Robot brengt koeien
nader tot de natuur
Melken per computer
Computer schuift de mens opzij
Boodschappen doen via internet
Wie ergert zich niet aan het mobieltje?
Bits en bytes van de wieg tot het graf
In het kantoortje in de boerderij staat het Alziend Oog.
Daar, op een beeldscherm, wordt gemeld hoe het staat met
de melkgift van Anna 24, Janny 97 en Grietje 12 en hun ze
ventig collega's. Ook wordt geregistreerd of de runderen eni
ge afwijking aan de spenen vertonen, hoe vaak ze zich voor
joker hebben gemeld om te worden gemolken en op welke
tijdstippen. Melkveehouder Cees van Wezel (47) en zijn
vrouw Paula (44) in Krabbendijke boeren digitaal. Toen ze
vier jaar gelden van Tilburg naar Zeeland kwamen, besloten
ze tot de aanschaf van een melkrobot en daar hebben ze geen
spijt van gekregen. Hij leven is er vrijer door geworden. En
dat van de koeien? Die maken een rustige, welgedane indruk.
In 19 7 8 begonnen de Van Wezels
in Tilburg een melkveehouderij,
die groeide tot 75 koeien. Ze
moesten in 1995 wijken voor
woningbouw en kregen
voldoende voor hun grond en
boerderij om op een redelijke
manier elders iets op te zetten.
Het werd Zuid Beveland. Daar
begonnen ze een nieuw bedrijf.
De melkrobot was op dat
moment nog maar kort uit het
experimentele stadium.
Van Wezel: „Een
computergestuurd bedrijf, dat
was destijds een gok. Die wij,
nadat we ons hadden
georiënteerd, wel durfden
wagen. We waren de zesden in
Nederland en de eersten in
Zeeland. Door rond te kijken,
kregen we wat inzicht in de
techniek en wat de doorslag gaf,
was een bezoek aan een collega
in Zuid Holland, die zelf kon
bepalen wanneer hij koffie zat te
drinken of op het land bezig
was. Hij was niet gebonden aan
vaste melktij den en ook niet aan
de ruimte waarin het
computerscherm stond."
Ritme
„Wij waren eraan gewend altijd
's morgens om zeven uur en 's
avonds rond zessen te melken.
Je hele ritme wordt bepaald
door die tijden. Daar ben je
altijd, zeven dagen per week,
keihard aan gebonden. Met een
computergestuurd systeem ben
je daarvan af. Je moet wel
dezelfde aandacht aan je vee
besteden, maar op tijden dat het
jou schikt. Je kunt eens op een
receptie blijven hangen en dan
later het werk doen dat nog
wacht."
De koeien van de Van Wezels
zijn stuk voor stuk heel snel
gewend geraakt aan de robot. Ze
reageren op twee primaire
prikkels. Koeien met een volle
uier willen van hun last verlost
worden en koeien zijn
lekkerbekken. Daarop speelt de
robot in. De runderen gaan uit
zichzelf een box in, waar met
behulp van laser hun identiteit
wordt vastgesteld. Met een
mini-wasautomaat wordt de
uier gereinigd.
Vervolgens worden zuigers op
maat rond de vier spenen
gemanoeuvreerd. Als een koe
zomaar voor de aardigheid de
box is ingelopen, wordt niet met
melken begonnen. Het dier
wordt, eventueel met een lichte
stroomstoot zoals dat van
schrikdraad, de box weer
uitgedreven. Is ze er wel aan toe
om te worden gemolken, dan
schakelt de melkmachine in en
ze krijgt een portie krachtvoer,
wat ze lekkerder vindt dan het
alledaagse eten op stal of het
gras uit de wei.
Het krachtvoer wordt niet
verstrekt als het dier niet hoeft
te worden gemolken. De koeien
zijn voorzien van gele
halsbanden waarin een zender
en een ontvanger is
aangebracht. Daarmee wordt
informatie de computer
ingestuurd. Op het beeldscherm
wordt afgelezen welke koe op
welk moment welke
Uw it geï«e*
h» Uctatl»
fotografie Lex de Meester
de beesten in een situatie die
dichter staat bij wat ze van
nature in huis hebben. En je
bekijkt de koeien individueler."
„Jawel, ik ken ze allemaal. En
dat zal ook nog zo zijn als het
bedrijf verdergroeit. Wehebben
een stal voor honderd dieren.
