Alleen in Zagorec is alles anders Oudere is kansloos op de arbeidsmarkt PZC PZC Vergeten doe je het nooit Asociaal van werkgevers feiten en meningen In geboortedorpen Tito en Tudjman praten ze met ontzag over de grote leiders Big Brother 30 december 1949 donderdag 30 december 1999 door Harald Doornbos De striptekening in de Kroa tische krant 'Vecernji list' (Avondkrant) zegt het al. Een orkestje staat voor een ver keersbord met daarop twee plaatsaanduidingen: Kumrovec en Velika Trgovisee. Ze zingen: „Alles gaat voorbij, iedereen gaat voorbij, alleen in Zagorec is dat anders." Zagorec, gelegen in het noorden van Kroatië tegen de grens aan met Slovenië, is een provincie die de twee grootste historische figuren van Kroatië heeft voort gebracht. Josip Broz 'Tito', tot 1980 de legendarische president van Joegoslavië, werd geboren in Kumrovec. Tweeëntwintig kilometer verderop, in het dorp je Velika Trgovisee, kwam Fran- jo Tudjman ter wereld, die vanaf 1990 de eerste president was van het onafhankelijke Kroatië. De vraag, hier in Kroatië, is of met het begraven van Tito in 1980 en nu dan Tudjman in de cember dit jaar, er een einde zal komen aan decennia van autori tair leiderschap, persoonsver heerlijking en nationalisme. Maandag. 3 januari, worden parlementsverkiezingen ge houden en gaan de Kroaten voor het eerst naar de stembus zon der dat de "Vaders des Vader lands' - maarschalk Tito of dr. Franjo Tudjman - over hun schouders meekijken. Sterke leiders Een bezoek aan beide geboorte dorpen geeft echter de indruk dat de Kroaten het wel best vin den. De ene keer steunden ze de communist Tito, de andere keer de nationalist Tudjman. Zolang het sterke leiders zijn, hebben ze de zegen van de Kroaten. ..Wij hier op de Balkan hebben altijd sterke figuren nodig", vindt Ivan Broz (40) - geen fami lie, wel de voormalige buurman van Tito - terwijl hij een buurt- winkeltje binnenloopt, gelegen aan de Josip Broz-straat in Kumrovec „Je ziet het al in onze families. De man heeft het er voor het zeggen", vervolgt Broz. „Wij leven hier nog een beetje in stammen. Democratie vereist een sterke persoonlijke vrijheid. Zoiets vinden de meesten hier maar niks. want een persoonlij ke mening kan ingaan tegen de gemeenschap, tegen het collec tieve belang. Dat is hier heel be langrijk, want als we als volk niet samen staan, worden we aangevallen door een ander volk." De relatie Tito-Tudjman is nog al ambivalent. Op het eerste ge zicht zijn ze eikaars vijanden. Tito de communist, de anti-na tionalist, respectabel leider van een multi-etnisch Joegoslavië, waarin de centrale slogan luid de: 'Broederschap en Eenheid'. Ook stond Tito internationaal hoog aangeschreven als een van de gangmakers achter de Bewe ging van Ongebonden Landen. En het was Tito die Joegoslavië schiep. Daartegenover staat Tudjman, de nationalist en conservatieve 'VoorGodenVaderland'-katho- liek, die Joegoslavië uiteen wil de laten vallen. Die bovendien met anti-Servische maatrege len, anti-moslimacties in Bosnië en met enge rechtse opmerkin gen als Tk ben blij dat mijn \touw geen ]ood of zigeuner is', uiteindelijk door het Westen werd gemeden als een paria. Maar in veel opzichten lij ken Ti to en Tudjman juist wel op el kaar. Ze werden in dezelfde regio geboren en hun geboorte huisjes zijn klein en duiden op een eenvoudige komaf. Tito tij dens de Tweede Wereldoorlog leider van de communistische partizanen, Tudjman comman dant in hetzelfde verzetsleger. Na de oorlog werd Tito presi dent voor het leven van het door hem