Peper pakt corrupte politici hard aan
Geld zat, maar geen personeel te krijgen
Ondernemer die personeel in WW
dumpt krijgt daarvoor rekening
miljoenennota woensdag 22 september 1999 13
BiZa
Bewindsman hoopt vertrouwen burger in overheid te herstellen
Sociale Zaken
Justitie
Het ministerie van Binnenlandse
Zaken vindt dat het geld dat poli
tieregio's in kas hebben, beperkt
moet blijven tot Wat voor een góe
de bedrijfsvoering noodzakelijk
is. Kasoverschotten, zoals recen
telijk bij het Amsterdamse korps,
zijn niet de bedoeling. De verschil
len tussen rijke en arme politiere
gio 's morden gelijk getrokken.
door Hans van Soest
DEN HAAG - Politici die mis
bruik maken van hun functie,
worden gekort op hun pensioen
rechten. Daarvoor moet de
pensioenwet van politieke ambts
dragers worden gewijzigd.
Ambtsmisdrijven als corruptie en
verkoop van vertrouwelijke infor
matie dienen zo harder te worden
bestraft.
Dit schrijft minister Peper van
Binnenlandse Zaken in zijn nota
Integriteit van het Openbaar Be
stuur, die hij samen met zijn be
groting naar de Tweede Kamer
heeft gestuurd. In de nota doet hij
meerdere voorstellen om:hot ver
trouwen van de burger in e'en be
trouwbare overheid te herstellen.
Zo moeten uitkeringen aan poli
tieke ambtsdragers die in de ge
vangenis terecht komen, onrhlcl-
dellijk worden stopgezet.
Ambtenaren die misstanden in het
beleid of binnen een organisatie
aan de kaak willen stellen, de zo
genaamde 'klokkenluiders', moe
ten voortaan met hun klachten
terechtkunnen bij een onafhanke
lijke commissie. Ook moeten zij
beter worden beschermd tegen
disciplinaire maatregelen of ver
slechtering van de werkomstan
digheden, nadat zij misstanden
naar buiten hebben gebracht
Verder denkt Peper eraan ambt'e-
haren die betrokken zijn bij subsi
dieverstrekking of aanbestedih-
gen te verplichten op te geven of
zij financiële belangen hebben in
andere bedrijven. Dit om in ieder
geval de schijn van mogelijke be
langenverstrengeling te voorko
men.
Gemeenten mogen geen aanbeste
dingen meer doen aan bedrijven
waar oud-ambtenaren werken.
Dit om de zogenoemde draaideur
constructies tegen te gaan. Veel
ambtenaren worden door het be
drijfsleven in dienst genomen om
gebruik te maken van hun kennis
en relaties in het openbaar be
stuur. Dit roept de sfeer van
vriendjespolitiek op, schrijft Pe
per in zijn nota.
Dë Binnenlandse Veiligheids
dienst (BVD) wordt uitgebreid om
sollicitanten op overheidsfuncties
beter te kunnen screenen alvorens
ze worden aangenomen. Dit uit
angst dat vertrouwelijke over
heidsinformatie in verkeerde han
den komt.
Eerder al maakte de bewindsman
bekend paal en perk te willen stel
len aan het aanvaarden van rela
tiegeschenken door ambtenaren.
Een geschenk dat meer waard is
dan honderd gulden moet hoe dan
ook worden geweigerd. Mogelijk
mogen ambtenaren in gevoelige
functies helemaal niets meer aan-
Referendum
Begin volgend jaar dient Peper
opnieuw een wetsvoorstel in voor
de invoering van een correctief re
ferendum. Dit referendum, waar
bij burgers achteraf de mogelijk
heid krijgen politieke besluiten te
blokkeren, strandde dit voorjaar
in de Eerste Kamer nadat rege
ringspartij WD tegenstemde. Het
kabinet klapte hierop bijna uit el
kaar.
Peper zal tevens een wetsvoorstel
indienen voor een raadplegend re
ferendum, waarbij burgers hun
mening kunnen geven over een on
derwerp voordat de politiek er de
finitief over besluit. Hiervoor is
geen verandering van de Grond
wet nodig, voor het correctief re
ferendum wel.
