Tot hier en niet verder
Noordwest Passage
nabij de poolcirkel
39
45
PZC vrije tijd
zaterdag 9 oktober 1999 J
Tuinieren kan een gevaarlijke
hobby zijn
Kitsch kunst aan de Rotte
Overzicht van de hypotheken
Zuinigheid en snelheid gaan
samen in Peugeot 206 HDi
Husqvarna zoekt het in
uitersten
Schat aan noviteiten in nieuwe
Mercedes coupé
De ijsbergen doen beseffen hoe nietig een rubberbootje is.
De Akademik Ioffe heeft tussen het poolijs een stukje open water gevonden.
Beechey Island. Dat klinkt goed. Een subtropisch
vakantieparadijsje? Niets is minder waar. Beechey Island
heeft niks met een beach, een strand, te maken. Integendeel, het is
er, op enkele honderden kilometers boven de poolcirkel, ijzig
koud. Officieel is het zomer in het hoge Noorden van Canada,
maar het is een paar graden onder nul, het sneeuwt en er staat een
stevige wind. Huiverend klimmen de ruim honderd, vooral uit
Amerika en Canada afkomstige toeristen uit de zwarte rubberen
bootjes, de Zodiacs, die hen van het expeditieschip, de Akademik
Ioffe, naar de kust van Beechey Island hebben gebracht.
---
Herinneringen aan mislukte expedities, de grafstenen op Beechey Island.
En ze huiveren nog steedsmaar niet al
leen van de kou, als ze enkele tiental
len meters verderop stilstaan bij vier grij
ze grafstenen, vier herinneringen aan
jongemannenlevens die op dit kleine, on
bewoonde en onbewoonbare eilandje
dramatisch eindigden. Halverwege de vo
rige eeuw; slachtoffers van een expeditie
die bedoeld was om vanuit Engeland via
de Noordwest Passage, dus om Noord-
Amerika heen, Azië te bereiken. In 1845
voer die expeditie onder leiding van sir
John Franklin uit. Met twee schepen, de
Erebus en de Terror. Zo'n 130 man aan
boord, waarvan er nooit iemand is terug
gevonden. Behalve de drie die op Beechey
Island, dat naar een Engelse zeeman ge
noemd is, begraven liggen. Slachtoffers
van immense kou, ondoordringbaar ijs,
honger, uitputting. Het vierde graf is van
een zeeman van de Investigator, een van
de vele tientallen schepen die later uitge
zonden werden om op zoek te gaan naar
de Erebus, de Terror en vooral hun be
manning.
Vergeefs, en het lijkt of die vier grafstenen
als een soort vermanende vingers namens
Moeder Natuur willen zeggen: Tot hier en
niet verder, hier ben ik de baas. We, de
groep aan boord van de Akademik Ioffe,
zullen die machtige natuur later opnieuw
tegenkomen: pakijs, dat het schip dreigt
in te sluiten, torenhoge ijsbergen, die een
ondoordringbare witte muur vormen, en
die je doen beseffen dat die Titanic tegen
zulk geweld geen enkele kans had.
De Noordwest Passage, of Noordwestelij
ke Doorvaart zoals wij ook wel zeggen,
heeft eeuwenlang een gigantische uitda
ging gevormd voor ontdekkingsreizigers.
Belang
Daar zat trouwens ook een commercieel
belang achter. De reizen van Marco Polo
hadden geleerd dat er met Azië, met Chi
na en Japan, profijtelijk handel viel te
drijven. Maar over land was er nauwelijks
te komen. Per boot wel. Maar Spanjaar
den en Portugezen hadden al snel de rou
tes om Zuid-Afrika en Zuid-Amerika
(Straat Magelhaens) in handen en duld
den daar geen concurrentie. 'Om de
Noord' was voor landen als Engeland en
Nederland het alternatief. De route langs
Rusland was te ver, iedereen was ervan
overtuigd dat een reis langs Noord-Ame-
rika richting Azië veel meer open water
op zou leveren, een peulenschil zou zijn.