Dat betekent dat we nog steeds
recht om melk te produceren
bijkopen. Een dure
aangelegenheid trouwens. Per
koe kosten die rechten meer dan
30.000 gulden."
Kinderziekten
Het computersysteem met de
robot heeft de destijds een
investering gevergd van om en
nabij de half miljoen gulden.
Kinderziekten werden voor lief
genomen. Daar stond namelijk
heel veel begeleiding van de
leverancier tegenover. Bij de
Van Wezels hebben zich in de
loop van de jaren veel
agrarische ondernemers gemeld
die belangstelling hadden voor
het systeem. Het aantal boeren
dat in Nederland de melkrobot
inzet, is intussen tot honderden
opgelopen. De boeren vergroten
er hun mogelijkheden in het
maatschappelijk verkeer mee
en ze werken zeer verfijnd.
Risico's zijn er ook. Als de zaak
in elkaar klapt, zijn de
problemen direct enorm. De
leveranciers zijn zich daarvan
bewust. Van Wezel: „Je hebt de
vierentwintig uur per etmaal
service. Storingen worden altijd
binnen een paar uur opgelost.
En tegen mogelijk grote ellende
in verband met het millennium
hebben we ons ingedekt. Begin
dit jaar kon Delta
Nutsbedrijven, die ons stroom
leveren, nog geen absolute
garantie geven dat er niets mis
zou lopen. Vandaar dat we toen
een noodagregaat hebben
gekocht. Kunnen we de
wisseling van de eeuw rustig
tegemoet zien."
A J. Snel
Door de melkrobot heerst in de stal de vierentwintig-uurs economie: er wordt niet meer tweemaal daags, maar doorlopend gemolken.
hoeveelheid melk heeft gegeven
en of ze het aangeboden voer
heeft opgegeten. Ook kleine
afwijkingen aan de spenen
worden doorgegeven.
Van Wezel: „Je ziet eerder dan
bij het traditionele melken of
een koe niet normaal eet, of er
iets mis is met een uier en of er
afwijkingen zijn in de
hoeveelheid melk die ze geeft.
Dat betekent dat je ook in een
eerder stadium extra aandacht
geeft aan de dieren waar iets
mee aan de hand is. Je krijgt een
hoeveelheid informatie per dier
in één keer voorgetoverd. Dat
werkt uitstekend."
Misverstand
Zijn vrouw: „Het is een
misverstand dat je minder van
de koeien ziet. Als je ze één voor
één aansluit op een normale
melkmachine, wordt dat een
routine. Je tijd is beperkt en al is
het dan geen gejakker, je gaat
wel gestaag door. De computer
stelt je in de gelegenheid de
veranderende conditie van de
dieren snel waar te nemen en je
hebt de tijd rustig tussen ze door
te lopen en ze goed te bekijken."
„Je hebt veel meer direct
contact met de koeien. Ook het
aantal bewegingen van de
dieren wordt via de zender in de
halsband geregistreerd. Uit hun
activiteit kim je opmaken of ze
bijvoorbeeld tochtig zijn. Dat
werkt nauwkeuriger dan
vroeger. Veel tij d kost het nietIk
houd de gegevens in de
computer up to date. Dat kost
me een half uur per dag. Je deelt
de dieren in groepen in. Vaarzen
bijvoorbeeld, die aan de robot
moeten wennen, krijgen via de
robot wel krachtvoer
toegediend, terwijl ze nog geen
melk geven. Zo leren ze
geleidelijk dat de box een
aantrekkelijke plaats is."
„Weer een andere groep moet,
omdat de koeien gaan kalven,
helemaal niet gemolken
worden. Dan zet je alles op nul.
Je kunt ook op een afstand
aansturen welke hoeveelheid
krachtvoer je toedient en in
welke porties. Meldt een koe
zich vier keer per etmaal, dan
worden de porties kleiner."
In de stal heerst de
vierentwintig-uurs economie.
Er wordt niet meer tweemaal
daags, maar doorlopend
gemolken. Dag en nacht. De
robot lijkt een zekere
vervreemding in de hand te
werken, maar het tegendeel is
waar. De omstandigheden zijn
in feite normaler dan bij het
mechanisch melken.
Van Wezel: „Je laat een dier niet
met een volle uier sjouwen tot
het jouw tijd is om te melken.
Als een koe een kalf heeft, staat
die ook de hele dag door te
lurken. In dat opzicht breng je
