Een nieuw
kleurrijk
'broodblik'
PZC
Pesto is dé Italiaanse smaakmaker
Magazine New verrast niet
Traditionele
offerkoeken
met honing
Nieuwe ideeën
voor wenskaarten
tafel en trend
39
Clip vervangt
tradionele
trommel
Taaitaai
zaterdag 27 november 1999
Niet iedereen is gezegend met
een ruime fantasie. Daar
naast sluipen ook bij de fantasie
vollen routine en sleur heel ge
makkelijk het leven binnen.
Maar gaat het over seks, dan blij
ken er opeens hele reservoirs aan
fantasie open te gaan. Het kan
zus, het kan zo, met en zonder of
allebei tegelijk.
Wie in de j aren negentig' zijn ogen
open heeft gehad, weet wel zo'n
beetje wat er allemaal mogelijk
is. En voor wie het toch nog niet
wist, was er Catherine Keyl, die,
fris aangekomen van de NCRV,
bij de 'commerciëlen' de achter-
blij vei's voorlichtte over leder
producten, spullen uit een doosje
of dingen met ringen. Van 'niet
over praten', werd seks een ver
plicht nummer. Altijd en overal.
De TROS zou spreken van 'seks,
omdat het moet'.
Bij de Telegraaf Tijdschriften
Groep, gevestigd in een huis met
een goede neus voor hoge omzet
ten, kwam men op het idee een
eenmalige uitgave in elkaar te
zetten ter gelegenheid van het
naderende nieuwe millennium.
Over seks natuurlijk, dat
spreekt.
Een stel jonge honden - schrij
vers, fotografen en vormgevers -
kreeg de vrije hand om lekker
bekkende teksten en smeuïge
beelden bij elkaar te plaatsen om
'Sex 2000' te presenteren. Over
hoe we 'het' zullen doen in de toe
komst. Voorop de bijna 300 blad
zijden dikke special (eenmalig te
koop voor 20 gulden) de bewust
niet provocerende aanduiding
'het millenniummagazine over
toekomst, wetenschap, design,
mode, vrije tijd, technologie,
kunst, media, communicatie en
uiterlijk'. Opdat de argeloze
kioskbezoeker niet denkt dat het
alleen maar over 'van dattem'
gaat. Algemene titel: 'NEW'. Ja,
wat wil je, millennium. En alles
zal anders worden.
Op niet-glimmend papier is heel
veel kleurigs samengebracht.
Over de dingen van Keyl, zeg
maar, over wat blote lijven met
elkaar kunnen doen en - wie had
dat verwacht? - over de ingrij
pende rol die de computer zal
spelen. De twee namen achter de
dikke special. Ferry en Tom,
'concept-ontwikkelaar' en 'crea
tive consultant', menen zeker te
weten dat het allemaal heel mooi
en lekker wordt.
Bladerboek
Wie eenmaal weet wat de bedoe
ling is, zal door 'NEW' niet zo
snel verrast worden. Er zijn co
lumns, modefoto's, indrukken
van hulpmiddelen en losse toe
komstvisies, die - zoals dat hoort
bij kijken in de toekomst - heel
persoonlijk en even onrealistisch
zijn. Maar ook af en toe best ver
makelijk. 'NEW' is daarmee een
superdik bladerboek geworden,
een beetje vergelijkbaar met hoe
de 'glossies' maandelijks hun
praatjes rondstrooien. Een stuk
je tijdverdrijf zonder al te veel
diepgang. Een soort wandeling
door het centrum van geil Am
sterdam, waar slechts de onder
nemers nog de schijn ophouden
dat ze niet aan 'het' denken. Ook
in 'NEW' zijn de advertenties de
'Fremdkörper' tussen alle andere
lichamen.
André Keikes
Met het nieuwe
millennium in zicht gaan
er veel zaken op de schopAlles
moet anders, nieuwer en
spannender worden. Dat geldt
bijvoorbeeld ook voor zoiets
vertrouwds als de
broodtrommel. Ook die moet
spannender kunnen menen de
ambachtelijke brood- en
banketbakkers. En zo zij het.
