Willem Wever is zelfs
welkom bij de koningin
uit waaien
PZC
reportage
27
zaterdag 9 oktober 1999
RUDEN RIEMENS
FOTOGRAFIE
foto Koen Verhijde
Het jeugdprogramma Willem Wever opent
deuren die voor anderen gesloten blijven.
„Iedereen is gecharmeerd van het feit dat een kind
wat wil vragen", verklaart presentator Jochem
van Gelder het jarenlange succes, dat werd
bekroond met de Swiebertje Award.
Kinderen hebben een geheim wapen: ze zijn
ontwapenend en doen met hun kinderlijke
charme zelfs de grootste nurks smelten. „Dat heeft
er bijvoorbeeld voor gezorgd dat we toestemming
kregen van de RVD om mee te gaan tijdens een
werkbezoek van de koningin. Normaal krijg je dat
niet voor elkaar", vertelt Van Gelder, glunderend
van trots. „We hebben ookmet een achtjarig meis
je een kijkje mogen nemen bij de voorbereidingen
van het Nederlands elftal. Daar komt niemandIk
heb het zelfs bij Rijkaard voor elkaar gekregen dat
ze de teambespreking bijwoont. Ik mocht er niet
bij zijn en er mocht niet worden gefilmd, maar dat
meisje zat tussen de spelers bij de evaluatie van de
wedstrijd!"
Jochem van Geldernam namens het team van Wil
len Wever de Swiebertje Award in ontvangst, een
prijs voor een programma dat jarenlang een onuit
wisbare indruk heeft achtergelaten bij tv-kijkend
Nederland. En dat nog doet, want met een gemid
delde waardering van 7,5 en rond een miljoen kij
kers ziet het er naar uit dat Willem Wever nog een
lang leven is beschoren.
Het programma, waarin op een leuke, leerzame
manier antwoord wordt gegeven op vragen die
kinderen insturen, draait voor het zevende seizoen
en stevent af op de feestelijke honderdste uitzen
ding, op 15 november.
„Het moeilijkste aan het programma is deskundi
gen op een eenvoudige manier de vragen te laten
beantwoorden die kinderen stellen", zegt presen
tator Van Gelder. „We hebben te maken met een
vrij krap script. Op de vraag 'hoe werkt een airbag'
komt een uitleg vaneen half uur. Dat moet je als re
dactie zien terug te brengen tot zes, zeven minu
ten. Daar moet dan leuke informatie inzitten, het
kind moet goed aan bod komen, ik moet zelf tus
sendoor nog wat kunnen zeggen én de deskundige
moet zijn verhaal kunnen doen. Maar dan wel in
eentiende van de tijd die hij eigenlijk nodig heeft,
en zodanig dat het voor kinderen begrijpelijk is.
Dat is lastig, want de meeste deskundigen willen
op de televisie nu eenmaal graag hun deskundig
heid profileren. Ze willen niet afgaan voor hun
collega's. Er gaan dan ook nogal eens wat opna
men overheen voordat de juiste toon is getroffen.
Het geheim van het succes zit volgens Van Gelder
in de originaliteit van de vragen. „Kinderen kun
nen zich dingen afvragen waar je als volwassene al
lang niet meer bij stil staat. Een jongen vroeg ons
bijvoorbeeld hoe een hoovercraft, die boven het
water zweeft, wordt bestuurd. Vraag het aan tien
volwassenen en de kans is klein dat iemand het je
kan vertellen. Een meisje wilde weten hoe de lucht
in een tennisbal komt. Die ballen zijn keihard, er
zit geen ventieitje in, en toch moet er op de een of
andere manier lucht in komen. Dat zijn vragen
waar wij als redactie niet uitkomen, of er zijn
meerdere antwoorden mogelijk. Dan zijn ze in on
ze ogen geschikt voor het programma. In zo'n
vraag zitten zoveel eye-openers, dan heb je in we
zen al een goed filmpje in handen."
Bij het vinden van de juiste antwoorden is enige
creativiteit geboden. Het naslaan van een ency
clopedie is niet voldoende. „Laatst vroeg iemand:
'hoe komt het toch dat ik af en toe het gevoel heb
dat ik vlinders in mijn buik heb?' Dan kun je me
teen naar de universiteit stappen, maar je kunt
ook eerst naar een tv-liefdesdeskundige gaan, Ro
bert ter Brink van All you need is love. Die weet
natuurlijk ook het antwoord niet, maar is wel een
bekende Nederlander, da s altijd leuk, en hij kan
doorverwijzen naar een instantie die het wel weet.
Op die manier wordt het een leuk filmpje voor een
breed publiek".
