J
Gids uit Zeeland kan studiehuis redden
Wennen aan
Tweede Fase
-23
D
Hamburger wint
donderdag 13 januari 2000
Overwerkte scholieren, opgejaagd door langs elkaar heen werkende docenten.
Dat lijkt tot dusver de oogst van het studiehuis. Beleidsverantwoordelijken
zoeken al paniekerig naar de weg terug. Niet nodig, zegt Ronald Weezenbeek,
docent aan het Sint Willibrord College in Goes. Hij schreef twee flinterdunne
boekjes: een handleiding voor zijn collega's, en een wat eenvoudiger versie voor de
scholier. „Zo doen we dat"bloklettert de kaft. Wie die gebruiksaanwijzing ter harte
neemt, weet het studiehuis gered. Het gidsje oogt net zo sober als veel van de andere
werkstukken die, tot dusver met weinig succes, enige orde in de studiehuis-chaos
beogen te scheppen.
e inhoud kan als uniek
■RETJ-J worden betiteld: de
jtafr Ij* handleiding van de 31-jarige
W lp leerkracht uit Kapelle is
■immmmd bruikbaar voor alle vakken,
en treft het studiehuis in de
kern, namelijk daar waar van leerlingen
wordt gevraagd zelfstandig
praktijkopdrachten uit te voeren, ofwel
zich werkende- en lerendewijs te
bekwamen in 'informatie- en
onderzoeksvaardigheden'
Weezenbeek gelooft heilig in zijn
werkstuk. En hij niet alleen. „Een half uur
nadat ik ermee bij de uitgever binnen
stapte, was al beslist ermee naar de
drukker te gaan." Nijgh/Versluys, gepokt
en gemazeld in de schoolboekenbranche,
bracht de handleiding vlak voor de
kerstvakantie in de handel. Er werden
meteen vele tientallen exemplaren van
verkocht, wat wijst op een meer dan
gemiddelde belangstelling. De
handleiding heeft inmiddels ook de
aandacht van het netwerk van de
Zeeuwse scholen, een
samenwerkingsorgaan dat binnen het
zogenaamde LAZ-project aan
oplossingen werkt voor de problemen
binnen het studiehuis.
'Zo doen we dat'vertelt leerlingen klip en
klaar wat hen te doen staat wanneer ze
zich op eigen houtje, of samen met andere
leerlingen, aan een liefst
vakoverschrijdende onderzoeksopdracht
wagen. De handleiding biedt voor alle
fases van zo'n project
keuzemogelijkheden. Er worden acht
onderzoeksvormen onderscheiden,
mogelijkheden opgesomd om een
onderzoeksvraag te formuleren,
informatie te vergaren, proefnemingen te
doen, en resultaten te presenteren. Er is
een formulier bijgevoegd met maatstaven
aan de hand waarvan docenten
toegepaste vaardigheden met een cijfer
kunnen honoreren. Wordt de handleiding
schoolbreed ingevoerd, ofwel: wanneer
alle docenten op een school er gebruik van
gaan maken, dan kan dat de werkdruk in
het studiehuis tot aanvaardbare
proporties terugdringen. Want het boekje
gaat er, zoals een goed studiehuis
betaamt, van uit dat een werkstuk
elementen van meerdere vakken kan
bevatten. Voor de scholier betekent dit
dat met één project voor meerdere vakken
punten kunnen worden gescoord. Dan
moeten wel alle docenten op één lijn
zitten. En dat is nu juist waar het op veel
scholen nog aan ontbreekt.
Ook op het Sint Willibrord College, waar
Weezenbeek de afgelopen anderhalf jaar
ervaring met z'n handleiding opdeed,
werken docenten nog volop langs elkaar
heen. En dat terwijl er toch al jarenlang
blauwdrukken liggen die docenten
aansporen vakoverschrijdend met elkaar
samen te werken. Veel docenten gedragen
zich nog steeds als kleine zelfstandigen.
