Vtinisterie
[CSG terug
15
vaatst bal
nuópS"^
tiMgsf
fe eeuw
«SSS®
I
1^%
1900-2000
Kolonie van Veeristen
PZC
Antwerpse Ring slibt dicht
Culturele prijs Hulst voor
beiaardier Martin Polspoel
Een spiraal is een
oneindige vorm
Zeeland rouwt
om dood
Quarles van Ufford
zeeland
kunst cultuur
Luik
Hasselt
Eindhoven
dinsdag 14 december 1999
•helde kan zelf voorstellen doen
rxdere|o|
vijf.
daar.
r. EN'
terej
,n- --1SS'
de
HAAG - Het ministerie
Economische Zaken heeft
undag de bal teruggekaatst
ihting Koninklijke Schelde
loep (KSG) in Vlissingen. Kri-
ik op de rijksoverheid dat zij
voldoende vaart zet achter
ricoop van de KSG-aandelen
neen zakelijke partner, kreeg
beide-topman R. C. van den
juvel per ommegaande terug.
Van den Heuvel kan zelf met
Horstellen komen", aldus EZ-
jordvoerder J. van Zijp. ,,De
SG is een structuurvennoot-
hap. En binnen die structuur
ipalen de Raad van Commis-
issen en de Raad van Bestuur
'dagelijkse koers. De overheid
alleen' aandeelhouder."
uw uiterste best", is de
o-Doe
irHarmen van der Werf
Concert
Willebrord
Ensemble
MELISKERKE - Het Wil
lebrord Ensemble uit
Zoutelande geeft dinsdag
21 december een concert
in de Odulphuskerk in
Meliskerke. Het gaat om
een Ceremony of nine Les
sons and nine Carols, een
bijeenkomst volgens En-
;e traditie, met
fezingen en muziek.
Het Willebrord Ensemble
is een gemengd koor van
13 personen. Het staat on
der leiding van René Mo
lenaar. De dienst in de
Odulphuskerk begint om
19.00 uur. Burgemeester
A C. de Bruijn van Veere
verzorgt de lezingen. Or
ganist J. Wisse begeleidt
het ensemble.
t
boodschap die Van Zijp voor
Van den Heuvel heeft. ,,Het
overbruggingskrediet van vijf
tig miljoen gulden is vorig jaar
verstrekt onder drie voorwaar
den: een partner zoeken of over
name, een gezond bedrijfsplan
maken en de banken moeten
meedoen. En het is belangrijk
dat de KSG zich ontplooit op de
civiele scheepsbouwmarkt."
In de veertien maanden die
sindsdien zijn verstreken, zijn
verschillende opties voor een
overname van de KSG de revue
gepasseerd. Van Zijp: „Steeds
doken weer andere problemen
op." Welke problemen dat wa
ren (en zijn), laat hij onvermeld.
Volgens de EZ-voorlichter is er
momenteel niets in voorberei
ding, dat bijvoorbeeld op aan-
delenoverdracht aan Damen
Shipyards zou kunnen duiden.
„Einddata noemen wij niet
meer. Dat is al te vaak gebeurd.
En het bedrijf draait toch nog."
Over het gesprek dat Van den
Heuvel gisteren bij EZ had, liet
Van Zijp zich niet uit. Dat over
leg was volgens hem al gepland
voor de KSG-topman vorige
week lucht gaf aan zijn irritatie
over de trage besluitvorming
over de toekomst van de KSG.
(Advertentie)
Walstraat 72 - Vlissingen
Tel. 011Ö-411352
De verkeersdrukte op de Antwerpse Ring neemt voortdurend toe.
fotoWim Daneels
door Bart De Clerck
De Antwerpse Ring is stil
aan aan het dichtslibben.
De ochtendspits vloeit er re
gelmatig over in de avondspits
zonder dat deze verkeersader
een uurtje rust wordt gegund.
En het blijkt niet langer een fe
nomeen dat zich enkel in de
week afspeelt. Ook zondags
rijdt het vrijetijdsverkeer er
regelmatig bumper aan bum
per. En of dat alles nog niet erg
genoeg is, blijkt er ook geen
geld om de noodzakelijke wer
ken aan de Antwerpse Ring uit
te voeren.
In 1949 reden er dagelijks nog
geen 4.000 auto's door de
Waaslandtunnel, ook wel ko
nijnenpijp genoemd. Vandaag
de dag zijn er dat meer dan
150.000 door de Kennedytun-
nel en de konijnenpijp samen.
