Barak ligt niet wakker van crisis
l
t
PZC
Meer natuurgeweld op komst
□nn ruTS'
PZC
Teams advocaten
staan klaar voor
millenniumclaims
Hollands imperium
bleek boerderij
aan de Noordzee
feiten en meningen
Ultra-orthodoxe Shas lijkt vooral uit op geld
28 december 1949
Ontstaan en gedrag orkaan onvoorspelbaar
dinsdag 28 december 1999
door Ad Bloemendaal
De ultra-orthodoxe partij
Shas wil vandaag uit de Is
raëlische regeringscoalitie
stappen. Als dat doorgaat, staat
premier Ehud Barak vanaf don
derdag aan het hoofd van een
minderheidsregering, juist nu
de vredesonderhandelingen
met Syrië een kritiek stadium
bereiken.
De toestand lijkt ernstig, maar
geen Israëliër die er warm of
koud van wordt. Een blik op de
kalender leert dat de Knesset ui
terlijk binnen een paar dagen
moet stemmen over de begro
ting voor volgend jaar. Traditio
neel is dat het moment waarop
Shas de duimschroeven uit de
kast haalt. Dit jaar is het thema
het ultra-orthodoxe onderwijs
systeem, dat voor honderd mil
joen shekel (ƒ50 miljoen) in het
krijt staat. De eis luidt: 'Geef
ons binnen 24 uur het geld en we
blijven in de coalitie'.
Onderwijs
Dat Shas dit keer het onderwijs
heeft uitgekozen voor zijn fi
nanciële eisen - politieke tegen
standers gebruiken het woord
'chantage' - is geen toeval. De
betreffende minister is Yossi Sa-
rid, leider van de liberale partij
Meretz. Sarid heeft gezegd dat
hij wel bereid is het Shas-onder-
wijssysteem uit de rode cijfers te
helpen, maar alleen als daar
eerst stevig de bezem doorgaat.
Dat is het laatste dat de ultra
orthodoxen willen. Het onder
wijssysteem is een van de pijlers
onder de massale steun die Shas
geniet onder de merendeels ar
me sefardische joden, afkomstig
uit Arabische landen. Net als de
Moslim Broederschap in de
Arabische wereld, levert Shas
verzorging van de wieg tot het
graf. waarbij de leiding er van
uit gaat dat wie van de partij
profiteert er ook op zal stem
men. De zeventien zetels die de
partij bij de verkiezingen van
mei behaalde vormen het be
wijs.
Het ministerie van Onderwijs
heeft weinig op met de educatie
ve bijdrage van Shas aan de vor
ming van de Israëlische jeugd.
De nadruk ligt sterk op tora-les-
sen, met verwaarlozing van wis
kunde, maatschappijleer en ta
len. Dat de Shas-scholen gratis
Partijleider Eli Yishai (m.) van Shas verlaat de Knesset nadat hij met een kabinetscrisis heeft gedreigd over bekostiging van het onderwijs.
foto Eitan Hess Ashkenazi/EPA
maaltijden verstrekken, werkt
bovendien als een magneet op
arme gezinnen. Op die manier
wordt de sociale achterstand
van de sefardische joden in Isra
el eerder groter dan kleiner.
Het diepe wantrouwen van de Shas beschouwt Meretz als een
Shas-leiders jegens minister typische exponent van de asj-
Sarid is ook etnisch gekleurd, kenazische (Oost-Europese) ge
vestigde orde en Sarids kritiek
op het geldverslindende ortho
doxe onderwijssysteem als een
soort kolonialistische arrogan
tie. Zoals de partij zich eerder
dit jaar gekleineerd voelde door
de veroordeling van haar popu
laire leider Arie Deri wegens
corruptie, acht ze zich nu in de
onderwijskwestie opnieuw ge
schoffeerd door het asjkenazi-
sche establishment. Het wordt
tijd, zeggen de Shas-leiders, dat
de Arbeiderspartij en Meretz
beseffen dat we mei onze zeven
tien zetels de op één na grootste
coalitiepartij zijn, Zo niet, dan
zullen we ze leren.
