WTO staat voor uitputtingsslag
Een supermarkt voor stroom
PZC
Lijfrente na 2001
geen pretpakket
Essent voorspelt
tegenvallers bij
stroomcontracten
Tuinders zien vrije
gasmarkt niet zitten
financiën en economie
Ministers van 134 landen buigen zich in Seattle over wereldhandel
economie wijzer
Piano's
zaterdag Tl november 1999
door Bob Kroon
GENÈVE - De ministersconfe
rentie van 134 lidstaten van de
WTO, de Wereldhandelsorgani
satie, die volgende week in
Seattle in de Verenigde Staten
begint, wordt de vuurproef voor
de roemruchte 'globalisering'
van de wereldeconomie en voor
de WTO zelf. Wat WTO-direc-
teur-generaal Mike Moore aan
kondigt als een 'uitputtingsslag
van drie dagen en vijf nachten'
is bedoeld als startschot voor de
'Millennium Ronde' - een mara
thon van drie jaar onderhande
len over verdere vrijmaking van
de wereldhandel.
De bedoeling was, dat de minis
ters van Handel in Seattle een
hapklaar document zou worden
voorgezet, dat als agenda en
handleiding voor de stategie
moest dienen voor deze mon
sterronde. Maar na maanden
touwtrekken konden de perma
nente vertegenwoordigers van
de WTO-lidstaten in Genève het
niet eens worden over een basis
document van 35 pagina's. „Dit
actieplan is een lappendeken
vol gaten, die in Seattle moet
worden gestopt", zegt een Ne
derlandse WTO-onderhande-
ï'aar. „Hoe de ministers die klus
ineen paar dagen denken te kla
ren, daarop durft hier niemand
een antwoord te geven."
Daarbij komt dat het eens zo ab
stracte concept van wereldhan
del nu in het centrum van de pu
blieke belangstelling staat. Een
internationale alliantie van
vakbonden, consumenten, mi
lieubeschermers en mensen
rechtenactivisten heeft in
Seattle een strijdmacht gemo
biliseerd van veertigduizend
demonstranten, die de oorlog
hebben verklaard aan de WTO.
Ei en tomaat
Met onheilspellende vinding
rijkheid wordt alles in het werk
gesteld om de ministersconfe
rentie, die door de Amerikaanse
president Clinton wordt ge
opend, te ontwrichten. Com
mando's geveltoeristen staan
Maar voor de beklimming van
wolkenkrabbers, inclusief het
conferentiegebouw. Tonnen eie
ren en tomaten liggen als muni
tie klaar en het is niet onmoge
lijk, dat de Nationale Garde de
plaatselijke politiemacht te
hulp zal moeten komen om de
ministers te ontzetten. Om het
collectieve verzet de wind uit de
zeilen te nemen wordt de minis
tersconferentie maandag voor
afgegaan door een vergadering
van zo'n tweehonderd organisa
ties zonder overheidshanden.
Die clubs ageren om uiteenlo
pende redenen tegen 'de kapita
listische globalisering' van de
economie, waarbij de machtige
multinationals de wereld zou
den koloniseren met behulp van
de WTO.
WTO-baas Moore, zelf 'een ex-
vakbondleider uit Nieuw-Zee-
land, is niet bang voor wat hem
en de ministers in Seattle te
wachten staat. „Ik heb de nodi
ge ervaring met demonstraties,
maar het gaat hier om een col
lectief misverstand over de
WTO. De organisatie is niet
meer of minder dan een regle
ment om de wereldhandel in
goede banen te leiden."
GATT
Dat is in het verleden vrij aardig
gelukt, dankzij de GATT, de
voorloper van de pas vier jaar
bestaande WTO. De GATT, de
'Algemene Overeenkomst over
Tarieven en Handel' was een in
1948 opgerichte club van voor
namelijk rijke landen. Die heeft
in een aantal 'ronden' het na
oorlogse wereldhandelsverkeer
bevrijd van hoge tarief muren,
het protectionisme terugge
drongen en het globale in- en
uitvoervolume opgestuwd tot
duizenden miljarden dollars.
