Pokémon komt eraan
PZC
Rembrandt
voor doeners
Niet in je remmen knijpen
Net een viool,
maar dan groter
Twaalfde editie van
popencyclopedie
22
donderdag 28 oktober 1999
Rembrandt: „Hendrickje, ik voel een zelfportret opkomen. Breng
me de grappige hoeden."
Het grootste compliment dat
Nederlands geniaalste
kunstenaar Rembrandt van
Rijn (1606-1669) kon krijgen
kreeg hij van Nederlands be
roemdste kunstenaar Vincent
van Gogh. toen die in 1885 tegen
een vriend over 'Het Joodse
Bruidje* zei: ..Wil je wel geloven
dat ik tien jaar van mijn leven
zou willen geven als ik voor dit
schilderij veertien dagen kon
blijven zitten, met een korst
droog brood als voedsel."
Op een speciaal plekje in het
Rijksmuseum hangt een van de
mooiste schilderijen uit de ge
schiedenis. Het stelt een man en
een vrouw voor die elkaar inge
togen vertellen hoeveel ze van
de ander houden. We weten ver
der niets van het stel, behalve
dan nog dat de twee zich rond
1662 lieten portretteren door
Rembrandt van Rijn. Vincent
van Gogh is niet de enige die in
ademloze bewondering naar
"Het Joodse Bruidje' heeft staan
kijken. Heel veel kunstenaars
hebben zich afgevraagd hoe
Rembrandt het geschilderd
heeft. Hij ge
bruikte er in
ieder geval
een penseel
voor, maar
ook een palet
mes, de ach
terkant van
een penseel,
misschien
nog een bor
stel en zelfs
zijn vingers.
Dat is alle
maal goed te
zien als je er
met je neus
bovenop
staat. Het
blijkt zo grof Zelfportret, 1630.
geschilderd
dat je van dichtbij alleen maar
dikke klodders verf ziet. Maar
wat verf is wordt van een af
standje een echte hand, een
vriendelijk gezicht, een feeste
lijke jurk, een armband van
glanzend goud.
Rembrandt schilderde 'Het
Joodse Bruidje' in de laatste ja
ren van zijn leven. Hij had toen
al zoveel meegemaakt dat rod
delbladen er met gemak een
complete jaargang mee zouden
kunnen vullen: rijkdom, waar
dering van iedereen om zijn
vakmanschap maar ook mis
kenning, een gelukkig huwelijk,
verdriet om de dood van drie
pasgeboren kinderen, toch nog
een zoon, de dood van zijn
vrouw Saskia, een nieuwe lief
de, en tenslotte straatarm ge
storven nadat hij een paar keer
stevig had misgekleund met
geld.
Over Rembrandts wel en wee
kun je lezen in Rembrandt, doe-
boek voor kinderen. Het werd
geschreven door Ceciel de Bie en
Martij n Leenen. Aanleiding
voor hun schitterend uitgevoer
de boek was de heropening van
Rembrandts sjieke woonhuis in
de Jodenbreestraat in Amster
dam. De schilder woonde er van
1639 tot 1658 op nummer 4 en
hij heeft daar onder andere zijn
beroemdste schilderij 'De
Nachtwacht' gemaakt. De tien
vertrekken in het huis zien er
weer precies zo uit als driehon
derdvijftig jaar geleden. Ster
ker, ze zijn zo ingericht dat je
met een beetj e fantasie meent de
schilder zelf te zien. Dat komt
omdat veel van al het moois,
kostbaars en wonderlijks dat
Rembrandt tijdens zijn leven
verzamelde, nu weer op hetzelf
de plekje als toen hangt of staat.
Enkele van die spullen staan af
gebeeld op de schutbladen voor-
en achterin het boek. Een beetje
goed kunnen kijken is voldoen
de om ze terug te vinden in de
schilderijen, tekeningen en et
sen op andere bladzijden. Het is
verrassend te zien hoe Rem
brandts eigen kunst- en raritei
tenverzameling hem inspireer
de tot kunstwerken die nog
altijd tot de verbeelding spre
ken van mensen van over de hele
wereld. Bijzonder bovendien is
dat Ceciel de Bie en Martijn
Leenen er in slagen je zo
nieuwsgierig naar de kunste
naar te maken, dat je niet alleen
met zijn werk maar ook met zijn
manier van leven vertrouwd
raakt. En de titel van hun boek
is duidelijk genoeg om te weten
dat je zelf ook aan de slag mag.
