Andere zeden, andere leid in je broekzak brengt geluk Wensen doe je in persoon De grote ouderen komen thuis Het is een beetje een zeepbel Roemenen in Aardenburg Zaïrezen in Oosterland Chinezen in Scherpenisse Joden in Middelburg Trends in moppenland Zeeuw van de eeuw 100 jaar PZC Stoeien met miljoenen 8 en 9 Kinderen in beeld 11 4 WEKEN VOOR PZC Kun jaartelling is anders. Of ze vieren de eeuwwisseling inders. Toch zijn die mensen uit andere culturen al een keetje aan onze feestjes gewend. En doen ze mondjesmaat lee aan onze gewoonte om oliebollen te eten, vuurwerk af e steken en elkaar een goed jaar toe te wensen. Maar hun igen jaarwisseling blijft belangrijk. gezin Radulesch: Anna-Maria (de oudste dochter), Florin (vader) en Ioana (moeder). foto Peter Nicolai i Roemenië weten ze wel hoe je feest ooet \ieren. Naar oud en nieuw, op Roemeens revelion, kijken de esten al maanden van tevoren reik- Izend uit. Vier dagen lang hoeven Roemenen niet te werken en wordt gedronken, gegeten, gezongen en danst. Salades, gebak, wijn, cham- gne... kosten noch moeite worden spaard om het voorbije jaar gepast te luiden. Revelion staat bol van de idities, gezelligheid en warmte. óoral in de dorpen zie je nog vele uwenoude gebruiken", weet Florin dulesch uit Aardenburg. Het is al eer acht jaar geleden dat hij met zijn >zin vanuit zijn geboorteland naar ederland vluchtte, maar hij herin- >rt de Roemeense feesten al was het dag van gisteren. „Op oudjaars- ond gaat iedereen die jonger dan rtig jaar en ongetrouwd is verkleed straat op. Groepjes met jongens en eisjes, van klein tot groot, getooid in ntasievolle kostuums en met mas- rs op zingen vrolijke, traditionele ilksliederen. De mensen langs de kant geven de kinderen noten, appels eri koeken. De oudere jongeren krij gen ook een borreltje erbij. Sommige huwelijken zijn geboren tijdens dit oeroude feest." Rond middernacht is iedereen thuis, bij het gezin, om een glas champagne te heffen. Om het nieuwe jaar te ver welkomen en het oude jaar uit te zwaaien is het bij sommige Roemenen traditie om de ramen wagenwijd open te zetten. Ook zou het geluk brengen om even voor twaalven wat geld in de broekzak te steken. „Als je een slecht financieel jaar achter de rug hebt, gaat het dan misschien volgend jaar wel beter", verklaart Florin's echtge note, Ioana. Waar in Nederland de meeste gezin nen na het traditionele vuurwerk gauw weer naar binnen gaan om voor de bank op de tv te zitten of snel de kroeg in te duiken, zetten de Roeme nen het feest voort op straat. „Mensen gaan van deur tot deur om elkaar een gelukkig nieuwjaar te wensen", ver telt Ioana. „Overal is eten en drank in overvloed, de tafel in elke huiskamer staat vol met, allerlei lekkernijen. We eten veel vlees, vooral van varkens. Om de maag weer te zuiveren eten we traditioneel na al dat feestgedruis een zure soep, aangelengd met azijn." Het gezin Radulesch mist de Roe meense gezelligheid wel een beetje. Toch wordt deze eeuwwisseling voor hen een bijzonder feest, dat ze altijd in herinnering zullen blijven koesteren. Niet omdat het nieuwe millennium wordt ingeluid, maar vanwege de her eniging met hun oudste dochter, An na-Maria (18). Toen het gezin acht jaar geleden het moederland ont vluchtte, bleef zij noodgedwongen al leen achter In afwachting van haar papieren werd ze opgevangen door fa milieleden in Roemenië en pas twee maanden geleden waren de documen ten voor Anna-Maria's komst naar Nederland rond. Na dat jarenlange touwgetrek met allerlei officiële in stanties begint de 21e eeuw voor Florin, Ioana, Anna-Maria en haar broertjes Alex (15) en Catalin (10) pas écht goed. Lilian Dominicus let gezin Pondelet: vader Simon, moeder Marie en kinderen Guy Guy, Christelle, Spencer