Maar zelfs Moore geeft toe dat in
de nieuwe WTO 'de kleine jon
gens slecht aan hun trekken zijn
gekomenOntwikkelingslan
den eisen meer markttoegang
voor hun landbouwproducten,
grondstoffen en textiel alvorens
hun deuren te openen voor de
westerse dienstensector, zoals
banken, verzekeringen en tele-
comgiganten. De afgeschermde
landbouwsector blijft het
grootste obstakel bij de liberali
sering van de wereldhandel.
Zelfs staatssecretaris Ybema,
die Nederland in Seattle verte
genwoordigt, geeft toe dat de
agrarische politiek van de Euro
pese Unie 'handelsverstorend'
is. De Amerikanen, maar ook de
'Cairns-Groep' van landen als
Australië en Brazilië willen dat
de EU eindelijk paal en perk
stelt aan een landbouwbeleid
dat boterbergen en melkmeren
door Alex Bogers
DEN HAAG - De lijfrentes heb
ben hun langste tijd als fiscaal
pretpakketje wel gehad. Na 1
januari 2001 is het afgelopen
met de onbeperkte aftrek bij de
inkomstenbelasting van 6075
per persoon voor het maken van
een spaarpotje.
De Franse boerenleider José Bové (tweede van rechts) demonstreerde onderweg naar Seattle donderdag alvast in Washington mee tegen
genetisch gemanipuleerd voedsel. De WTO-deelnemers staat een golf aan betogingen te wachten. foto Manny Ceneta/EPA
door middel van miljardensub
sidies op de wereldmarkt
dumpt. Maar met name Frank-
rijkhoudt met handen tand vast
aan de 'multifunctionele' taak
van de landbouwsector. Daar
mee wordt gesteld, dat boeren
niet louter producenten zijn,
maar ook een maatschappelijke
rol spelen 'als behoeders van
milieu en landschap'.
Doekje
Een schamel 'protectionistisch
doekje voor het bloeden',
schampert Rita Hayes, de Ame
rikaanse WTO-ambassadeur in
Genève. „Europese belasting
betalers draaien jaarlijks op
voor tientallen miljarden dol
lars aan landbouwsubsidies."
Maar er zijn nog andere transat
lantische struikelblokken, zoals
de Europese weerstand tegen
genetisch gemanipuleerde gra
nen en tegen hormoonvlees uit
Amerika, om maar niet te spre
ken van de 'bananenoorlog', die
nog steeds doorwoedt.
Als de EU en andere landbouw -
protectionistische landen zoals
Japan, Zuid-Korea en Zwitser
land, in Seattle niet met concre
te concessies komen, dan zou de
nieuwe Millennium Ronde al
leen daardoor al tot mislukking
zijn gedoemd, zo waarschuwt
Washington.
Maar er zijn meer problemen.
De ontwikkelingslanden zien de
Amerikaanse agitatie tegen hun
'concurrentievervalsende' lage
lonen als een poging hun ex-
portpotentieel te ontkrachten.
Dat multinationals hun produc
tiebedrijven steeds meer ver
plaatsen naar lage-lonenlanden
staat buiten kijf. Westerse
markten worden overspoeld
met textiel, schoeisel, electroni-
ca en speelgoed uit ontwikke
lingslanden, waartegen
Amerikaanse en Europese pro
ducenten niet meer kunnen con
curreren.
Moore wijst erop, dat bij het lo
ven en bieden in de WTO 'niets
geregeld is, voordat alles gere
geld is', maar blijft overtuigd,
dat de ministers er in Seattle te
elfder ure wel uit zullen komen.
