EU werkt aan alarm watersnood
Oudste bespeelbare fluit
opgegraven in China
at
O
/V
varia
Gezamenlijk project moet overstromingen voorspellen
het weer
Heer Bommel en de Wisselschat
puzzel
m,
m,
recept
standplaats
Atoomschuilkelder
zaterdag 25 september 1999
door Johan Lamoral
Rampzalige overstromingen
zoals die van de Maas in ja
nuari 1995 - met de massale eva
cuatie van de Maasvallei - en
van de Oder in juli 1997. zullen
in de toekomst tijdig voorspeld
kunnen worden door een Euro
pees alarmsysteem. Dat moet de
overheid in staat stellen aange
paste voorzorgsmaatregelen te
nemen.
Althans, dat is de opzet van het
wetenschappelijk Lisflood-in-
formaticaproject dat de Euro
pese Commissie voor de grote
Europese stroombekkens uit
werkt. De Nederlandse partners
in dit project zijn de Vrije Uni
versiteit van Amsterdam en de
universiteit van Utrecht.
Menselijk leed
West-Europa is de afgelopen ja
ren geteisterd door een aantal
overstromingen die aanzienlij
ke economische gevolgen had
den en heel wat menselijk leed
veroorzaakten. Om dit soort
rampen in de toekomst te ver
mijden, volstaat het niet langer
de hoogste waterstand van een
wassende rivier en de daaruit
volgende risico's te berekenen.
Men wil ook op langere termijn
overstromingen kunnen voor
spellen en plannen voor ram
penbeheersing kunnen opstel
len.
Het Lisflood-project zoekt
daartoe realistische simulatie
modellen die rekening houden
met alle mogelijke parameters
die bij overstromingen een rol
spelen. Dat zijn op de eerste
plaats zeer precieze weersvoor
spellingen op lange en korte ter
mijn, de topografische gegevens
van de Europese stroombek
kens, de reeds bestaande water
werken zoals dammen, indij
kingen, sluizen en potpolders,
en de bodemtypes langs de ri
vieren.
Satellietobservaties
Lisflood zal de nationale weers
voorspellingen van elk land co-
ordineren en evalueren aan de
hand van satellietobservaties.
Op die manier hoopt men even
tueel overstromingsgevaar in de
afzonderlijke Europese regio's
ten minste twee weken op voor
hand te kunnen voorspellen.
Vervolgens zal men met behulp
van de parameters de omvang
Door Bob Kroon
Als de wereld vergaat, zei de
Duitse dichter Heinrich
Heine, dan moet je in Zwitser
land gaan zitten, want daar
gebeurt alles altijd dertig jaar
later. Een redacteur van de
Guardian, een Britse kwali
teitskrant, schreef hierop een
variant na zijn eerste bezoek
aan het Alpenland: „Ik ben in
het verleden geweest, maar alles
werkt er perfect."
Zo perfect, dat hier nog steeds
'kernwapenbestendige' schuil
kelders worden gebouwd voor
het geval dat het neutrale land
met atoombommen wordt be
stookt. Volgens de wet Bescher
ming Burgerbevolking moet ie
dere gemeente er voor zorgen,
dat alle burgers het vege lijf
kunnen redden in meestal on
dergrondse verblijven, voorzien
van koolstoffilters en genoeg
voedsel en water voor een week.
Of ze daarna in een radioactief
Zwitsers Hiroshima zouden
willen overleven - daarover
geeft de wet geen uitsluitsel.
Extra bouwkosten
Mocht je liever in je eigen
atoomschuilkelder gaan zitten,
dan kan dat, maar dat betekent
wel een mille of tien extra op de
bouwkosten van het pand.
Draagmuren en plafond moeten
worden versterkt en de halve
meter dikke toegangsdeur van
gewapend beton kost alleen al
een mille of vier.
Tijdens de Koude Oorlog be
taalde de Zwitserse overheid
nog de helft van zo'n knusse
overlevingsruimte, maar aan
gezien die nu meestal als wijn
kelder wordt gebruikt, heeft
Bern in 1985 de subsidie inge-
en de duur van de overstromin
gen berekenen en de plaatsen
aanwijzen waar kritieke situa
ties als dijk- en dambreuken
kunnen ontstaan.
Uiteindelijk doel van Lisflood is
een doelmatige alarmfunctie en
schadebeheersing. Men wil
daarbij leren van het verleden.
Door een grondige studie van de
voorbije overstromingen hoopt
men beter inzicht te verkrijgen
in de oorzaken en het mechanis
me van overstromingen.
