooi
de lokale bevolking. Het is de
tweede keer dat de prins het ei
land aandoet.
Wateroverlast
Duizenden Amerikanen
vluchten voor het wassende
water in de MississippiDe dij -
ken van de rivier dreigen te
breken. Ingenieurs hebben
voorbereidingen getroffen om
in dat geval de waterstroom
met behulp van dynamiet
langs de steden te leiden.
Op de vlucht
Twee gevangen, die vanuit het
Huis van Bewaring in Utrecht
werden overgebracht naar een
gevangenis in Alkmaar, zijn
onderweg ontsnapt. Het duo
wist te ontkomen op het
Utrechtse Centraal Station.
Van de twee, die met hand
boeien aan elkaar waren geke
tend, ontbreekt ieder spoor.
door Henk Postma
Openbaar en bijzonder
basisonderwijs gaan in
Zeeland heel goed samen.
Dat althans is de ervaring
van basisscholen waarbin
nen meerdere levensbe
schouwingen zijn verenigd:
de zogenaamde samenwer
kingsscholen. Als het aan
hen ligt is een wijziging van
de Grondwet, zoals voorge
steld door de landelijke On
derwijsraad, niet nodig. „Wij
hebben geen enkele behoefte
aan nieuwe regels, laat staan
aan wijziging van regels",
zegt directeur Jacques van
der Veeken van De Triangel,
een samenwerkingsschool in
de binnenstad van Terneu-
Samenwerkingsscholen zijn
ontstaan door fusies van
scholen die te klein werden
om nog afzonderlijk te kun
nen blijven voortbestaan.
Vooral op het platteland, en
in bepaalde stadswijken be
sloten scholen van verschil
lende signatuur samen te
gaan. In Zeeland gebeurde
dat in de Terneuzense bin
nenstad, en in dorpen als
Nieuw- en Sint Joosland op
Walcheren, en Groede in
West-Zeeuws-Vlaanderen
Er ontstonden scholen waar
in openbaar en/of rooms ka
tholiek onderwijs is verenigd
met protestants-christelijk
onderwijs. Ook het speciaal
onderwijs koos in Zeeland
voor een samengaan van uit
eenlopende levensbeschou
wingen binnen samenwer
kingsscholen. De Grondwet
biedt daartoe niet altijd
ruimte. Die gaat nog uit van
een stnkte scheiding tussen
openbaar en levensbeschou
welijk, ofwel bijzonder on
derwijs. Zo verplicht de wet
elke gemeente een afzonder
lijke openbare school in
stand te houden.
Aanpassing
De Onderwijsraad pleit er
voor dit juridisch probleem
uit de weg te ruimen. In de
Grondwet zou opgenomen
moeten worden dat de ge
meente onderwijs geeft 'al
dan niet in de vorm van een
openbare school'. Wel vindt
de Onderwijsraad dat sa
menwerkingsscholen uit
zonderingen moeten blijven:
„De algemene regel is en
blijft dat openbaar onder
wijs in openbare scholen en
bijzonder onderwijs in bij
zondere scholen wordt gege
ven."
Speciale regels zouden moe
ten waarborgen dat de iden
titeit van de verschillende le
vensbeschouwingen binnen
een samenwerkingsschool
behouden blijft.
Met dat laatste komt de On
derwijsraad tegemoet aan de
gevoelens bij de christelijke
politieke partijen. Die willen
het onderwijs levensbe
schouwelijk zuiver houden.
Samenwerkingsscholen
hebben ze altijd als een gru
wel gezien. Het CDA wil zich
bij de Grondwetswijziging
neerleggen omdat daarmee
in ieder geval regels worden
geschapen. Het GPV aarzelt
nog. De SGP is en blijft prin
cipieel tegen. „De Grondwet
is er nu eenmaal niet om uit
zonderingen te bepalen."
De voorgestelde wijziging
lijkt in de Zeeuwse praktijk
weinig gevolgen te hebben.