Het bleek een ernstige misrekening. Pas
aan het begin van deze eeuw slaagde de
bekende Noorse ontdekkingsreiziger
Roald Amundsen er met een relatief klein
bootje en geholpen door gunstige weers
omstandigheden in om als eerste sterve
ling de hele Noordwest Passage te vol
tooien. En nu kun je als toerist, die een
andere dan anders vakantie wileen span
nend stuk van diezelfde Noordwest Pas
sage meevaren op de Akademik Ioffe, een
uit de kluiten gewassen Russisch expedi
tieschip uit Kaliningrad, dat eigendom is
van de Russische Academie van Weten
schappen en voor dit soort reizen gehuurd
wordt door Marine Expeditions in het Ca-
nadase Toronto, specialist in avontuurlij
ke vakanties.
De Noordwest Passagetrip duurt elf da
gen en begint in Ottawade hoofdstad van
Canada. Daar ga je op een vliegtuig van
First Air voor een vlucht van viereneen-
Floppykoning opent markt met
goedkope spelletjes
Spionagesatellieten laten
Zeeland veelal links liggen
Postzegels en puzzel
met lange tafels, en er is een bar. Los van
de reisleiding bestaat het personeel uit
zo'n 40 Russische mannen en vrouwen. De
voertaal aan boord is Engels, de sfeer in
formeel.
Italiaanse keuken steeds
populairder in ons land
Goede wijnkaart hoeft niet
groot te zijn
Info: De North West Passage is een van de rei
zen uit de brochure van Marine Expeditions,
ivaarin o.m. ook trips naar de Zuidpool en op de
Amazone aangeboden worden. De North West
Passagereis van 11 dagen kost minimaal 1945
Amerikaanse dollars (dat is ruim 4000 gulden).
Dat is inclusief de vliegreis van Ottaiua naar
Nanisivik en van Sondre Stromfjord op Groen
land terug naar Ottawa; verblijf en alle maal
tijden aan boord en alle excursies en lezingen.
De brochure is verkrijgbaar bij Royal Hansa
Tours in Zuidlaren, tel. 0504090080,
foto's Rob de Vries faxnr.0504090171.
Wie aan land gaat moet beducht zijn op een ontmoeting met een ijsbeer.
Vrouwelijke mode uit Milaan
Lezingen
Aan boord van het schip, waar je kunt
gaan en staan waar je maar wil, ook op de
brug bij de kapitein, worden veel lezingen
gehouden: over de ontdekkingsreizen,
over de plekken die we gaan bezoeken,
over de natuur. Ze worden allemaal bui
tengewoon goed bezocht, want al die
Amerikanen en Canadezen (en hier en
daar een 'verdwaald' Spaans stelletje)
blijken heel bewust een reis als deze ge
boekt te hebben: een tikje avontuurlijk en
uitdagend, een ontmoeting ook met zulke
zeldzame 'producten' van Moeder Na
tuur, dat je al snel het gevoel hebt voor an
derhalve week een soort Jacques Cous-
teau te zijn, bezig te zijn aan een 'once in a
lifetime' gebeurtenis, iets wat je nooit
weer meemaakt.
Want wie heeft er wel eens ijsberen in de
levende natuur gezien? Ze zijn er op De
von Island, het grootste onbewoonde
eiland ter wereld, bij Croker Bay. De Zo
diacs hebben het gezelschap van de Aka
demik Ioffe aan land gebracht, en ja hoor,
daar lopen er twee: moeder en kind. Op
zo'n 200 meter afstand. Dichterbij komen
is niet verstandig, want ijsberen kunnen
razendsnel en levensgevaarlijk zijn, zeker
als het gaat om moederberen met een
kind.
Van dat soort excursies worden er tijdens
de reis veel meer gemaakt. En altijd zijn
die Zodiacs daar bij nodig. Ze brengen je
in de buurt van Dundas Harbour, op de
derde dag van de trip, naar het pakijs, de
meest gevreesde tegenstander van zeelie
den die ooit dit gebied bevaren hebben. Je
kunt je vanaf de Zodiac even af laten zet
ten op een ijsschots, je kunt er vanuit dat
rubberbootje kijken naar een gigantische
walrus, die tevreden op een andere schots
ligt te zonnen. Ook dat op enige afstand,
want de uiterst serieuze reisleiders gru
wen van het verstoren van de natuur, hun
passagiers gelukkig ook.