Er is een alternatief gevonden.
Weg met de broodtrommel,
welkom broodclip. En dit alles
resultaat van een nieuwe
ontwerpwedstrijd in ons land.
De 'nieuwe' broodtrommel was
het onderwerp van een ont
werpwedstrijd New Designers
Award 1999, die werd uitgeschre
ven door de Stichting Architact,
de ambachtelijke brood- en ban
ketbakkers en DMD (distributeur
van onder andere Droog Design).
Winnares van deze wedstrijd werd
Talitha Huges met haar broodclip.
Geen broodtrommel dus, maar een
kunststof clip in verschillende
kleuren. Talitha, zij is werkzaam
als interieur ontwerpster, kwam
op het idee van haar broodclip
toen ze bij haar vrienden rond
keek en zag dat zij geen brood
trommel hadden of deze als op
slagplaats voor allerlei dingen be
halve brood gebruikte. „Met mijn
ontwerp kim je alle maten plastic
en papieren broodzakken afslui
ten en het is daarnaast makkelijk
overal te monteren. Dit sluitings
systeem werkt ruimtebesparend
in de toch al overvolle keukens en
is daarnaast ook leuk om de
broodzak mee op tafel te presente
ren."
De jury viel voor de broodclip om
dat deze 'terug gaat naar de essen
tie van het bewaren van brood'. De
clip hoort volgens de jury 'thuis in
iedere moderne keuken, zowel aan
de muur als om de broodzak op ta
fel'. Als concept vond de jury 'de
broodclip het meest spannend en
afwijkend van de oude brood
trommel'.
Katoenen zak
De aanmoedigingsprijs, een jaar
lang gratis brood van de ambach
telijke bakkers, ging naar Basic
Bread van Manuel Wijffels, stu
dent aan der Design Academy
Eindhoven. Zijn ontwerp bestaat
uit een speciale katoenen zak die
Wie pesto zegt, denkt onmid
dellijk aan Genua, omdat
daar al een paar duizend jaar een
saus met basilicum wordt ge
maakt die tegenwoordig geldt als
dé smaakmaker voor de hele Ita
liaanse keuken.
Pesto alla Genovese wordt ge
maakt volgens een recept dat da
teert uit de tijd van het begin van
onze jaartelling. Het is sinds die
tijd ook nauwelijks veranderd.
Nog altijd wordt pesto gemaakt
van verse basilicum, pijnboom
pitten, knoflook, pecorinokaas
en olijfolie. De ingrediënten wor
den in vijzels fijngewreven ter
wijl de olie er tijdens het wrijven
bij kleine beetjes aan toe wordt
gevoegd.
De smaak van de pesto is in de
loop van de eeuwen wel veran
derd. Ze is wat minder scherp ge
worden. Dat komt doordat de
pecorinokaas niet meer van uit
sluitend schapenmelk gemaakt
wordt. De kaas wordt tegen
woordig van schapenmelk èn
koeienmelk of uitsluitend van
koeienmelk gemaakt. De kaas
heeft daardoor veel van de
kenmerkende pikante smaak
verloren. Om dat enigszins te
verhullen voegt men ook wel
Parmezaanse kaas en andere pit
tige kaassoorten aan de pesto's
van vandaag de dag toe. De
smaak van basilicum, knoflook
en pijnboompitten is niet veran
derd. Ook niet die van de olijf
olie, die voor de pesto alla Geno
vese afkomstig dient te zijn uit de
regio Ligurië. Die olie behoort tot
een van de lichtste olij foliesoor
ten van geheel Italië en kenmerkt
zich door een fijne, licht-kruidi-
ge smaak.
Smaak
Denk niet dat alle pesto die uit
Genua komt altijd dezelfde
smaak heeft. Die varieerde vroe
ger van familie tot familie en te
genwoordig van producent tot
producent. Hoewel ook in Italië
veel pesto in potjes wordt aange
boden, handhaaft men in veel fa
milies de traditie om de pesto zelf
te maken op de manier di e al hon
derden jaren van moeder op
dochter wordt doorgegeven.