Een belangrijk element zal on
getwijfeld een evaluatie van de
milieuingrepen door de mens
zijn. Zo zullen langs een aantal
rivieren potpolders hersteld of
aangelegd moeten worden en te
strakke indijking zal wellicht
aangepast moeten worden. Het
ontginnen van bosgebieden kan
worden verboden om de voort
schrijdende erosie tegen te gaan
en op sommige plaatsen zal men
de plannen voor woon-, land
bouw- en industriegebieden
moeten herzien.
Dat laatste is al een eerste les uit
de voorbije Maas- en Oderover-
stromingen. Toen werden langs
de rivieren niet alleen de veesta
pel en boerderijen bedreigd,
maar ook energiebedrijven,
chemische fabrieken en opslag
plaatsen met gif-risico's. Behal
ve waterellende kunnen dus ook
ernstige milieurampen ont
staan. Om gevolgen van over
stromingen echt beter te be
heersen is dus niet alleen een
Een nooddijk van kunststof
zakken moest begin 1995 het
Maaswater bij Roermond te
genhouden.
foto Herman Pieterse/ANP
van onze redactie buitenland
NEW YORK - Archeologen in
China hebben bij een opgra
ving tussen voorwerpen uit het
Stenen Tijdperk een fluit ge
vonden waar nog goed op ge
speeld kan worden. Weten
schappers veronderstellen dat
de negenduizend jaar oude
fluit, gemaakt van een vleugel-
bot van een kraanvogel, het
oudste nog bespeelbare mu
ziekinstrument ter wereld is.
De ouderdom is vastgesteld
door de Amerikaanse kernge
leerde Garman Harbottle. Hij
is gespecialiseerd in kool
stofdatering. Harbottle en de
Chinese vinders van de fluit
doen verslag van hun onder
zoek in de gisteren uitgekomen
editie van het Amerikaanse
blad Nature. De fluit is gevon
den in Jiahu in de vallei van de
Gele Rivier. Op dezelfde plek
zijn ook kunstig gemaakte ge
reedschappen, wapens en aar
dewerk van 7000 jaar voor
Christus gevonden.
In totaal werden zo'n 3 6 fluiten
gevonden. De meesten waren
gebroken en vijf die nog heel
waren vertoonden scheuren.
De fluiten hebben acht gaten.
De klank is 'rietachtig, prettig,
een beetje dun, zoals een blok
fluit', zei Harbottle.
Een op een fluit lijkend stuk
bot dat in 1995 in een Neander
thaler-opgraving in Slovenië
werd gevonden is 43.000 jaar
oud. Musicologen betwijfelen
echter of hier sprake is van een
echte fluit, terwijl er bij de in
Jiahu gevonden instrumenten
geen twijfel over bestaat dat er
muziek mee werd gemaakt. De
fluit die intact is gebleven kan
een soort toonladder voort
brengen. Bij de zevende vin
geropening is een extra gaatje
geboord, mogelijk om een val
se toon te corrigeren. AP
Toonder Studio's
trokken. In mijn huidige woon
plaats Genolier zijn piekfijne
collectieve voorzieningen, dus
ik bezit geen eigen kernwapen-
bestendige bunker. De grote ge
meentelijke schuilkelder dient
momenteel overigens als tijde
lijk onderkomen voor tientallen
Kosovaarse vluchtelingen, dus
we hopen maar dat het voorlo
pig vrede blijft.
Nu hebben we verhuis- en
bouwplannen in het naburige
Mont-sur-Rolle, waar ik het oog
heb op één van de vier huizen,
die daar mogen verrijzen tussen
de wijngaarden. En wat blijkt?
Mijn bouwplan is in eerste in
stantie afgewezen. Omdat de
architect de atoomschuilkelder
'was vergeten. Mont-sur-Rolle
herbergt enkele wijnboerderij
en en wat villa's tegen de hellin
gen van de Jura. Het heeft geen
collectieve schuilbunker en ie
dereen moet dus voor zijn eigen
overleving zorgen.
De aardige 'syndic', oftewel
burgemeester, vond het ook zot,
maar Zwitserland is nu eenmaal
een zeer wetmatig landje. De
'syndic', tevens wijnboer, ried
mij aan het met de andere drie
huisbezitters op een akkoordje
te gooien. Als er één bereid was
een schuilkelder te bouwen
waarin ook de buren terecht
konden, dan hoefde mijn bun-
kerniet, „Dan hebben jullie me
teen een mooie gezamenlijke
wijnkelder" zei hij, klandizie
ruikend. „Bij een aardbeving zit
j e dan ook veiligal stort het hele
huis in. En je hebt een goed glas
wijn onder handbereik."