Spiegel
Er is momenteel van alles en nog
wat rond Rembrandt te doen.
Maar het begon allemaal met
een idee van een museumdirec
teur: een tentoonstelling met
zoveel moge
lijk van de
bijna hon
derd zelfpor
tretten van
Rembrandt
bij elkaar.
Tot en met 9
januari 2000
kun je de
kunstenaar
in het Mau-
ritshuis in
Den Haag le
ren kennen.
Ter gelegen
heid van die
expositie
schreef Jan
Wolkers De
spiegel van
Rembrandt. Het boek ziet er
prachtig uit, want er is niet op
een dubbeltje gekeken. En je
komt heus ook wat over de kun
stenaar aan de weet. Maar tjon-
gejonge, wat een geleuter zeg
van zo'n bekende schrijver die
denkt grappig te wezen met
geesteloos gezever over zich
zelf, over jou en over je vader.
Het is te dom voor woorden.
Jan Smeekens
Ceciel de Bie Martijn Leenen:
Rembrandt, Doe-boek voor kinde
ren. V-tK Publishing in samenwer
king met Het Rembrandthuis;
f39,90.
Jan WolkersDe spiegel van Rem
brandt. Waanders i.s.m. de Kunst
hal; f24,50.
De speelgoedindustrie heeft
haar jongste liefde in de ar
men gesloten. Het nieuwe Nin-
tendo-spelletje Pokémon moet
alle verkooprecords gaan bre
ken. Wereldwijd is er van dit
videospelletje al voor tien mil
jard gulden omgezet. En nu is
Nederland aan de beurt.
De babyboomers deden het met
knikkers en hoelahoep. Hun
kinderen met flippo's, Ninja
Turtles en Power Rangers. En
nu is er Pokémon. Pokémons
zijn monsterlijk, onvoorspel
baar en overal verkrijgbaar. In
de getekende wereld van Poké
mon heeft iedereen het eeuwige
leven. Er wordt flink geknokt,
maar dood en verderf zijn na
drukkelijk buiten de deur ge
houden.
In de fantasiewereld van Poké
mon speelt een tienjarig kerel
tje, ene Ash Ketchum, de hoofd
rol. Begeleid door zijn vriend
professor Oak, een expert op het
gebied van de monstertjes, zet
de hyperactieve durfal zijn eer
ste voorzichtige passen in een
wereld vol grillige stripfiguren.
Ash krijgt van zijn geleerde
vriend zijn eerste Pokémon ca
deau, het vertederende mon
stertje Pikachu. Het kokette
kreunertje beschikt over blik
semkracht, opgewekt vanuit
zijn staart.
Samen gaan Ash en Pikachu op
pad om de andere, in het wild le
vende Pokémons te vangen. Al
leen dan kan Ashe de grote Po-
kémon-trainer worden die hij zo
graag wil zijn. Het is een ver
haaltje van niets, maar heeft een
impact die zijn weerga niet
kent. Het is allemaal zelfs zo in
gewikkeld dat er een officieel
handboek op de markt wordt
gebracht om jongeren wegwijs
te maken in de geheimzinnige
wereld van beestjes met namen
als Beedrill, Raticate, Poliwhirl
en Charizard. Dat boek is on
ontbeerlijk om het spel te kun
nen doorgronden, maar dient
ook als leidraad bij het ruilen
van dubbele kaarten. Want alle
kaarten hebben een eigen waar
de; de basis voor een drukke
ruilbeurs. Iedere Pokémon heeft
Het spel is in twee versies te koop: een blauwe en een rode.
zijn unieke karakter en tempe
rament, zijn sterke en zwakke
kanten. Wie eenmaal een wilde
Pokémon heeft verschalkt door
hem na een lange strijd te van
gen, gaat met die nieuwe speler
in zijn team op zoek naar de vol
gende uitdaging. Een eenmaal
gevangen Pokémon is je groot
ste kameraad.