Met als gevolg dat ze er allemaal zo hun
eigen methodes op na houden. In het
studiehuis wreekt zich dat. „Bij iedere
docent is het weer anders", moppert
Serena Venderbosch uit de vijfde klas vwo
van het Sint Willibrordcollege,
„Leerlingen zien door de bomen het bos
niet meer. Je bent nu verplicht j e werk zelf
te plannen. Maar bij de ene docent moet
het zus, en bij de andere zo. Ik heb nu zes
verschillende studiewijzers. Dat is
gewoon niet meer uit elkaar te houden. Je
krijgt enorm veel stencils waar van alles
op staat. Het zijn er zoveel dat je ze
gewoon kwijt raakt. Leerkrachten
zouden meer moeten samenwerken, zodat
er meer systeem ontstaat."
De chaos in het studiehuis lijkt fnuikend
voor de studieresultaten. Serena beet
vorig jaar, met haar klasgenoten van 4
vwo het spits af. „Ineens haalden we veel
lagere cijfers. Er bleven uiteindelijk veel
meer leerlingen zitten dan normaal.
Ikzelf mocht aanvankelijk ook niet over.
Beloofd was dat onvoldoendes voor
vakken die je in de vijfde klas kon laten
vallen niet zouden meetellen. Daarom
ging ik alsnog over. Ik heb niet de indruk
dat er ondertussen veel verbeterd is. Tot
dusver worden m'n cijfers alleen maar
slechter."
Tot de zes studiewijzers die Serena uit
elkaar moet zien te houden, behoort ook
'Zo doen we dat!de handleiding die Van
Wezenbeek als standaard voor het
studiehuis ontwikkelde. „Een heel aparte
werkwijze", becommentarieert Serena,
„Maar wel de gemakkelijkste." Veel
hebben de leerlingen daar nog niet aan.
Want de handleiding is nog maar bij
weinig docenten in gebruik. Er is tot
dusver vrijwel alleen ervaring mee
opgedaan in Weezenbeeks eigen vakken:
biologie en algemene
natuurwetenschappen (anw), een nieuw
speciaal voor het studiehuis ingevoerd
onderdeel dat biologie, scheikunde en
natuurkunde combineert.
Docenten wiskunde en natuurkunde
gebruikten Weezenbeeks handleiding al
welbij praktijkopdrachten die leerlingen
veel vrije keus boden. Dat soort
opdrachten is populair. Veel leerlingen
halen er hun cijfers mee op. Wrang is wel
dat punten die met het uitvoeren van een
vrije anw-opdracht worden gescoord
veelal niet meetellen voor andere vakken,
terwijl van die vakken in zo'n project
vaak wel elementen aan bod komen. Zo
kan het gebeuren dat leerlingen een
pakkende poster ontwerpen voor de
presentatie van een anw-onderzoek,
zonder dat dit een cijfer opleverde voor
het vak kunstzinnige en culturele
vorming. Zo doen we dat. Het studiehuis
is nog lang niet af.
Henk Postma
Zo doen we dat. Docent Ronald Weezenbeek (midden) uit Kapelle schreef een handleiding die orde schept in de chaos van het studiehuis. foto's Lex de Meester
Evelien van Leijendorst, Hogeschool Zeeland in Vlissingen
«Twijfelend staat Evelien van Leijendorst (21) voor het
cateringsbuffet in de Hogeschool Zeeland in
Vlissingen. Ze overlegt met haar vriendin wat ze zal
nemen: een broodje kip-kerrie of een hamburger.
Vandaag wint de hamburger.
Het is echt een uitzondering dat ik hier mijn lunch koop", zegt de
Pabo-studente. „Normaal neem ik altijd brood van thuis mee,
maar vandaag is het een speciale dag. Het is mijn allerlaatste
lesdag van de opleiding. Om mezelf een beetje te trakteren heb ik
van het laatste geld dat nog op mijn schoolpasje stond, een lekker
broodje hamburger met kaas en tomatenketchup gekocht.