en Kevin. foto Janne Wolterbeek Jet is de omgekeerde wereld. In Nederland is Kerstmis een feest at binnenshuis gevierd wordt en lan Hollanders tijdens de jaarwisse- ng massaal de straat op om met veel uurwerk het nieuwe jaar in te luiden. Zaïre is de jaarwisseling sober, huis, in familiekring en zonder Jurwerk. De herdenking van de ge- aorte van Christus daarentegen ordt uitbundig en en masse op straat ïvierd met zang en dans. aiïees Simon Pondelet (48) woont linen met echtgenote Marie Bwanga 1) en kinderen Guy Guy (25), iristelle (15), Spencer (13) en Kevin sinds twee jaar in Oosterland. Hij htvluchtte zijn vaderland Zaïre, irheen Belgisch Kongo, waar de af- ïudeerd econoom één van de be- igrijkste adviseurs van een minister p verdenking van verraad - hij zou formatie door hebben gespeeld aan politieke oppositie - werd Pondelet )or het regime van de inmiddels ierleden dictator Mobutu gevangen zet en gemarteld. Toen hij vrijkwam had hij maar één gedachte: ik moet hier weg. Pondelet vroeg en kreeg asiel in Nederland. Naar volle over tuiging van de diep gelovige Pondelet door toedoen van een hogere macht. „Nederland is mij door God geschon ken", zegt hij. Pondelet koestert, ondanks zijn slech te ervaringen met het bewind van Mo butu, warme herinneringen aan Zaï re. Daar spelen muziek, zang en dans een erg belangrijke rol. Pondelet: „Binnen Afrika is de Zaïrese muziek cultuur beroemd."Tijdens de jaarwis seling is het echter stil op straat in Zaïre. Vuurwerk wordt er niet afge stoken. Oliebollen zijn er onbekend en de typisch Hollandse gewoonte om mensen schriftelijk een gelukkig nieuw jaar te wensen spreekt de Zaï rezen absoluut niet aan. Zoiets be langrijks doe je in persoon en niet via de post. De eerste jaarwisseling die Pondelet - enkele jaren geleden in een asielzoe kerscentrum - in Nederland mee maakte zal hij niet licht vergeten. Toen omstreeks het middernachtelijk uur het geweld van knallend vuur werk losbarstte sloeg hem de schrik om het hart. 'Oorlog' was zijn eerste gedachte. Inmiddels is hij aan de Wes terse viering van het aanbreken van een nieuw jaar gewend geraakt, maar in huize Pondelet worden voor wat de jaarwisseling betreft de Zaïrese ge woonten vastgehouden. Liefst had Pondelet hetzelfde gedaan tijdens de Kerstdagen. In Zaïre wordt het kerstfeest gevierd met veel mu ziek, zang en dans. Op straat delen de Zaïrezen onderling hun vreugde. „Dat kan hier niet", beseft Pondelet met enige spijt in zijn stem. Niet alleen vanwege het klimaat van ons koude kikkerlandje maar vooral omdat de Zaïrese uitbundigheid niet in de sobe re Nederlandse cultuur past. De Zaï rezen gaan op een heel andere manier met hun geloof in Christus om dan hun geloofsgenoten in Nederland. „Het geloof is hetzelfde, maar wij be leven het heel anders. Wij zijn veel vrolijker, extra verier. Wij dansen en zingen en dat is onze manier om de Heer te laten weten hoe blij wij met Hem zijn." Piet Kleemans Zheng Hau Hu met haar man Zhi Jia Hu en haar zoontje Joey. foto Willem Mieras Met een schaaltje oliebollen en een avondje buizen komen Chinezen niet weg. Daar is de overgang van oud- naar nieuwjaar veel te belang rijk voor. Het feestje is namelijk heel wat meer dan alleen de overstap van het ene naar het andere jaar. In China vieren de mensen gezamenlijk het feit dat ze met z'n allen een dagje ouder zijn geworden. Verjaardagen zoals Nederlanders dat gewend zijn. kennen ze in het traditio nele China niet. De overgang van het ene naar het andere jaar maakt de be volking in haar geheel een dagje ou der. Elke nieuw geborene is direct één j aar. Zie j e het levenslicht ei nd decem ber dan ben je dus na enkele dagen le ven al meteen twee jaar oud. Iemand die in februari