Landbouw wordt natuur
in de Scherpenissepolder
Een duivel in
een wijwatervat
Grond te duur voor opvolgers
PZC
buitengebied
Postbezorging rond
kerst en nieuwjaar.
31
woensdag 22 december 1999
door Rolf Bosboom
Over pakweg tien jaar moet het
een prachtig natuurgebied
zijn. Dan wordt de
Scherpenissepolder op Tholen,
volgens het ideaalbeeld,
gekenmerkt door een grote
verscheidenheid aan flora en is het
gebied van groot belang als
broedplaats voor vogels van
allerlei pluimage en als
overwinteringsoord voor ganzen.
Volgend jaar maakt de Dienst
Landelijk Gebied een begin
gemaakt met de
natuurontwikkeling.
Een deel van de polder ten zuiden
van Scherpenisse wordt in het
kader van het Natuurbeleidsplan
en de landinrichting Poortvliet
omgevormd van landbouw- tot
natuurgebied. Het gaat om het
deel ten zuiden van de
hoofdwatergang, grenzend aan de
Oosterschelde en ruim 170 hectare
groot. Twee boerderijen in het
gebied blijven behouden en
vormen in de toekomst een
'landbouwenclave' binnen het
natuurgebied.
Maatregelen
De belangrijkste maatregelen is
het terug laten keren van de
natuurlijke invloed van het
Oosterscheldebekken op de
oudlandpolder. Nu zorgt drainage
ervoor dat de zoute kwel, die
onder de dijk door de polder
instroomt, grotendeels wordt
weggevangen. Daardoor en door
het lage waterpeil in de polder
blijft de zoutvegetatie beperkt tot
de slootkanten en de karrevelden.
foto Dirk-Jan Gjeltema
door Ben Jansen
De Scherpenissepolder, oostelijk van de Platteweg.
foto's Janne Wolterbeek
Door de drainage te verstoren, de
kavelsloten te dempen en het
waterpeil te verhogen en zijn
natuurlijke ritme te laten volgen
(hoog in de winter, laag in de
zomer) moet een geleidelijke
overgang ontstaan van zout
buitendijks via brak naar
plaatselijk zoet binnendijks.
Daardoor kan de zoute kwel weer
Advertentie
Op T en 2' kerstdag en op en 2 januari zal er géén
postbezorging plaatsvinden. Zowel op 2' kerstdag als
op 2 januari worden de brievenbussen gewoon gelicht.
De laatste buslichting voor Kerstmis is op vrijdag 24
december om 15.00 uur; de eerste postbezorging na kerst
is op maandag 27 december.
De laatste buslichting voor nieuwjaar is op vrijdag
31 december om 12.30 uur; de eerste postbezorging na
nieuwjaar is op maandag 3 januari.
Houdt u er rekening mee dat uw post er vanwege de
feestdagen wat langer over kan doen dan u normaal
gewend bent.
Let op: rouwbrieven.
Heeft u rouwbrieven of zakelijke post te versturen, stopt
u deze dan niet in de rode brievenbus.
Van maandag tot en met vrijdag kunt u uw rouwbrieven
(bij voorkeur in de speciale verzamelenvelop) en natio
nale en internationale zakelijke correspondentie afgeven
op het postkantoor.
Op 2' kerstdag en op 2 januari worden uw rouwbrieven
(bij voorkeur in de speciale verzamelenvelop) gratis bij u
thuis opgehaald. U kunt op ic en 2' kerstdag en op 1 en 2
januari van 9.30 tot 16.00 uur bellen met de speciale
Klantenservicelijn: 0800-0456 (gratis).
Voor meer informatie kunt u bellen met PTT Post Klanten
service 0800-0417 (gratis).
tl? PTPOST
af en toe tot het maaiveld komen
en ontstaat er een min of meer
natuurlijke delta met
zoutvegetaties en graslanden
waar vogels zich prima
thuisvoelen.
