Tsjetsjeen gelooft niemand meer
Frankrijk likt
wonden na
superstormen
Gelegenheidscoalitie
in Kroatië bedreigt
partij van Tudjman
PZC feiten en meningen woensdag 29 december 1999 2|P
29 december 1949
Moskou wijst dief en casinomagnaat aan als leiders afvallige republiek
doorEugène Brcic
De regerende Kroatisch De
mocratische Unie (HDZ)
van wijlen president Tudjman
dreigt bij de parlementsverkie
zingen van 3 januari een grote
nederlaag te lijden. Geducht te
genstander is de coalitie van so
ciaal-democraten en sociaal-li
beralen, die wordt geleid door
de oud-communist Ivica Racan
en voormalig dissident Drazan
Budisa.
Verwacht wordt dat de HDZ van
de deze maand overleden Tudj
man ongeveer twintig procent
van de stemmen zal krijgen bij
de verkiezingen, terwijl de coa
litie van de twee oppositiepar
tijen kan rekenen op 35 procent.
Vier andere oppositiepartijen
krijgen mogelijk samen vijftien
procent van het electoraat ach
ter zich en zouden de HDZ bui
ten de regering kunnen houden,
als ze de oppositiecoalitie hun
steun geven.
Maar weinigen geloofden dat de
alliantie van Racan en Budisa
stand zou houden toen deze af
gelopen zomer werd gevormd.
Daarvoor leken de verschillen
tussen de op de verzorgings
staat gerichte socialisten en de
naar markthervormingen stre
vende liberalen te groot.
De verschillen tussen Budisa en
Racan kunnen inderdaad bijna
niet groter. De lange 51-jarige
Budisa gaat prat op zijn verle
den als dissident. Hij zat vier
jaar in de gevangenis omdat hij
een studentenbeweging leidde,
die meer autonomie voor Kroa
tië binnen de Joegoslavische fe
deratie eiste.
Dezelfde jaren bracht de 55-ja-
rige Racan, die klein van stuk is,
zijn tijd onder andere door met
het roken van marihuana en het
luisteren naar rockmuziek, zo
geeft hij zelf toe. Later werd hij
hoofd van de Kroatische afde
ling van de Communistische
Partij.
Goede combinatie
Toch lijkt er tussen de twee iets
te zijn opgebloeid. Volgens Ivo
Banac, een Kroaat die geschie
denis doceert aan de Ameri
kaanse Yale University, is het
juist een goede combinatie. De
liberalen hebben binnen de coa
litie een kleinere aanhang, maar
bieden als fervente nationali
ten goede bescherming tegen
'absurde propaganda' van d
HDZ, waarin wordt gewa;
schuwd voor een terugkeer
het eommuriisme als Racan aaj
de macht komt, meent Banac.
Het mag een onwaarschijnlij
combinatie zijn, toch verwal
ten maar meer en meer Kroat
heil van Racan en Budisa bij
oplossen van de complexe pm.
blemen waarvoor het land ziel
gesteld ziet. Kroatië is nog mij.
lenver verwijderd van de ecoi
mische welvaart en van opni
in de familie van West-Europest
landen.
Bekritiseerd
Kroatië, dat na een bloedig!
oorlog met zijn Servische min.
derheid en de republiek Servi?
in 1991 onafhankelijk werd, is
veelvuldig bekritiseerd wegen;
het beknotten van de media er,
het schenden van mensenrech
ten.
Buitenlandse waarnemers zien
het land ook als een mogelijk 5®ev
destabiliserende factor in de re
gio vanwege zijn sluimerende
aanspraken op gebieden in de
buurrepubliek Bosnië-Herzeg-
ovina.
Racan en Budisa willen de Bos
nische aspiraties loslaten en een
einde maken aan de mensen
rechtenschendingen, corruptie
en vriendjespolitiek.We willen
het spoor volgen naar het lid
maatschap van de westerse fi
nanciële en veiligheidsstructu
ren, als de Europese Unie en de
NAVO", zo predikt Budisa in
zijn verkiezingscampagne.
'Brood op de plank' is echter het
hoofdthema bij deze verkiezing.
„De regeringspartij heeft onze
nationale trots hersteld, maar
heeft ons tegelijk beroofd van
onze gemeenschappelijke bezit
tingen. ons spaargeld en onze
toekomst", zegt Mladen Vran-
jes, een werkloze slager. „We
hebben banen, stipt uitbetaalde
pensioenen en geld voor onze
eerste levensbehoeften nodig."
