Oog in oog met
de pure natuur
Maleisisch Borneo
38
39
41
43 en 45
zaterdag 25 september 1999
Een lichtblauwe deur. In onbeholpen letters is er 'DOOK
8op geschilderd. Deur acht. Langzaam zwaait hij
open. Naar voren komt een magere, oude man. Hij heeft
een fleurig shirt aan en een kennelijk nieuwe, glimmende
trainingsbroek. De 'headman', de hoofdman, van het Long
House van Batang Ai, hartje jungle in Maleisisch Borneo.
Dat hij de hoofdman is kun je zien: van enkels en polsen tot
in zijn hals zit hij vol met tatoeages. Bij zijn volk het teken
van veel gereisd te hebben, en dat verschaft gezag.
BRUNEI
MALEISIË
Ik kijk de oude man aan. Hij zal
toch niet óók'...? Nee, daarvoor
is hij té oud. Rond de zestig schat
ik. Maar zijn vader waarschijnlijk
wel, zijn grootvader zeker? De
hoofdman maakt deel uit van het
volk van de Dayaks, tot halverwe
ge deze eeuw beruchte koppen
snellers. Nu is het niet zo dat
koppensnellen voor de Dayaks
dagelijks werk was, maar het pas
te in hun cultuur en als het zo te
pas kwam, tja... Je kunt het je nu
niet meer voorstellen. De vrouwen
en mannen in het Long House van
Batang Ai maken een vriendelij
ke, maar ook bescheiden, schuch
tere indruk.
De vriendschap met bezoekers
wordt bezegeld met een of meer
glaasjes rijstwijn. Geholpen door
een gids schenkt de hoofdman ze
zelf in, gehurkt op de rieten mat
ten van de veranda die zich over de
hele lengte van het Long House, en
dan heb je het toch over vele tien
tallen meters, uitstrekt. Dat het
zelfgebrouwen rijstwijn is wordt
duidelijk door het feit dat de alco
holhoudende drank geschonken
wordt uit de meest uiteenlopende
flessen. Er zit er zelfs een van
Smirnoff Wodka bij.
Long House
Oog in oog met Dayaks, in hun
Long House. Het is een bijzondere
belevenis, maar hij is 'te koop'. De
Oad, de touroperator uit het Over
ijsselse Holten, heeft Maleisië tot
Verre Reizenspeerpunt van ge
maakt, en een speciale 200 pagi
na's tellende Maleisië-brochure
uitgebracht. De Oad hoopt in sa
menwerking met Malaysian Air
ways, dat dagelijks rechtstreeks
van Schiphol naar de Maleisische
hoofdstad Kuala Lumpur gaat
vliegen, zo'n 20.000 Nederlanders
naar deze bestemming te vervoe
ren. Dat zijn er net zoveel als het
totale aantal Nederlanders dat
Maleisië de afgelopen jaren be
zocht. De Maleisische autoriteiten
rekenen erop dat de inspanningen
van alle andere Nederlandse tour
operators, die Maleisië in hun pro
gramma hebben, tot de komst van
nog eens 10.000 landgenoten leidt,
zodat het totaal op 30.000 zou ko
men.
In het Oadprogramma ligt de na
druk op Oost-Maleisië, op de deel
staten Sabah en Sarawak. Dat is
niet zomaar het oostelijk deel van
Maleisië, nee, het ligt 650 kilome
ter van de rest van het land van
daan, overzee, op het eiland
Borneo, dat gedeeld wordt met In
donesië - dat onder de naam Kali-
mantan het grootste deel van dit
op Groenland - en Irian Jaya
grootste eiland van de wereld in
handen heeft, en met het piepklei
ne Sultanaat Brunei, dat vooral
bekend is vanwege het feit dat de
Sultan dankzij de olie-inkomsten
de rijkste man van de wereld is.
De luxe van een hotel, op de grens van en contrasterend met het tropisch regenwoud.