Zo is het drama opgelost, al
moet ik wel 3000 franken, bijna
4000 gulden, meebetalen aan
onzekernvrije, collectieve wijn
opslagplaats. GPD
De bediende Joost, die niet ver vandaar in de tuin bezig was, keek
getroffen op en deed een pasje voorwaarts. „Excuseer", zei hij. „Al
harkende ving ik toevallig op, dat de jonge heer belangstelling heeft
voor het vinden van een begraven schat. En dat herinnert mij aan
een kinderversje dat mijn grootmoeder mij leerde..." „Nee, nee!"
riep heer Ollie haastig. „Van die bakerrijmen komt altijd narigheid!
Maar het was reeds te laat.
De trouwe knecht schraapte zijn keel, hief een hand op en sprak op
gevoelvolle toon:
'In het bos, daar ligt een schat, In het huis van Abold Wissel,
Want Abold Wissel groef een gat, Toen hij heel veel centen had.
Hij heeft ze daar verborgen, De schat van Abold Wissel...'
Cryptogram
Horizontaal:
1. Bevindt zich in thee (6); 7. In Rusland is overal vee verdwenen (5); 8. Broeder met
mij in het raamwerk (5); 9. Onmeetbaar paardje met kaarten (5); 10. Daarop kijkt
men teleurgesteld (4); 11. Product van een stormvogel? (6); 12. Door diefstal niet
geweigerd (6).
Verticaal:
2. Het deel van Sam (5); 3. Bijzonder gemeen geldbedrag (6); 4. Op deze plaats is
het niette vinden (6); 5. Onbeleefd vod (4); 6. Bedieningsmechanisme aan een pers
(8); 10. Bevestigt en ontkent (4); 11. Die route is er niet meer (3).
Oplossing
vrijdag
speldleis
maraeinde
oleduster
emmerkeer
stemsonde
koraalvis
arenmolen
leliesafe
onsanemie
trekextra
hordeares
Vooruitzichten
weer
zondag
maandag
dinsdag
woensdag
max.
18°
19°
19°
19°
min.
14°
13°
13°
14°
wind
ZW 4
Z 4
ZW 4
ZW 5
Zon
zaterdag
onder 19,38'
zondag i
op 7.37
Maan
zaterdag
onder 7.03
zondag
op 20.24
Nautisch bericht
Vooral in de middag vallen er enkele buien, waarbij ook onweer
kan voorkomen. Er staat een matige tot vrij krachtige zuidwesten
wind, 3 tot 5 Beaufort. Het zicht ïs goed, maar tijdens buien matig.
De temperatuur van het kustwater ligt rond 19 graden.
Waterstanden
„Nu is het genoeg!riep heer Bommel uit. „Ik wens verder niets over
Abel Wissels te horen„Wie hem vindt, is uit de zorgen", besloot de
bediende met wegstervende stem. „Het spijt mij", voegde hij eraan
toe. „Ik wilde slechts van dienst zijn, als u mij toestaat." „Nou, ik
vind het best interessant", zei Tom Poes. „Er zit soms heus wel wat
in die oude versjes, dat hebben we toch al vaker gemerkt. Weet jij
waar die Wissel heeft gewoond, Joost?" „Onzin!" riep heer Ollie.
„Wie gelooft er nu nog in begraven schatten? Het is ongezond!"
„Permitteer, heer Olivier", zei de knecht. „De heer Wissel was een
groot roofridder in zijn tijd. Hij moet in het Donkere Bomen Bos ge
leefd hebben in de ruïne daar, u weet wel. En daar zijn heel wat reizi
gers ellendig aan hun einde gekomen, als ik zo vrijpostig mag zijn."
ZATERDAG
Hoog water
Laag water
25 SEPTEMBER
VM
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
CFI
Vlissingen
02.41
25414.56
248
08.55
180 21.23
21
Terneuzen
03.01
279 15.18
274
09.26
190 21.56
22
Bath
04.03
324 16.21
315
10.31
216 23.01
2«
Roompot Buiten
02.40
194 15.00
185
08.50
12421.10
15
Z'zee/Colijnsplaat
04.25
182 16.40
170
10.15
121 22.35
18
Stellendam Buiten
02.52
194 15.08
180
08.45
069 21.02
1!