Vranjes zegt dat hij onder de in
druk is van het gebaar van soli
dariteit dat de coalitie naar het
ontberingen lijdende volk wil
maken.
De coalitie belooft het loon van
parlementsleden en hoge amb
tenaren te halveren, als ze aan
de macht komt. AP
öorl
JEN
Bindt
lelijk
md£
Allee:
lisbl
ieme
aeft
;ege\
jroce
!ieu\
Nieuw-Guinea
Tienduizenden bewonderaars
hebben president Soekarno
van de piepjonge republiek In
donesië in Batavia een ware
zegetocht bereid.
Soekarno bedankte hen in een
toespraak; hij verklaarde dat
het doel nu is, Nieuw-Guinea
vóór het eind van 1951 deel te
laten uitmaken van de repu
bliek.
Zaterdagvoetbal
Voetbalvereniging Axel treft
voorbereidingen om naast de
zondagse wedstrijden ook
plaats te bieden aan zaterdag
voetbal.
Daarbij stelt de vereniging als
voorwaarde dat de nieuwe mo
gelij kheid niet het einde van
het zondagvoetbal mag bete
kenen.
Zesduizendste
Marinus Vader is op 23 decem
ber als zesduizendste inwoner
van de gemeente Oost- en
West-Souburg geboren. De
burgemeester overhandigde
de vader namens de gemeente
een spaarbankboekje met zes
tig gulden voor Marinus.
Haringvangst
In de West-Schotse haven
Campbelltown is de haring
vangst onlangs wel heel ge
makkelijk gegaan. Een grote
school haringen zwom de ha
ven gewoon binnen. Sommige
schepen hoefden niet eens de
trossen te lossen om een flinke
vangst binnen te halen.
Uitgever:
J C Boersema
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
OostsouburgseweglO
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Redactiefax: (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel (0118)484000
Fax (0118)472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel. (0115) 686000
Fax (0115)686009
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel. (0114)373839
Fax (0114)373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax, (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8 00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30-17 00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8 00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV
Internet (http://www.pzc.nl):
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
redactie, redactie@pzc.nl
exploitatie: internet@pzc nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag op de kantoren
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 14.00 uur
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band ot de
verwijzing op te volgen
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22 00 uur en zondagavond
van 20 00 tot 22 00 uur
Tel (0118)484000
Fax(0118)470100.
Abonnementsprijzen
bij automatische incasso
(tussen haakjes prijs met acceptgiro)
per maand, 36,70 (nvt.)
per kwartaal: 100,00 101,65)
per jaar. ƒ380,00 381,65)
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers
maandag t/m vrijdag: 1,80 per stuk
zaterdag 2.60 per stuk
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70 65.597
Postbank 35.93 00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
bij de advertentieorderafdeling
Tel -0118-484321
Een Fransman bekijkt de chaos die de storm aanrichtte in de jachthaven van La Rochelle. foto Bob Ed me/AP
huidige millennium ingingen: in het
donker en in een bittere kou. Kreis
had maandag nog een optimistisch
beeld geschetst. Zijn EDF had dui
zenden technici uit het zuiden naar de
bedreigde gebieden ten noorden van
de Loire gedirigeerd om daar de hel
pende hand te bieden. Maar hij had
buiten de weergoden gerekend, die de
volgende nacht het zuiden in chaos
dompelden. Moeizaam naar de juiste
woorden zoekend, zei hij: ,,Ik geef toe
dat wij in een diepe crisis zitten".
Olie
Premier Jospin vloog maandag in een
legerhelikopter urenlang over de At
lantische kust, of wat daar van over
was. De haven van La Rochelle zag er
verschrikkelijk uit, de kathedraal van
Bordeaux was ernstig beschadigd, het
fameuze klooster van Mont Saint-Mi
chel gehavend.
In Bretagne keek Jospin toe hoe ver
moeide mannen in oliepakken vogels
poogden te redden uit de olie die door
de storm op de kust was gespoeld. Hij
kondigde boos maatregelen aan tegen
schepen als de twee weken geleden
vergane Erika, waaruit de olie afkom
stig was. Maar het was Jacques Chirac
die de treffendste woorden sprak.
„Frankrijk", zei de president maan
dag, „is de afgelopen dagen gewond
geraakt."
Ernstig gewond, als de burgemeester
van Parijs geloofd kon worden. „Het
is een ramp, een vernietigende ramp",
zo verklaarde Jean Tiberi nadat hij
het slagveld in zijn stad had overzien.