Op het gebied van de flora worden
in de brakke wateren, met een
sterk wisselend zoutgehalte,
onder meer zilte waterranonkel,
ruppia, zannichellia en
schedefonteinkruid verwacht. In
de drassige en slikkige gedeelten
die in de zomer droogvallen zal
zeekraal, schorrekruid en zilte
schijnspurrie verschijnen en op de
iets drogere stukken
kweldergrassen en zilte rus. Waar
de zoutinvloed vermindert, wordt
gerekend op behaarde
boterbloem, fioringras, geknikte
vossestaart en ruw beemdgras. Op
ontzilte drogere delen zal de
vegetatie bestaan uit
kamgrasweide, aardbeiklaver en
smalle rolklaver.
Voor de vogels moet de
Scherpenissepolder een klein
paradijs worden. De vochtige
graslanden zijn bij uitstek
geschikt als broedgebied voor
weidevogels zoals grutto, tureluur
en kemphaan. Op de gronden die
in het voorjaar droogvallen
kunnen kustpioniervogels zoals
kokmeeuwen, sterns, kluten en
plevieren broeden. Het totale
gebied dient het hele jaar door als
vluchtplaats bij hoog water voor
steltlopers zoals de scholekster.
Overwinteren
Het gebied wordt naar
verwachting ook van groot belang
voor de opvang van
overwinterende ganzen en
smienten. Door het
natuurontwikkelingspro j eet
ontstaan grote stukken
aaneengesloten stukken
graslanden, die tijdens de
wintermaanden geschikt zijn als
foerageergebied. Jaarlijks
bezoèken volgens de tellingen
gemiddeld 2600 ganzen,
voornamelijk rotganzen, de
zuidkust van Tholen. Die kunnen
over enkele jaren voor het grootste
deel worden opgevangen in de
Scherpenissepolder.
In de loop van volgend jaar
moeten de werkzaamheden
beginnen. Dat betekent onder
meer dat de Scheldseweg, de
Engelweg, de Schoondorpseweg
en een gedeelte van de
Lagebroekweg verdwijnen.
Daarnaast wordt ruim 60.000
kubieke grond verzet, onder meer
om het landschap meer reliëf te
geven en een lage kade rond het
natuurgebied op te werpen. De
kade voorkomt dat het water
wegstroomt naar het
landbouwgebied.
Wandelaars en fietsers die in de
toekomst een bezoek aan het
gebied willen brengen, moeten
gebruik maken van de Platteweg
die er van noord naar zuid
doorheen loopt. Bij de
Oosterschelde sluit de Platteweg
aan op het buitendijkse fietspad
tussen Gorishoek en de
Oesterdam.
Om de rust van de vogels niet te
verstoren, wordt het verboden het
gebied vrij te betreden. Wel is het
de bedoeling om buiten het broed
en ganzenseizoenen excursies
onder leiding van een gids te
organiseren. Te zijner tijd wordt
ook nog een geschikte locatie voor
een vogelobservatiehut gezocht.
De zorg voor het gebied wordt
toevertrouwd aan
Staatsbosbeheer.
De werkzaamheden zijn naar
verwachting in 2001 afgerond.
Daarna duurt het nog ongeveer
tien jaar duurt voordat het gebied
zich volledig heeft ontwikkeld.
Dit is heteerstre artikel in een serie, die
de komende weken in Buitengebied zal
verschijnen over projecten, die worden
uitgevoerd in het kader van
natuurbeleidsplannen voor delen van
Zeeland.
Het is lastig te beoordelen of het
nu heeft geholpen of niet.
Afgelopen zomer zijn de
tunnelboormachines Sara en
Neeltje Suzanna gewijd voor ze
aan hun tocht onder de
Westerschelde begonnen. De
eerste fase van het boorproces is
enigszins haperend verlopen:
kinderziekten, beschadigde
tunnelelementen en twijfels over
de veiligheid. Deze tegenslagen
zijn voor degenen die met
verbazing kennis hebben
genomen van de zegening der
boormachines aanleiding om te
zeggen: zie je wel, het haalt niets
uit. Anderen, die waarde hechten
aan dit gebruik, huldigen de
opvatting dat het heilzame effect
van de gul gehanteerde
wijwaterkwast de tunnelbouwers
voor groter misfortuin heeft
Het zuidelijke, landschappelijke deel van de Scherpenissepolder.