Onlangs maakte het kabinet be
kend 325 miljoen gulden extra uit
te trekken voor de uitbreiding van
de politie. Dit bedrag komt boven
op de 375 miljoen die was afge
sproken in het regeerakkoord. Dit
moet ertoe leiden dat er deze kabi
netsperiode drieduizend extra
agenten bij komen. In 2 0 0 2 telt Ne-
derland dan 43.622 agenten. GPD
Het kabinet dient in januari
nieuwe voorstellen in voor raad
plegende en correctieve referenda.
Het budget van de Binnenlandse
Veiligheidsdienst (BVD) wordt
met drie miljoen verhoogd tot
ruim 98 miljoen gulden. De inlich
tingendienst krijgt er enkele tien
tallen medewerkers bij met het
oog op nieuwe taken.
De Antillen hoeven na Aruba
niet te rekenen op meer eilanden
met status aparte. Staatssecreta
ris De Vries voelt daar niets voor.
Verbeteren van onderwijs en zorg dreigt te stranden vanwege tekort aan mensen
door René Hoonhorst
KLOOSTERZANDE - De door
het ministerie van Financiën
voorgestelde verandering van
het belastingstelsel en het plan
voor tien dagen zorgverlof voor
werknemers baren J. Neve, me
de-eigenaar van de Golff-su-
permarkt Neve-Schakelaar in
Kloosterzande, het meeste zor
gen. Die onderwerpen hebben
dan ook zijn speciale belang
stelling bij de presentatie van
de kabinetsplannen in de Mil
joenennota vandaag.
Neve vindt Prinsjesdag op zich
een mooie traditie. De tocht
mijn prinsjesdag
met de gouden koets en het
voorlezen van de Troonrede
moeten zeker blijven, hoewel
hij er zelf niet speciaal naar
gaat kijken. De Miljoenennota
bekijkt hij vooral op punten die
voor het midden- en kleinbe
drijf, en dan speciaal de levens
middelensector, interessant
zijn.
„Het hele politieke spel gaat
voor een groot deel langs me
heen, maar zijdelings volg ik
het natuurlijk wel. De voorge
stelde belastinghervormingen
zouden bijvoorbeeld beteke
nen dat ondernemers twintig
procent meer belasting gaan
betalen. Daarnaast zou het als
bedrijf een stuk minder aan
trekkelijk worden om BV te zijn
en verdwijnt de belastingaf
trek die je krijgt als je je zaak
met verlies verkoopt. Dat zijn
zorgelijke ontwikkelingen, die
ik via de krant en de vakpers
nauwgezet volg."
Ook het plan om werknemers
tien dagen zorgverlof per jaar
te geven, wordt door zelfstan
dige ondernemers niet toege-
Volgens het ministerie van Sociale
Zaken komen er in 1999 163.000
banen bij. Volgend jaar zijn dat er
waarschijnlijk iets minder, name
lijk 102.000.
De werkloosheid daalt in 1999
met- circa zestigduizend mensen
tot 290.000. Dat is vier procent
van de beroepsbevolking. In 2000
wordt een verdere daling ver
wacht tot 280.000 werklozen.
Het aantal arbeidsongeschikten
stijgt. In 1999 zijn er gemiddeld
904.000 WAO'ers en in 2000 loopt
dat aantal naar verwachting op
tot 917.000.. Dat is circa12,4 pro
cent Van de beroepsbevolking.
Zowel werkenden als niet-wer-
kenden krijgen meer te besteden.
Mensen met een bijstandsuitke
ring of alleen een AOW-pensioen
gaan er tussen de één en 1,5 pro
cent op vooruit.
De ouderenaftrek wordt ver
hoogd met f 380. Ook de kinder
bijslag wordt hoger. Ouders met
kinderen tussen de 12 en 18 jaar
krijgen f 60 extra, ouders met kin
deren tussen de 6 en 12 jaar krijgen
f 51 meer en bij de jongste kinde
ren komt er f 42 bij.