Het 'verzet van de straat' tegen
de WTO wijt Moore aan alge
meen onbegrip over een organi
satie, 'die ten slotte niet beter is
dan wat de regeringen er zelf
van willen maken'. „Als de WTO
inderdaad zo'n kapitalistisch
uitbuitingscollectief is", zegt
Moore, „dan vraag ik me af
waarom China en 34 ontwikke
lingslanden staan te trappelen
om er lid van de worden. Vrije
wereldhandel, mits in goede ba
nen geleid, is een levensbelang
voor de hele mensheid." GPD
sen voor die klanten best wat
mogen doen. Die klanten heb
ben er recht op om te weten wat
ze krijgen.
Het is dus nog niet helemaal
duidelijk wie uiteindelijk de he
te aardappel in handen krijgt.
En hoe heet hij is, is ook nog niet
zeker.
De hoeveelheid werk is volgens
pensioendeskundigen helemaal
individueel bepaald, bij de één
is het een maldcie, bij de ander
wat meer werk. Alles hangt af
van arbeidsverleden en de
werkwijze van pensioenfond
sen.
Potjes
Zo hebben de spaarders die re
gelmatig van baan wisselen op
verschillende plaatsen pensioen
opgebouwd. En al deze potjes
zijn anders opgebouwd. Het is
van belang om te weten of het
gespaarde geld van de vertrok
ken spaarder geïndexeerd is.
Dat wil zeggen, of het nog mee
groeit met de inflatie of dat het
stilstaat zodat het jaar op jaar
inteert.
Getrouwde mensen moeten
daarnaast rekening houden met
eikaars leeftijd. Als de ene part
ner een paar jaar ouder is en eer
der in aanmerking komt voor
een AO W-uitkering en de ande
re partner heeft geen inkomen,
dan hebben ze samen te maken
met een AOW-gat. Allebei de
partners lcr ij gen namelijk de
helft van de AOW en de oudste
dus wat eerder. Ze moeten dan
bijsparen om te voorkomen dat
ze het een paar jaar met een hal
ve AOW moeten doen.
Franchise
Dan is er natuurlijk ook nog al
tijd de zogenaamde franchise.
Simpel gezegd het verschil tus
sen wat het pensioenfonds
denkt dat de AOW zal zijn en
wat de AOW uiteindelijk is. Dat
verschil is uiteindelijk ook weer
pensioengat. Hoe hoog de AOW
uiteindelijk groeit, blijkt altijd
tegen het einde van de loop
baan.
De spaarder moet van Ver
meend ook de al aangeschafte
lijfrentes meetellen. De pensi
oenconsument moet dus ieder
jaar van zijn verzekeraar horen
hoe het met zijn lijfrente gaat.
Voor de verzekeraars is dat
nieuw. Ze weten het misschien
wel, maar geven de informatie
over het algemeen niet door. Bij
slecht renderende lijfrenten kan
de spaarder namelijk weg lopen
en op zoek gaan naar andere be
leggingsvormen, ook al kost
hem dat een boete. GPD
Dat de energiesector toch wel bijzonder is, wordt pas echt duidelijk als er iets misgaat en bijvoorbeeld treinreizigers door een stroomsto
ring te voet verder moeten. foto Robin Utrecht/GPD
door Pauline van de Ven
Nauwelijks is de elektriciteitsmarkt
opengesteld voor internationale con
currentie of daar zijn de eerste oprispingen
van spijt en wroeging. In de concurrentie
slag valt de ene na de andere strooinprodu-
cent in buitenlandse handen. Tegelijk wordt
er zo bitter hard gevochten om grote klanten
dat de marges zakken tot op of onder het
nulpunt. Wie krijgt straks de rekening ge
presenteerd van de cadeaus die nu worden
weggegeven? Was het wel zo'n goed idee,
iets zo vitaals als de stroomvoorziening
prijs te geven aan de vrije markt, en daar
mee aan het buitenland?
Van oudsher is de Nederlandse stroomvoor
ziening in handen van overheidsmonopo-
lies. Het openbare monopolie hoeft niet
slecht te zijn, integendeel. Het voordeel is
dat er geen privé-kapitaalverschaffers zijn
die winst verlangen. Je kimt de winst van de
ene activiteit gebruiken voor het instand
houden van een andere activiteit, die welis
waar verlies maakt maar die toch erg nuttig
is. Zo zou je bij voorbeeld de winst van de In
tercity Amsterdam-Utrecht kunnen ge
bruiken om de sneltrein Amsterdam-Hil-
versum in stand te houden.
