Wachten op de ondergang
Nederlanders zijn goed voorbereid om 'down under' te overleven
vrijdag 31 december 1999
i
Wat te doen bij het aftikken van de millenniumbom? Met de kinderen onbekommerd naar
Eurodisney Parijs, toch maar een noodvoorraadje inslaan of de door computers bestuurde
informatiesamenleving vaarwel zeggen en emigreren naar Australië? Tweeëndertig Nederlanders
maakten recent deze laatste, drastische, keuze. Een leven zonder het Y2K-virus.
Leo: „Ik kan niet negeren dat er in Europa nog tien
kerncentrales van het type Tsjernobyl actief zijn."
Maarten, voormalig luitenant-ko
lonel op het Navo-hoofdkwar-
tier zegt: „Mijn collega's dachten: hij
moet een pilletje nemen, dan gaat het
wel weer over." Frank, graficus,
vraagt: „Durf jij je hand ervoor m het
vuur te steken dat er niets gebeurt op
1 januari?" 'Spirituele gids' Michal
stelt het nog scherper: „Neem jij met
je kinderen het vliegtuig als er vijf
procent kans is dat je neerstort? Op 1
januari is er vijfennegentig procent
kans dat er een ramp gebeurt! Het
wordt nog erger dan de hongerwin
ter."
Het zijn, zacht uitgedrukt, veront
rustende scenario's die de ronde doen
op het verder vreedzame Kookabur-
ra-park nabij het gehucht Gin Gin,
Australië In totaal tweeëndertig
'Dutchies' zijn hier de afgelopen drie
maanden neergestreken. Families
met kinderen, alleenstaanden en een
commune uit Drenthe die zich inmid
dels vanwege de grote tent waarin zij
wonen 'het circus' noemt.
Het is een heuvelachtig landschap,
onderbroken door waterpartijen,
waar zij zich op Y2K-day voorberei
den. Graan- en watervoorraden voor
maanden zijn aangelegd, eigen
groentetuinen in cultuur gebracht, 's
Ochtends vroeg en bij het vallen van
de duisternis grazen kangoeroes van
het stugge gras aan de rand van het
terrein. De schelle lachkreet van de
Kookaburra-vogel snijdt als een mes
door de stilte. Steeds als ik die vogel
hoor moet ik denken: wat nou, als de
ze Nederlanders gelijk hebben? Dan
ben ik gek, en zit ik in de ellende.
Gemalen
Volgens computerprogrammeur
Bard, tot voor kort werkzaam bij het
automatiseringsbedrijf Origin, hoeft
er niet aan getwijfeld te worden: van
af 1 januari stort de Westerse samen
leving kreunend in elkaar. De stroom
voorziening hapert, er komt geen
water meer uit de kraan, de telefoon
doet het niet meer en de riolen raken
verstopt. Dat is al voldoende om de
hoogontwikkelde maatschappij in
rampspoed te dompelen.
Op een veranda, uitziend over zijn
vruchtbare akkers, zet hij kalm uit
een: „Ik weet waar ik over praat. Ik
ben voor mijn werk jaren bezig ge
weest met het millennium en weet
hoe instabiel computersystemen zijn.
Zeker daar geldt: een keten is zo sterk
als de zwakste schakel. De indruk
wordt nu gewekt dat de zaak geregeld
is, maar dat is boerenbedrog. Grote
bedrijven hebben driekwart van hun
budget en tijd besteed aan juridische
haarkloverij, het indekken tegen
eventuele schade. En ook als tachtig
procent van de fouten gerepareerd
zou zijn, kan elk procent van het res
terend deel nog de zaak laten ontspo
ren."
Zijn echtgenote. Michal, zegt: „De
energiebedrijven zullen ook na 1 ja
nuari nota's versturen. Dat is gere
geld. Maar stroom leveren, is een an
der verhaal." Bard herneemt: „Je
kunt je niet voorstellen hoe afhanke
lijk wij zijn geworden van computers
en elektriciteit. Vroeger waren er
noodsystemen, gebaseerd op spier
kracht. Maar zie je een grote verzeke
raar de administratie weer met de
hand doen? Elektriciteitscentrales
zijn niet meer met de hand te bedie
nen. Als de stroom in heel Nederland
uitvalt lopen binnen drie weken de
polders vol water. Want er zijn veel
minder noodaggregaten dan gema
len."
Dromen
Ook andere bewoners van Kookabur
ra zien het somber in als op 1 januari
2000 in Europa de vuürpijlen de lucht
ingaan. Neem Elly, welzijnswerkster
uit Delft, die in Australië een caravan
heeft gevonden als tijdelijk onderko
men. Twee dagen voordat zij op het
vliegtuig naar Brisbane stapte, was er
in haar woonplaats een stroomsto
ring. Het was een klein voorproefje
van wat ons volgens haar te wachten
staat. „Voor mijn ogen knalde een
motor op een auto. Stoplicht werkte
niet. De benzinepompen ook niet.
trouwens. Je kon geen geld uit de
muur halen. Delft leek wel een spook
stad. Ik hoop heel erg dat er 1 januari
niets gebeurt, maar ik vrees dat er
geen eten zal zijn, geen water uit de
kraan, geen verwarming. Een deel
van mij kan zich nog steeds niet voor
stellen dat dit gebeurt."