geschapen socialistische Joegoslavië. Tudjman schopte het tot de jongste generaal in het Joegoslavische Volksleger, JNA Beide mannen waren als presi denten autoritair. Andersden kenden werden afgeschilderd als vijanden van de staat. Onbe twiste leiders waren het die bei den klassieke 'Vader des Vader- lands'-figuren waren. Tito was Joegoslavië. Tudjman was Kro atië. De recentste overeenkomst tus sen de leiders is dat ze beiden dood zijn. Trouwens, Tudjman woonde sinds hij aan de macht kwam in een reusachtig com plex dat eerder door Tito werd gebruikt als zijn Zagreb-resi- dentie. Tudjman liet na 1990 al le straatnamen veranderen die iets met het communisme of met Joegoslavië van doen hadden. Behalve het Maarschalk Tito- plein in het centrum van de hoofdstad. Dat mocht zo blijven heten. Zelfs de manier waarop de twee uiteindelijk dood gin gen. getuigt van imitatiegedrag. Imitatiegedrag Tito lag drie maanden op ster ven, Tudjman bijna twee maan den. Keer op keer ging hun situ atie een beetje vooruit, waarop de hele natie - toen heel Joego slavië, nu heel Kroatië - weer even opgelucht adem haalde. De bekendmaking van Tito's en Tudjmans onvermijdelijke dood gebeurde op de televisie onder het uitspreken van exact dezelf de woorden: „Met uiterste pijn in ons hart maken we bekend dat..." Omdat Tito al zo lang dood is en er sinds de onafhankelijkheid van Kroatië een taboe heerst op alles wat te maken heeft met communisme, ligt Kumrovec er verlaten bij. Tito's schamele ge boortehuisje - wit, klein en uit gestorven - ligt er verlaten bij. Er hangt een Kroatische vlag in de tuin. Voor een bronzen stand beeld van Tito staat een kaars die door de regen is gedoofd. 'Hier werd geboren kameraad Josip Broz Tito', staat er op een plaquette naast de voordeur. Ti to's geboortehuis is jaren gele den al in oorspronkelijke staat ingericht. „Tudjman was een groot leider, maar niet te vergelijken met Ti to", vindt een Kroatische mili tair die in een auto schuilt voor de regen. Op de achterbank ligt een geweer. „Tito had een weid se blik, een echte yisie. Tudjman was meer een goede president, zoals je er wel meer van hebt." Wat hij gaat stemmen op 3 janu ari. „HDZ, de partij van Tudj man", zegt hij. De hoofdstraat van Velika Trgo visee uitrijden en dan tegenover een groot kruis met een Jezusfi- guur eraan, staat het huis waar Tudjman ter wereld kwam. Ook hier een Kroatische vlag. Er staan aanzienlijk meer kaarsen voor de deur - enkele honder den. Naast de op slot zittende voordeur staat een uit brons ge maakte tekst: 'Dit is het geboor tehuis van Dr. Franjo Tudjman, 1922-1999'. Vervallen De vroegere lagere school van Tudjman maakt echter een ont redderde indruk. Het vervallen gebouw heeft geen ramen meer, de muren staan scheef en het water sijpelt overal naar bene den. Het blijkt dat de inwoners Solliciteren bijna altijd vruchteloos door Rixt Albertsma Ondanks de krapte op de ar beidsmarkt investeren werkgevers amper in oudere werknemers. Ze richten hun aandacht nog altijd veel te veel op jongeren, meent Tonny Groen, beleidsmedewerker FNV. Werkgeversorganisaties en vakcentrales, verenigd in de SER, willen dat ouderen boven de 57 jaar verplicht sollicite ren. Maar dan moeten werkge vers zich eerst meer gaan richten op ouderen. „Nu solli citeren veel ouderen zich te pletter, zonder dat er iets ge beurt", vindt Groen. Manda Kapil van de Vereni ging Leeftijdsdiscriminatie verwacht dat ouderen betere kansen krijgen bij verplicht solliciteren. „Maar tegenover de plicht om te werken staat het