Door een verhoging van het ar
beidskostenforfait met f 3.90
wordt werken financieel aantrek
kelijk gemaakt. Over de eerste
f 3618 die worden verdiend hoeft
geen belasting te worden betaald.
Jonggehandicapten krijgen een
speciale belastingaftrek -. van
f 2803 met terugwerkende kracht
tot 1 januari 1999.
Het ministerie van Justitie hoeft
komend jaar niet te bezuinigen.
Het departement heeft bijna tien
miljard gulden te besteden.
Extra.geld zs onder meer gereser
veerd voor de KLPD (twintig mil
joen guldeh), de sociale advoca
tuur (62 miljoen) en werving nieu-
ive rechters (elf miljoen).
Jeugdcriminaliteit wordt hard
aangepakt. Justitie stopt hier vijf
tien miljoen gulden extra in.
Het aantal ontsnapping en uit ge
sloten inrichtingen is verder ge
daald. Tot augustus dit jaar waren
het er zes, tegen 21 in 1998. Ook
het aantal gedetineerden dat niet
terugkeert van proefverlof is ge
halveerd.
Justitie ivil ontuchtplegers na
hun terugkeer in de maatschappij
blijven volgen om. herhaling van
misdrijven te voorkomen.
De kosten voor op vang van asiel
zoekers moeten vijf procent om
laag. Dit levert vanaf 2003 een be
sparing op van 1,3 miljard gulden.
Het kabinet wil de komende jaren
veel investeren in de sleetse plek
ken in de maatschappij: zorg, on
derwijs en veiligheid. Maar waar
moeten de handen aan het bed, de
onderwijzers voor de klas en de
agenten op straat vandaan ko
men? Het bedrijfsleven kan onvol
doende personeel vinden en het
imago van de publieke sector is
slecht. Kan het kabinet Kok-2 zijn
beloften wel waarmaken?
door Ans Bouwmans en
Maurice Wilbrink
DEN HAAG - CNV-voorzitter
Doekle Terpstra hoeft er niet lang
over na te denken. Het kabinet
onderschat de krapte op de ar
beidsmarkt. „De tijd dringt. Het
probleem is te urgent om het te ne
geren." Volgens Terpstra stapelen
de problemen zich op. Het aantal
vacatures is gestegen tot record
hoogte. Mensen komen later van
school en gaan eerder met pensi
oen of de VUT.
Terpstra verwacht dat het be
drijfsleven mensen wegkaapt uit
de publieke sector, waardoor de
kwaliteit in zorg, onderwijs en an
dere overheidssectoren nog verder
onder druk komt te staan. Volgens
de vakbondsvoorzitter heeft de re
gering onvoldoende oog voor de
gevolgen. Bovendien is het kabi
net veel te optimistisch over de be
schikbaarheid van werklozen en
WAO'ers.
De werklozen die nu nog in de
bakken zitten (verslaafden, al
lochtonen met een afgebroken op
leiding, zeer langdurig werklozen
zijn alleen met heel veel indivi
duele begeleiding weer aan het
werk te krijgen. „Zij moeten aan
de arm meegenomen worden naai
de arbeidsmarkt, weer leren wer
ken. Dat is een geweldig pro
bleem."
Het toeleiden naar de arbeids
markt (scholing, Melkert-banen,
proj ecten) kost op dit moment zo 'n
tien miljard. „De besteding daar
van moet j e ter discussie stellen. Ik
denk dat je nog veel meer geld
moet steken in één-op-één-bege-
leiding van mensen."
De voorzitter van de christelijke
vakorganisatie is ook pessimis
tisch over de kans om meer
WAO'ers aan het werk te krijgen.
„Er is veel onduidelijkheid over de
mensen die in de WAO zitten. Hoe
veel van hen kunnen nog wel wer
ken? En vaak zijn ze alweer aan
het werk, zonder dat de uitvoe
ringsinstelling het weet. We pra
ten in Nederland ook over de stille
reserve, zonder te weten om hoe
veel mensen het gaat. Waarzijnze?