Verkooptruc
De truc van de fabrikant is dat
er twee Pokémon-versies in om
loop komen, een rode en een
blauwe. Beide spelletjes lijken
identiek, maar hebben één ei
genaardigheid: pas wanneer de
twee aan elkaar worden gekop
peld, komen alle 150 karakters
waarop wordt gejaagd beschik
baar. De spellen afzonderlijk
blijven steken op 139 'Poké-
monstertjes'.
Pokémon werd in 1996 geïntro
duceerd op de Japanse markt.
Het fenomenale succes deed de
Nintendo Corporation beslui
ten er een wereldwijd vervolg
aan te geven. Vorig jaar werden
de VS veroverd en nu is Europa
aan de beurt.-Ouders doen er
goed aan de zaak niet te onder
schatten. De tekenfilmversie,
die momenteel draait op Fox
Kids, vormt de opmaat voor wat
komen gaat. De Game Boy-va
riant van Pokémon, waarvan er
in de VS in zeven maanden 2,5
miljoen werden afgezet, ligt nu
gereed bij de speelgoedbranche.
Binnenkort volgt het kaartspel,
met alle 150 karakters.
Het motto van het spel is 'Gotta
catch 'em all' (gepatenteerde
slogan), wat de verzamelwoede
als vanzelf aanwakkert. Spelle
tjesfabrikant Nintendo heeft
een goudmijn aangeboord, die
de eerdere successen van het be
kende Mario Bros en Donkey
Kong ver overtreft. De zakmon-
stertjes van Pokémon hebben de
verkoop van de Game Boy het
eerste kwartaal al met 250 pro
cent omhoog gejaagd. Wereld
wijd is er inmiddels al tien mil
jard gulden omgezet in Poké-
mon-spellen. De doelgroep zijn
kinderen, voornamelijk jon
gens, van zeven tot veertien jaar.
Anders dan de rages rond de Te-
letubbies en Tamagotchi's, hy
pes die na een paar maanden
alweer waren overgewaaid, is
Pokémon ontwikkeld voor een
duurzamer relatie met het kind.
Door de afwijkende karakters
van de te vangen monstertjes en
het grote aantal ervan wordt be
oogd verveling buiten de deur
gehouden. De bedenkers ervan
gaan zelfs zo ver, dat ze aan Po
kémon een educatieve waarde
toekennen.
De bezitter van meerdere mon
stertjes moet bijvoorbeeld soci
ale vaardigheden ontwikkelen
om al zijn gedomesticeerde
vriendjes tevreden te houden.
En bij het onderling ruilen van
de kaarten komt rekenwerk om
de hoek kijken. Er zijn wereld
wijd 11.000 websites versche
nen (www.pokemon.com), wat
de kinderen automatisch ver
trouwd maakt met de zegenin
gen van de computer.
Om de kinderen de finesses van
het spel bij te brengen, worden
in de VS door Nintendo demon-
stratietoernooien georgani
seerd in winkelcentra, iets wat
in de nabije toekomst ook in ons
land te verwachten is. De toe
loop in Amerika bij die evene
menten is duizelingwekkend.
Toen in juli dit jaar de Ninten-
do-karavaan zijn tenten op
sloeg bij de Mali of America in
Minneapolis, Minnesota, meld
den zich op één dag 44.000 geïn
teresseerden.
De Game Boy-versie van Poké
mon kost 79,-, de Nintendo
64-versie 149,-. Doordat er
nog geen Nederlandse versie
voorhanden is van het Poké-
mon-kaartspel, verschijnt hier
eerst de Amerikaanse uitgave.
Maar het is de vraag hoe volle
dig die Engelstalige versie
wordt, want in de VS is al gesug
gereerd dat daar een bewuste
schaarste op de markt is gecre-
eerd om de consumptiedrift bij
kinderen aan te wakkeren.
Hans van Alphen
mountainbiken
Eerst het paard en dan de rui
ter. Dat is na afloop van de
koers vaste prik voor Arco van
den Berge (13). Het paard is in
dit geval het stalen ros, dat na
afloop van een mountainbike
wedstrijd een goede poetsbeurt
best kan gebruiken. Zuinig zijn
kan geen kwaad. „Zo'n fiets
kost al gauw 1500 piek", aldus
Arco
Al een jaar of drie rij dt hij mee in
het groeiend peloton van moun-
tainbikers. Tuurlijk, het gaat
om snelheid. Maar er komt meer
bij kijken. „Je rijdt de wedstrij
den altijd in ruig terrein", legt
hij uit. „Dat betekent, dat je
ontzettend veel moet schakelen.