Binnen de samenwerkings
scholen is statutair al vastge
legd dat de verschillende le
vensbeschouwing zowel in
bestuur als onderwijsteam
vertegenwoordigd behoren
te zijn. „De praktijk is dat je
alle richtingen een beetje tot
z'n recht laat komen", zegt
directeur Van der Veeken van
De Triangel in Terneuzen. Op
zijn school zijn drie 'denomi
naties', namelijk het open
baar, rooms-katholiek en
protestants-christelijk on
derwijs, al sinds 1984 ver
enigd. Dat houdt in dat leer
lingen één keer per week in
een groep van de eigen le
vensbeschouwing bij elkaar
komen voor een speciaal pro-
ject.
Binnen de Meerstromen-
school in Groede, waar
rooms-katholiek en protes
tants christelijk onderwijs
samenwerken, wordt tussen
kinderen geen enkel onder
scheid gemaakt, ook niet tij
dens de godsdienstles. De ene
keer horen ze het rooms ka
tholieke verhaal, de andere
keer het protestants-christe
lijke. Locatiedirecteur Joke
van Bendegem ziet dat als
een extra voordeel: „Zo leren
we eikaars geloofsrichtingen
waarderen, respecteren en
zelf aanvullen."
Uitgever:
J. C. Boersema
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Redactiefax (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax (0118)472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)273000
Fax (0113)273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel. (0115) 686000
Fax (0115)686009
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel. (0114) 373839
Fax. (0114) 373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8 00 tot 17 00 uur
Zierikzee en Hulst:
8 30-17 00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8 00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV/Wegener NV
Internet (http://www.pzc.nl):
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
redactie, redactie@pzc.nl
exploitatie: internet@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231 of maandag
t/m vrijdag, op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 14 00 uur
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
u itsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur
Tel. (0118) 484000.
Fax(0118)470100.
Abonnementsprijzen
bij automatische incasso:
(tussen haakjes prijs met acceptgiro)
per maand: 36,70 (n.v.t.)
perkwartaal; 100,00 101,65)
per jaar: ƒ380.00 381.65)
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers:
maandag t/m vrijdag; 1,85 per stuk
zaterdag:/ 2,75 per stuk
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
bij de advertentieorderafdeling.
Tel: 0118-484321
woensdag 19 januari 2000
van onze redactie binnenland
De voorzitter van de Moluk
se Evangelische Kerk in
Nederland had liever de Zuid-
Afrikaanse ex-president Man
dela dan oud-premier Lubbers
als bemiddelaar op de Moluk-
ken gezien. ..Ik begrijp niet
waarom Wahid een beroep op
Lubbers heeft gedaan. Maar
elk initiatief dat een eind aan
het geweld kan brengen, is wel
kom", zegt ds. J. Rutumalessy,
die Lubbers wel capabel en
neutraal genoeg noemt.
De Molukse kerken in Neder
land hebben Wahid uitgeno
digd tijdens zijn komende be
zoek aan Nederland begin
februari ook een bezoek aan
het Moluks Kerkelijk Centrum
in Houten te brengen. Rutuma
lessy weet nog niet of de presi
dent daar de tijd voor zal heb
ben. Wel verwacht hij een
ontmoeting tussen Wahid en
het RMS-kabinet, gezien de
contacten die er in december in
Jakarta waren.
Rutumalessy heeft veel ver
trouwen in de visie van Wahid,
die met alle groepen in Indone
sië wil spreken. Daarom is Wa
hid, al voordat hij vorig najaar
tot president werd gekozen, als
spreker gevraagd voor de dia
loog die later dit jaar in Jogja
karta tussen christenen en
moslims wordt gehouden.
Ter gelegenheid van het feit dat
het vandaag een jaar geleden is
dat de onlusten op Ambon uit
braken, wordt er in de plaatse
lijke Molukse gemeenten in
Nederland de komende dagen
voor vrede gebeden. Op zater
dag 5 februari houden de Mo
lukse kerken in samenwerking
met de Samen-op-Wegkerken
een landelijke gebedsdienst
voor vrede op de Molukken
Ook komt er een landelijke ac
tie voor financiële hulp aan de
broeders en zusters op Ambon.
