Alle smoezen
staan in
de computer
Muziek leert anders luisteren
CIV VV JLJC
Nadenken
over straf
JOW JOM
de grond
I w
donderdag 13 januari 2000
UfJ
jj
W -ÊsgW
Zijn ze er nog? De leraren van wie je voor straf psalm 119 moet
overschrijven? En dan niet die uit het liedboek, maar die uit de bijbel -
die is dus een stuk langer. Nee, want strafregels schrijven is hartstikke uit.
Hoewel... Moderne straf is verplicht huiswerk maken op school. Of een extra
opdracht voor het vak waar je eruit bent gestuurd. En ertussendoor glippen is
er niet meer bijalle overtredingen staan in de computer. Maar of het helpt? De
schooldirecteur: „Leerlingen trekken zich steeds minder iets van straf aan."
Tp en snottebel glinstert in
dli het rechter neusgat van
mm brugklasser Tim Driessen.
Het is een historische dag
voor Tim. Voor het eerst in z'n
middelbare schoolcarrière op
het Buys Ballot in Goes moet hij
nablijven. Vier keer te laat is twee uur
straf. Tim veegt wat bladeren met z'n
bezem vooruit. „Leukis het niet"zegt hij
Maar echt onder de indruk lijkt hij niet.
Als vrienden langslopen, bekogelt hij ze
met rotzooi. En z'n ouders mogen het
gerust weten.
Conciërge bij het Buys Ballot Eddy
Flikweert is blij dat plein vegen nog
gewoon straf is. „Er staan hier twintig
vuilnisbakken op elke vierkante meter."
Bij wijze van spreken. „Alles kwakken ze
ernaast." Dus goed voor hem dat er af en
toe een leerling voor de vierde keer te laat
komt. Flikweert is de eerste horde die
verlate leerlingen moeten nemen. En na
23 jaar ('ik doe het stikgraag') heeft hij ze
al snel door als ze de boel willen flessen.
Zegt hij„Met dit weer komen er veel te
laat omdat het zogenaamd glad is." Lekke
band, nog zo één. „'Oh ja?', zeg ik dan. 'Ik
loop wel even mee.'Hij is al geplakthoor
ik dan. 'Oh, waar dan?' „Ach, je leert er
vanzelf doorheen te prikken", zegt
Flikweert.
„Ook eentje?" Ton Huisman wil even een
peukje roken. De oud-militair is op de
scholengemeenschap Scheldemond in
Vlissingen speciaal aangesteld om
telaatkomers en spijbelaars op te sporen.
Controleren en straffen, daar wordt hij
voor betaald. Smoesjes heeft hij geheid
door. Zegt ook hij. „Jongelui moeten me
altijd aankijken. En ik kan streng kijken
hoor. Ik heb ze altijd wel door."
„We bewaren alles." Ook briefjes die door
ouders zouden zijn ondertekend.Als we
het niet vertrouwen, kunnen we het altijd
terugzoeken", zegt Huisman. Leukste
smoes? De Leeuwen: „Een meisje belde
's ochtends op. Ze kon met geen
mogelijkheid komen. Haar jas was
gewassen en die was nog steeds nat."
Huisman zegt dat er minder straf wordt
uitgedeeld dan vroeger. Dus dat zijn
optreden minder telaatkomers en
spijbelaars oplevert. Dat komt door de
band die hij met de leerlingen opbouwt,
zegt hij. Heeft ook met respect te maken,
voegt hij eraan toe. Hij is bijvoorbeeld nog
nooit bedreigd of zo. „Een wilde boeman
op mijn plaats, dat werkt voor geen meter.
Een goed gesprek werkt vaak betes dan
twee uur nakomen." Het gebeurt, zegt
Huisman, dat leerlingen naar hem toe
komen en zelf zeggen dat ze hebben
gespijbeld. 'Wanneer wilt u dat ik
terugkom?'