Voor stadsgenoot Frank, graficus en
voormalig groepsleider in een gezins
vervangend tehuis, waren de berich
ten over het millenniumvirus een
'eye-opener'„Het was voor mij een
schok. Ik realiseerde me: wat ben ik
kwetsbaar in dit systeem! Als de
computers crashen, zijn de winkels
binnen drie dagen leeg. En dan? Het
idee is: Big Brother is taking care of
you. Maar ik vraag me echt af of va
dertje staat na 1 januari nog voor mij
kan zorgen. Nou, nee dus. Ik wil daar
zelf weer de verantwoordelijkheid
voornemen."
Amsterdammer Leo, voorheen wer
kend met meervoudig complex ge
handicapte kinderen, zegt ondanks
zijn grote vliegangst het 'zekere voor
het onzekere' te hebben genomen. Hij
kreeg op zijn werk een spreekverbod
omdat hij zijn collega's teveel angst
zou inboezemen. Maar, aldus Leo, het
is niet verantwoord om te zwijgen als
het. leven van mensen op het spel
staat. „Ik ben echt geen zwartkijker",
bezweert hij. „Toch kan ik niet nege
ren dat in Europa nog tien kerncen
trales van het type Tsjernobyl actief
zijn. Als het daar fout gaat, zie je el
kaar nooit meer En ook zonder zo'n
ramp kan het onleefbaar worden. Je
kunt wel voorraden inslaan, maar als
echt een tekort ontstaat, krijgt je ta
ferelen zoals in de film Mad Max. Dan
wordt je deur door bendes ingetrapt
als ze 's nachts nog een lichtgloed bij
je zien."
Niet iederéén in Kookaburra meent
dat Y2K een Armageddon zal veroor
zaken. Na een korte, hevige paniek
medio 1998, is bij sommigen het adre-
nalinepeil alweer behoorlijk ge
daald. Daar zijn discussies over, in de
trantvan: „Maar Chamberlain kwam
in de jaren dertig ook wuivend van de
vliegtuigtrap, roepend 'peace in our
time" (Leo). Of: „Geen enkele bescha
ving durft zijn eigen ondergang onder
ogen te zien. De Romeinen vierden
nog feest toen de barbaren al aan de
stadspoorten stonden." (Bard).
Niettemin verwacht bijvoorbeeld
kok André, afkomstig uit Spaarn-
dam, dat het zo'n vaart niet zal lopen.
„Ik heb een tijd echt in angst geze
ten", bekent hij. „Ik dacht: ik moet
niet in Europa zitten. Inmiddels denk
ik: er zullen misschien een paar pro
blemen zijn, maar dat lost men wel
op."
Ook luitenant-kolonel Maarten,
voorheen werkzaam bij de militaire
staf op het Navo-hoofdkwartier in
Brussel, verwacht inmiddels hooguit
enkele 'oprispingen'. „Ik probeer
heel goed na te gaan of ik misschien
blokkeer op die rampscenario's. Maar
wat ik zie is dat vrijwel alle grote be
drijven heel serieus bezig zijn. Bij het
deel van de Navo dat ik goed ken - de
radiocommunicatie - is de zaak onder
controle. Ik zet er dus een heel groot
vraagteken bij of West-Europa wel
ten onder gaat".
Het Internet speelt bij het hele ver
haal een centrale rol. Leverde het in
ternet de informatie voor de zwartste
millennium-scenario's, via het we
reldwijde computernetwerk stuitte
de woongroep-Michal en de commu
ne uit Nolde ook op de homepage van
het Kookaburra-park. De Austra
liërs die al zo'n vijfjaar in Kookabur
ra wonen, hopen dat het park in
Queensland gaat functioneren als
proeftuin voor milieuvriendelijke
landbouwmethodes en uiteenlopen
de cursussen, gericht op persoonlijke
groei.
In Australië vonden de 'Dutchies'
vruchtbare kavels voor een betaalba
re prijs, op veilige afstand van grote
steden en een mild klimaat. Ook als in
Australië de stroom uitvalt - een mo
gelijkheid waar een groot aantal be
woners inmiddels serieus rekening
mee houdt - is verwarming in elk ge
val geen probleem. Er wordt boven
dien nagedacht over windmolens,
zonnepanelen en andere alternatieve
energiebronnen. Moderne technolo
gie uitbannen is met de bedoeling.