Natuurlijk zijn overheidsmonopolies door
gebrek aan concurrentie meestal lui en vad
sig, verspillend, duur en fameus klanton
vriendelijk. Maar het valt niet te ontkennen
dat het soms toch de beste bedrijfsvorm is.
Voor stroom geldt dat waarschijnlijk niet.
Want het distributienet ligt er, en de kans
dat sommige gebruikers niks geleverd krij
gen omdat het transport onrendabel is, is
nul. Afgezien van de vraag naar het milieu
effect heeft het openstellen van de marlet
veel voordelen. De monopoliewinsten wor
den weggevaagd, de prijs gaat omlaag en de
klantvriendelijkheid omhoog. De rollen
zijn omgedraaid. Klanten als Hoogovens en
de NS zijn koning.
De cultuuromslag is goed op weg bij
stroomproducentEneco, die de opmerkelijk
stap deed de kolommen van haar eigen huis
blad open te stellen voor grote klanten. Die
kunnen er nu oude frustraties en nieuwe
wensen ventileren. Zó was het Philip van
Beek, hoofd inkoop van NS Reizigers
(stroomrekening van 200 miljoen) in de
oude cultuur blijkbaar niet mogelijk de di
recteuren van zijn stroomleveranciers te
spreken te krijgen. „Tot in de haarvaten
moet de leverancier zich het belang van de
klant bewust zijn", doceert Van Beek nu. En:
„Als ik de telefoniste bel, wil ik eigenlijk al
aan haar klank horen: oh, dat is een belang
rijke klant."
Slachtoffers
In de slag om de 650 belangrijkste klanten
(éénderde van de totale markt van 79.000
gigawattuur) is de prijs voor de grootver
bruikers gezakt met zeker vijftien procent.
Dat er onder de kostprijs wordt aangebo
den, wordt ontkend, maar producenten ver
wachten zelf: dat er slachtoffers gaan vallen.
Het is te hopen dat de rekening niet bij de
klanten belandt die nog tot het jaar 2002 of
2003 niet van leverancier kunnen verande
ren: het midden- en kleinbedrijf en de con
sument.
Volgens woordvoerster M. Wester van Eco
nomische Zaken is aan toezichthouder Dte
opgedragen er op toe te zien dat de prijsda
ling in het grootverbruik ook aan de overige
afnemers wordt doorberekend.
Veel keus heeft Nederland intussen niet.
Voor een klein land met een open economie
die sterk afhankelijk is van energieverslin
dende export, is liberalisering eigenlijk de
enige weg. Om de eenvoudige reden dat het
buitenland het óók doet. Amerika, Scandi
navië, Groot-Brittannië en Duitsland zijn
er al verder mee gevorderd. Daar daalde de
stroómprijs met sprongen. Waar de prijsda
ling werd doorgegeven aan afnemers en
consumenten, zijn forse concurrentiever-
schillen ontstaan. De Franse overheid, die
de stroommarkt hardnekkig gesloten
houdt, krijgt daardoor steeds scherpere kri
tiekvan de eigen industrie.
Interessant is dat de pionierlanden, vooral
Scandinavië en de Amerikaanse staat Cali-
fornië, op het ogenblikmeer geldschijnente
verdienen aan de 'spin-off van hun vrije
stroommarkt, dan aan die stroom zelf. Die
spin-off bestaat uit een levendige handel in
energiecontracten. Marktpartijen verhan
delen via de computerpakketten energie. Er
zijn eindverbruikers die binnen tien minu
ten in een piekbehoefte willen voorzien en
de kilowatturen daadwerkelijk geleverd
willen hebben. Er is ook veel handel - en
speculatie - in termijncontracten. Gesloten
landen als Frankrijk, Italië en Spanje mis
sen de markt.
Nederland sluit zo'n beetje de kopgroep.