Na twee dagen varen door de Baffin Baai
(en je komt geen schip tegen, met die
Noordwest Passage is het echt nooit wat
geworden!) eindigt de trip met het schip
in het tot Denemarken behorende Groen
land. Daar vindt de onvergetelijke con
frontatie plaats met ijsbergen als kathe
dralen zo groot en indrukwekkend. Daar
word je, in je kleine rubber bootje, nog
eens herinnerd aan de macht en kracht
van de natuur, en aan hoe nietig de mens
dan toch eigenlijk maar is. Je wordt er stil
van; het is héél leerzaam.
Rob de Vries
half uur naar Nanisivik, een van de Noor
delijkste dorpjes op aarde; het ligt op de
73ste breedtegraad dus ruim boven de
Poolcirkel (67 graden). De aankomst is al
een aparte belevenis. De landingsbaan is
er van gravel in plaats van beton; dat zou
barsten door de vorst. De jet van First Air
landt er wat hobbelend, maar veilig.
Nunavut
Een bus brengt je vervolgens naar Arctic
Bay, waar de Akademik Ioffe voor anker
ligt. De rit gaat over een behoorlijk ge
vaarlijk weggetje, maar het blijkt wel de
enige weg in heel Nunavut te zijn. Nuna
vut? Wat is dat nu weer? Wel, Nunavut is,
sinds 1 april van dit jaar, de nieuwste staat
van Canada: acht keer zo groot als Groot-
Brittannië, maar met slechts 25.000 inwo
ners, één op elke 100 vierkante kilometer!
Tot 1 april maakte het gebied deel uit van
de North West Territories, zeg maar de
Noordoosthoek van Canada. Nunavut
wordt vooral bewoond door mensen, die
wij eskimo's noemen, maar dat is in wezen
een scheldwoord, dat 'rauwvleeseter' be
tekent. Zelf noemen ze zich inuit, dat is in
hun taal 'mensen'.
De inuit, wellicht geïnspireerd door de
geestverwanten in Alaska, dat nog niet zo
heel lang geleden de nieuwste staat van de
Verenigde Staten werd, besloten dat het
zo langzamerhand tijd werd voor wat
meer autonomie in plaats van het alleen
maar bestuurd worden vanuit het verre
Ottawa. Dat is nu dus gerealiseerd, maar
Nunavut blijft uiteraard een stukje Cana
da, dat de nieuwe deelstaat trouwens met
heel veel subsidie overeind moet houden.
Want (over)leven in Nunavut is geen sine
cure. Het klimaat is ruw en rauw, alleen
met een vliegtuigje kun je ergens anders
komen, er is praktisch geen industrie en
ook met vissen valt er niets meer te verdie
nen. Je zit er dik boven de boomgrens, er
groeit en bloeit dus praktisch ook niks.
nee, als de zon niet schijnt is het er grauw
en troosteloos. Enorme "satellietschotels
zorgen er in Arctic Bay en het nóg desola
ter ogende Pond Inlet voor dat er wel tv-
ontvangst is, waarschijnlijk een van de
weinige middelen om de verveling iets te
verdrijven. En af en toe verschijnt er een
ijsbeer in het dorp. „Een paar dagen gele
den nog", vertelt de gids in Arctic Bay.
„Die hebben ze doodgeschoten."
Een beetje bekomen van die achteloos
gedane mededeling klimt het Marine Ex-
peditionsgezelschap aan boord van de
Akademik Ioffe, dat inderdaad een echt
expeditieschip is, en beslist geen cruise
schip Er zijn enkele tientallen hutten aan
boord, de een wat ruimer dan de ander, en
die zijn netjes maar vrij sober ingericht.
Er is een bibliotheek, een sauna met een
minizwembadje (dat echter gevuld wordt
met uiteraard ijskoud zeewater!), een
grote, maar eenvoudig ingerichte eetzaal