Kuala Lumpur, met in het hart de 450 meter hoge Twin Towers, gefoto
grafeerd van de 420 meter hoge communicatietoren.
prachtige parken, een gezellig
Chinatown waar je op de markt al
gauw een namaak-Rolex voor
twee tientjes op de kop kunt tik
ken, royale shoppingmogelijkhe-
den, gezellige uitgaansgelegenhe
den. Zonder de verstikkende
sexindustrie van een Bangkok of
Manilla, want Maleisië is officieel
een moslimstaat. Maar wel een li
berale, zonder al te strenge regels;
lol in het leven is er genoeg, en op
een harmonieuze manier samenle
ven met mensen van andere gods
diensten lijkt er geen probleem.
Oude stadshart
Op West-Maleisië heb je verder
nog de wat vertrouwdere bestem
mingen als het eiland Penang (wel
de Parel van de Oriënt genoemd),
de stranden van Langkawi aan de
oostkust, Malacca met zijn prach
tige, oude stadshart waar de Ne
derlandse invloed uit koloniale
tijden van weleer nog herkenbaar
is: er is een museum dat Stadhuys
heet en er is een Jonkerstraat. Ja,
we zijn er nadrukkelijk ooit ge
weest en wat de Maleisiërs betreft
mogen we terugkomen!
Rob de Vries
Info: Maleisië, de voormalige Britse
kolonie (het is sinds 1957 onafhanke
lijk) is ongeveer tien keer zo groot als
Nederland en telt 20 miljoen inwoners.
Het is een multiraciaal land, dat uit
twee delen bestaat: West-Maleisië, dat
begrensd wordt door Thailand in het
noorden en Singapore in het zuiden, en
Oost-Maleisië op het eiland Borneo.
Maleisië is een redelijk welvarend
land, met goede wegen, goed vervoer,
gezondheidszorg en hygiëne. Men kan
er goed met Engels terecht. Het land is
redelijk goedkoop. In het nieuwe Oad
programma wordt een basisreis Malei
sië van 5 dagen inclusief vlucht (12 uur
rechtstreeks vliegenen logies in een
tweesterrenhotel in Kuala Lumpur
aangeboden voor f 995. Daar bovenop
zijn allerlei extra 's tegen meerprijs mo
gelijk.
De apen worden gevoerd in het Sepilok orang oetan-rehabilitatiecentrum op Sabbah.
Nederlanders kennis laten maken
met de jungle, het tropisch regen
woud, dat is de bedoeling van het
Oad-programma. Uiteraard zon
der schade aan te richten, maar de
kans daarop is praktisch uitgeslo
ten. De jungle blijkt volstrekt on
doordringbaar, slechts via rivie
ren kun je er van 'proeven', kun je
raken aan de randen van het re
genwoud. Ook de Long Houses
(lange huizen) van de Dayaks zijn
slechts per boot, een lang en smal
vaartuig, bereikbaar. Dat van Ba
tang Ai eigenlijk alleen via de aan
legsteiger bij het Hilton Hotel Ba
tang Ai, dat ook al in de vorm van
een Long House gebouwd is.
Zo'n Long House is de traditionele
woonvorm van de Dayaks. Een
lang houten huis op palen, waarin
vaak zo'n 20 families, 200 mensen
in totaal, wonen. Iedere familie
heeft er zijn eigen kamer, geza
menlijk hebben ze de veranda die
over de hele lengte van het huis
voor de woninkjes langsloopt. De
veranda is de plek waar men el
kaar treft, waar de sociale contac
ten onderhouden worden, waar 's
avonds de mannen over de zaken
des levens doorpraten; de vrou
wen worden dan geacht achter de
deur van de woning bij de i'est van
de familie te zijn...