Ik kan ze in afnemende mate vin
den. We hebben geen idee hoeveel
herintreders er nog zijn.
In de bijstand zitten veel onbe-
middelbaren. En moet je dan echt
alle bijstandsmoeders de markt
opjagen?"
Sluiting
Terpstra is niet de enige die be
twijfelt of het kabinet zijn belof
ten kan nakomen. Pepijn ten Kate,
CAO-onderhandelaar van de vak
bond voor verplegend personeel
NU '91, voorspelt dat er over een
aantal jaren hele verpleeghuizen
dicht moeten omdat er geen perso
neel meer is. „Er hangt een enorm
doemscenario boven de zorg.
Ten Kate verwacht dat er in 2004
maar liefst 30.000 zorgwerkers te
kort zijn. Het personeelstekort in
verpleeghuizen loopt alarmerend
op, concludeerde ook het bureau
Van Loveren begin dit jaar in op
dracht van VWS. Maar staatsse
cretaris Vliegenhart tilde er niet te
zwaar aan. Het personeelsgebrek
heeft op dit moment al consequen
ties: enkele ziekenhuizen hebben
al operatiekamers gesloten.
Walter Dresscher van de Algeme
ne Onderwijsbond ziet ook scho
len dichtgaan vanwege de vacatu
res. De onderwijsbonden gaan
ervan uit dat er tot 2002 een tekort
is van 17.000 leraren in het mid
delbaar onderwijs, en van 27.000
in het lager onderwijs.
Was er vroeger te weinig geld voor
extra politieagenten, nu is het
moeilijk om voldoende geschikte
mensen te vinden. De komende
drie jaar moeten er tweeduizend
agenten per jaar bij komen, dui
zend ter vervanging van agenten
die met pensioen gaan, en duizend
omdat er meer blauw op straat no
dig is.
,Dat is niet onhaalbaar"zegt Ma
rianne van der Linden van het
Project Personeelsvoorziening
Politie. „In maart hebben we een
banenlijn geopend en daar waren
na drie maanden al 5 00 0 0 reacties
op. Een derde daarvan voldoet aan
de aanstellingseisen. Maar zeer
velen haken ook weer af, en we
weten niet waarom. Daar kunnen
we alleen maar naar gissen. Krij
gen ze elders een lease-auto?"
Joop Vogel, voorzitter van de poli
tievakorganisatie ACP, weet wel
waarom. „Mensen haken af als ze
horen dat ze slechts een bruto ver
goeding krijgen." Jongeren die de
politieschool doorlopen, krijgen
achttien maanden lang een ver
goeding van duizend gulden per
maand. Ze gaan er dus flink op
achteruit als ze daarvoor al ge
werkt hebben. Sinds het afschaf
fen van het salaris voor agenten in
opleiding - bij de beruchte bezui
nigingsoperatie Bestek 81 - heb
ben de. vakbonden er vruchteloos
voor gepleit weer een echt loon te
gaan uitkeren. Minister Peper
denkt daar nu weer over na.
Concurrentie
CNV-voorzitter Terpstra denkt
dat de politie, het onderwijs, de
zorg, de overheid en het leger
steeds meer moeite zullen hebben
het gevecht met het bedrijfsleven
om de schaarse werknemers vol te
houden. „Het bedrijfsleven zal
proberen het talent weg te kapen.
De krapte op de arbeidsmarkt zal
zich vertalen in loonstijgingen in
de marktsector. Het bedrijfsleven
maakt het werken aantrekkelij
ker, wat een aanzuigende werking
op de publieke sector zal opleve
ren. De arbeidsvoorwaarden in de
collectieve sector zijn slechter. Al
lerlei bezuinigingen in het verle
den hebben de kwaliteit ónder
druk gezet en de werkdruk ver
hoogd. Dat maakt de collectieve
sector ook weer onaantrekkelij
ker. Dat is een geweldig probleem
dat veel te weinig wordt gezien.
Juist op het moment dat het kabi
net de kwaliteit van zorg, onder
wijs wil verbeteren, komt er een
grote druk op die sector."