Het opruimen van de 140.000 omge
waaide bomen in het Bois de Boulogne
en het Bois de Vincennes, de twee
grootste parken in de stad. gaat drie
jaar duren. Het herstel van de parken
in hun oude luister, zo verklaarde de
chef van de hoofdstedelijke plant
soendienst, vergt tientallen jaren.
Zestig procent van de daken was be
schadigd, waaronder die van vele mo
numenten. De kerken Saint-Séverin,
Saint-Sulpice, Madeleine, Saint-
Pierre de Montrouge liepen schade op,
evenals de kathedraal van de Notre-
Dame en het Pantheon.
Schade
Het was onmogelijk de schade te be
cijferen, maar alleen al voor Parijs is
een getal van anderhalf miljard francs
genoemd, rond 500 miljoen gulden.
Een expert zei: „Dit was de ergste
storm van de eeuw. De drie die we in
1990 hadden in Noord-Frankrijk,
hebben de verzekeringsmaatschap
pijen acht miljard francs gekost. Maar
die stormen waren peulenschillen
vergeleken bij die van deze week."
En dat was alleen nog maar het hout
en steen. Tientallen mensen verloren
het leven. Tienduizenden strandden
op treinstations en moesten worden
ondergebracht in zaaltjes of bij be
reidwillige particulieren.
Twee dagen na de gedenkwaardige
klop op mijn slaapkamerdeur werd ik
andermaal gewekt, deze keer door het
verbijsterende lawaai van mijn in
braakalarm. Ik snelde naar beneden
met mijn maglite-lamp, een zware
schijnwerper van het type dat popu
lair is in politieseries. Maar nee. er
waren geen boeven. Ik tikte de code in,
maar de drie luidsprekers bleven loei
en. Het was vier uur 's ochtends. In
omringende huizen gingen lichten
aan (zij wel). Slaperige handen grepen
ongetwijfeld naar telefoons. Voor het
eerst, in mijn leven belde ik de politie
met het dwingende verzoek om niet te
komen.
Vijf uur later braakten de luidspre
kers nog steeds hun decibels uit; ze
waren niet tot zwijgen te brengen ge
weest. Ik belde het alarmbedrijf, waar
een dame zei„Alarminstallaties gaan
altijd af als de stroom er een paar da
gen af is geweest. U moet de luidspre
kers losschroeven en de batterijen
eruit halen". Met koude ledematen,
tuitende oren en vermoeide ogen liep
ik naar mijn werkkamer om in het
schemerdonker een schroevendraaier
te zoeken. Achter de deur wachtte een
nieuwe verrassing. Het plafond ver
toonde scheuren, waaruit vocht sij
pelde. De vloerbedekking was door
weekt, de computer had een goede
wasbeurt gehad.
Was getekend: de storm van de eeuw.
GPD
door Angela Charlton
Het Kremlin vertrouwt deels
op pro-Russische Tsje
tsjeense milities bij de poging
om de Russische controle over
de verwoeste zuidelijke repu
bliek Tsjetsjenië te herstellen.
De leiders die Moskou heeft ge
kozen, waaronder een veroor
deelde dief en een dubieuze ca
sinomagnaat, worden in eigen
land echter veracht. Bovendien
zijn ze het zelden eens. Beiden
azen op zoveel mogelijk geld en
wapens uit Moskou voor him ei
gen achterban.
„Ze zouden zich moeten scha
men dat ze zich Tsjetsjenen noe
men. Ze verkopen zichzelf aan
iedereen", aldus Kiza Mezjido-
va, die haar dorp Oeroes-Mar-
tan is ontvlucht nadat pro-Rus
sische Tsjetsjeense strijders het
dorp hadden geplunderd en in
woners hadden mishandeld.
De vijandigheid van vluchtelin
gen jegens de pro-Russische
Tsjetsjenen geeft aan op welke
problemen de Russen op de ±an-
ge termijn zullen stuiten. Hier
bij vergeleken lijkt het verjagen
van Tsjetsjeense rebellen met
vliegtuigbommen en artillerie
eenvoudig.
Wil de zuidelijke Russische re
publiek zich herstellen, dan zul
len de toekomstige leiders de
wetteloosheid die het gebied
sinds de vorige oorlog heeft ge
regeerd moeten uitbannen Dit
betekent dat rivaliserende
krijgsheren met elkaar moeten
worden verzoend en dat de eco
nomie weer van de grond af
moet worden opgebouwd. Bo
vendien moet het vertrouwen
van de berooide Tsjetsjeense be
volking worden herwonnen.
Onduidelijk
Ook tijdens de vorige oorlog
heeft Rusland getracht een al
ternatieve regering m te stellen.