Ook de meeste Italiaanse koks
staan erop om zelf hun pesto te
maken. Vooral bij hen vallen de
verschillen in smaak en samen
stelling dan ook sterk op. De va
rianten die er bestaan op het oor
spronkelijke traditionele recept
voor pesto zijn dientengevolge
niet meer te tellen.
Koks in de Piemonte stellen hun
pesto niet alleen met basilicum
maar ook met verschillende an
dere kruiden en groenten samen.
Zij wrijven de ingrediënten al
lang niet meer in koele marmeren
vijzels fijn. Zij gebruiken er hun
keukenmachines voor. Dat doen
ze in de fabriekjes waar pesto ge
maakt wordt trouwens al meer
dan een eeuw.
Wie in Italië naar het zuiden reist
en er kennismaakt met de regio
nale keukens komt tot de ontdek
king dat de pesto er overal weer
anders is. In sommige gebieden
draagt het zelfs een andere naam.
In de buurt van Napels verwerkt
men er olijven in en in de omge
ving van Bari komen er gedroog
de tomaten en zelfs kleine rode
pepertjes aan te pas. Wie de pesto
van het eiland Sardinië heeft ge
proefd, zal die smaak nooit meer
vergeten. Je proeft er bij sommi
gen zelfs de hars van dennen
naalden in.
Pasta
Eén ding hebben al die verschil
lende pesto's met elkaar gemeen:
je kunt er in de keuken alle kan
ten mee uit. Voeg pesto samen
met een scheutje olijfolie aan een
gekookte pasta toe en klaar is het
gerecht. Aan tafel kan er eventu
eel nog wat geraspte Parmezaan
se kaas over worden gestrooid.
In ons land, waar dergelijke ge
rechten als het hoofdgerecht
wordt opgediend, moet er nog
wat extra's in de vorm van vlees,
vis, wild of gevogelte bijDat is in
Italië niet nodig, want daar eet
men doorgaans twee hoofdge
rechten. Een daarvan, de eerste,
is vrijwel altijd een pastagerecht.
Daarna volgt vlees met een saus
en groenten. Aardappelen zijn er
niet populair. Nooit geweest
trouwens, al ziet men ze tegen
woordig wel steeds meer in duur
dere restaurants op tafel komen.
De echte liefhebbers in ons land
maken hun eigen pesto. Alle in
grediënten zijn ook bij ons ver
krijgbaar en je hebt dan ook de
vrijheid om de pesto geheel naar
eigen smaak en inzicht samen te
stellen. Er kleeft echter een be
zwaar aan en dat is dat je pas de
lekkerste pesto maakt wanneer
je redelijk grote hoeveelheden
basilicum, knoflook, pijnboom
pitten en pecorinokaas in een
maal kunt verwerken. Dat levert
je een hoeveelheid pesto op die je
niet binnen enkele weken op
kunt maken. En dat moet wel de
bedoeling zijn, want daarna
loopt de smaak van zelf-bereide
pesto terug. Om dat zo veel moge
lijk te voorkomen, bedekt men de
pesto na elk gebruik met een dun
laagje olijfolie.
Dat kimt u trouwens ook doen
met de pesto die in potjes wordt
aangeboden. U verlengt de houd
baarheid van de pesto daardoor
echter met slechts enkele dagen.
Restjes pesto lumt u eventueel
wel iets verdunnen met olijfolie
en daarna invriezen. De pesto is
dan zeker enige weken houdbaar
zonder dat er een noemenswaar
dig verlies aan smaak optreedt.
Pesto is een product dat je net als
boter op het brood kunt smeren.
Het is dan boter en beleg tegelijk.