recht om te werken", ver volgt ze. „Dan zal er eerst wel een cultuuromslag moeten plaatsvinden bij de werkge ver." Volgens Kapil kampen sommige werkgevers met vooroordelen over oudere John Pullens (54) uit Waal wijk verstuurde dit jaar 103 sollicitaties. Het jaar daarvoor waren het er ook zo'n honderd. Hij werd in al die tijd vaak uit genodigd voor een gesprek, maar nooit resulteerde dat in een baan. ,,'U past toch niet in het profiel dat wij voor ogen hadden', zeggen ze dan." Hoewel het nooit wordt gezegd weet Pullens dat het door zijn leeftijd komt. „Toch begin je op een gegeven moment aan jezelf te twijfelen. Misschien is er wel iets mis met mij, denk je dan." Als hij zich tot twee keer toe laat keuren door een huisarts, blijkt alles in orde. Ontslagen De zoektocht naar werk begint voor Pullens vier jaar geleden. Zijn toenmalige baas wil dat hij zich laat keuren. Alles is in orde, maar door de gespannen sfeer op het werk raakt Pullens overspannen. Hij zit ziek thuis en wordt ontslagen. De kan tonrechter stelt Pullens in het gelijk, maar hij kan niet meer terug naar zijn oude werkge ver, een toeleveringsbedrijf voor de lederindustrie. Ander werk vinden lukt hem niet. „Dat waren donkere dagen. Ik had alle wilskracht verloren." De steun van zijn gezin heeft hem erdoor heen geholpen. In die tijd leert Pullens de Stichting Talent Plus kennen, een groep hoger opgeleide ou deren zonder werk. De contac ten met de groep zorgen voor een ommekeer. „Ik was niet langer de enige met zulke pro blemen. Hierdoor kon ik mijn eigen situatie wat beter relati veren", legt Pullens uit. „Maar vergeten doe je het nooit." Nadat hij de Stichting heeft le ren kennen, begint Pullens in 1998 met volle moed aan een opleiding die gesubsidieerd wordt door het Europees Soci aal Fonds. Hij wordt opgeleid tot consulent voor de nog in ontwikkeling zijnde Centra voor Werk en Inkomen (CWI). Als Pullens klaar is, kan hij niet aan het werk. Er zijn op dat moment nog nauwelijks CWI's opgericht. Ook bij andere werkgevers komt hij niet aan de bak als consulent. Van de krapte op de arbeids markt merkt Pullens weinig. „Werkgevers hebben liever jongeren, terwijl ik 25 jaar er varing heb bij TNO. Ik neem een zak geld mee aan subsidies en ze willen me niet." Toch is Pullens overtuigd dat het ooit zal lukken. „Ik werknu vier uur in de week als begelei der van langdurige werklozen. Het is een goede start en mis schien kan ik dit werk in de toekomst uitbreiden.GPD werknemers. „Ze zijn vaak duurder dan jongeren en niet zo productief, wordt veelal ge dacht." De werkgeversorganisatie VNO-NCW erkent dat sommi ge werkgevers 'huiverig' zijn om oudere werknemers aan te nemen. Door de krapte op de arbeidsmarkt verwacht de werkgeversclub wel dat werk gevers meer investeringen zul len doen in oudere werkne mers. Beeld Vice-voorzitter Hans Bruning van het CNV denkt dat bij veel werkgevers nog steeds het beeld bestaat dat oudere werk nemers vroeg willen stoppen met werken. Tot een paar jaar terug werd dat overigens ook gestimuleerd. Toch zijn er enorm veel 55-plussers die wel zouden willen werken, weet Bruning. „Ik durf te zeggen dat van alle ouderen die thuis zit ten een kwart meteen wil wer ken. Dat is bewezen door de massale opkomst van ouderen voor het oplossen van het mil lenniumprobleem." Maar de kosten van een oudere werknemer vormen voor de meeste werkgevers de grootste drempel, weet Bruning. „Veel werkgevers vragen zich af of het wel goed zal gaan." Ze zijn bang dat de werknemer ziek wordt. Ook vormen de