De drukte op de Antwerpse
Ring volgt de algemene evolu
tie in heel Vlaanderen. Op de
Vlaamse autowegen is de ver
keersdrukte vorig jaar met
acht procent gestegen.
Sinds 1985, kort voordat de
eerste structurele files opdo
ken, is het verkeer op de
Vlaamse autowegen met ge
middeld 85 procent toegeno
men. Het woon-werkverkeer
is zeker niet de enige schuldi
ge-
Dat wordt trouwens bevestigd
door de vaststelling dat het
weekendverkeer op veel auto
wegen nauwelijks minder
druk is dan in de week, terwijl
er dan weinig of geen vracht
wagens rijden. Op de autoweg
naar de kust is het vanaf Gent
zelfs drukker op zondag dan
door de week. Wie regelmatig
van de kust terug naar het bin
nenland rijdt, zal dat graag ge
loven.
Maar ook op de Antwerpse of
Brusselse Ring zijn files op
zondagavond geen uitzonde
ring meer.
Om alvast in Antwerpen iets
aan de situatie te doen, kon
digde de Vlaamse minister van
Verkeer, Steve Stevaert, aan de
kleine ring te willen voltooien
met een nieuwe tunnel of een
brug onder de Schelde ten
noorden van het stadscen
trum. Dit moet Antwerpen en
zijn haven bereikbaar houden.
Ondertussen gaan ook steeds
meer stemmen op om in de
Kennedytunnel het rekening
rijden in te voeren. Tot over
maat van ramp blijkt echter
dat Vlaanderen geen 1,6 mil
jard frank heeft om de bijna
dertig jaar oude Antwerpse
ring een totaal nieuw wegdek
te geven. Behalve face-lifts is
dit stuk snelweg rond de
Scheldestad nooit grondig
aangepakt.
Zware winter
De geplande monsterwerken
voor volgend jaar gaan echter
niet door. De ingenieurs van
Wegen en Verkeer vragen zich
met de handen in het haar af
hoe ze de Ring nog berijdbaar
moeten houden. „Als het maar
geen te zware winter wordt.
Niet in de zin van lange koude-
periodes. Voor de wegen is het
het slechtst als het steeds op
nieuw vriest.
Nu al zit de Ring vol met grote
re en kleinere scheuren, die we
uiteraard zo goed mogelijk
trachten te vullen. We moeten
uiteraard de veiligheid van de
automobolisten garanderen."
In het laatste jaar van
de twintigste eeuw
blikt de PZC van dag tot
dag terug op nieuws
feiten uit Zeeland.
I
ia®S^g
14 DECEMBER 1951
door Carla van de Merbel
Men kan van hem spreken als
van een Hollander, die een
volbloed Zeeuw was gewor
den." Deze woorden van jhr. mr.
A F. C. de Casembroot klinken
op de begrafenis van oud-com
missaris der koningin jhr. mr.
J. W. Quarles van Ufford, op 14
december 1951. Hij stierf drie
dagen daarvoor op zijn buiten
goed Loverendale in Domburg.
De oud-commissaris der konin
gin had al geruime tijd proble
men met zijn hart, maar zijn
dood komt voor velen toch nog
onverwacht.
In 1921 was-dein 1-882 in Loos
duinen geboren - Quarles van
Ufford naar Zeeland gekomen,
waar hij mr. H. J. Dijckmeester
opvolgde als commissaris der
koningin.
Hij vervulde dit ambt tot 31 ja
nuari 1948. Zijn opvolger, De
Casembroot, neemt op 14 de
cember, samen met vele ande
ren, op de algemene begraaf
plaats in Domburg afscheid van
Quarles van Ufford.
In de gebruikelijke toespraken
wordt de oud-commissaris der
koningin geroemd om zijn be
lang voor de provincie. Ook de
PZC wijst daarop in verschil
lende artikelen die die week ver
schijnen. Zo heeft Quarles van
Ufford een belangrijke rol ge
speeld bij de ontwikkeling van
de provincie na de Eerste We
reldoorlog. Veel ontwikkelin
gen hadden in die periode stil
gelegen en zowel op technisch
als op economisch gebied moest
Zeeland hard werken om op
hetzelfde niveau te komen als de
rest van Nederland. Belangrijk
in die periode was ook de ont
wikkeling van wegen en veer
diensten. De PZC herinnert aan
de 'gelukkige initiatieven' van
Quarles van Ufford, met name
uiteraard op bestuurlijk gebied.