Het goede verzet kiezen bij een
klimmetje of een afdaling is be
langrijk. In het parcours zit ook
altijd een aantal heuvels. Bij het
jumpen moet je dus goed uitkij
ken hoe je landt. De klappen op
vangen. Omdat er vering in m'n
voorvork zit kun je de hardste
schokken tijdens de rit goed op
vangen."
Kopje onder
De Goesenaar is lid van X-Tre-
me, de club waarvan z'n vader
trainer is. Elke woensdag wordt
er getraind. De ene keer in het
Poelbos en de andere keer aan
de zeedijk. Leren hoe je je
mountainbike in alle omstan
digheden onder controle moet
houden. Een slalom rijden,
klimmen, dalen, het bochten
werk oefenen en je conditie op
peil houden. En natuurlijk zor
gen, dat je niet van het parcours
slipt. „Gebeurde een keer tij
dens een wedstrijd. Een stuur
fout en hup, voordat ik het wist
lag ik in de sloot. Kopje onder."
Arco van den Berge: „Het goede verzet kiezen bij een klimmetje of een afdaling is belangrijk.
foto Willem Mieras
Tijdens het Nederlands kampi
oenschap in Rhenen behaalde
Arco in een veld van 25 renners
een keurige zevende stek. „Dat
was bij de jeugd tot en met 13
jaar."
Afgelopen zomermaanden deed
hij mee in de strijd om de Zo-
mercup en op dit moment richt
hij z'n vizier op de Zeeuwse
ATB-competitie, die op 30 okto
ber van start gaat. „Zaterdag de
eerste wedstrijd uit een serie
van twaalf. Die wordt gereden
in Wemeldinge. Zo rijden we de
hele winter bijna elke week een
wedstrijd. Op Walcheren,
Schouwen en Zuid-Beveland.
Om voor het eindklassement in
aanmerking te komen moet je
minimaal aan 6 wedstrijden
mee hebben gedaan."
Zand, modder, kuilen en heu
vels. Dat maakt mountainbiken
juist zo aantrekkelijk.
Met name de afdalingen in het
parcours geven een kick. Tip:
„Vooral niet in je remmen knij
pen. Klinkt raar, maar je moetje
fiets laten gaan en zelf achter je
zadel gaan zitten. In de Arden
nen wordt het afdalen als aparte
sport beoefend. Het zogenaam
de downhillen. Je gaat dan als
een speer naar beneden. Gaat
het dan fout, dan komt het hard
aan!"
Hans Segboer
foto Willem Mieras
Haar voorkeur gaat uit naar barok. „De suites van
Johann Sebastian Bach vind ik mooi. Ze zijn vooral
erg melodieus", zegt de twaalfjarige Marlon Dek uit
Goes.
Zo'n vijf jaar geleden begon Marlon met het bespelen
van de cello. „Buitenom de lessen oefen ik elke dag een
half uur tot drie kwartier."De cello lijkt qua bouw veel
op de viool, alleen is de cello met een lengte van vijfen
zeventig centimeter, een stuk groter. „Voor het bespelen
van dit strijkinstrument moet je op het puntje van een
stoel gaan zitten. Aan de linkerpoot van de stoel zit een
plankje met daarin een gaatje. Daar doe je de verstelba
re pin, die aan de onderkant van de cello zit, in. Daarna
plaats je het instrument tussen beide benen en ben je
klaar om met spelen te beginnen."
De manier waarop de vingers op de snaren geplaatst
worden, de vingerzetting, is behoorlijk moeilijk. „Nog
moeilijker vind ik de manier van strijken. Soms moetje
kort strijken en sommige noten strijk je juist aan elkaar.
Tegelijkertijd moet je dan ook nog hard of zacht spe
len."