De kans dat Willem Wever na al die jaren in herha
ling vervalt, is klein. Elke week komen er zo'n 400
vragen binnen bij de redactie. „Sommige vragen
die al jaren geleden in het programma zijn behan
deld, zijn voor een nieuwe generatie kijkers vol
strekt nieuw. Maar we doen nooit precies dezelfde
vraag als toen. Als er een vraag komt die we al heb
ben gehad, proberen we hem in overleg met het
kind een beetje aan te passen."
Soms adopteren kinderen ook een vraag van ie
mand anders. „We nodigen altijd meerdere kinde
ren voor één vraag uit voor een screentest. Maar er
kan er maar één de leukste zijn. Soms vallen er ook
kinderen af, omdat ze te verlegen of te introvert
zijn om voor de camera te verschijnen, terwijl ze
wel een leuke vraag hebben die we willen gebrui
ken. Die vraag laten we dan adopteren. Door een
kind dat het wél goed doet op televisie. Over het al
gemeen heeft een kind dat uit de boot is gevallen er
geen probleem mee dat een ander kind met zijn
vraag op stap gaat. De kindei'en vinden het al fan
tastisch dat ze aan de screentest hebben mogen
meedoen, dat ze mij hebben gezien en in de studio
hebben rondgekeken."
Entertainer
Behalve Willem Wever presenteert Jochem van
Gelder bij de NCRV de quiz voor basisscholieren
Quatro. „Het lijkt alsof ik alleen maar bezig ben
met programma's waar je iets van opsteekt, maar
dat is toeval. Ik ben begonnen met de Disney Club,
en ik ben van huis uit meer entertainer. Het moet
vooral leuk zijn. Ik heb ook mijn eigen show De
meester is gek waarmee ik in het land optreed. Ik
heb tweeënhalf jaar op de PABO gezeten, en dit is
mijn revanche. Ik geef welles in De meester is gek,
maar op een gekke manier. Topografie is bijvoor
beeld een lied waarbij ik de vreemdste plaatsna
men van Nederland bezing. De kinderen moeten
aangeven of ze bestaan of niet. Hoofdrekenen is
een soort disco-telshow. Uiteindelijk ga ik op zoek
naar de leukste of slimste van de klas, en die krijgt
een beker."
De optredens in het land heeft hij nodig om scherp
te blijven. „Televisie is veilig. In het land, voor een
zaal met duizend kinderen die vermaakt willen
worden, is er geen enkel excuus. Het is mijn ultie
me uitdaging om dat in mijn eentje voor elkaar te
krijgen."
Autoriteit
Dankzij Willem Wever gaan deze optredens hem
steeds makkelijker af. „Ik kan optimaal renderen
door mijn bekendheid. Vroeger had ik een half uur
nodig om het publiek voor me te winnen. Nu heb ik
zo'n autoriteit dat ik ze eerder moet afremmen dan
aansporen."
Op den duur zou Van Gelder graag meer program
ma's voor volwassenen willen maken - hij mag
binnenkort het grote NCRV-gala presenteren ter
gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de om
roep - maai' helemaal stoppen met kinderpro
gramma's wil hij niet. „Ik ben niet iemand die zijn
hele carrière plant. Ik ben met televisie begonnen
met maar één doel voor ogen: kijken hoe lang ik
het kan volhouden."
Toen Van Gelder nog aan de PABO studeerde voor
onderwijzer, trad hij al op als bandparodist. „Ik
zat in alle voorrondes van de Soundmix-show. De
aandacht, het applaus dat ik kreeg werkte op een
gegeven moment verslavend. Dan is een bandact
niet meer goed genoeg en wil je meer. Televisie had
voor mij iets magisch. Als je op tv bent geweest,
ben je van de ene op de andere dag bekend. Dat
leek me fantastisch. Dat komt misschien omdat ik
ben opgegroeid in een groot gezin. Ik was de mid
delste van zes kinderen, ik bevond me in een soort
niemandsland met drie oudere broers boven me.
Misschien was grapjes maken en playbacken mijn
manier om aandacht te vragen. Gek genoeg zou
die belangstelling nu best iets minder mogen zijn.
Het bekend zijn, zou ik met alle vormen van ge
noegen voor de helft willen inwisselen. Aan de an
dere kant vraag ik me af hoe het zou zijn als het ap
plaus er niet meer zou zijn. Of ik ook zonder zou
kunnen."
Voorlopig moet hij er nog niet aan denken. „De
uitdaging om zo lang mogelijk op tv te blijven is er
nog steeds, maar de programma's moeten wel in
houd hebben. Bovendien is het toch ook wel be
langrijk dat ik via mijn tv-werk brood op de plank
krijg. Toen ik nog thuis woonde zat ik daar niet
mee, maar met drie kinderen en een hypotheek
kijk ik tegenwoordig toch wat verder vooruit."
Trudy van der Wees Jochem van Gelder: „Het geheim zit 'min de originaliteit van de vragen."