Overigens heeft de Molukse sy
nodevoorzitter twijfels over
verhalen als zou er geld vanuit
Nederland voor wapens naar
Ambon gaan. Dat zijn geruch
ten die volgens hem worden
verspreid door groepen in In
donesië die politiek belang
hebben bij onlusten tussen be
volkingsgroepen. „Bovendien
heeft het RMS-kabinet de ge
ruchten ten stelligste ont
kend." ANP
President Wahid van Indonesië liet zijn uitnodi
ging aan voormalig premier Ruud Lubbers om
inzake de Molukken te komen bemiddelen, eer
der deze week vergezeld gaan van een regelrechte sneer
naar minister Jozias van Aartsen van Buitenlandse Za
ken. Lubbers was welkom in Jakarta. Maar, zo zei Wa
hid, Den Haag kon zich maar beter niet met de kwestie
bemoeien, want dan werd het alleen maar erger.
Die kan Van Aartsen in zijn zak steken, al valt te vrezen
dat hij de hint niet zal oppikken. Want tot dusver wekt
de man niet bepaald de indruk dat hij zich op Buiten
landse Zaken als een vis in het water voelt. In de ene na
de andere kwestie moet Van Aartsen zijn eerder ingeno
men standpunt herzien, een uitspraak terugnemen of
terugkeren op een ingeslagen weg.
Vorig jaar schoffeerde Van Aartsen de NAVO-partners
door volstrekt ten onrechte te eisen dat de Nederlandse
Gele Rijders in Orahovac moesten blijven en geen
plaats mochten maken voor de Russische KFOR-mili-
tairen. „Nederland is geen voetveeg van de NAVO", zei
hij na een overleg in'Pristina met generaal Jackson, de
commandant van KFOR. Dergelijke stoere taal kan een
minister zich alleen veroorloven als hij weet hoe de
kaarten geschud zijn. Op de plekken waar werkelijk
over de Nederlandse inzet in Kosovo werd beslist, zal
op zijn uitglijder hoofdschuddend zijn gereageerd.
Vervolgens laveerde de minister ongelukkig tussen
handelsmissie en mensenrechten toen de tripjes van
zijn staatssecretaris Ybema naar Cuba en Iran aan de
orde kwamen. Van Aartsen maakte publiekelijk be
zwaar tegen die missies. Eerst moest hij zelf maar eens
de mensenrechten in die landen aan de orde stellen, zei
hij vastberaden. Maar vervolgens bleef er in de ge
sprekken met zijn buitenlandse gastheren weinig over
van zijn daadkracht.
Toen het geweld op Oost-Timor uit de hand liep, achtte
Van Aartsen een wapenembargo tegen Indonesië over
bodig. Op dat moment speelde overigens de eerste helft
van de leveranties van Hollandse Signaalapparaten
aan de toenmalige regering-Habibie. Even later werd
het Europese wapenembargo afgekondigd. In decem
ber schoot hij een bok door Indonesië militaire hulp aan
te bieden.
Afgelopen zondag, aan de vooravond van een driedaags
bezoek aan Indonesië, verklaarde Van Aartsen dat hij
Hollandse Signaalapparaten had opgeroepen het res
tant van de toegezegde radarapparatuur voor het Indo
nesische leger niet te te leveren. „Het is niet verstandig
het wapenembargo van de Europese Unie eraan te ge
ven", voerde hij toen aan. Een dag na de eerste gesprek
ken met Wahid heet het: „Het wapenembargo helpt de
democratisering niet, maar hindert het. Dus moeten we
daar naar luisteren.
Als Van Aartsen het zelf niet in de gaten heeft, dan moet
er toch iemand in Den Haag rondlopen die hem aan het
verstand brengt dat Buitenlandse Zaken voor hem net
iets te hoog gegrepen is.
Khalid El Ghalbzouri (r) en een collega-hulpverlener van het project om boefjes op het rechte pad te brengen.
foto Phil Nijhuis/GPD
In Amsterdam stort de hulpverlening zich op de groeiende
groep minderjarige boefjes. Die maken zich schuldig aan dief
stal of vernieling, maar zijnnog te jong voor strafrechtelijke
vervolging. De hulpverlener aan huis, die behalve het 'crimi
neeltje' ook ouders, broers en zussen flink onder handen
neemt, moet uitkomst bieden.