wordt geboren krijgt daarentegen weer wel de mogelijk heid in alle rust van zijn of haar eerste levensjaar te genieten. Begrijpelijker wijs is de jaarwisseling in beide geval len een moment dat niet ongemerkt voorbij kan gaan. „Uitbundig en bij zonder", vat Zheng Hau Hu (28) uit Scherpenisse het feest van haar volk samen. Op haar elfde kwam Hau - die sinds zeven jaar samen met haar echt genoot Zhi Jia Hu het Chinees restau rant Nieuw Eiland Tholen in Scher penisse drijft - naar Nederland toe. Haar herinneringen aan het kleine dorp uit haar jeugd zijn door de jaren heen vervaagd. Gevraagd naar oud jaar gaan haar ogen echter fonkelen. Als het even kan, vertelt Hau, nemen Chinezen-al een maand van tevoren vrij. Om leuke dingen te doen en om heel veel lekkers te produceren. Zoals nin gao. een nieuwjaarscake van rijstemeel. Of tan gao, een feestcake gezoet met dadels en voorzien van ex tra's, bijvoorbeeld pinda's. Het is niet alleen de smaak die telt, ook het aan zien is belangrijk. De plakkaten van rijstemeel worden gevormd tot aller lei mooie figuren.Iedereen brengt ze vervolgens naar elkaar toe; naar bu ren, overburen en familie", vertelt Hau. De voorouders kunnen eveneens op een gift rekenen. „Ze zeggen dat de grote ouderen thuiskomen om oude jaarsavond te vieren. Daarom wordt wijn uitgeschonken. Het verhaal is dat de wij nglazen aan het einde van de avond leeg zijn. In China kun je met de jaarwisseling twee-kanten uit. Men sen in overheidsdienst vieren het op 31 december. Voor de 'gewone' bur gers en boeren valt de feestdag in fe bruari. Een officiële verklaring voor deze verdeeldheid heeft de familie Hu niet. Hau denkt echter dat de twee da ta vooral praktisch zijn ingegeven. Februari is, vanwege het weer, voor de vele landbouwers in China een veel rustiger tijd dan de maand december. In februari geniet ze met een etentje en door het - nog nauwlettender - kij ken naar de Chinese televisiezender CNE van die dag en op 31 december komt een grote club mensen bij elkaai-, direct na sluiting van de restaurants. Oliebollen? Echt niet, lacht Hau spon taan. Lichter spul en dan van alles wat: „Chinese bami, nin gao, vis. rijs- teballetjes, Chinese aardappels, kreeft, garnalen en gedroogde bam boe." Esme Soesman Luuc Smit en zijn vrouw Ida brengen de oudejaarsavond door in de synagoge van Middelburg. Oudjaar valt dit jaar op een vrijdag en voor de joden dus op een sab bat. „De Nederlandse jaarwisseling heeft een heel andere basis dan onze jaarwisseling, Rosj Hasjana", vertelt Middelburger Luuc Smit (39). Hij en zijn vrouw Ida (43) brengen de avond door in de synagoge. Na de dienst wordt de jaarwisselingthuis 'gevierd', zonder tv en zonder vuurwerk. „De Nederlandse jaarwisseling heeft ver der niks. Het is een beetje een zeep bel", vindt Ida. „De diepere betekenis, zoals bij Rosj Hasjana, mis je." Volgens de joodse jaartelling is het nu 5760. „Wij kennen dan ook geen mil lenniumprobleem", grapt Luuc. Op 30 september is het joods nieuwjaar. Rosj Hasjana valt nooit op een woensdag, vrijdag of zondag. Dat heeft te maken met Jom Kippoer, dat niet op een vrij dag of zondag kan vallen, omdat dan de overgang naar de sabbat te gecom pliceerd wordt. Het joodse Nieuw jaarsfeest is de viering van de schep ping; de gebeden gaan over zonde, berouw en aandacht voor de anderen. Het markeert de dagen om tot inkeer te komen. Joden gebruiken de dagen tussen Rosj Hasjana en Jom Kippoer ('de Ontzagwekkende dagen') om in het reine te komen met God. „Dat kan pas als je met de mensen in het reine bent." Luuc en Ida vergelijken het joods Nieuwjaai-sfeest met de kerstviering. Nederlanders gaan naar de kerk, jo den naar de sjoel. Daar wensen zij el kaar een Sjana Tova, Hebreeuws voor 