De celliste, die door muziekkenners wordt beschouwd
als zeer talentvol, treedt regelmatig op. „Ik ben met een
stedenuitwisseling in Litouwen geweest. Ik heb daar les
gehad en heb ook opgetreden. Verder vorm ik samen met
twee andere meisjes, die allebei viool spelen, een trio.
Samen hebben we opgetreden tijdens een bruiloft in de
Grote Kerk in Kloetinge." Een beetje cello kost gauw
een mille of tien. Daarom speelt Marlon voorlopig op
een huurinstrument. „Zo'n instrument mag je maar een
bepaalde tijd huren. Óver een jaar of twee zal ik er zelf
één moeten kopen."
Piet Nagtegaal
Nog geen vijf maanden gele
den verscheen OOR's Inter
actieve Popencyclopedie op cd-
rom, een kleinood waar menig
popliefhebber lang op had zit
ten wachten. Het schijfje biedt
immers een overzicht van de
eerste elf edities van 't enige Ne
derlandse popnaslagwerk,
waarvan deel 1 in 1978 ver
scheen en waarvan de meeste
edities niet meer verkrijgbaar
zijn.
De eerste interactieve van OOR
stelde desondanks overigens
behoorlijk teleur, omdat ze (be
halve de geinige videobeelden
en geluidsfragmenten) niet véél
meer bleek te zijn dan een optel
som der delen. Informatie van
uit nieuwere edities verdwenen
artiesten is er niet in bijgewerkt
Bovendien: Zat de twaalfde edi
tie van de Popencyclopedie er
niet heel binnenkort aan te ko
men? Waarom die dan niet al
vast verwerkt?
Die twaalfde editie ligt inmid
dels in de vertrouwde vorm in de
boekwinkels en is inderdaad nu
al een onmisbare aanvulling op
eerder genoemde cd-rom. Zoals
elke nieuwe editie dat altijd al
was. Al blijft het ook nu weer
behelpen.
De opzet van de Popencyclope
die bepaalt dat bij elke nieuwe
uitgave oudjes verdwijnen om
plaats te maken voor nieuwko
mers. Zo kon het boekwerk al 21
jaar vrijwel even dik blijven en
is ze, met haar tweejaarlijkse
verschijnen, een van de actueel-
ste popencyclopedieën van de
wereld.
Voor die insteek valt dus veel te
zeggen, al grijp je daardoor wel
vaak mis. En doen sommige
keuzes je stevig achter je oor
krabben. Zo verdwenen ditmaal
- na een aanwezigheid van eü
edities - de aparte hoofdstukje
van: Janis Joplin, Grateful
Dead, ZZ Top en Cliff Richaid,
terwijl Steve Winwood (laatste,
bleke, wapenfeit in '97) en Rod
Stewart nog wel een eigen entiy
hebben. Zo moest ook Kate
Bush een pas op de plaats ma
ken, terwijl zij toch meer geldt
als toonzetter dan de nog wel
apart vermelde Ierse groep
Clannad (waarvan 't laatste in
teressante gegeven uit 1993
stamt).
Maar goed, d'r komt een hoop
nieuws voor terug, nieuws data
de elfde editie inmiddels node
werd gemist. Nieuwe hoofd
stukjes zijn er voor Elliott
Smith, Eminem, Calexico a
Britney Spears, terwijl de Ne
derlandse acts als Daryll Ann,
Caesar, Ilse DeLange, Roméo,
E-Life en Dyzack oud-neder-
popgedienden als The Scene en
Tröckener Kecks verdreven!
Heropgevoerd naar aanleiding
van recent hitsucces werd zan
geres Cher, terwijl ook Joe Jack
son na een kortstondige afwe
zigheid terugkeerde in de
kolommen (te danken aan he!
feit hij zich na z'n klassieke trip
weer live heeft laten zien als
popmuzikant).
Aardig maar irrelevant is de
nieuwe rubriek 'Hitparadepopi
een overzicht van alles wat hea
populair, maar niet echt het be
schrijven waard is. Met daarin
opgenomen (en dus terug van
weggeweest): alle winnaars van
het Eurosongfestival!
Richard Stekelenburg
OOR's Eerste Nederlandse Pope";
cyclopedie, 12e editie. Uitgeval
BZZTöH, 49,95.