Bijna alle dagen brengt Evelien twee a drie boterhammen mee
met kaas of vleeswaren. Ook horen twee mandarijntjes in haar
broodtrommel. „Een enkele keer haal ik een broodje kip-kerrie als
aanvulling. Dat doe ik alleen als mijn brood al op is en ik
's middags nog trek krijg. Nog nooit heb ik mijn brood
weggegooid om bijvoorbeeld friette kopen. Ik zie het anderen wel
eens doen, maar dat vind ik onzinnig.
De reden dat Evelien zelden haar lunch in de kantine koopt, is
omdat die volgens haar best prijzig is. „Deze hamburger kost 2,75
gulden. Dat vind ik nogal wat. Het is niette doen om iedere dag iets
te kopen. We zijn maar studenten.
Ook al koopt ze niet bij de catering, ze eet we! altijd in de kantine.
„Meestal zitten we met de hele klas gezellig bij elkaar. Het is
hartstikke leuk met tien, vijftien man aan één tafel. Maar als je het
niet erg vindt, eet ik nu mijn hamburger op want anders wordt die
koud.
Miriam van der Schot
I lil HUI HWIIHI'lltMfelitfllllli im
/.feei'.*.- TTet suckt wel, maar
wti|i -Llschool is sowieso niet
i leuk, vertelt Daniel van
W-fpl ^er Wen (havo 5). Hij is
■immmm desondanks tevreden over
het studiehuis. Zijn
school, De Rede in Terneuzen, startte
anderhalf jaar terug al met dit nieuwe
onderwijssysteem voor de hogere klas
sen van havo en vwo, officieel Tweede
Fase genoemd. Leerlingen van De Re
de, vertellen over hun ervaringen dit
'zorgenkind' van staatssecretaris K.
Adelmund.
De Tweede Fase is opgezet om leerlin
gen voor te bereiden op het hoger
onderwijs (hbo en wo) en om hun alge
mene ontwikkeling te verbeteren.
Leerlingen moeten veel zelfstandig
werken, het aantal klassikale lessen is
drastisch afgenomen, het aantal vak
ken is daarentegen bijna verdubbeld
en de leerlingen worden overspoeld
met werkstukken en opdrachten. On
derdelen van het examen kunnen al
vanaf het begin van de bovenbouw
worden afgelegd.
De 'pretpakketten' behoren nu tot het
verleden, leerlingen moeten een keuze
maken uit vier profielen (natuur en ge
zondheid, natuur en techniek, econo
mie en maatschappij en cultuur en
maatschappij), met een verplicht deel
en keuzevakken als filosofie, Spaans
en godsdienst. Daarnaast zijn er twee
nieuwe vakken. Culturele en Kunst
zinnige Vorming (CKV) en Algemene
Natuurwetenschappen (ANW). Scho
len mogen zelf beslissen hoe ze de
Tweede Fase vorm geven. Op De Rede
is gekozen voor een geleidelijke invoe
ring van het nieuwe onderwijs en daar
om zijn de klassikale lessen voor het
grootste deel behouden.
„We boffen met deze school, want je
hoort wel eens van die verhalen...,"
vertelt Mathijs Henzen (vwo 5), „ze
hebben hier het beste van het oude sys
teem gecombineerd met de beste din
gen van de Tweede Fase." Dat de leer
lingen van De Rede weinig te klagen
hebben over de Tweede Fase bleek uit
het geringe aantal scholieren dat in de
cember ging staken. Er ging maar een
handje vol naar Den Haag om te de
monstreren tegen de 'verzwaring' van
de studielast. Politici werden met
eieren bekogeld en er sneuvelden tien
tallen ruiten. Daags na de staking
verlichtte Adelmund het onderwijs
programma. Het vak ANW zou niet
niet langer verplicht worden gesteld
voor de ha voop het vwo zou het aantal
lesuren voor dit vak achteruit mogen.
Daarnaast is de derde vreemde taal op
het vwo niet langer verplicht. Op hun
beurt liepen de scholen tegen deze
maatregelen te hoop. Ze noemden die
onuitvoerbaar.