Het 'circus' en André willen wèl zon
der elektriciteit gaan leven. „Een
stroomdraad verstoort mijn energie-
veld, ik ben daar heel gevoelig voor"
zegt André. „Dat wordt dus koken op
hout en lezen bij een olielamp". Maar
op de meeste andere kavels wordt een
stroomaansluiting benut voor kunst
licht en - vaak - een computer. De kin
deren op het park hebben een goed
draaiend systeem opgezet voor het le
nen en ruilen van computerspelletjes.
Navo-kolonel Maarten heeft grootste
plannen met de Nederlandse ge
meenschap op het Kookaburra-park.
Geholpen door een riante afvloei
ingsregeling van defensie, heeft hij
inmiddels het kapitaal voor het op
zetten van een 'opleidings- en busi
ness-center', naar het voorbeeld van
het Amsterdamse new-age centrum
Oininio. „Ik wil iets neerzetten dat ie
dereen hier verbindt. Het trekt me om
mensen te begeleiden in hun zoek
tocht naar wie ze zijn. Bij defensie zat
dat nogal in de taboesfeer. Mijn colle
ga's bij de Navo dachten: hij moet een
pilletje nemen, dan gaat het wel weer
over."
Visum
Maarten en echtgenote José beschik
ken als enige Nederlanders op het
park inmiddels over een verblijfs- en
werkvergunning. De overige
'Dutchies' hebben niet meer dan een
toeristenvisum, dat elke drie maan
den vernieuwd moet worden. Een
voor de argeloze buitenstaander nog
al wankele basis voor een migratie.
Het besef is dan ook inmiddels ge
groeid dat voor het verkrijgen van
een verblijfsvergunning serieuze
baantjes gezocht moeten worden in
het nabijgelegen Gin Gin of Bunda-
berg. Geen eenvoudige opgave.
De verhuizing naar Australië heeft
voor de kleine Nederlandse gemeen
schap ingrijpende gevolgen gehad.
De 'wooncirkel' die zich in Nederland
had gevormd, is uit elkaar gevallen.
Sommige relaties zijn al in de eerste
weken van het verblijf 'down under'
stukgelopen. Er groeiden spanningen
tussen de gedecimeerde groep-Mi-
chal en andere Nederlanders. Er zijn
geruchten over praktijken van zwar
te magie op sommige kavels. „Het
lijkt de katholieke kerk wel: allemaal
schisma's en afsplitsingen", zegt
Bard. Frank meent: „Die Veronica-
serie Big Brother is niks vergeleken
bij wat je hier ziet. Komt voor een deel
omdat iedereen veel meer op zichzelf
is teruggeworpen."
Anneke, nog maar anderhalve week
op het park, is geschrokken van de
sfeer die er inmiddels heerst. „Ik had
dit totaal niet verwacht. Al dat gerod
del. Groepjes die met meer met elkaar
willen praten. Er is bijna niets meer
over van wat we in Nederland samen
hadden". De voormalige fysiothera
peute zegt nog niet te weten of zij wel
op het Kookaburra-park wil blijven.
,Ik geef het twee jaar. Dan kijk ik wel
of ik terugga naar Nederland", over
weegt ze.
Maar ondanks de problemen en ob
stakels voelen de meeste Nederlan
ders zich op hun plaats. In het 'circus'
proberen 's avonds bij een knappend
haardvuur de Drentse jonge moeders
Riemke en Deirdre te verwoorden
wat hun nieuwe leven hen waard is.
Deirdre: „Ik had een droom, kort
voordat ik hier naar toe kwamIk liep
door een heuvelachtig landschap en
zag een vruchtbare vallei, met bloe
men en helder water waarin kinderen
speelden. Maar de enige manier om
daar te komen was: springen. Ik ben
gesprongen en heb er geen spijt van."
Onzeker
Na een week op Kookaburra neem ik
met gemengde gevoelens en wat wee
moedig afscheid van de Nederlanders
die ik inmiddels heb leren kennen:
een toekomst tegemoet die misschien
net zo onzeker is als die van hen. „Ik
hoop heel erg dat je erdoorheen kunt
komen", zegt Elly. André meent: „Als
het millennium echt toeslaat, is dat
een teken dat de mensen zich weer
met elkaar moeten verbinden". Leo
adviseert: „Leg een noodvoorraad
aan voor drie maanden". Bard over
weegt: „Als hier de stroom uitvalt,
beginnen onze composttoiletten
enorm te stinken omdat de ventilato
ren uitvallen. Die wc's moeten we
dichtkitten. Ik denk ook heel erg aan
de aanschaf van een paard."
En als 1 januari nu zonder noemens
waardige problemen passeert? Mi
chal haalt de schouders op. „Wonde
ren zijn de wereld nog niet uit. Als er
niets gebeurt gaan we feesten", zegt
ze.
Paul Koopman
De afgelopen maanden zijn er 32 Dutchies in het Kook Aburra-park neergestreken.
foto's Paul Koopman
Elly en Frank hebben een tijdelijk onderkomen gevonden in een caravan.