'Moogt gij ingeschreven worden voor een goed jaar'. Traditiegetrouw wordt een appel, gedoopt in honing, gegeten: het goede en het zoete. Tijdens de maaltijd ontbreken zure of zoute ge rechten. Zij passen niet bij het 'zoete' karakter van het feest. Op de tafel staan allerlei soorten vruchten die dat jaar nogniet eerder zijn gegeten, saus jes met vruchten en een ronde Challes, een gevlochten brood. „Rosj Hasja na", lacht Ida. „is voor veel niet-joden een goed moment om bij joodse vrien den langs te gaan." Kaarten om vrienden en familie een voorspoedig 2000 te wensen, verstu iken Luuc en Ida niet. Die traditie vindt pas plaats in september. Daarnaast Humor is aan mode onderhevig. Nog niet eens zo lang geleden heersten Sam en Moos in mop penland. Met dat duo kun je nu niet meer aankomen. Een be roepsgrappenmaker als Youp van 't Hek scheldt vandaag de dag vooral op het publiek, dat grif betaalt om op zijn nummer gezet te worden. Schrijfster Annie M.G. Schmidt en commissaris van de koningin A F. C. de Casembroot zijn door de lezers van de PZC uitgeroe pen tot Zeeuw van de eeuw. De watersnood van 1953 blijkt voor de lezers de gebeurtenis, die de afgelopen eeuw de meeste in druk maakte. Een eeuw geschiedenis van de Provinciale Zeeuwse Courant is een verhaal van overnames en samenvoegingen. De titel van het blad dat op 31 mei 1940 ver scheen, is veelzeggend: PZC, waaiin opgenomen de Middel- burgsche, Vlissingsche, Goe- sche en Breskensche Courant. Wat zou u doen, als u in uw regio miljoenen guldens te besteden had? Een nieuwe schouwburg, of toch eindelijk die biug onder het kanaal? De PZC geeft lezers de kans om even in de huid van een politicus te kruipen, die de beschikking heeft over een goedgevulde portemonnee. foto Ruben O reel plaatsen joden advertenties in het Nieuw Israëlitisch Weekblad en wis selen ze nieuwjaarsgroeten uit via het internet. „Maar we gaan niet voor twaalven naar bed, en ja, we eten olie bollen en appelflappen en we wensen de mensen buiten ook een goed jaar". „Want waar je ook komt. je wordt ten slotte overal geconfronteerd met de eeuwwisseling. Hét symbool tijdens de Rosj Hasjana- dienst is het blazen op de Sjofar, de ramshoorn. De tonen ervan roepen de joden op om na te denken over hun da den en God te gedenken. Op het Nieuwjaarsfeest zijn de mantels van de Torarollen en het voorhangsel van de Heilige Arke wit. Ook veel manne lijke synagogebezoekers gaan in het wit gekleed. „Ook thuis probeer je da armee rekening te houden Ti j dens de dienst wordt geld geschonken aan goede doelen. „Je kunt nog zulke prachtige gebeden zeggen: als je niet doet aan goede doelen, dan heeft bid den ook geen zin. Als individuele jood heb je een relatie met God en je be paalt zelf wat je doet of niet doet." Ab van der Sluis Twaalf Zeeuwse ouderparen lieten in 1999 hun baby voor de PZC portretteren. Een portret tengalerij. (Advertentie) (eenmalig binnen zes maanden) Ja,ik wil: een proefabonnement van 4 we ken voor 16,70 en geef daarbij eenmalig toestemming voor auto matische incasso van onder staand rekeningnummer een abonnement. De eerste twee weken ontvang ik de krant gratis. Daarna wil ik betalen: per maand met automatische incasso 36,70) per kwartaal met automatische incasso 100,-) (beëindiging van abonnementen uit sluitend schriftelijk, 1 maand vóór het einde van de betaalperiode) Naam: Voorletters:~m/v Straat:nr Postcode: Woonplaats: Telefoon: Voor automatische incasso stem ik toe in afschrijving van mijn (post) bankrek.-nr (handtekening) Stuur deze bon in een open enve loppe, zonder postzegel, naar: PZC, afdeling abonnementen Antwoordnummer 123 4380 VB Vlissingen. 7132 000002

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1999 | | pagina 71