Oost Maleisië: het is een in wezen
op toeristisch gebied nog nauwe
lijks ontgonnen terrein. In een
Kosmos reisgids uit 1991 over Ma
leisië, acht jaar geleden nog maar,
wordt het gebied niet eens behan
deld 'omdat nog slechts weinig
Nederlanders een bezoek brengen
aan de afgelegen junglestaten van
Oost-Maleisië'.
Maleisisch Borneo valt, zoals ge
zegd, in twee deelstaten uiteen:
Sabah en Sawarak. Allebei met,
hoe gek het waarschijnlijk ook
klinkt, hun eigen douane, die ex
treem veel stempels nodig heeft
om je toe te kunnen laten. Sawa
rak is het ruigste, minst geculti
veerde deel van Maleisisch Bor
neo. Een groot deel van Sabah
wordt in beslag genomen door
plantages met oliepalmen. Palm
olie is een van de belangrijkste ex-
portprodukten van Maleisië. Het
wordt gebruikt voor margarine,
maar tegenwoordig ook om er mo
torolie van te maken.
Orang oetans
Maar ook Sabah heeft zijn jungle.
Vanuit het noordelijk op het ei
land gelegen Sandakan kun je bij
voorbeeld een excursie maken
naar het Orang Utang Centrum in
Sepilok. Midden in de 'bush' is
daar een rehabilitatiecentrum
voor orang oetans, die slachtoffer
zijn geworden van illegale handel
in deze dieren, door houtkap die
hen hun territorium afnam, of
doordat ze als huisdier (en dat is
tegenwoordig gelukkig verboden)
zijn gehouden. De bedoeling van
de rehabilitatie is om de dieren, en
er zijn er, alleen op Borneo en Su
matra, nog maar 20.000 van, op
een gegeven moment terug te kun
nen plaatsen in de natuur. In het
centrum zijn vertederende beel
den te zien van orang oetans (en
ook andere apen, zoals makaken)
die twee maal per dag, voor je ge
voel toch wel midden in de natuur,
door boswachters gevoed worden.
Een ander bijzonder uitstapje
vanuit Sandakan is dat naar de
Gomatong Caves, torenhoge grot
ten, die niet alleen bewoond wor
den door miljoenen vleermuizen,
maar ook door klipzwaluwen. Die
nestelen hoog in de grot en omdat
hun nestjes vanwege de zwalu-
wenspeeksel die er in zit, buiten
gewoon geliefd zijn bij liefhebbers
van vogelnestjessoep hebben ver
schillende Maleisiërs een redelijke
boterham aan het verzamelen van
die nesten. Daarvoor moeten ze
wel levensgevaarlijke klimtoch-
ten over een touwladder naar een
hoogte van vaak 90 meter maken!
Een excursie naar de grotten laat
zich goed combineren met een be
zoek aan een Jungle Lodge, een
soort restaurant op de grens van
rivier en oerwoud. Een boottocht
je daarvandaan brengt je, als je ge
luk hebt, naar plekken waar je,
vanuit de boot. apen in de pure na
tuur en bijzondere vogels, zoals de
neushoornvogel met z'n dubbel
deks snavel, kunt bewonderen.
Maar het blij ft ruiken aan de j ung-
le, erin, laat staan er doorheen,
kan niet.
Metropool
Uiteraard is er ook in West-Malei
sië, dat meer cultuur in plaats van
natuur biedt, het nodige te bekij
ken: hoofdstad Kuala Lumpur
met z'n twee miljoen inwoners bij
voorbeeld. Een echte metropool
met een indrukwekkende skyline,
Ranke kastjes en ijle
tafeltjes in de
slaapkamer
Klassieke stoelen
weer in productie
Schuurmachine voor
kleine klussen
Speelgoedgidsen
worden gespeld
Vergeten ovengerechten
Nieuwe tijdschriften
volfit-cultuur
Frankfurt toon auto van
de toekomst
Zandhapper van Honda
Fietskleding wordt
steeds grijzer
Routeplanner voor de
hersenchirurg
Sleutelhanger zendt
radiogolven uit
Puzzel en postzegels