Het mag dan onder nul zijn buiten, de drie
jongens willen in de korte pauze per se op
het plein van het Zwin College in
Oostburg staan. Boy Schamhart heeft z'n
handen in de zakken, de armen gestrekt.
Hij praat door z'n sjaal. Vroeger kreeg hij
nog wel eens straf. Nakomen en bladeren
vegen of opgaven wiskunde maken. Nu
hij in vwo 4 zit eigenlijk niet meer zo.
Vorig jaar is hij er nog wel een paar keer
uitgestuurd. Voor etteren, de boel op
stelten zetten. Vaak bij dezelfde leraren.
Dan deed hij het erom. Die waren ook zo
makkelijk op de kast te krijgen. Boy doet
dat nu niet meer. De lol is eraf. Z'n klas is
niet meer zo leuk, best wel saai eigenlij k.
Behalve Hans dan.
Niet dat Boy nu helemaal braaf is
geworden. Pas nog hebben ze zich met z'n
drieën ziek gemeld. Daar zijn
nagemaakte handtekeningen van hun
ouders aan te pas gekomen. Best wel
gelukt eigenlijk, het was de eerste keer
dat hij 't deed. Eerst met potlood... De
conciërge trapte erin. De schooldeur gaat
open. „Laurens, ik moet jou nog even
hebben." Conrector George Dhont.
Laurens de Rooij (havo 4) even later: „Ik
was vergeten naar school te gaan. Echt
waar. Ik dacht dat ik een tussenuur had."
De bel gaat. „Ga maar even door, joh",
moedigt Boy aan. „Geen mooiere smoes
dan een interview, 't Is toch maar
wiskunde. Weet je waar je wezen moet?
Bij de vbo. Dat is veel spannender. Wij zijn
slimmer."
Conrector bovenbouw Dhont zegt dat ze
bij het Zwin best wel coulant kunnen zijn.
„Ovennacht is overmacht." Maar alles
komt in de computer terecht. „Dat is geen
opjagen, dat is gedrag in kaart brengen.
Dus als iemand vijf keer het eerste uur op
maandag brommerpech heeft, valt dat
op." Te laat komen zonder goede reden is
één uur nablijven op dezelfde dag. Uurtje
spijbelen? Twee uur nakomen. Als een
leerling eruit is gestuurd, mag hij zelf
opschrijven waarom dat was. De leraar
schrijft er een reactie bij en bepaalt of er
straf komt. Dat kan blikjes rapen, een
opstel of samenvatting maken zijn, zegt
Dhont.
Op het Zwin zijn nog docenten die
overschrijven als straf geven. „Daar ben
ik niet erg gelukkig mee", zegt Dhont. „Ik
vind dat je een educatieve draai aan een
straf moet geven." Iedere maand bekijken
de mentor en de conrector de
klassenuitdraai. Als het de spuigaten
uitloopt, krijgen de ouders een
telefoontje. „Soms nodigen we ze uit. Als
dat niks oplevert, kan er schorsing
volgen." Nog even de leukste smoes. „Een
meisje moest babysitten. En het kind had
de sleutels van de brommer verstopt."
Afdelingsdirecteur onderbouw Jan Capel
van het Buys Ballot gelooft in het effect
van straffen. „Met alleen praten denken
ze: wat een softies, we kunnen onze gang
gaan." Een docente komt binnen om zich
over een leerling te beklagen. „Wat is het
ook een onverbeterlijke vent", reageert
Capel. „Eruit gestuurd maar hij heeft zich
hier niet gemeld.Het gaat om een j ongen
met weinig zelfcontrole, het algemeen
maatschappelijk werk is ook met hem
bezig. „Ik weet precies hoe dat gaat
straks, als ik hem spreek. Hij zal zich dood
schamen. Zo gaat dat altijd. Dan smelt ik
weer in tranen. Maar als ik hem niet straf,
krijgt hij dat softie-idee."
