Een plaats om te vergeten
was getekend
PZC
reportage
26
Vredesparken
voor kinderen
in Sarajevo
zaterdag 27 november 1999
RUDEN RIEMENS
FOTOGRAFIE
Nicolien de Kroon van de Stichting Motherhood.
Ontwerp van de Nederlandse architect Ton Alberts voor het vredespark bij Sarajevo.
De gemeenten Sarajevo en Tuzla hoefden niet lang na te denken
over het verzoek om elk vijf hectare grond af te staan. Zeker niet
voor het doel dat Nicolien de Kroon van de Stichting Motherhood voor
ogen staat. In beide steden komt een vredespark: een plek waar zwaar
getraumatiseerde kinderen op adem kunnen komen en deskundige
hulp krijgen. Een plek ook waar de bevolking de kapotgeschoten
wereld even kan vergeten. Het ontwerp is van Ton Alberts, de
inmiddels overleden architect die onder meer het hoofdkantoor van
de ING in Amsterdam en dat van de Gasunie in Groningen ontwierp.
Nu nog de benodigde vijf miljoen voor de bouw. Daarvoor riep
Nicolien de Kroon de hulp in van voormalig topschaatsster Yvonne
van Gennip. Via de Stichting Vredesvlam willen beide vrouwen het
geld op tafel krijgen.
rajevo te gaan. Als een gebaar naar een
stad in doodsnood. Als een gebaar ook om
de mensen daar een klein beetje hoop te
geven."
„Hij vond dat vooral olympische sport
mensen geschikt waren om dat gebaar te
maken, omdat die over grenzen gaan en
met elkaar omgaan ongeacht achtergrond
en godsdienst. Daaruit is het idee ont
staan om iets blijvends aan de stad te
schenken. Een soort plaats waar de men
sen hun verdriet kunnen verwerken. Een
plaats ook die heel en schoon isDaar is in
Sarajevo en ook in Tuzla enorme behoefte
aan,"
„Niet zo gek als je weet dat die plaatsen
nog steeds voor een groot deel in puin lig
gen. Het moet een plaats worden waar
mensen weer met elkaar in gesprek raken.
Want ook de dialoog is er stukgeslagen.
Onze stichting Motherhood heeft trou
Nicolien de Kroon over het idee van de
Vredesparken: „Dat komt eigenlijk
uit de koker van Fred Matser. Fred is een
zakenman die vindt dat er meer in het le
ven is dan alleen maar geld verdienen. Hij
zat thuis naar de Winterspelen in Lille-
hammer van '94 te kijken en dacht toen
aan Sarajevo, die andere olympische stad
die op datzelfde moment in puin werd ge
schoten. Vervolgens heeft hij dertien top
sporters, onder wie Yvonne van Gennip,
uitgenodigd om naar het stadion van Sa-
wens al een vrachtwagen vol bollen en
zaaizaad naar Sarejevo gebracht om de
stad Wat op te vrolijken. Er zijn daar ruim
vijftig lagere scholen. Rond die scholen
wordt het komend voorjaar één grote
bloemenzee. Dat maakt de leer- en speel-
omgeving voor de kinderen in ieder geval
wat minder troosteloos."
„Maar goed. Dat éven terzijde. Matser
kende de architect Ton Alberts. Die was
gelijk zeer geïnteresseerd in het project,
sloeg aan het tekenen en kwam met een
fantastisch ontwerp. Hij wilde zowel van
binnen als van buiten een gebouw en een
park waar een helende werking van uit
gaat. Daar is hij wonderwel in geslaagd.
Jammer genoeg kan hij het niet meer mee
maken. We zien dit proj eet ook als een eer
betoon aan hem."
Leed
Yvonne van Gennip ging in op de uitnodi
ging van Matser en werd ter plekke gecon
fronteerd met het leed in Sarajevo. „We
waren met een groep para-olympische
sporters. En ik kan je zeggen dat we flink
onder de indruk waren toen we de stad be
zochten. Eerder hadden we de vlam opge
haald uit Lillehammer en daarmee kwa
men we naar Sarajevo, als een soort
eerbetoon aan de stad. Ik ben daar ook in
het stadion geweest, althans wat er van
over was."
„Via Sarajevo ben ik in contact gekomen
met Nicolien de Kroon. Dat klikte gelijk.
Zij is iemand van de korte lijnen. Daar
hou ik van. Niet tien keer vergaderen
maar doen. Het grappige was dat ik eer
der in Haarlem al eens mee had gedaan
aan een actie die door Motherhood was
opgezet. Netjes mijn pakket met knuffels
ingeleverd voor de kinderen in Kosovo.
Toen ik hoorde wat ze wilde, was ik 'om',
ook al omdat ik had gezien hoe Sarajevo
er aan toe was."
„Met een legervliegtuig ben ik er over
heen gevlogen en in een pantserwagen
door de stad gereden. Een verschrikkelijk
gezicht. Natuurlijk ken je de beelden van
de televisie en foto's in de krant. Maar op
de een of andere manier zit daar toch een
filter tussen. De werkelijkheid is altijd er
ger. Weet je wat ook zo raar was? Ik had
vroeger wel eens een oorlogsfilm gezien in
zwart-wit. En dan kom je daar en zie je
pas echt wat al dat geweld teweeg
brengt."