Dat beeld wordt bevestigd in de
Arbeidsmarktrapportage Over
heid, die minister Peper van Bin
nenlandse Zaken kort voor de zo
mer naar de Tweede Kamer
stuurde. De schaarste aan perso
neel komt bij de overheid extra
hard aan. omdat er meer ouderen
uitstromen, en er nu juist meer -
geschoolde - mensen nodig zijn.
De overheid moet zich veel meer
als interessante en flexibele werk
gever afficheren, luidde het ad
vies.
Maar alle signalen staan wat
Doekle Terpstra betreft nog op
rood. „Het imago is slecht. De be
zuinigingen uit het verleden wer
ken nog door. De beloning en se
cundaire arbeidsvoorwaarden
zijn minder goed dan in de markt
sector. Het werk is zwaar: mensen
voelen zich onbehaaglijk omdat ze
teveel onder druk staan."
Malaise-sfeer
Het imago is een groot probleem in
de publieke sector. Zeker ook in
het onderwijs. „Er hangt een ma
laise-sfeer rond het onderwijs",
zegt Dresscher van de Onderwijs-
vakbond. De sector moet meer
succes uitstralen.,Maar in de bre
de publieke opinie staat het imago
steeds meer onder druk." Volgens
Dresscher is het ook moeilijk voor
het onderwijs, met name het open
baar onderwijs, om de problemen
beheersbaar te maken. „De ge
zondheidszorg heeft ook perso
neelstekorten, maar beschermt
zichzelf met wachtlijsten. Open
bare scholen kunnen geen leerlin
gen weigeren. Je zult daar de
grootste problemen zien. Uitpui
lende klassen, dubbele klassen
waar alleen een surveillant rond
loopt. Er zullen steeds vaker kin
deren naar huis worden gestuurd.
In het middelbaar onderwijs zul
len leerlingen lange perioden geen
les krijgen, omdat er geen leraren
beschikbaar zijn." GPD
juicht. „Op zich lijkt dat na
tuurlijk een mooi plan, maar
het wordt voor ondernemers
wel enorm moeilijk. Niet alleen
door de hogere kosten, maar
ook voor het voeren van een
goed personeelsbeleid. Het
midden- en kleinbedrijf wordt
door het kabinet gezien als mo
tor van de economie en als ui
termate belangrijk voor het op
peil houden van de werkgele
genheid. Dat blijkt echter niet
uit deze voorstellen."
Aan zelf actie ondernemen,
denkt Neve niet. Vakorganisa
ties als het MKB en vooral Het
Vakcentrum zullen de belan
gen van de zelfstandige levens
middelendetaillisten beharti
gen. „De lobby naar parlemen
tariërs in de Tweede Kamer en
andere kanalen in Den Haag is
ongetwijfeld al geopend. Ik
hoop dus maar dat de scherpste
kantjes van de circulerende
plannen er bijtijds worden af
gehaald."
J. Neve
door Hans van Soest
DEN HAAG - Werkgevers die veel personeel
ontslaan, moeten een hogere WW-premie beta
len. Minister De Vries van Sociale Zaken speelt
in de Sociale Nota van dit jaar met de gedachte
dat ondernemers de kosten van de werkloos
heid harder in hun beurs moeten voelen.
Het straffen van bedrijven die door 'slecht' per
soneelsbeleid zwaar op het budget van de soci
ale zekerheid drukken, is niet nieuw. Onder het
motto 'de vervuiler betaalt' moeten werkge
vers sinds 1998 extra WAO-premie betalen
naar mate meer werknemers uit hun bedrijf ar
beidsongeschikt raken (de Pemba-maatregel).
Dat moet ook in de WW gebeuren, vinden de
bewindslieden op sociale zaken. Hoewel het
aantal werklozen in ons land volgend jaar ver
der daalt tot 280.000 (het laagste niveau sinds
twintig jaar), constateert De Vries een trend
breuk. De werkgelegenheid zal volgend jaar
minder hard groeien dan de afgelopen jaren.