Wemeldinge
04.20
207 16.40
197
10.20
138 22.45
16
Krammersl. West
04.45
191 17.10
176
10.15
131 22.40
16
ZONDAG
Hoog water
Laag water
26 SEPTEMBER
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
en
Vlissingen
03.15
271 15.33
262
09.36
189 22.05
22
Terneuzen
03.36
296 15.56
288
10.06
200 22.37
23
Bath
04.35
341 16.56
328
11.13
223 23.41
22
Roompot Buiten
03.10
210 15.30
197
09.30
130 21.50
16
Z'zee/Colijnsplaat
05.10
189 17.20
174
10.50
123 23.15
15
Stellendam Buiten
03.27
210 15.48
193
09.18
072 21.40
10
Wemeldinge
05.00
215 17.20
204
10.55
140 23.20
11
Krammersl. West
05.35
198 17.55
180
10.55
133 23.20
16
MAANDAG
Hoog water
Laag water
27 SEPTEMBER
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
01)
Vlissingen
03.56
279 16.11
269
10.21
194 22.47
22
Terneuzen
04.14
304 16.34
294
10.49
205 23.17
2:
Bath
05.15
350 17.36
336
11.56
227
Roompot Buiten
03.50
217 16.10
204
10.05
131 22.35
Z'zee/Colijnsplaat
05.50
190 18.00
176
11.25
123 23.55
Stellendam Buiten
04.07
219 16.27
200
09.56
072 22.15
Wemeldinge
05.40
217 17.55
205
11.35
141
Krammersl. West
06.20
199 17.15
181
11.35
133
Europa: Herfst
Lamsvlees met
uitjes en honing
Een opvallend gerecht uit de wok. En daarvoor behoeft u
geen uren in de keuken te staan. Het schoonmaken van de
verse uitjes neemt waarschijnlijk net zoveel tijd in beslag als
de bereiding van het gehele gerecht. Het ïs opnieuween voor
beeld uit de kosmopolitische of fusionkeuken waarin door ge
bruik van ingrediënten uit de gehele wereld nieuwe gerech
ten kunnen ontstaan. Het lamsvlees met uitjes en honing is
zo'n nieuw gerecht.
Voor 4 personen: 400 - 500 gram malse lamslappen, bij voor
keur van achterbout; 1 eetl. limoen- of citroensap; 5 eetl.
(zonnebloem)olie; 250 - 300 gram verse uitjes of sjalotjes,
schoon- en drooggemaakt; 1 teentje knoflook, ragfijn ge
hakt; 1 eetl. fijngeraspte verse gemberwortel; 2 theel. Japan
se sojasaus; 11/2 eetl. honing; 1 theel. allesbinder; 1 kleine
rode paprika, bij voorkeur ontveld, vruchtvlees in piepkleine
blokjes.
Maak het vlees droog met keukenpapieren wrijf het in met het
mengsel van limoen-of citroensap en 2 eetlepels olie. Laat het
vlees tenminste 1 uur in een kom op een koele plek (maar niet
in de koelkast) liggen. Maak het vlees daarna opnieuw droog
en snijd het in blokjes (ca. 1 cm). Strooi er wat peper over.
Verhit een woken laat er3 eetlepels olie door walsen. Voegde
uitjes toe en temper de warmtebron. Laat de uitjes onder
voortdurend roeren en omscheppen zo lang zachtjes bakken
tot ze een goudgele kleur hebben gekregen. Voeg het vlees
toe en laat alles, onder voortdurend roeren en omscheppen,
zolang bakken tot het vlees een lichtbruine kleur heeft gekre
gen. Strooi knoflook en gemberwortel er over en schep alles
gedurende 1 minuut, zonder ophouden, om. Schenk er 2 1/2
deciliter kokend water bij en voeg sojasaus en honing toe.
Laat alles 3 minuten zachtjes koken. Strooi allesbinder er over
en roer alles goed door. Voeg de paprikablokjes toe en laat al
les dan nog 1 minuut zachtjes koken. Verdeel het gerecht met
de saus over vier voorverwarmde borden.
Tip: geef er drooggekookte rijst apart bij. Een tomatensalade
(aangemaakt met een eenvoudige dressing waaraan een
beetje gembersiroop of honing is toegevoegd) sluit goed bij
het hoofdgerecht aan. Bestrooi de tomatensalade met fijnge
sneden (Chinese) bieslook.