Nu wordt de controle over di
verse plaatsen in handen gege
ven van pro-Russische milities.
Enkele Russische functionaris
sen verklaarden zelfs al dat de
hoofdstad Grozny zal worden
overgedragen aan Tsjetsjeense
loyalisten. Het is echter ondui
delijk om welke pro-Russische
Tsjetsjenen het gaat.
In oktober werd de Tsjetsjeen
Malik Saidoellajev. die in Rus
land aan het hoofd staat van een
voert met opstandelingen en on
der andere belooft verwoeste
schoolgebouwen te zullen her
bouwen. Andere Tsjetsjeense
groepen die hun thuisbasis in
Moskou hebben, zijn naar ver
luidt ook op deze manier actief
in Tsjetsjenië.
Marionetten
De Tsjetsjeense president Asian
Maschadov, met wie Rusland de
vredesregeling na de vorige oor
log overeen kwam, heeft Ganta-
mirov en Saidoellajev al be
stempeld als marionetten van
het Kremlin.
Toen Gantamirov onlangs te
rugkeerde naar zijn oorspron
kelijke woonplaats Gechi, is hij
door de plaatselijke bewoners
belaagd en werd hem te ver
staan gegeven niet meer terug te
keren. „Gantamirov is een cri
mineel. Hij heeft ons geld al eens
eerder gestolen en zal dat op
nieuw doen", aldus Bocha
Bosjtajev. een 65-jarige vluch
teling uit Grozny, die zijn intrek
heeft genomen in een koeienstal
inlngoesjetië.
„Malik Saidoellajev spreekt in
mooie zinnen, maar blijft een
bandiet", aldus Bosjtajev. In de
Russische media is Saidoellajev
meerdere malen in verband ge
bracht met illegale zakelijke
transacties.
Veel gewone Tsjetsjenen hebben
een afkeer van Tsjetsjeense za
kenlieden die de afgelopen jaren
goede zaken hebben gedaan - le
gaal of illegaal - terwijl Tsjetsje
nië in diepe armoede is geraakt.
De Tsjetsjenen hebben echter
ook genoeg van de oorlog en ui
ten hun woede over krijgsheren
als Sjamil Basajev, die in augus
tus aan het hoofd stond van een
invasie in het aangrenzende Da-
gestan. Deze inval was mede de
aanleiding voor het Russische
offensief in Tsjetsjenië.
De burgers hebben steeds min
der vertrouwen in de rebellen,
die ze ervan verdenken meer
aandacht te hebben voor ver
spreiding van de islam dan voor
de Tsjetsjeense onafhankelijk
heid. Ze bi-engen de rebellen ook
in verband met de golf van ont
voeringen in de republiek.
Het Kremlin heeft geprobeerd
in te spelen op deze groeiende
onvrede. „Want niemand an
ders zal onze problemen oplos
sen", zo houdt Saidoellajev de
Tsjetsjenen voor. AP
Een Tsjetsjeens meisje loopt langs een file bij de grens met Ingoetsjenië. Vluchtelingen uit Grozny keren terug naar huis, een ongewisse toe
komst tegemoet. foto Alexander Nemenov/EPA
imperium van loterijen en casi
no's. geronseld om de leiding op
zich te nemen van de door Mos
kou gesteunde Tsjetsjeense
Staatsraad. Deze alternatieve
regering is opgericht met de
hulp van de Russische premier
Vladimir Poetin.
Bezoekers van het hoofdkwar
tier van Saidoellajev in een
goedbewaakt gebouwencom
plex in de aangrenzende repu
bliek Ingoesjetië worden ver
welkomd met videobanden van
Tsjetsjeense vrouwen die het
uitschreeuwen van geluk van
wege zijn aanwezigheid. „Ze
zijn de oorlog en wetteloosheid
beu... De opstandelingen heb
ben ook genoeg van het vechten
en weten dat het in hun eigen
belang is om met ons in overleg
te treden", aldus Saidoellajev
vanachter zijn bureau. In vluch
telingenkampen en in de straten
van Tsjetsjenië spuien de bur
gers echter hun gal.
Veroordeeld
Vorige maand stapte Saidoella
jev uit de Tsjetsjeense Staats
raad nadat hij zich had be
klaagd over het feit dat ze niet
hadden geluisterd naar zijn ver
zoeken om een einde te maken
aan de gevechten. Hierop
stichtte hij zijn eigen pro-Russi
sche militie.
Hij werd in de raad vervangen
door Bislan Gantamirov. een
voormalige burgemeester van
Grozny die gedurende de vorige
oorlog loyaal is gebleven aan
het Kremlin, maar later werd
veroordeeld vanwege het ver
duisteren van staatsgelden.