Ze zegt het met onbegrip in haar stem:,In
mijn schaatscarrière ben ik verschillende
keren in Sarajevo geweest. Dat was in een
tijd dat er nog niets aan de hand was. Mij
is juist bijgebleven dat de mensen ontzet
tend vriendelijk waren. Waar je ook
kwam, iedereen was even behulpzaam. In
1991 ben ik er nog eens geweest. Toen
voelde je toch al de dreiging. Onderhuids
weliswaar, maar het was er wel. Als je er
over nadenkt, begrijp je er echt helemaal
niets van. In eerste instantie geven zulke
gedachten een hulpeloos gevoel. Nu ik me
voor dit project in kan zetten, kan ik wat
met die gevoelens. Natuurlijk moet er nog
veel worden uitgekristalliseerd en we zijn
er ook nog lang niet. Logisch want we zijn
nog maar net begonnen."
„Nog even iets over die gevoelens. Ik her
kende die onmacht, het nergens meer
heen kunnen, heel goed. Dat maakte ik
ook mee na mijn sportcarrière. De sport is
een uitlaatklep. Als je dan stopt heb je een
periode dat je met je emoties nauwelijks
een kant op kunt. Zo werkt dit ook een
beetje. Je ziet al die verschrikkelijke beel
den op televisie en je kunt er niets mee. Dit
project geeft me het gevoel met iets goeds
bezig te zijn, ook al weet ik dondersgoed
dat het nog heel lang zal duren voordat
het leven daar weer een beetje normaal is.
Het zijn tenslotte niet alleen de huizen die
in puin liggen. Huizen kun je opbouwen.
Nee, het zijn ook de mensen die aan scher
ven liggen. En dat is veel erger."
Toch zag Van Gennip tussen het puin ook
de hoop. „Het vermogen van mensen om
toch door te gaan, grenst aan het ongelo
felijke. Zeker als je ontdekt hoe vitaal de
inwoners van die stad zijn. Want tussen al
dat puin zag je toch ook weer vrouwen de
was ophangen, nota bene op kapot ge
schoten balkonnetjes. Als teken dat het
dagelijkse leven toch op de een of andere
manier gewoon doorgaat."
Naast Sarajevo zet de stichting ook in
Tuzla een soortgelijk centrum neer. „Tuz
la was een van die zogenaamde veilige ha
vens", zegt Nicolien de Kroon.
„Totdat een granaatinslag op de markt
het leven in dat plaatsje volledig ont
wrichtte. De meeste slachtoffers van deze
moordaanslag waren kinderen. Letterlijk
weggevaagd. Ik ben er in maart dit jaar
nog geweest. Er is daar nog steeds heel
veel verdriet. In Tuzla willen we het
centrum bouwen naast de kinderbegraaf
plaats, want die plek neemt een belangrij -
ke plaats in. In Sarajevo komt het vredes
park trouwens naast de dierentuin."
„In de beide vredesparken komen allerlei
plekken waar kinderen zich op hun ge
mak voelen. Daarbij moet je denken aan
een kinderboerderij en een speeltuin.
Maar ook een kruidentuin, veel bloemen
en speelweiden."
Eenmaal binnen moeten beide gebouwen,
evenals het park, als een warme deken i
voelen zegt Nicolien de Kroon: „Binnen
komen er onder andere een behandel- i
ruimte, een theater en een natte speel
ruimte. Daarin kunnen kinderen lekker J
knoeien met water, klei en zand. Maar ook
aan de ouders, de volwassenen wordt ge
dacht. Er komt een soort plein waar men
sen elkaar kunnen ontmoeten en wat kun
nen drinken. Mensen moeten weer met
elkaar in contact komen. Zo ontstaan dia
logen. Het moeten plaatsen worden die
mooi zijn en niet kapotgeschoten. Als je
daar bent, merk je dat er een enorme be
hoefte is aan zo'n plaats. Het is de bedoe
ling dat in eerste instantie hulp gegeven
wordt door onder anderen homeop atische
artsen hier vandaan."
Huurders
„Na vijf jaar willen we de centra overdra-
gen aan de mensen zelf. Natuurlijk gaat j
dit lukken. Dat geld komt er. Móet er ko- i
men. Wij zijn slechts huurders van deze i
wereld. Ik vind dit een mooie manier van
huur te betalen. Daarom ook hebben we
bedacht dat mensen of een school of be- j
drijf een certificaat kunnen kopen. Voor
150 gulden per vierkante meter help je
niet alleen de mensen daar, maar voel je je j
ook veel meer betrokken bij de opbouw i
van de vredesparken.
Er ligt straks dan een stukje park dat aan- j
gelegd kon worden dank zij jou. Maar ui- j
teraard kunnen we elke gift, hoe klein ook j
gebruiken."
Leo van Gelderen i
Stichting Vredesvlam ABN Amro 493 1 03422. j