Veel Italianen houden ervan om
in de oven geroosterd brood dat is
bestreken met een laagje pesto
bij de soep te eten. Wanneer je
dergelijke sneetjes met pesto be
legt met vleeswaren en bijvoor
beeld sla, tomaten, paprika's en
komkommer, dan creëer je je ei
gen crostini of bruschetta. Die
'sneetjes' kun je als een voorge
recht geven, maar in Italië zelf
zijn het tussendoortjes en eet
men ze 's avonds laat bij een glas
wijn.
Met een schepje pesto in de soep
geef je er een geheel eigen smaak
aan. Pesto leent zich dan ook
goed om de smaak van soepen en
sauzen uit blik, pot of pak wat 'op
te krikken'. Een eenvoudige
dressing van olie en azijn verleen
je met een flinke lik pesto uit een
potje een enorme dienst.
En wie aan het losgeroerde struif
van eieren voor een omelet ook
wat pesto toevoegt, weet dat het
gerecht daarna voorzien zal zijn
van een eigen signatuur.
Hans Belterman
In de dagelijkse receptenrubriek op
pagina worden u volgende week ge
rechten voorgeschoteld waarin pesto
een rol speelt. Het gaat daarbij voor
namelijk om gerechten uit de Itali
aanse keuken, waarbij hartige taar
ten een grote plaats innemen. En bij
die hartige taarten wordt uitgegaan
van kant-en-klaar deeg voor hartige
taarten. Wel zo gemakkelijk en ook
minder tijdrovend.
Als je de sinterklaaslekkernijen bekijkt, maakt de traditionele taaitaai
daar niet meer het overgrote deel van uit.
Ach, wat heeft die goeie, ouwe
Sinterklaas zich telkens maar weer
moeten aanpassen in zijn lange leven.
Van goedgeefse bisschop die arme
jongedochters voorzag van een
bruidsschat, tot heilige, die geslachte en
in pekel ingelegde kindertjes weer tot
leven wekte. Van strenge opvoeder met
het grote boek tot vriendelijke opa, die
welwillend luistert naar liedjes die hij al
honderdduizendmaal gehoord heeft, en
lieve kindertjes op schoot neemt. Maar
ook dat beeld wankelt. Een vriendelijke
opa die zomaar vreemde kindertjes op
schoot neemt? Kan dat wel?
Sints zwarte knecht is mee ge-
evolueerd. Van schrikaanja
gende boeman, die stoute jongens
met zijn roe voor de broek gaf en de
onverbeterlijken in de zak stopte,
tot een olijke grappenmaker die
wel zwaait met de roe maar met
gulle hand lekkers uit zijn zak
strooit, en die wel vermaant maar
niet straft.
Ook het speelgoed en het lekkers
zijn veranderd.Eens waren de kin
deren dankbaar voor appels en
noten, en honingkoek. En ge-
meen-roze en groengele suiker
beesten, wat later marsepein en
chocoladeletters werden. De 'let
ter van banket' uit het liedje is een
saucijzenletter geworden. En
waar is de oude honingkoek, de
traditionele taaitaai gebleven?
Eens was suiker duur en luxueus,
en honing het gebruikelijke zoet-
middel. Nu is het precies omge
keerd: suiker algemeen en honing
een delicatesse.
De ouderwetse taaitaai was een
honingkoek en heeft een oude tra
ditie. Oorspronkelijk waren het
offerkoeken, zoals nog blijkt uit de
Duitse naam: Lebkuchen, afgeleid
van het Latijnse libum, offerkoek.
In de Elzas, waar Sinterklaas als
kinderfeest gevierd werd, met als
knecht Hans Trapp (een boze boe
man als symbool van alles wat
duister en slecht was), kregen de
brave kindertjes ook Lebkuchen.
Het is begrijpelijk, maar wel jam
mer, dat in onze gemakzuchtige
tijd alles gauw, gauw moet en dat
de geurige en zo karakteristieke
taaitaai is vervangen door snellere
lekkernijen. Want taaitaai kost
tijd - als curiositeit (wie wil het
nog proberen?) geef ik hier het tra
ditionele bakkersrecept.