Critici van dit bijzondere startsein
voor de bouw van de
Westerscheldetunnel
bestempelden de ceremonie als
roomse poppenkast, die andere
levensovertuigingen te kort deed.
Poppenkast of niet, het is een feit
dat in de rooms-katholieke kerk
het waterverbruik hoog is in
vergelijking met andere
christelijke geloofsrichtingen. In
de meeste protestantse kerken
wordt water alleen benut voor de
doop. Katholieken gaan kwistiger
met water om. Ze dopen en
zegenen ermee. Dat zegenen kent
vrijwel geen beperking: mensen en
dieren alsmede roerende en
onroerende zaken worden
besprenkeld om er de zegen over af
te roepen. Zo worden
door A. J. Snel
De druk is weggevallen; het is
op de boerderij de tijd voor
de kleinere klussen. Natuurlijk
zijn er de altijd terugkerende
werkzaamheden: de koeien
moeten worden gevoerd en
gemolken. Maar omdat Wilco
Verhage met zijn vader
samenwerkt, kon hij de
afgelopen dagen bij een collega,
wiens vrouw ziek was,
inspringen. Wilco werkt bij tijd
en gelegenheid voor de
Agrarische
Bedrijfsverzorgingsdienst, een
coöperatie van boeren die
bedoeld is om tijdelijk tekort
aan arbeid op te vangen. Bij
ziekte gebeurt dat tegen een
laag tarief. De afgelopen week
heeft bij op de eigen boerderij de
koeien gevoerd en de twee
dagelijkse melkbeurten aan zijn
vader overgelaten om op een
ander bedrijf de zorg voor de
kalfjes op zich te nemen. Hij
doet dat wel graag zo nu en dan:
„Het is nuttig, want er moet nu
eenmaal doorgewerkt worden.
Je ziet een ander bedrijf van
dichtbij en je ziet dus hoe een
ander dingen aanpakt. Gezellig
en interessant."
Verder waren er
werkzaamheden als het
schoonmaken van gebouwen en
het scheren van de koeien. Die
staan warm genoeg op stal en
het is om hygiënische redenen
van belang dat de boerderij zo
nu en dan als beautyfarm voor
de eigen dieren functioneert.
De winter is voor boeren ook
vergadertijd. Wilco is vorige
week naar een thema-avond
van het Zeeuws Agrarisch
Jongeren Kontakt geweest. Het
ging over de grondprijzen, een
kwestie die jonge boeren grote
zorgen baart. Tien jaar terug lag
de vrije waarde voor grond nog
op zo'n 30.000,- per hectare.
Dat is nu 80.000,- en soms zelfs
100.000,-. De snelle stijging
van de prijs heeft te maken met
de enorme vraag naar grond
voor woningbouw, wegen,
natuurbeheer, industrie. De
verpachte waarde ligt altijd
aanzienlijk lager dan de vrije.
Maar ook de grond waarop al
geboerd wordt en die dus
voorshands niet vrijkomt voor
andere doeleinden dan
landbouw, wordt duurder.
Wilco: „Het maakt nogal
verschil of je veertig hectare van
je vader kunt overnemen voor
20.000,- of voor 25.000,- per
hectare. Je hebt het dan meteen
over twee ton meer. Het beleid
van de overheid is erop gericht
de verpachte waarde ook naar
boven toe bij te stellen. Dat
maakt het moeilijk, zo niet
onmogelijk, een bedrijf over te
nemen. Die geweldige extra
investeringen verdien je niet
terug, want de prijzen voor onze
producten gaan niet mee
omhoog. Er moet dus een
oplossing gezocht worden. Die
is er nog niet. Je kunt denken
aan een heel andere benadering,
waarbij je uitgaat van de
rendementswaarde."