En dat terwijl het kabinet nog maar amper is
toegekomen aan het weer aan een baan helpen
van de harde kern van langdurig werklozen.
Tijd dus om ervoor te zorgen dat er niet te veel
nieuwe werklozen bijkomen. Door werkgevers
direct financieel te pakken als ze iemand ont
slaan, hoopt het kabinet dit te bereiken.
Werkloos
Een eerste stap wordt al genomen. De zoge
noemde 26-wekenregeling in de WW wordt ge
schrapt. Nu is het nog zo dat iedereen die na 26
weken op straat komt te staan, zijn uitkering
de eerste maanden uit de zogenoemde wacht
geldfondsen krijgt. Deze fondsen worden ge
vuld door de werkgevers.
Iedereen die binnen een halfjaar werkloos
wordt, krijgt zijn geld uit het algemene werk
loosheidsfonds (waar iedereen evenveel aan
bij draagt)Het gaat om eenderde van alle nieu
we WW'ers, vooral mensen met kortlopende
contracten.
Nu de voorwaarde van 26 weken wordt ge
schrapt, moeten werkgevers die veel mensen
slechts kortstondig in dienst nemen zelf voor
Verhouding uitkeringsontvangers en werkenden
plicht honderd procent van het loon bij ziekte
door te betalen. In het overgrote merendeel van
de CAO's (87 procent) wordt echter afgespro
ken het loon bij ziekte aan te vullen tot het oor
spronkelijke salaris.
De terugdringing van het ziekteverzuim is
hard nodig om het groeiend aantal WAO'ers in
te dammen. Hoogervorst verwacht veel effect
van de Pemba-maatregel in de WAO-financie-
ring. In 2003 wordt de helft van het geld dat
omgaat in de WAO, 12,5 miljard gulden, opge
hoest door werkgevers. Bedrijven die veel
mensen kwijtraken in de WAO en weinig moei
te doen arbeidsongeschikten te herplaatsen,
zullen schrikken van de premies die ze dan
moeten ophoesten.
Zover is het echter nog niet. Volgend jaar stijgt
het aantal arbeidsongeschikten in Nederland
tot gemiddeld 917.000. „Naast de financiële
prikkels voor bedrijven blijven dan ook extra
maatregelen nodig", herhaalde Hoogervorst
dit weekeinde. GPD
op oil'c Honderd werftëmteiv*
zijn in Nederland diijasr 68,7
uitkeringsontvangers.
De afgelopen jaren is deze
balans (de i/a-ratio)"tussen
werkenden en
uitkeringsontvangers steeds
gunstiger geworden.
Voor 2000 wordt gerekend op
een i/a-ratio van 68,2%.
uitkeringsontvangers
;pjh';dvlgéh^ii:üjtkeHhgS)&fèh':
werkenden
in duizenden mensjaren,
excl. Ziektewet
inactieven/
actieven-ratio
overige bijstand
WW Vorstverlet
RWW/IOAW/IOAZJ
m i
AWW' AWW
de kosten opdraaien. De druk op de wachtgeld
fondsen neemt immers toe en de werkgevers uit
een bepaalde bedrijfstak moeten er meer geld
in storten.
Deze financiële prikkel is De Vries echter nog
niet hard genoeg. Beter zou het zijn als bedrij
ven individueel werden gestraft voor het lozen
van werknemers, en niet per bedrijfstak. Een
soort Pemba in de WW.
Prikkel
Het afwentelen van de kosten voor WW en
WAO klinkt door in het hele sociale-zeker-
heidsbel eid. Zo ook in de terugdringing van het
ziekteverzuim. Staatssecretaris Hoogervorst
van Sociale Zaken herhaalde bij de presentatie
van de Sociale Nota nog eens de oproep rich
ting werkgevers om werknemers bij ziekte niet
meer dan 7 0 procent van hun loon te betalen.
Volgens hem wordt ziek personeel op die ma
nier 'geprikkeld niet langer thuis te blijven dan
strikt noodzakelijk'. Werkgevers zijn niet ver-