Op het Scheldemond merken ze dat
leerlingen zich steeds minder van straf
aantrekken. „Straffen werkt in
afnemende mate", zegt algemeen
directeur Frans van der Avert. „Dat is een
groot probleem." Hij zegt dat zijn school
daar nog geen antwoord op heeft. „Maar
we zijn wel bezig om ons systeem van
straffen te bezien. Er moet een nieuwe
straflijn komen die meer duidelijkheid
voor de leerlingen geeft." Hij voorspelt
dat er nieuwe vormen van straf komen.
„Duizend strafregels schrijven doen we
niet meer. Maar waarom zou een leerling
als straf niet een halve dag in
verzorgingshuis Ter Reede kunnen
werken? Alternatieve werkzaamheden,
dat is de richting waarin we het moeten
zoeken."
Roelf Reinders
A Is Sjaak stokjes in zijn
:H] XA-handen krijgt, is hij niet
'meer te houden. Dan ramt
mm hij op alles wat los en vast
zit- Dat stoort tijdens de
muziek les en dus neemt de
docente Sjaak de stokjes weer snel af.
Vervolgens gaat hij wiebelen met z'n
stoel en wapperen met het gordijn. Alles
heeft een ritme, Sjaak kan niet stilzit
ten. Hij houdt van muziek, maar zijn on
stuimigheid past niet in het strakke
schema van de lessen Algemene Muzi
kale Vorming (AMV). „Ik krijg hier al
tijd op mijn kop", mompelt hij veronge
lijkt.
Even later springt hij weer enthousiast
op om met de hele groep te zingen rond
de piano. AMV is een tweejarige oplei
ding, bedoeld voor kinderen van zes tot
acht jaar. Ze maken er kennis met tal van
muziekinstrumenten, steken iets op van
het notenschrift en hun ritme- en maat
gevoel wordt ontwikkeld. „En vooral
van belang is dat ze bewust leren luiste
ren", zegt directrice E. Jense van de
Zeeuwse Muziekschool in Zierikzee.
„Tegenwoordig horen ze bijna de hele
dag muziek, maar dat is tot achter
grondmuziek verworden. Hier leren ze
weer echt te luisteren en bewust op din
gen in die muziek te letten."
Volgens Jense is AMV een prima voorbe
reiding op een latere instrumentenstu
die. De meningen zijn weieens verdeeld
over de vraag of het zin heeft een kind op
zeer vroege leeftijd al te leren een instru
ment te bespelen. „Natuurlijk kan dat
wel, maar in de praktijk blijkt dat de
vorderingen vanaf het negende levens-
j aar veel sneller gaan dan daarvoor. Pia
no- en vioolles zijn nog wel te overwe
gen, mits de ouders het goed stimuleren,
maar bij blaasinstrumenten zit je bo
vendien met het probleem dat de
melktanden nog moeten wisselen en de
mond zich nog opnieuw moet vormen."
De Zeeuwse Muziekschool heeft vesti
gingen in Middelburg, Vlissingen, Goes,
Hulst, Tholen en Zierikzee. Volgens Jen
se is er overkoepelend overleg, maar
blijkt de praktijk een lappendeken,
waaronder elke vestiging ruimte heeft
voor eigen beleid. Er bestaat ook een
landelijk raamwerk voor muziekscho
len. „Daarbinnen wordt heftig gespro
ken over uniforme exameneisen. Voor
harmonie, fanfare en brassband bestaan
die allang, maar voor andere instrumen
ten ontbreken ze nog."
De toestroom naar het AMV is op Schou-
wen-Duiveland al jaren constant. Ge
middeld melden zich elk jaar vijftig
leerlingen aan. De meisjes vormen een
kleine meerderheid. In principe kan in
elke kern een cursus worden opgezet, als
er maar voldoende - minimaal vijftien
leerlingen - belangstelling is. Dit sei
zoen bleek het mogelijk in Bruinisse een
cursus op locatie te geven.