Steun
Als Barak zou weigeren Shas fi
nancieel tegemoet te komen
(maar die kans is niet groot)dan
blijft hij zitten met. een regering
die 51 van de 120 Knessetleden
achter zich weet. Rekenend op
de steun van de Arabische oppo
sitiepartijen kan hij door blij
ven strompelen met een minder
heidskabinet. Hij zou ook de
pijn wat kunnen verlichten door
het binnenhalen van de secu-
lier-conservatieve partij Shi-
nui, ook al levert dat nog geen
meerderheid op, of kunnen
streven naar een regering van
nationale eenheid met de Likud.
Tenslotte is er nog de optie van
vervroegde verkiezingen. Maar
voorlopig hoeft Barak zich geen
al te grote zorgen te maken. Als
het Shas om niet meer gaat dan
geld, dan hoeft hij alleen maar
te betalen. Sarid kan de Meretz -
aanhang dan vertellen dat hij
tot het uiterste is gegaan om de
belangen van het seculiere on
derwijs te verdedigen, maar dat
de regering Shas nodig heeft om
een vredesverdrag met Syrië -
en de onvermijdelijke terug
trekking van de Golan-hoogte -
door de Knesset te krijgen.
Barak zal het moeilijk krijgen
als Shas ook andere eisen gaat
stellen, zoals het ontslag van
minister Sarid. Binnen de poli
tieke leiding van de partij is
daar al op gezinspeeld, maar het
is onwaarschijnlijk dat de vier
rabbijnen die voor Shas de be
sluiten nemen, zulk hoog spel
zullen spelen. Ze moeten besef
fen dat er ook voor Barak gren
zen zijn en dat ze in de oppositie
met de schuldenlast van hun on
derwijssysteem blijven zitten.
GPD
door Ferdi Schrooten
Grote advocatenkantoren
hebben gespecialiseerde
rampenteams klaar staan om in
de millenniumnacht bedrijven
en overheidsinstellingen bij te
staan in geval van eventuele
schadeclaims. Zelfs bedrijven
en instellingen die officieel al
millenniumbestendig zijn ver
klaard, nemen daarmee het ze
kere voor het onzekere.
Eerder dit jaar hield het Millen
niumplatform, dat problemen
door het uitvallen van compu
ters zoveel mogelijk probeert in
te dammen, nog rekening met
zo'n tweeduizend juridische
conflicten. Recente ramingen
over aansprakelijkheid bij
schade in de bewuste nacht
spreken van honderd a twee
honderd juridische conflicten.
Niettemin heeft alleen al het
landelijk opererende advoca
tenkantoor Trenité Van Doorne
gedurende de eeuwwisseling
voor tientallen cliënten mensen
stand-by staan. De bedrijven en
instellingen willen zich alle
maal van acute juridische bij
stand kunnen verzekeren,
mochten ze aansprakelijk wor
den gesteld voor schade ont
staan door computer- of
stroomuitval.
Stand-by
Volgens L. Moerel, hoofd van de
28 advocaten tellende millenni
umwerkgroep van advocaten-
firma De Brauw Blackstone
Westbroek willen cliënten ook
advocaten stand-by hebben om
anderen tot actie te kunnen
dwingen. „Stel er is in een fa
briek iets kapot gaat dat drin
gend gemaakt moet worden,
dan moet daar wel even het con
tract met de leverancier op na
geplozen kunnen worden. In het
ergste geval moet direct een kort
geding kunnen worden aange
spannen als dwangmiddel."
Moerel zegt met zoveel woorden
dat vaste klanten als Unilever,
Philips, Shell, Akzo, IBM en an
dere multinationals gebruik
maken van zijn millennium
team. Andere eveneens lande
lijk opererende advocatenkan
toren zijn daar terughoudender
in. Nauta Dutilh wil alleen be
vestigen dat het een millenni
umteam heeft, maar doet verda
geen mededelingen.
A Fransen van de Putte y,
Trenité Van Doorne wil wel ver.
lellen dat het gaat om onder
meer provincies, gemeenten,
ziekenhuizen, banken en
industriële bedrijven als DSM'
zonder te zeggen dat de chemie!
reus ook daadwerkelijk millen
niumklant bij zijn kantoor is.
De leden van de rampenteainj
zijn in de millenniumnacht vol
gens Fransen van de Putte alle
maal oproepbaar. Alcohol tij.
dens de jaarwisseling is voor
hen verboden. Daarnaast is
de jaarwisseling bij Trenité een
ander team actief, dat bedrijven
en instellingen adviseert hoe ze
kunnen voorkomen aansprake
lijk te worden gesteld voor mil-
lenniumschade. „Zo moet
voorbeeld een grote installateur
die door de jaren heen talrijke
klussen heeft verricht, zich er
van vergewissen dat de sprink
ler-installaties die hij heeft in
gebouwd millenniumproof zijn.