Zeef 500 g roggemeel met 250 g
tarwebloem. Breng 250 g honing,
150 g stroop en 10 ggemalen anijs
zaad aan de kook en giet het gelei
delijk en goed omscheppend bij
het meelmengsel. Kneed dit tot
stevig deeg. Vouw dit in een voch
tige doek en laat het twee dagen
rusten op een koele plaats (niet in
de koelkast). Voeg 20 g koekkmi-
den toe (kaneel, nagelgruis en ge
malen kardemom), kneed
opnieuw door met ruim 1 dl karne
melk en voeg ten slotte 2,5 gram
zuiveringszout toe. Bestrijk spe
culaasplankjes met olie, druk het
deeg erin, verwijder overtollig
deeg, neem de deegvormen eruit
en leg die op een beboterd bakblik.
Strijk er melk over en bak ze 25 a
30 minuten in een hete oven.
Duitse Lebkuchen, die bij Kerst
mis behoren en die men op alle
Duitse kerstmarkten kan kopen,
zijn van een iets verfijndere sa
menstelling. En wel als volgt:
kneed 125 g roggemeel en 125 g
tarwebloem met 250 g even opge
kookte honing. Laten afkoelen, er
nog 150 g tarwebloem door kne
den met 3 eierdooiers, 100 g licht
bruine suiker, een volle theelepel
citroenrasp, log koekkruiden en 2
g zuiveringszout. Rol het deeg uit
en snijd er koekjes uit: rondjes,
vierkantjes, halve maantjes, ster
ren. Bak ze in een hete oven gaar.
Bestrijk de koekjes na afkoeling
met glazuur. Hiervoor poedersui
ker tot een dik papje roeren met
water of met vruchtensap in ver
schillende kleurtjes. Bestrijk ook
enkele koekjes met gesmolten
chocolade. Wilt u het erg mooi ma
ken, dan drukt u in de nog vochti
ge chocolade of glazuur een
amandel of geconfijt sinaasappel
schilletje.
Wina Born
De op de pc vervaardigde wenskaart
heeft de toekomst, maar lang niet
iedereen is daar al aan toe. Nu het
hoogseizoen van de zelfgemaakte
kaarten weer aanbreekt, proberen
uitgevers nieuwe ideeën te slijten. In
drie recentelijk verschenen boeken
worden tips gegeven over het maken van
kaarten.
Twee jaar geleden waren het de
perkamentkaarten, vorig jaar
was het maken van driedimensio
nale kaarten geliefd, maar de ko
mende tijd houdt menigeen zich
bezig met onder meer draaikaar-
ten, zo verwachten althans som
mige 'knutselogen'. Vaststaat in
ieder geval dat het zelf maken van
allerlei soorten wenskaarten een
steeds hogere vlucht neemt. Daar
om verschijnen er zoveel boeken
over dit onderwerp en worden die
ook goed verkocht. Bovendien
gaan speciale werksets om kaar
ten te maken, grif over de toon
bank van knutselwinkels.
„Vooral dames en oudere mannen
houden zich met deze vorm van
vrijetijdsbesteding bezig", zegt
Marjo Koning-Kunst. Van haar
hand verscheen recentelijk het
boek Draaikaartenl Veel handig
heid is volgens haar voor de hobby
niet vereist en dat verklaart deels
de toegenomen belangstelling.
„Met slechts een schaar, papier,
hobbymes, lijm, liniaal, papier en
karton zijn al vrij eenvoudige
wenskaarten te maken waarvoor
weinig ervaring nodig is."