Sinds kort heeft Amsterdam, in navolging
van de APX in de VS en de Scandinavische
Nord Pool, een eigen beurs voor de aan- en
verkoop van stroom, de APX in Amsterdam.
Vanaf deze maand wordt er voor het eerst
een prijsindex genoteerd. De ontwikkeling
van de stroomprijs en van deze energiebeurs
zelf, is op de voet volgen op http:
//www.apx.nl. GPD
Internet bedreigt reisbureau
UTRECHT - Het kleine reisbureau zal verdwijnen. Door de
komst van het Internet kan de vakantieganger achter zijn
beeldscherm zelf zijn vakantiebestemming uitzoeken en di
rect een ticket bij de betreffende reisorganisatie boeken.
De bemiddelende rol van bureaus tussen de grote reisorgani
saties en de reiziger is hiermee verleden tijd, zei ANVR-direc-
teur P. van der Kaaij gisteren. Welke en hoeveel van de ruim
tweeduizend reisbureaus in Nederland verdwijnen, durfde
hij niet te zeggen.
Hij verwijst naar de Verenigde Staten, waar het aantal reisbu
reaus 'dramatisch.' is gedaald.
Gisteren opende touroperator De Jong Intra Vakanties een
Internetpagina waar de klanten direct een bestemming kun
nen boeken. ANP
Coöperatie waterleidingbedrijven
UTRECHT - Het Waterleidingbedrijf Midden-Nederland
(WMN), de Watermaatschappij Zuid-Holland-Oost (WZHO)
en de Flevolandse Drinkwater Maatschappij (FDM) willen
samen een coöperatie vormen. Het personeel wordt maandag
ingelicht. De bedrijven willen nog niet zeggen of er banen op
het spel staan.
De coöperatie moet het instrument worden om invloed te
houden bij onverhoopte vijandige overnames. Samen hebben
deze waterleidingbedrijven een miljoen aansluitingen.
De waterleidingbedrijven benadrukken dat de vorming van
de coöperatie weliswaar op een fusie lijkt, maar dat het dat
nadrukkelijk niet is. De afzonderlijk waterleidingbedrijven
blijven bestaan, zodat ook de aandeelhouders - de gemeenten
en de provincies - hun invloed blijven houden. De aandeel
houders moeten nog hun oordeel uitspreken. GPD
Actie voor Air Holland verlengd
SCHIPHOL - De bewindvoerders van Air Holland hebben be
sloten de eerder gestelde 'deadline' van 1 december met veer
tien dagen te verlengen. Zij geven zichzelf nu tot 15 december
de tijd om een eventuele doorstart van de chartermaatschap
pij rond te krijgen.
Er zijn vijf serieuze partijen. „Vooral de buitenlanders heb
ben meer tijd nodig en daar komen de grootste oplossingen
vandaan. Het is de moeite waard om daar op te wachten", al
dus bewindvoerder M. Pannevis gisteren. ANP
Ruim helft kalveren in groepshok
UDDEL - Drie j aar voordat Europese regels de kal verhouders
daartoe geheel verplichten, is 55 procent van de Nederlandse
kalveren gehuisvest in groepshokken. De komende jaren
wordt de overgang voortgezet. Uiterlijk in 2002 zijn er geen
kistkalveren of kal verboxen meer, zo blijkt uit de toekomstvi
sie van de vleeskalverhouders in Nederland.