subsi dies die veel oudere werkne mers krijgen een probleem. „Dat betekent allemaal extra administratie voor de baas." Volgens de vakbond moet de overheid hier iets aan doen. ,,Wë hebben de ouderen straks hard nodig." Overheid Volgens Groen moet de over heid campagnes voeren om de oudere werknemers onder de aandacht van de werkgevers te brengen „Minister De Vries van Sociale Zaken wil de ar beidsdeelname van ouderen bevorderen door wetten af te schaffen, maar ze moeten het onderwerp ook onder de aan dacht brengen. Dat is de taak van de overheid. Iedereen wist vijf tot tien jaar geleden al dat dit ging gebeuren. De overheid is veel te traag op gang geko men." GPD Klaas van Egmond moest plaatsmaken voor 'de jongere generatie'. foto CeesZorn/GPD Na zijn 25-jarig jubileum begint het voor Klaas van Egmond (59) uit Westmaas te 'rommelen' bij zijn toenmalige werkgever Campina Melkunie. Vlak na de viering wordt hij 'van de weg gehaald' als regio naal account manager. Van Eg mond is dan vertegenwoordi ger van verse melk bij grote grossiers en instellingen. Door een reorganisatie moet hij plaats maken voor een jongere generatie vertegenwoordigers, die 'beter met de jonge garde managers bij de klanten kun nen omgaan'. „Mijn contact met de jonge managers beschouwde men als niet meer van deze tijd", licht Van Egmond toe. In het kader van de afbouwregeling voor ouderen komt Van Egmond in aanmerking voor een andere functie waardoor hij minder verdient. Van Egmond begrijpt die sala risverlaging, maar hij maakt zich zorgen over zijn pensioen, dat aan de hand van het laatst verdiende loon wordt uitbe taald. „Dat heb ik dus gewei gerd. Toen kreeg ik al het idee dat ze me gewoon weg wilden hebben." Nadat Van Egmond juristen van zijn vakbond inschakelt, stelt het bedrijf voor dat hij blijft werken tot 57,5 jaar met een gegarandeerd pensioen uit de oude functie. Van Egmond vindt dat hij voor het blok is ge zet. „Ik had geen keus. Anders moest ik met een lager pensi oen genoegen nemen." Ondertussen zijn de arbeids verhoudingen verstoord. Het werken wordt Van Egmond on mogelijk gemaakt. Door een ontslagprocedure bij de kan tonrechter staat hij op straat. Uiteindelijk komt hij via een afvloeiingsregeling in de WW terecht. Hij kan niet in beroep tegen de uitspraak van de kan tonrechter. Cultuur Van Egmond vindt het 'asoci aal' van werkgevers om men sen er op die manier uit te wer ken. „Ze hebben te weinig gedaan om me in aanmerking te laten komen voor een andere functie. Dat is toch de verant woordelij kheid van de werkge ver", vindt Van Egmond. Hij solliciteerde regelmatig intern op andere functies. „Maar ik kreeg altijd te horen; 'je past niet binnen de cultuur' of 'we kunnen je niet missen in je hui dige functie'." De functioneringsgesprekken vindt Van Egmond een verkapt 'ouderenbeleid'. „Via die func tioneringsgesprekken pi-obe ren ze je er op een gegeven mo ment uit te werken", verklaart hij. Werknemers moeten zelf ook alert zijn, waarschuwt hij. „Ik heb wel eens meegemaakt dat het scholingsgeld voor werknemers werd besteed aan een dure cursus voor mana gers." Hoewel Van Egmond het druk heeft binnen het verenigingsle ven, waarvoor hij een konink lijke onderscheiding ontving, had hij graag door willen wer ken tot zijn 62e. „Mijn vrouw en ik zouden tegelijk stoppen." Hij vindt het een goed idee dat ouderen boven de 57 jaar ver plicht moeten solliciteren. „Maar", zo stelt hij, „zorg dan wel dat er banen zijn. Veel werkgevers staan te schreeu wen om werknemers, maar voor ouderen hebben ze nau welijks banen." Veel oudere werknemers worden als eerste op straat geflikkerd en dan moeten ze nu weer aan de slag. „Niet iedereen kan dat opbren gen." GPD Een Bosnische Serviër dweept met de Kroaat Josip Broz. De titel van het boek luidt: 'Wij zijn van Tito, Tito is van ons'. foto Peter Andrews/RTR van Velika Trgovisee op een steenworp afstand een nieuwe school hebben gebouwd. 