Tijdens de AMV-lessen wordt ook vaak
gezongen. Agf-agf-fff-ggg-agf
klinkt het bij de ene overtuigd en bij de
ander wat aarzelenden Mevrouw Jense
wijst bij op de notenbalk op het bord.
Sjaak houdt z'n mond. Dit onderdeel
van de les lijkt hij niet leuk te vindenHij
veert pas op als de stokjes worden uitge
deeld en de klankstaven uit de koffers
komen. Hetzelfde deuntje moet nu bij
toerbeurt in groepjes getikt worden met
de staafjes, terwijl de andere kinderen
zingen. Echt swingend vindt Sjaak het
nog steeds niet.
Misschien is hij niet de ideale leerling
voor AMV en moet hij nog wat geduld
betrachten. Tachtig procent van de kin
deren besluit na twee jaar algemene mu
zikale vorming een instrument te gaan
bespelen. Gemiddeld houden de mees
ten het vijf jaar vol lessen daarvoor te
volgen. Andere hobbies en huiswerk zijn
vaak de reden om af te haken.
Saxofoon en dwarsfluit zijn populair bij
de jeugd. Ook de belangstelling voor ko
per instrumenten is groot. De talrijke
harmonie- en fanfarekorpsen in deze
provincie dragen daar uiteraard toe bij.
„De tijd dat muziekonderwijs alleen
was weggelegd voor een kleine groep be
voorrechten ligt reeds lang achter ons",
vermeldt de folder van de muziekschool
Jense erkent dat het muziekonderwijs
tientallen jaren geleden inderdaad eli
tair was. Volgens haar ligt het nu binnen
ieders bereik. Informatie over het AMV
wordt jaarlijks via alle basisscholen
verspreid. Open dagen en voorspeel
avonden dienen om de drempel te verla
gen. Iedereen is dan welkom de muziek
school binnen te stappen om zich nader
te oriënteren. De kosten van een AMV-
cursus voor de duur een heel schooljaar
bedragen honderdtachtig gulden.
Ali Pankow
Zingen rondom de piano tijdens de les algemene muzikale vorming van mevrouw Jense. foto's Lex de Meester
Tamara Kimmel, Buys Ballot College in Goes
In de overvolle aula van het Buys BallotCollege in Goes
zitten de leerlingen niet alleen aan tafel te smullen van
hun lunch, maar ook op de grond. De hongerige buiken
worden gevuld met brood, koek, snoep en dranken. De
broodtrommel, en dan vooral de inhoud ervan, kunnen de
hardlerende kinderen niet missen.
De broodtrommel van de 13-jarige Tamara Kimmel is
goedgevuld. Boterhammen, appelsap en wat snoep zijn de
ingrediënten van vandaag. „Ik eet altijd alles op. Ik gooi nooit wat
weg zegt ze zeer stellig.
In de grote middagpauze zijn de zitplaatsen in de aula van het
college helemaal 'uitverkocht'. Tientallen leerlingen nuttigen hun
lunch op de grond. Samen meteen groepje zit Tamara altijd op de
vloer van de aula te eten. „De stoelen zijn allemaal al bezet als wij
binnenkomen", verzucht Tamara, terwijl de andere meiden
giebelen. Haar trommel beschermt het eten van de vuiligheid op
de vloer. „Soms is het wel vies om op de grond te eten hoor.
De trommel van Tamara wordt elke ochtend klaargemaakt door
haar moeder. Niet alle moeders spelen de hoofdrol bij het maken
van een lunchpakket. Ik maak het altijd helemaal zelf", roept een
meisje uit de groep.
Wanneer de broodtrommel leeg is, gaat hij weer terug in de
schooltas, tussen de boeken en de schriften. Water morgen inzit,
is niet echt een verrassing, maar moeder zal er in elk geval wel
voorzorgen dat Tamara geen honger hoeft te lijden.
Björn van Empel
kt\derkoor
Zinnige straffen verzinnen zou voor iedere leraar een uitdaging moeten zijn.