De leerlingen van De Rede zijn niet erg
te spreken over de twee nieuwe vak
ken: „CKV en ANW zijn waardeloos",
meent Kim Vastrik (havo 5). De scho
lieren klagen vooral over de werkstuk
ken die ze moeten maken voor deze
vakken. „Voor ANW krijg je aan het
eind van elk hoofdstuk een opdracht
die je 'naar behoren' moet maken,
maar wat is 'naar behoren"? De ene le
raar geeft je een ruime voldoende ter
wijl de ander het zwaar onvoldoende
vindt", vertelt Joshua de Rijk (havo 4).
CKV is volgens de scholieren 'niet te
doen': „Je moet tien werkstukken ma
ken over culturele evenementen, zoals
theatervoorstellingen. Dat is hier in
Zeeuws-Vlaanderen nauwelijks te
doen, je moet alles zelf betalen en je ei
gen vervoer regelenAls er dan een keer
een cabaretier in het Zuidlandtheater
komt, zit natuurlijk de halve school in
de zaal", aldus Mathijs.
Scholieren zitten in vergelijking met
het oude systeem langer op school.
Daar staat tegenover dat ze in hun tus
senuren al veel huiswerk op school
kunnen maken. Op De Rede mogen
leerlingen in die tussenuren naar huis,
op sommige scholen mogen ze het ter
rein niet verlaten. „Leerlingen mogen
hun vrije uren zelf invullen, het heeft
geen zin een politieagent voor de
school te zettendat haalt niets uital
dus Jack Begijn, conrector havo/vwo
van De Rede. Leerlingen kunnen bij
het zelfstandig maken van huiswerk
gebruik maken van voorzieningen die
op hun school, in het studiehuis, aan
wezig zijn. Er zijn ruimtes ingericht
waar in alle rust gestudeerd kan wor
den, en er zijn computerlokalen waar
scholieren kunnen Internetten en
werkstukken kunnen maken.
„Alle opdrachten moeten getypt inge
leverd worden, dan heb je die compu
ters wel nodig", vertelt Michèle de
Hosson (vwo 5„maar hier op school is
er bijna nooit een vrij, er zitten altijd
brugpiepers achter." Van de studie
ruimten maakt ze nauwelijks gebruik:
„Het is er veel te stil, thuis kan ik veel
beter werken."
Ondanks de haken en ogen die er nog
aan het Tweede Fase-onderwijs zitten,
zijn de leerlingen van de Temeuzense
middelbare school tevreden over de
manier waarop hun school de onder
wijsmethode heeft ingevoerd. Er
wordt op De Rede goed geluisterd naai
de leerlingen. Zij kunnen him klachten
en opmerkingen kwijt in de zogenoem
de resonansgroep, bestaande uit lera
ren, leerlingen en ouders. De groep
komt regelmatig bij elkaar om te pra
ten over de stand van zaken. „Het was
in het begin heel vaag omschreven on
der welke voorwaarden je over zou
gaan, daar is in de resonansgroep over
gepraat en toen is er duidelijkheid over
gekomen", vertelt Mathijs.
Er is echter een probleem waar de
school niks aan kan doen: het gedoe
met de schoolboeken. „Ik word er gek
van", aldus Kim. Door problemen bij
de uitgeverij zijn sommige boeken pas
dit voorjaar leverbaar. Daniel: „Ik
krijg mijn biologieboeken geloof ik pas
in mei, ik moet dezelfde maand al exa
men doen!Tot die tijd moeten leerlin
gen het doen met kopietjes, maar, zo
klaagt Joshua, „die gaan maar een
paar lessen mee." Over de kosten van
boeken en ander lesmateriaal (casset
tes, cd-roms) maken de leerlingen zich
minder druk, het zijn meestal de ou
ders die hiervoor opdraaien. Deze kos
ten zijn in sommige gevallen verdub
beld of soms zelfs verdrievoudigd.
Voor veel ouders is de verplichte grafi
sche rekenmachine van bijna twee
honderd gulden een doorn in het oog.
Leerlingen van De Rede hadden geluk,
zij kregen het apparaatje van school
cadeau.
Donja Odijk
Het Studiehuis voorziet in computerlokalen waar leerlingen kunnen
internetten en werkstukken kunnen maken.