'Maar schalk Titoschool' heette die in de jaren tachtig, maar sinds de onafhankelijkheid is de naam veranderd. Wie is hier populairder: Tito of Tudjman? „Och, beiden waren goed, maar Tudjman heeft ons Kroatië gegeven", zegt Stefica Vuk, een moeder die haar doch tertje afhaalt. Een andere wouw, Davorka Fijen, meent ook dat allebei de presidenten goede figuren waren. „Tito dwong meer respect af, maar Tudjman is hier geboren, hè. Dat is toch ook niet niks." Ziet men beide mannen niet als el- kaars vijanden? „Nee hoor", zegt Vuk. „Toen waren we toch allemaal communisten, nu zijn we allen nationalisten." GPD De verwijzing naar het boek 1984 van George! v well blijkt achteraf overtrokken. Hoofdred teur Hummie van de Tonnekreek filterde er! tig op los, dus de televisiekijker (Big Brother) kn lang niet alles te zien. De angst die van tevoren werd uit over het televisieprogramma is bovendien on grond gebleken. Van psychische schade bij de deel mers is vooralsnog niets gebleken en de ranzigheid werd voorspeld, is uitgebleven. Doorgaans was Brother gewoon een saai programma - alle gerodi gekonkel en psychologie van de koude grond ten spj j In kringen van producent John de Mol zal van een s ces worden gesproken, want daar redeneert men vod in guldens. De formule is al verkocht aan Duitsland andere landen staan in de rij om een soortgelijk p gramma uit te zenden. Veronica klopt zichzelf evens Jjj op de borst, met het argument dat er baanbreken n unieke televisie is uitgezonden. En, zo kunnen we op st< slotdag van het programma constateren, dat laatst! oi waar. Gezien de heftige reacties vooraf mag de omrt ar gecomplimenteerd worden met het feit dat ze de: recht hield. In 99 dagen heeft Big Brother een vast) kerspubliek van meer dan anderhalf miljoen men aan zich gebonden en dat is veel meer dan de critici mogelijk hadden gehouden. Nu zeggen kijkersaantallen heel weinig over de kw< si teit van een programma, maar dat is voor een comrc19 ciële omroep ook niet van belang. Zolang er m genoeg adverteerders rondom het programma wil zitten, zijn de televisiefnakers van de commerciëleo éd roepen tevreden. Toch: al was het dan allemaal niet v ra. heffend en amper interessant, er mag met recht gesp ir ken worden van een bijzonder televisie-experiment Maar helaas, de volgende Big Brother is al door conci 'fn rent SBS 6 aangekondigd. Om het nog spannende maken, zullen de deelnemers niet in een streng beti ligd huis verblijven, maar in een bus door Nederig toeren. Afgezien van de vraag of hun veiligheid well worden gegarandeerd, kan nu al worden vastgest! fk dat het in het gunstigste geval niet meer zal zijn dane '8 variant op het eerste en daardoor unieke programs Bovendien, om te kunnen blijven scoren en de ad\ teerders te blijven behagen, zullen de televisiemak én van de eommerciëlen steeds een stapje verder moe ug gaan. Dat zal ook bij het vervolg op Big Brother onv p; mijdelijk zijn. De kandidaten zullen excentrieker, 1 v' daden opmerkelijker moeten zijn. In programma's Seks voor de Buch en Jerry Springer zi j n nu uitwassen te zien van mensen die zich graag met i onfrisse beheptheden