Vlak na het begin van de Tweede
Wereldoorlog wordt de commis
saris door de Duitsers de pro
vincie uit gezet. Gedurende de
daaropvolgende jaren bleef hij
echter vanuit Noord-Brabant
geheim contact houden met de
burgemeesters in Zeeland.
Na de oorlog volgde opnieuw
een periode van opbouw en ook
hierbij wordt de commissaris
der koningin geroemd, onder
meer vanwege zijn initiatief tot
oprichting van de Stichting
Herstel Zeeland 1945.
Door de dood van Quarles van
Uffort wordt Zeeland weer her
innerd aan het belang van de
oud-commissaris der koningin
voor de ontwikkeling van de
provincie. Velen brengen hem
dan ook de laatste eer op de be
graafplaats van Domburg.
J. W. Quarles van Ufford.
foto archief PZC
Het kunstwerk Dubbele spiraal 1;
Neeltje Jans.
I deze zomer op he)
door Catlijne Akkermans
HULST - Iedere zondag, zo rond
een uur of drie, klinken er vrolij
ke tonen uit de Hulster H. Willi-
brodusbasiliek. Sinds 1973 is
Martin Polspoel uit Sint-Jan
steen de vaste beiaardier van de
kerk. Op 18 december krijgt hij
mede daarvoor de Culturele
Prijs uitgereikt door de gemeen
te. De waarderingsprijs bestaat
uit een bedrag van duizend gul
den, een oorkonde en een Rey-
naertsbeeld.
Polspoel vertelt graag over zijn
werk achter het carillon. „Zul
len we even naar de toren klim
men?", vraagt hij. 'Even' is wat
eufemistisch uitgedrukt. Twee
honderd treden verder - een lan-
door Ben Oerlemans
OOSTKAPELLE - Tijdens een
bezoek aan het Franse Carnac
raakte beeldend kunstenaar
Jan van Lisdonk gefascineerd
door de menhirs die daar in spi
raalvorm staan opgesteld. Het
was de aanzet voor een reeks
kunstobjecten en foto's. Een
deel van zijn werk is tot en met
27 februari te zien in het Zeeuws
Biologisch Museum in Oostka-
pelle.
Van Lisdonk maakte allemaal
spiralen, vervaardigd van ver
schillend materiaal. In Carnac
vond hij deze vorm telkens te
rug. „De monumenten, waar
van niemand nog weet waar
voor ze gediend hebben, zijn in
spiraalvorm opgesteld. Dit mo
tief is ook op de menhirs ge
kerfd. Overal in de wereld kom
je het motief tegen.Het symbool
is ook afgebeeld op de stenen
voor de ingangen van oude gra
ven in Ierland, Engeland en Bre-
tagne." Volgens de kunstenaar
is de spiraal een symbool van le
ven en dood. „Een spiraal is een
oneindige vorm. De Kelten ge
bruikten het veel, maar ook de
moslims lopen in Mekka rond
om een zevenvoudige spiraal."
Het is een universele uitdruk
kingsvorm, zegt hij. „Het sym
bool ademt in en uit,staat voor
slapen en ontwaken en wordt
gebruikt in religie en magie.
Onlangs is ontdekt dat spiraal
vormen de basis van DNA-vor-
men en het begin van het leven
zijn."
Kruis
Terug in Nederland ging hij met
dit motief aan de slag. „In Eind
hoven ontdekte ik een Keltisch
kruis, waarin ook spiraalvor
men verwerkt zijn. Ik heb dit ge
plaatst op een zandvorm." De
foto hiervan is in Oostkapelle te
zien onder de titel In Memori-
am. In een andere installatie
met dezelfde naam heeft Van
Lisdonk het Egyptische Ankh-
symbool gebruikt.
Iedere spiraal is uit andere ma
terialen samengesteld. Spiraal
'99 van zeewier en glas, heeft
afgelopen zomer op het strand
van Neeltje Jans gelegen, even
als de Dubbele spiraal, van ste
nen. Spiral Blue is samenge
steld uit mossels en schelpen-
.Van Lisdonk: „Mossels en
schelpen gaan ook open en
dicht. Zij zijn levende vormen
van de op en neer gaande bewe
gingen. Daarom heb ik deze ob
jecten ook aan zee gemaakt, om
zo dicht mogelijk bij het ade
mende eb- en vloedritme te
zijn."