Zo niet, dan moet hij hiervan al
zijn klanten ruim voor de jaar
wisseling op de hoogte stellen
om in geval van waterschade
aansprakelijkheid te kunnen
voorkomen", aldus Fransen van
de Putte.
De rampenteams zijn bedoeld
voor die gevallen die over het
hoofd zijn gezien. „Stel dat op
31 december om middernacht
onverhoopt toch ergens brug
gen open blijven staan of ver
keerslichten uitvallen, dan
bestaat de kans dat een gemeen
te of provincie aansprakelijk
wordt gesteld voor schade,"
zegt Fransen van de Putte. „Fa
brieken kunnen door een open
staande brug afgesloten zijn
van afnemers en toeleveran
ciers. Hetzel fde geldt bij een on
geluk door een niet-werkend
verkeerslicht. En wat te denken
van banken en financiële instel
lingen die voor hun veiligheid
afhankelijk zijn van een con
stante stroomaanvoer."
Of er ook daadwerkelijk veel ge
bruik wordt gemaakt van de
rampenteams, is volgens Frans-
sen van de Putte niet te zeggen.
Wel verwacht hij dat zijn kan
toor nog zeker een half jaar na
de eeuwwisseling bezig zal zijn
met de juridische afwikkeling
van millenniumclaims. GPD
uw
ifhai
Raac
rich
koin:
Inee
Rick
VAR
het P
parti
jenh
pen'
Zoal
VAR
omr<
men
prof
Een halve eeuw geleden droeg Nederland de soevereiniteit over de
Gordel van Smaragd over aan de Indonesiërs. Een terugblik met de
Nederlandse deskundige bij uitstek, prof. Pieter Drooglever.
door Ronald Frisart
Dik drie eeuwen had Neder
land de scepter gezwaaid in
de Indonesische archipel. Op 27
december 1949 viel het doek. In
Amsterdam tekende koningin
Juliana die dag de soevereini
teitsoverdracht, in Jakarta
werd het rood-wit-blauw ge
streken.
Over de betekenis van dat histo
rische moment voor Nederland
kan prof. Pieter Drooglever kort
zijn. „Het had zijn imperiale
ambitie opgegeven. Nederland
schakelde om naar Europa. Het
had zich er voor tachtig procent
bij neergelegd dat het eigenlijk
een boerderij aan de Noordzee
was."
Om van de grandeur nog iets te
redden, hield Den Haag Nieuw-
Guinea buiten de erfenis. Onder
aanvoering van minister Luns
(Buitenlandse Zaken) bleef Ne
derland tot 1962 aan dat gebied
vasthouden. „Domme politiek",
meent historicus Drooglever.
Dat sproot voort uit frustraties
over het verlies van Indië. „Er
was veel oud zeer. Maar Nieuw-
Guinea niet afstaan was vragen
om moeilijkheden. Die hebben
we dan ook gekregen.
Gestuntel
Terugkijkend lijkt de dekoloni
satie in de Oost een jarenlang
gestuntel als gevolg van Hol
landse zelfoverschatting. Zo
zwart-wit ziet Drooglever het
echter niet. „Het is opmerkelijk
dat al voor de Tweede Wereld
oorlog het overgrote deel der
Nederlandse spraakmakende
gemeente op de 'ethische' lijn
zat: zelfstandigheid van Indo
nesië vond men in principe aan
vaardbaar. Nederland stond wel
voor een dilemma. De opvoe
ding is voltooid als het kind op
eigen benen kan staan. Maar
wie zou bepalen wanneer het zo
ver was? Na de oorlog bleek dat
het uur van zelfstandigheid veel
eerder was gekomen dan Neder
land voor mogelijk had gehou
den."
„Onlangs heb ik 1945 nog eens
bekeken. Na de Japanse capitu
latie stond Nederland wat Indië
betreft voor de opgave: hoe or
ganiseer je dat land weer? Ik ben
opnieuw tot de conclusie geko
men dat toen een volstrekt nor
male, verantwoorde politiek is
gevoerd."
Genuanceerd oordeelt Droogle
ver ook over de eerste politione
le actie (juli en augustus 1947).