„En in het algemeen zou iets
moeten worden gedaan tegen de
prijsopdrijving, die door
verschillende factoren wordt
veroorzaakt. Boeren die elders
voor enorme bedragen worden
uitgekocht, moeten investeren
in grond; anders komt de ficus
afrekenen. Zij steken dus heel
veel geld in de aankoop van
grond, onder meer in Zeeland,
en dat jaagt de prijzen op. De
overheid zelf stuwt de vraag ook
omhoog, onder meer voor
natuurbouw. Maar rust en
ruimte kun je ook door boeren
laten creëren." Hij heeft, met
zijn levensgezellin Lisette,
dezer dagen ook nog een
bijeenkomst bezocht over
emigratie. Naar Nieuw-
Zeeland. Plannen? „Nee, dat
niet. Het is een enorme stap. Als
je weg bent, dan kom je nooit
meer terug. Maar je blijft toch
altijd om je heen kijken, zoeken
naar mogelijkheden."
kerkgangers, wielerpelotons,
reisgezelschappen, veestapels,
huizen, schoolgebouwen,
automobielen, schepen en dus ook
tunnelboormachines met een
elegante beweging van de
wijwaterkwast gezegend.
Wijwater schijnt ook een probaat
middel te zijn om duivels en
andere duistere krachten uit te
bannen. Dit effect heeft de
Nederlandse taal een uitdrukking
opgeleverd: hij ging te keer als een
duivel in een wijwatervat.
Doopwater en wijwater zijn in de
katholieke kerk twee
verschillende producten. De basis
voor beide is weliswaar gewoon
kraanwater, maar vervolgens
verschilt de bereidingswijze.
Doopwater wordt gewijd tijdens
de paaswake. De priester laat de
paaskaars drie keer gedeeltelijk in
het water zakken en maakt er met
de kaars een kruisteken over. Ook
wordt wel olie en zout aan het
water toegevoegd. Mocht het
water in de doopvont in de loop
van het jaar door een groot aantal
doophandelingen of door sterke
verdamping een bedenkelijk laag
peil bereiken, dan volstaat
toevoeging van wat kraanwater.
Het gebruik van het doopwater is
in principe aan een pastor
voorbehouden. In
levensbedreigende situaties mag
echter iedereen dopen, ook met
gewoon water. Dat leerden
katholieken vroeger in de
catechismus. Op de vraag: wie
mag er dopen, hoorde te worden
geantwoord: in tijd van nood mag
en moet iedereen dopen. Op deze
manier kon worden voorkomen
dat iemand zou overlijden zonder
dat de erfzonde was
weggewassen. De overtuiging
bestond dat voor wie in deze staat
overleed geen plaats in de hemel
beschikbaar zou zijn. Het begrip
erfzonde is wat naar de
achtergrond verdwenen; de
nooddoop is gebleven.
Bereiding
De bereiding van wijwater is
eenvoudiger dan die van
doopwater. Een gebed en een
kruisteken boven het water
volstaan. Wijwater wordt ook
vaker aangemaakt. Driekoningen
(6 januari) en de zondag erna zijn
uitgelezen dagen ervoor, maar
wanneer de voorraad wijwater
uitgeput raakt, is het gebruikelijk
zondags vóór de
eucharistieviering een nieuwe
hoeveelheid water te wijden. Dat
was ook nodig, omdat de priester
\Toeger aan het begin van de
hoogmis - tegenwoordig alleen
nog bij gregoriaanse
eucharistievieringen - met de
wijwaterkwast door de kerk gaat
om de parochianen onder het
zingen van het lied Asperges me
(Besprenkel mij) symbolisch te
reinigen.
De ingang van katholieke kerken
is voorzien van een wijwatervat.
In alle vernieuwingen die het
Tweede Vaticaans Concilie begin
jaren zestig met zich meebracht,
zijn ze in veel kerken droog komen
staan. Tegenwoordig worden ze
weer gevuld. Steeds meer
katholieken beginnen het maken
van een kruisteken met een met
wijwater bevochtigde hand weer
te waarderen.
Wilco Verhage (27) heeft, in maatschap met zijn vader, nabij Koude-
kerke een gemengd bedrijf. Hij doet wekelijks in deze rubriek verslag
van zijn werk en wedervaren.