H
"n
i 1
ijk---- Jk H? O
a _w;
o
O
V'nwACHTING VOOH ZA "jftCASM'PPAG 2b SEPTEM3rK ISï
Niet alleen in Nederland, maar ook elders in Europa begon donder
dag officieel de herfst. En vooral in het westelijke deel van het conti
nent is dit ook aan het weerbeeld te merken. Regenbuien hebben er
namelijk de overhand. Toch is aan de temperatuur bijna niet voel
baar dat de herfst is begonnen; op de meeste plaatsen ligt deze na
melijk rond 20 graden en hoger. Echter op de Britse eilanden is het
iets koeler. Daar varieërt de temperatuur van 14graden in Ierland tot
19 in het zuiden van Engeland. Ook deze landen krijgen een aantal
buien te verwerken. Heel Frankrijk krijgt eveneens met buien te kanv
pen, waarbij het in het zuiden overigens ook plaatselijk flink kan on
weren. Aan de Rivièra wordt het zo'n 25 graden, terwijl het in het
noorden van Frankrijk niet warmer wordt dan 21 graden. Ook in het
Spanje en Portugal komen verspreid een aantal buien voor, met na
me in het zuiden en noordwesten van Spanje. Aan de Spaanse co-
sta's wordt het maximaal 29 graden, verder het binnenland in zo'n21
graden. Voor de Alpenlanden wordt het een regenachtige dag. Ge
middeld wordt het er 21 graden. In Oost-Europa hebben zonnige pe
rioden de overhand, maar vallen ook enkele onweersbuien. Daaren
tegen is het in hetzuidoosten van Europa zonnig en warm met tem
peraturen van 26 tot ruim 30 graden.
goed functionerende water
huishouding nodig, maar ook
een ander milieubeleid.
Door de complexiteit van het
probleem en de noodzakelijke Lisflood-project er dan ook een
medewerking van allerlei Euro- van lange adem. Lisflood maakt
pese partners, is een algemeen deel uit van het overkoepelende
Europees alarmsysteem als het project 'Gevaren voor het Euro
pese milieu' en wordt gefinan
cierd door het Vijfde Kader
programma van de Europese
Gemeenschap. GPD
Genève
Elke week een nieuwe bestemming, iedere dag nieuwe aanbiedingen van Last Minute
vakanties en vliegtickets. Boordevol informatie en handige reistips. Alle aanbiedingen
vindt u terug op SBS-Text pagina 520. T"*v
Uitzendingen van maandag t/m vrijdag rjf fJ Ldj
rond 13.00 uur en in het /flto
weekend rond 17.00 uur. SE 2%, VAKANTIEWINKELS
Advertentie
Het dagelijkse
reisprogramma
van D-reizen op
SBS 6.
Door: Jiska 1%
Afgelopen donderdag begon officieel
de herfst. Hoewel dit aan de wind wel
merkbaar is, doen de temperaturen toch anders geloven. Deze lig
gen namelijk ruim boven de normale waarde voor deze tijd van hel
jaar. De maand september zal waarschijnlijk de boeken ingaan met
een nieuw record, maar dat is op het moment van schrijven van dit
bericht nog niet te bevestigen. Wanneer vrijdag 24 september in de
Bilt een maximumtemperatuur van 20 graden of hoger wordt ge
haald, dan is het huidige record van 23 warme dagen (dagen waar
op de maximumtemperatuur 20 graden of hoger was) uit septem
ber 1949 geëvenaard. Wanneer het zaterdag 25 september opnieuw
20 graden wordt in de Bilt, dan is pas officieel een nieuw eeuwre
cord gehaald. Vandaag wordt in onze regio in ieder geval wel een
middagtemperatuurvan 20 graden verwacht. De dag begint vrij
aardig met redelijk veel zon. Later echter ontstaan er stapelwolken
en in de middag krijgen we dan ook met enkele buien te maken.
Tijdens de buien is boven
dien kans op onweer. De zuid
westenwind is matig boven ia
land en aan zee vrij krachtig. Geregeld zon I2Q',
Zondag kunnen de gehele i ia* Iil?
dag buien vallen, waarbij we
derom onweer mogelijk is.
Bij een matige zuidwesten
wind wordt het zo'n 18 gra
den. Maandag begint de dag
droog met af en toe zon,
maar in de middag en avond
behoren buien weertot de
mogelijkheden. Wel wordt
het 's middags 19 graden.
Voor dinsdag en woensdag
laten de weerkaarten een
herfstachtig weerbeeld zien.
Het wordt wisselvalliger,
waarbij regenbuien en wind
de overhand hebben.