Die moest ondernemingen op
Ja va en Sumatra weer in Neder-
landse handen brengen. „Alleen
al om de Indische staat aan be
lastinginkomsten te helpen."
Volgens Drooglever hebben
zelfs de Indonesiërs van dat eer
ste, tegen hen gerichte oorlogje
later vruchten geplukt
Smokkelhandel
„Oost-Sumatra is een mooi
voorbeeld. Vóór de eerste poli
tionele actie behelsde de econo
mie daar weinig meer dan
smokkelhandel en wat geschar
relDat leverde maar een fractie
op van de wraarde die Neder
landse ondernemingen konden
genereren. Dankzij de eerste po
litionele actie gingen bedrijven
op Java en Sumatra weer draai
en. Ook na de dekolonisatie
hebben ze stand gehouden en
daarmee heeft Indonesië de ja
ren vijftig economisch over
leefd." Drooglever durft zelfs de
stelling aan dat die (in 1958 ge
nationaliseerde) bedrijven nog
steeds een bijdrage leveren aan
de Indonesische economie.
Op de eerste politionele actie
volgde de tweede. En een sle
pende guerrillastrijd. Tegelij
kertijd troffen Nederlanders en
Indonesiërs elkaar aan de on
derhandelingstafel. Met als
resultaat de soevereiniteits
overdracht. Daaraan besteedt
Indonesië veel minder aandacht
dan aan 17 augustus 1945, toen
Soekarno en Hatta de Republik
Indonesia proclameerden. Ten
onrechte, meent Drooglever.
„Ook voor Indonesië was de soe
vereiniteitsoverdracht heel be
langrijk. Het tot dan toe in Yo-
gyakarta gevestigde apparaat
van de Republiek was heel ma
tig. Op 27 december '49 kwam
de hele bewerktuiging van de
koloniale staat in Indonesische
handen. Pas toen kon de Repu
bliek zijn ambities echt waar
maken. De sterk op Java
gerichte staat kon zich gaan uit
breiden over de hele archipel."
GPD
P.J. Drooglever en M.J.B. Schouten
publiceerden deze maand een boek
je over het laatste jaar Nederlands-
Indië: Het Einde in Zicht. Uitg. Sdu.
foto Uli Deck/EPA
De storm ontwortelde in een bos bij Karlsruhe bijna alle bomen.
door Ferdi Schrooten
Nauwelijks is één van de
zwaarste stormen aller tij
den op het Europese vasteland
gaan liggen of een nieuwe kan
didaat kondigt zich aan. Weers-
deskundigen van het KNMI en
Meteo Consult verwachten
meer zeldzaam natuurgeweld.
De meteorologen spreken daags
na orkaan Lothar in superlatie
ven. 'Zeer ongebruikelijke
koers', 'komt eens in de eeuw of
misschien wel twee, drie eeu
wen voor' en 'zeldzaam snel ont
wikkelende. vernietigende
kracht'. Het resultaat: tiental
len doden in een gebied van
Noord-Frankrijk tot Oostenrijk
en voor miljarden guldens scha
de.
Meteorologen bekennen dat ze
Lothar eigenlijk niet hebben
zien aankomen, dan wel onder
schat. „Maar zoiets maak jein je
hele leven misschien één keer
mee", zegt Reinout van den
Born van Meteo Consult m Wa-
geningen. „Hier vielen alle puz
zelstukjes net op de 'juiste'
plek." Zijn woorden dreigen
even later alweer te worden in
gehaald door nieuwe ontwikke
lingen in de atmosfeer.
„We zien dat zich een nieuwe
storm ontwikkelt in de Golf van
Biskaje, iets ten zuiden van
waar Lothar is ontstaan. Het
kan uiteindelijk wel meevallen,
maar dat weet je met het weer
maar nooit. Op de een of andere
manier lijkt de atmosfeer er nu
klaar voor. Na de grote storm in
1990 in Nederland kregen we
ook nog tien kleinere stormen.
'M'
De koers van een eventuele op
volger van Lothar - die naar al
fabetische volgorde een naam
krijgt beginnend met een 'M' -
lijkt voorlopig heel wat kilome
ters ten zuiden van Panjs te lig
gen. Van den Born: „In Neder
land merken we daar zo goed als
niks van. En een tweede Lothar
zal het niet worden, al weet je
dat nooit. Maar Midden-Frank
rijk, het Middellandse-Zeege
bied en met name de eilanden
Sardinië en Corsica krijgen ze
ker zware klappen. Al kan een
orkaan als een tol ook weer een
hele andere kant opgaan."