De kunstenaar werkt ook met
moderne materialen; zo is de
Nehalennia die boven de ingang
van het museum hangt, ge
maakt van neonbuizen.
In het museumlunchcafé expo
seert Van Lisdonk zijn foto's.
Buiten, in de tuin, liggen vijf in
stallaties in spiraalvorm. Eén is
er gemaakt van netten, touw en
wrakhout. „Ook dit is materiaal
dat uit de zee komt. Het past dus
in de context van mijn andere
objecten." Het is de bedoeling
dat een spiraal van turf blokken
wordt ingegraven in de grond.
„Daar wü ik spiritus overheen
gieten en het vervolgens in
brand steken, zodat er een
merkteken in de aarde wordt
achtergelaten."
Het Zeeuws Biologisch Museum,
Oostkapelle is van dinsdag tot en
met zondag geopend van 12.00 tot
17.00 uur. Gesloten op eerste Kerst
dag en nieuwjaarsdag.
ge wenteltrap en wat kleine
houten laddertjes - komen we
uit in een klein hokje, helemaal
van glas, dat uitzicht biedt over
heel Hulst en omstreken. Het is
helder weer, maar fris boven. De
deur blijft namelijk openstaan.
„Dan kan ik mezelf beter horen
spelen. De hoge tonen zijn nogal
zachtjes", vertelt Polspoel.
Het carillon oogt gloednieuw.
Polspoel: „Het is helemaal ge
restaureerd. Begin jaren negen
tig hebben we een actie opgezet:
Red het Carillon. Dat was net
voordat de basiliek de restaura
tie onderging." De klokken zelf
kregen geen opknapbeurt. „Dat
is eigenlijk jammer. Ze stammen
uit 1958 en ik merk dat ze ach
teruit gaan. Omdat er recente
lijk gerestaureerd is, zal het nog
Martin Polspoel uit Sint-Jansteen krijgt op 18 december Culturele
Prijs van de gemeente Hulst. foto Charles Strijd
zeker veertig jaar duren voordat
die klokken onder handen geno
men worden. Dat is echt zonde.
De toren is open en ze staan dus
blootgesteld aan de lucht. Door
de vervuiling worden ze erg
aangetast", vertelt Polspoel.
„Maar het is veel werk. Je moet
de klokken allemaal uit de toren
halen en naar een klokkengiete
rij brengen."
Stemmen
De 'toetsen', oftewel de manue-
len, zijn van hout. Onderaan zit
ten de pedalen, net als bij een
piano. De klanken van de klok
ken worden sterk beïnvloed
door de weersomstandigheden.
Je hoort een kort geluid, in
plaats van dat de toon door
klinkt. Daarom moet de carillo-
nist iedere keer dat hij achter
het klavier plaatsneemt, de to
nen stemmen. „Nou ja, echt
stemmen is het niet. Dat zou be
tekenen dat je de toonhoogte
kunt veranderen. Ik kan een
klok alleen maar langer laten
klinken. Of je zou hem moeten
laten slijpen, maar het nadeel
daarvan is weer dat je het niet
meer terug kunt draaien", ver
telt Polspoel.
Het beeld van de carillonist die
al beukend op de toetsen een
liedje door de stad schalt, komt
echt uit tekenfilms. Polspoel:
„Je moet vanuit je polsen spelen
en je rolt als het ware over de
manuelen heen. De ene toets sla
je zachtjes aan en de ander wat
harder." De grootste bel - de 470
kilo wegende Cornelis Jan-
seniusklok - produceert een
toon die wel vijftig seconden na
galmt. „Het is daarom erg moei
lijk om een stuk voor het caril
lon te componeren, want je
speelt andere tonen over die
galm heen. Dat mag natuurlijk
niet vals gaan klinken."
Computer
Vooral omdat de ene manueel
harder aangeslagen moet wor
den dan de andere, kan het echte
carillon spelen nooit vervangen
worden door een computer,
meent Polspoel.
Toch speelt een computer het
merendeel van de melodietjes.
Vier chipjes worden in een ap
paraatje geschoven, die dan elk
kwartier een liedje pingelen. In
deze weken is dat natuurlijk
kerstmuziek. Polspoel zit alleen
op zon- en feestdagen achter de
manuelen. „Door de week heb
ben ze liever niet dat er gespeeld
wordt, omdat dat storend is
voor de mensen die aan het werk
zijn."