Slechts enkele dagen voor hij
zi tting nam in de raad was Gan
tamirov gepardonneerd door
president Boris Jeltsin en vrij
gelaten uit de gevangenis. Hi] is
de vertolker van een havikach
tige pro-Russische politiek en
heeft eerder strijders gerekru
teerd in door Rusland beheerste
delen van Tsjetsjenië.
Desondanks hebben de loyalis
ten waarschijnlijk te weinig
manschappen om de strijd tegen
de opstandelingen te winnen.
Naar verluidt beschikt Ganta
mirov maar over enkele honder
den slecht getrainde strijders,
terwijl alleen Grozny al door
naar schatting tegen de acht
duizend ervaren islamitische
guerrillastrijders wordt verde
digd.
Saidoellajev hield zich de afge
lopen tijd vooral bezig met het
bezoeken van Tsjetsjeense dor
pen, waar hij onderhandelingen
de kerstboom. De kachel was uitge
vallen, omdat de thermostaat elektri
citeit behoefde. De telefoon was dood.
omdat ook het digitale kastje op
stroom werkte. Slechts de draagbare
telefoon functioneerde nog, maar nie
mand nam op.
De brandweer was in gesprek en bij
het elektriciteitsbedrijf EDF vroeg
een ingeblikte stem het later nog eens
te proberen. Het zou tot maandag
nacht twee uur duren, bijna twee da
gen later, voordat bij het EDF een ech
te stem antwoordde. De telefoon
stond daar die dag roodgloeiend
De weg haar de bakker was geplaveid
met puin. Ik klom over twee gevelde
bomen, stapte behoedzaam over elek
triciteitskabels, schopte dakpannen
weg. Over de spoorlijn lag een tiental
populieren van het soort dat boeren
wel als windsingel gebruiken.
Maar het brood was warm, en de con
versatie geanimeerd. Danièle had
geen drinkwater meer, Alain zat zelfs
bij daglicht in het donker, hij heeft
elektrische rolluiken.
Verderop bood het landschap een
treurige aanblik. In het grote bos van
Saint-Geimain waren woudreuzen
ontworteld. Ze hadden tienduizenden
kleinere bomen in hun val versplin
terd. De heersende geur was niet die
van een herfstig rottingsproces, maar
van vers gekapt hout.
In het Bois de Boulogne bij Parijs was
de helft van de bomen bezweken, in
het park van Versailles waren 10.000
reuzen geveld. Sommige daarvan wa
ren onder keizer Napoleon geplant en
hadden twee wereldoorlogen over
leefd. Dit was echter, zo sprak de ra
diostem, de storm van de eeuw ge
weest. De statistieken waren nog
indnxkwekkender dan de beelden die
op het netvlies achterbleven.
Chaos
Door een tweede storm die maandag
nacht een spoor van chaos door Zuid-
Frankrijk trok, was gisteren het aan
tal huishoudens zonder elektriciteit
tot 3,4 miljoen gestegen. Een hon
derdtal transformatorcentrales was
vernield, veertig hoogspanningsmas
ten geknakt, tienduizenden kabels
geknapt.
Een bewogen Patrice Kreis, topman
van EDF, verscheen op de televisie
met een sombere boodschap. Miljoe
nen Fransen, zo zei hij, zouden het
nieuwe millennium ingaan zoals hun
voorvaderen duizend jaar geleden het
door Cees van Zweeden
Parijs, tweede kerstdag, half negen.
De onheilsboodschap kwam na
een klop op de deur. „Pappa, opstaan!
De boom is omgevallen". Het opstaan
viel zwaar. De foie gras en de eenden
rollade waren de avond tevoren weg
gespoeld met enkele oude flessen
Saint-Emilion, die een diepe slaap
hadden gegarandeerd.
Maar opstaan was nog het minste on
gemak. Mijn dochter opende de stalen
luiken van haar slaapkamer en wees
naar de plek waar ooit een honderd
jaar oude boom prijkte. „Ik heb hem
niet horen vallen, want ik had de mu
ziek aan", zei ze. „Maar ineens hield
de muziek op".
De blauwspar, een gevaarte van dertig
meter, had in zijn val een elektrici
teitskabel meegesleurd. De ovenklok
in de keuken gaf het exacte tijdstip
van het onheil aan: 8.31 uur. De scha
de beperkte zich niet tot de kaarsen in
Jacques Chirac: „Frankrijk is de afge
lopen dagen gewond geraakt."
Gb'Sai !05