Lothar was geen doorsnee or
kaan, die zijn kracht ontwikkelt
op de zee of oceaan. „Toen de de
pressie waaruit Lothar is ont
staan in Bretagne aan land
kwam, stelde die nog helemaal
niks voor", zegt Harry Geurts
van het KNMI in De Bilt. „Toch
ontwikkelde het lagedrukge
bied zich in drie uur tijd boven
land tot vernietigende kracht,
ondanks alle weerstand die een
storm daar ondervindt. Parijs
kreeg met windkracht 11 en
windstoten van tegen de 180 ki
lometer per uur de volle laag.
Heel bijzonder."
Vlissingen
Vrij Indonesië
Koningin Juliana heeft de soe
vereiniteit over de voormalige
kolonie in de Indische archipel
overgedragen aan de Verenig
de Staten van Indonesië.
Daarmee is Indonesië een vrije
staat geworden, die wel in een
unie met Nederland blijft ver
bonden. Na de ondertekening
van de documenten stuurde de
koningin een telegram aan
president Soekarno, waarin ze
de beste wensen voor de Indo
nesische staat en zijn inwoners
uitsprak.
Rioolwater
De gemeente Bergen op Zoom
laat voor bijna twee miljoen
gulden een rioolpersleiding
aanleggen, waarmee het af
valwater voortaan naar de
Westerschelde wordt geleid.
Het water wordt nu nog op de
Oosterschelde geloosd, maar
dat stuit op bezwaren van de
vissers en de oesterkwekers.
Bacteriewapens
Uit een Russisch proces tegen
twaalf Japannei-s blijkt dat de
laatsten tijdens de Tweede We
reldoorlog voorbereidingen
troffen voor bacteriologische
oorlogsvoering. Daartoe heb
ben ze onder meer proeven met
bacteriologische wapens ge
nomen op mensen in China. In
totaal doodden de Japanners
in Matsjoerije ongeveer drie
duizend Chinezen door inen
ting met bacteriën.
Ter illustratie: Nederland heeft
nog nooit een orkaan als Lothar
op bezoek gehad. „Boven land
komen de windsnelheden hier
nooit verder dan een uurgemid
delde van 88 kilometer, goed
voor windkracht 10", zegt
Geurts. „Alleen in Vlissingen
hebben ze op 7 september 1944
windkracht 12 gemeten. Maar
dat was aan de kust. Daar bleef
boven land aanmerkelijk min
der van over."
Schoorsteen
Lothar dankte zijn geboorte aan
de extreme straalstroom op tien
kilometer hoogte. Geurts: „De
normale windsnelheden van
driehonderd kilometer per uur
bedroegen op tweede kerstdag
vierhonderd kilometer per uur.
Amper gehinderd door obsta
kels op het land ontstond een
vernietigend natuurgeweld.
„Vergelijk het met een schoor
steen", zegt Van den Born. „Het
vuur kan ineens als een gek aan
trekken wanneer een stevige
windvlag over de schoorsteen
opening blaast."
De straalstroom, extra krachtig
bij grote temperatuursverschil
len tussen polen en tropen, loopt
nu kaarsrecht van west naar
oost. „Dan is het net als bij wild
watervaren. De meeste vaart
ontwikkel je op rechte stuk
ken", zegt Van den Born. GPD
Uitgever:
J. C Boersema
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A. L Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Redactiefax: (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118)472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel. (0115) 686000
Fax. (0115)686009
Hulst: s Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel. (0114) 373839
Fax (0114)373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel (0111)454647
Fax (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8 00 tot 17 00 uur
Zierikzee en Hulst.
8,30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV
Internet (http://www.pzc.nl):
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
redactie redactie@pzc.nl
exploitatie, internet@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 14 00 uur
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
venwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22 00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22 00 uur:
Tel (0118)484000.
Fax(0118)470100.
Abonnementsprijzen
bij automatische incasso;
(tussen haakjes prijs met acceptgiro)
per maand 36,70 (nvt.)
per kwartaal 100,00 101,65)
per jaar ƒ380,00 (ƒ381,65)
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode
Losse nummers:
maandag t/m vrijdag' 1.80 per stuk
zaterdag 2,60 per stuk
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
bij de advertentieorderafdeling
Tel: 0118-484321