etaleren. De televisie legt een vergrootglas op de geringste aftt ;te king en weerspiegelt daarmee niet echt wat er in deier menleving gebeurt. Hooguit is de massale belangsti ling voor dergelijke programma's typerend voor samenleving te noemen. De televisiemaker speelt da; op in met steeds makkelijker te verteren kost. Het ise ij: treurige ontwikkeling voor mensen die ook nog en iei diepgang van het medium televisie verwachten. ing Kroon Lange Jan Het ontwerp voor de nieuwe torenspits van de Lange Jan in Middelburg is na maanden van geheimzinnigheid toch naar buiten gesijpeld. De PZC drukt de foto van de maquette af. De spits, waarvan de eerste versie waarschijnlijk uit de tweede helft van de veertiende eeuw stamt, is in de loop der eeuwen diverse keren door de bliksem vernield. Bij het ver woestende bombardement op Middelburg op 17 mei 1940 moest de torenkroon het weer ontgelden. Hongarije In de Hongaarse communisti sche partij lijkt zich een split sing af te tekenen. Tienduize den communisten zijn groeiende invloed van Ru land zat. Zij voelen veel ma NI voor de lijn van de Joegoslav; ih> sche communistische leidf ioc Tito, die geheel onafhankelij van het Kremlin zijn gaat. Kotters opgebracht De Belgische waterpoliti heeft vier Breskense viskotta opgebracht en hun lading hs v< ring verbeurd verklaard, os arl dat ze in Belgische watt voeren. De vissers waren voorla al verontwaardigd, omdat Kt on derland niet streng optn tegen de Belgische vissers, geregeld in Nederlandse watt ren opduiken. Uitgever: J. C Boersema Hoofdredactie: A L. Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A L Kroon (adjunct) Centrale redactie: OostsouburgseweglO Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118)484000 Redactiefax; (0118) 470102 Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax (0118)472404 Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel (0113)273000 Fax (0113)273010 Terneuzen: Axelsestraat 16 Postbus 51 4530 AB Terneuzen Tel. (0115)686000 Fax (0115)686009 Hulst: 's Gravenhofplein 4 4561 AJ Hulst Tel. (0114) 373839 Fax (0114)373840 Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel. (0111)454647 Fax. (0111)454659 Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8 00 tot 17 00 uur Zierikzee en Hulst: 8 30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8 00 tot 10 30 uur Internet (http://www.pzc.nl): Postbus 18 4380 AA Vlissingen redactie: redactie@pzc nl exploitatie: internet@pzc.nl Bezorgklachten: 0800 - 0231231 of maandag t/m vrijdag: op de kantoren gedurende de openingstijden, zaterdags tot 14 00 uur op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20 30 tot 22.00 uur en zondagavond van 20.00 tot 22.00 uur: Tel. (0118)484000 Fax(0118) 470100 Abonnementsprijzen bij auiomatische incasso: (tussen haakjes prijs met acceptgiro! per maand, 36.70 (nvt) perkwartaal ƒ100.00 (ƒ101.65) per jaar ƒ380.00 381.65) Voor toezending per post geldt een toeslag. Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het einde van de betaalperiode. Losse nummers: maandag t/m vrijdag, 1,80 per zaterdag^ 2.60 per stuk Alle bedragen zijn inclusief 6% B Bankrelaties ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties Alle advertentieopdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de algemene voorwaarden van Uitgeverij PZC BV alsmede de regelen voor het advertentiewezen Tarieven kunnen tijdens kantooru worden opgevraagd bij de advertentieorderafdeling. Tel 0118-484321 ge Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1999 | | pagina 60