[Ring Antwerpen:
De artistieke aantrekkingskracht van Veere
loorBen Oerlemans
dat de Veeristen er verbleven,
was er nog een actieve vissers
vloot, die ook veel pittoreske ta
fereeltjes opleverde."
Al in 1897, als de bankier Albert
Ochs zich in Veere vestigt, komt
het artistieke leven er op gang.
Veel schilders kopen er een huis,
meren af in de haven, of huren
een kamer bij de bevolking.
„Daarna is Domburg erg in op
komst geraakt", vervolgt Bak
ker. „Deze plaats heeft tot aan
de Eerste Wereldoorlog op artis
tiek gebied gedomineerd. Na de
economische crisis in Europa
bleef het rijke publiek uit Dom
burg weg.
Vluchtelingen
Veel kunstenaars zagen geen er
geen brood meer in en streken
neer in Veere. Deze ontwikke
ling werd tijdens de Eerste We
reldoorlog versterkt toen er veel
Belgische, Franse en Engelse
vluchtelingen in het stadje inge
kwartierd waren. Het was een
ander slag schilders dan in
Domburg. Daar was men voor
namelijk op het impressionisme
gericht, terwijl Veeristen alle
stromingen vertegenwoordig
den. Het was niet zozeer een
kunstenaarsschool als wel een
kunstenaarskolonie.
De neergang werd ingezet met
het sluiten van het Veerse Gat.
Bakker: „De vissersvloot ver
dween, de getijden spoelden
niet meer om de Kampveerse to
ren. Twee schilderachtige mo
tieven verdwenen dus uit het
stadje.
Op de expositie zijn veel afbeel
dingen te zien van het karakte
ristieke raadhuis en de Grote
kerk. Impressionistische doe
ken van Maurice Góth, donker
gekleurde expressionistische
schilderijen van Jos But en ma
gisch getinte etsen van Rudolf
Schönberg. Op de doeken wordt
de geschiedenis van het stadje
verteld. Een schilderij van Dirk
Koets laat de Kampveerse toren
in 1943 zien. De Duitsers had
den alle huizen in de omgeving
van het monument gesloopt om
plaats te maken voor het
schootsveld van hun kanonnen.
Impressies van de vissersboten
van Van der Haar en Vaarzon
Morel geven een indruk van het
leven in de haven.
In de galerie zijn ook enige
boeken in te kijken die door de
Veeristen zelf zijn geschreven.
Bakker: „Hier zijn dagboek
fragmenten en corresponden
tiestukken bij. Als je die leest,
kun je langzaam maar zeker een
plaatje maken van een heel
aparte wereld, met vriend- en
vijandschappen
De tentoonstelling Veeristen en pas
santen is tot en met 29 januari te zien
in Galerie De Vier Gemeten,
Kousteensedijk 16/18 in Middel
burg. Openingstijden: Zaterdag van
11.00 tot 17.00 uur en op afspraak.
Telefoon: 0118 623085
foto Ruben Oreel
De Kampveerse Toren van Jan Kc
IUDDELBURG. Japi, de Uit-
reter uit Nescio's gelijknamige
oek wist het al: „In Veere kun je
erdomd mooi schilderen",
'entraal onderdeel van de no-
lelleis een reis van Japi met Ba-
rink naar het Zeeuwse stadje
m de schilderkunst te beoefe-
tn. De kans is groot dat ze daar
Veeristen zijn tegengeko-
aen, schilders die van het begin
an deze eeuw tot in de jaren
estig in Veere een kolonie
ormde. Tot en met 29 januari
angt een uitgebreide collectie
liet werk van Veeristen en schil-
ers die het stadje bezochten in
lalerie De Vier Gemeten in
iliddelburg.
oost Bakker, eigenaar van De
fier Gemeten, heeft schilderij-
Ji van de Veeristen verzameld
to een boekje uitgebracht onder
de titel Veeristen en passanten.
n het kort staat er de levensloop
de schilders in beschreven,
Daast een overzicht van het ten
toongestelde werk en voormali-
'e woonadressen van de kunste-
maakte Veere precies zo
Bakker:,, Het
een unieke archi-
met die aparte Grote
Het is net alsof de tijd er
stilgestaan. In de periode