Splitpen
Om met de liefhebberij goed van
start te gaan, is het volgen van een
cursus of lezen van een boek ech
ter zeer praktisch. Meestal gaat
het niet om pillen van boeken, om
dat een uitgave dikwijls slechts
het maken van één bepaald type
kaart behandelt. InDraaï/caarüexi!
bijvoorbeeld, wordt uitgelegd hoe
met een splitpen een draaiende
schijf aan een kaart met daarin
een gat is vast te maken. Het leuke
is dat er in de wenskaart een soort
beweging zichtbaar is. Staan er op
de voorkant van de kaart bloemen,
dan kunnen op de draaischijf bij
en worden getekend. Wanneer
vervolgens aan de schijf wordt ge
draaid, zijn door het gat 'vliegen
de' bijen te zien. Met de techniek
zijn ook onder meer kerst-, kin-
der- en verjaardagskaarten te ma
ken. Een tekentalent is niet nodig,
want in het boek staan allerlei pa
tronen, zoals vogels, takken en
huizen. Die patronen zijn op de
kaart en draaiende schijf na te te
kenen en in te kleuren. De sjablo
nen uitknippen en er vervolgens
opplakken, gaat nog sneller.
Een andere manier om een kaart te
maken, is door er op een feestelijke
wijze geld aan vast te maken.
Daarover gaat de uitgave Geld ge
ven, 1001 ideeën. Dat aantal is wat
overdreven, maar in 45 pagina's
passeren heel wat mogelijkheden
de revue. Aan bod komt bijvoor
beeld het maken van een huwe
lijksexemplaar. Door een stuk
karton fraai te versieren, het getal
25 er uit te snijden en vervolgens
op de achterkant van de kaart een
geldbiljet te plakken, krijgt het
gouden huwelijkspaar op fraaie
wijze een bedrag cadeau.
Naast leuk ogende kaarten, zijn er
ook exemplaren die uitnodigen
om er aan te voelen. Dit kan door
op een zware papiersoort een sja
bloon te plakken en die vorm met
wat reliëfpasta op te vullen. Na
verloop van tijd is de pasta hard,
kan het sjabloon er af worden ge
haald en is op bijvoorbeeld een
kerstkaart het reliëf van een kerst
boom voelbaar. Liefhebbers van
deze techniek kunnen het onlangs
verschenen boekje Kaarten sja
bloneren met reliëfpasta aan
schaffen. Ook deze uitgave bevat
verscheidene sjablonen, kleuren-
foto's en duidelijke voorbeeldte
keningen.
Alex van Hoof
Marjo Koning-Kunst: Draaikaarten!;
uitgeverij Tirion, Baarn; ISBN 90 5121
8S5 0;f 18,90.
Maria Rademaker: Geld Geven1001
ideeën; uitgeverij Tirion: ISBN 90 5121
890 7; f 18,90.
Ingrid M. van Huissteden: Kaarten sja
bloneren met reliëfpasta; uitgeverij Ti
rion; ISBN 90 384 1359 9; 12,50.
De negen nominaties voor de Design Award 1999 met linksvoor Basic
Bread en in het midden de broodclip.
met een houten plank, waarop ook
het brood gesmeerd kan worden,
afgesloten wordt. Met name de
ambachtelijke bakkers vielen
voor dit ontwerp omdat het vol
gens hen 'een hoog broodgehalte
heeft'. Daarmee doelen de bak
kers op het feit dat dit ontwerp
zich goed leent voor het zowel di
rect oppakken en smeren van het
brood als het goed schoonhouden
Basic Bread.
Voor de wedstrijd, bestemd voor
studerende en afgestudeerde in
dustrieel ontwerpers, schreven
zich 129 mensen in. De jury nomi
neerde uiteindelijk negen inzen
dingen waarvan de broodclip uit
eindelijk de begeerde Award in de
wacht sleepte. De negen nomina
ties liepen uiteen van houten en
kunststof broodtrommels in tal
van vormen tot harmonica-achti-
ge broodopbergsystemen en de be
kroonde clip en Basic Bread. De
broodclip zal door DMD in pro
ductie genomen worden en is van
af voorjaar 2000 verkrijgbaar bij
alle ambachtelijke bakkers en de
betere detailhandel. Daarnaast
ontvangt de winnares een geld
prijs van 7500 gulden.
Annemarie Zevenbergen
De winnares Talitha Huges met haar broodclip.