Voorzitter P. van Rhee van de LTO-vakgroep heeft de visie
'Groepsgewijs op weg' gisteren overhandigd aan voorzitter
H. Maij-Weggen van de Dierenbescherming. De Dierenbe
scherming heeft voorheen groot bezwaar gemaakt tegen kist
kalveren. Ruim 2400 bedrijven huisvesten 710.000 kalveren,
vooral in Overijssel, Gelderland en Utrecht. ANP
Minder geld EU voor melkreclame
BRUSSEL - Het Nederlandse Zuivelbureau krijgt ruim een
miljoen gulden Europese subsidie voor melkreclame onder
jongeren onder 25 jaar. De Europese Commissie trekt voor dit
soort acties in totaal acht miljoen euro (17,6 miljoen gulden)
uit, tegen tien milj oen euro dit jaar. Om budgettaire redenen is
het steunbedrag verlaagd, zo zei een commissiewoordvoerder
gisteren. Brussel sponsort sinds 1992 voor de volle honderd
procent campagnes om melk te slijten. De laatste jaren zijn
die gericht op jongeren. ANP
van onze redactie economie
AMSTERDAM - Nederlandse
energiebedrijven en grootafne
mers van stroom lopen de kans
op tegenvallers bij reeds afge
sloten contracten voor stroom-
levering voor volgend jaar. De
bedrijven zijn te optimistisch
geweest over de hoeveelheid
goedkope stroom die ze zouden
kunnen importeren.
In de praktijk blij kt er maar een
beperkte importcapaciteit te
zijn en het is nog niet duidelijk
aan welke bedrijven die wordt
toegewezen. „Om aan hun ver
plichtingen te voldoen, zullen
de bedrijven op de stroombeurs
de tekorten moeten inkopen.
Daar kunnen het komend jaar
de prijzen dus weieens flink stij -
gen", voorspelt H. Beek, direc
teur van de divisie Energie van
Essent, het grootste distributie
bedrijf van Nederland. Hij wil
de niet aangeven of Essent ook
tegenvallers tegemoet kan zien.
Het buitenland blijft intussen
actief op de Nederlandse ener
giemarkt. Het Duitse bedrijf
RWE opent een handelskantoor
in Nederland. Hiermee wil het
concern zich nadrukkelijker op
de Nederlandse markt manifes
teren. De Duitsers bewerken de
Nederlandse markt al langer
vanuit het hoofdkantoor in Es
sen en hebben inmiddels een
aantal grote stroomgebruikers
als klant. Ook is het een van de
gro'tere bedrijven op de Amster
damse stroombeurs APX. Vol
gens hoofd verkoop M. Rudolph
heeft RWE ruim tien procent
van het vrije deel van de Neder
landse markt in handen. Ook
werkt het samen met distribu
tiebedrijven als Essent, Nuon en
Remu.
Fusie
Het handelskantoor valt onder
de energiedivisie van het RWE-
concern. Dit is een van de groot
ste Duitse energieconglomera
ten.
RWE staat op het punt te fuse
ren met VEW. Als die fusie rond
is, dan ontstaat een concern met
een jaaromzet van 97 miljard.
RWE is ook voor 48 procent ei
genaar van aannemer Ballast
Nedam.
VEW heeft onlangs een bod uit
gebracht op het gasbedrijf van
de gemeente Haarlemmermeer.
Dat bod zou veel hoger zijn dan
dat van Nederlandse gegadig
den. ANP
van onze redactie economie
DEN HAAG - De glastuinders
zijn bijzonder teleurgesteld dat
het kabinet hen niet tegemoet
komt in de hoge kosten voor de
vrije energiemarkt. Ze stellen
dat de huidige kabinetsvoor
stellen him toekomst bedreigen.
Minister Jorritsma (Economi
sche Zaken) wil de tuinders in
2001 versneld de vrije keus ge
ven waar ze gas en stroom
kopen. Het basistarief wordt
volgens de tuinders echter zo
opgebouwd dat de gasprijs
schoksgewijs fors omhoog gaat.
Ze spreken van een onbedoeld
neveneffect van de vrije gas
markt.
Land- en tuinbouworganisatie
LTO-Nederland en Product
schap Tuinbouw willen dat het
kabinet de energieplannen uit
stelt en aanpast.
De tienduizend glastuinbouw
bedrijven verstoken jaarlijks
4,5 miljard kuub aardgas. Dit is
zestig procent van het gas voor
de middengroep van bedrijfs
matige gasaf nemers. ANP
(Advertentie)
MUZIEKCENTRUM
MIDDELBURG
Tel. 0118-635252
