Mooi van Tokio
tot Den Haag
De klusser mijdt gevaar
PZC
Universele
opvatting
over
schoonheid
bouwen en wonen
39
Doe-het-zelver roept vakman
voor de linke karweien
ÖDe Nationale
Hypotheekbzmi
hypotheken
Verhelderend vijverboekje
zaterdag 18 september 1999
De Mona Lisa van
Leonardo da Vinei vinden
we mooi. De David van
Michelangelo ook. Maar
waarom? Omdat het is
aangeleerd, antwoorden de
meeste kunstpsyehologen. De
sociale wetenschapper dr. M.
Hardonk ontdekte evenwel
dat opvattingen over
schoonheid wel degelijk ook in
onze genen gebakken zitten.
Er is dus iets te maken dat
overal ter wereld mooi
gevonden wordt. Dat opent
perspectieven voor
internationaal opererende
kledingontwerpers en
architecten
Een Chinees vindt porselein
mooi, een Arabier Perzische
tapijten en een Duitser kwijlt bij
het zien van een glimmend ge
poetste Mercedes. Wat we mooi
vinden, zo is de stellige overtui
ging van kunstwetenschappers, is
cultureel bepaald. Het ligt er maar
net aan waar je wieg staat. Bij de
geboorte kan een mens in principe
alles nog mooi of lelijk vinden,
maar een Chinees ontwikkelt
gaandeweg andere voorkeuren
dan een Duitser of een Arabier.
Gewoon door wat-ie continu om
zich heen ziet.
Klinkt logisch allemaal, maar is er
dan niets wat alle mensen, over de
hele wereld als mooi ervaren? Dat
wilde dr. Marius Hardonk, promo
vendus aan de Katholieke Univer
siteit Nijmegen, wel eens onder
zocht zien. Probleem is hoe toets je
zoiets? De klassieke methode is
proefpersonen van twee plaatjes
of voorwerpen de mooiste aan te
laten wijzen.
Artificieel
Wat is mooier: rond of vierkant?
Een driehoek of een ruit? Of toch
maar liever een rechthoek? Met
zulke duffe figuurtjes hebben
kunstpsychologen jarenlang ge
probeerd grip te krijgen op onze
opvattingen over schoonheid.
Niet dathet werkte.Veel te artifi
cieel van vorm, die figuren. Ze zijn
In alle werelddelen zijn de vormen vaak sterk regelmatig zijn en vooral ook eenvoudig. Driehoeken en ruiten worden in bandpatronen het meest ge
bruikt. Vormen met een verticale symmetrie kom je ook opvallend veel tegen.
nooit gemaakt met de bedoeling
mooi te zijn", verklaart Hardonk.
Proefpersonen verschillende
schilderijen voorschotelen, leidde
evenmin tot duidelijke uitkom
sten ,Veel mensen kunnen een be
paald schilderij wel mooi vinden,
maar het bestaat uit te veel ken
merken om objectief aan te kun
nen geven wat het nou precies
mooi maakt. Verder dan harmoni
eus van opbouw en een grote ba
lans uitdrukkend gaat de verkla
ring doorgaans niet", zegt hij.
Ander nadeel is dat het bijna zon
der uitzondering plaatjes zijn die
worden gekozen uit Europa of
Noord-Amerika. „Daardoor is het
onmogelijk iets te zeggen over de
vraag of het om aangeboren be
oordelingsprocessen gaat die we
reldwijd gelden", zegt Hardonk.
Hij gooide het over een andere
boeg. De wetenschapper verza
melde uit heel de wereld achthon
derd versieringen die voorkomen
op bijvoorbeeld vazen, tapijten of
wanden en vergeleek deze band
patronen met elkaar. Voordeel van
deze methode boven de klassieke
is dat de decoraties zijn gemaakt
om mooi te zijn, ze zijn relatief
eenvoudig en daardoor exact te
beschrijven. Bovendien komen ze
over heel de wereld voor.
Uit zijn onderzoek blijkt dat er
veel overeenkomsten zijn tussen
de patronen. In alle werelddelen
zijn de vormen vaak sterk regel
matig zijn en vooral ook eenvou
dig. Driehoeken en ruiten worden
in bandpatronen het meest ge
bruikt. Ten tweede zijn veel patro
nen voor meer dan een uitleg
vatbaar. Dat geeft het statische
patroon iets dynamisch, iets span
nends. Vormen met een verticale
symmetrie kom je ook opvallend
veel tegen. Uit ander psycholo
gisch onderzoek naar schoonheid
bleek ook al onze algemene voor
keur voor symmetrische gezich
ten.
„Het feit dat deze kenmerken in
alle werelddelen in een zelfde ma
te voorkomen, wijst erop dat wat
mensen mooi vinden gedeeltelijk
aangeboren is", aldus Hardonk.
Er zijn dus vormkenmerken die ie
dereen, waar ook ter wereld, mooi
vindt. Met die kennis kunnen met
name ontwerpers hun voordeel
doen.
Ontwerpers
Welke ondernemer droomt er niet
van iets op de markt te brengen dat
overal in de smaak valt? Couturi
ers horen de kassa al rinkelen.
Luchtfietserij? Geenszins, denkt
Hardonk. „Coca Cola slaagt er
toch ook in een drankje te produ
ceren dat overal aanslaat. Blijk
baar voldoet cola aan onze pri
maire smaak."
Inmiddels heeft de eerste onder
nemer zich al gemeld bij de weten
schapper. Een Geldropse f irma, de
Koninklijke Bandfabrieken BV, is
zeer geïnteresseerd in de onder
zoeksresultaten. Het bedrijf weeft
bandpatronen om bijvoorbeeld
beddengoed mee te decoreren. Be
langstelling van autofabrikanten
verwacht Hardonk niet. Een uni
verseel in de smaak vallend auto-
ontwerp zit er volgens hem een
voudigweg niet in. „Bij een auto
tellen zoveel andere dingen mee
die bepalen of het een succesnum
mer wordt. De een vindt dat hij
snel moet zijn, bij een ander geldt
hij weer meer als statussymbool",
zegt hij.
Meer voor de hand ligt een bezoek
je van behangpapierlabrikanten.
Behang is namelijk de volgende
stap waarnaar het wetenschappe
lijk onderzoek zich naar zou kun
nen uitbreiden. Het is weliswaar
iets complexer - behang is tweedi
mensionaal en vlak vullend - maar
volgens Hardonk goed te doen.
Best kans dat dus dat je over tien
jaar overal hetzelfde bloemtjesbe-
hang aantreft op de slaapkamer
muren. Of je nou in Den Haag of in
Buenos Aires bent.
Hans Bekkers
Energiebedrijven leggen doe-het-
zelvers geen strobreed in de weg: aan
gas-, water- en elektriciteitinstallaties
mag volop worden geklust. Tot voor
enkele jaren was deze vrijheid
ondenkbaar; zelfs de aanleg van een
nieuw stopcontact was verboden.
Ondanks het soepele beleid van
energiebedrijven, voert menige doe-het-
zelver de karweien samen met de
installateur uit.
De meeste mensen zijn bang om
zelf elektriciteit- en gaslei
dingen te installeren en laten zo
iets graag aan de deskundige over
vertelt woordvoerder Cees Meijer
van de Stichting Consument
Veiligheid. Hoewel klussers sinds
enkele jaren leidingen in huis mo
gen leggen en het toezicht hierop
nagenoeg ontbreekt, leidt dit vol
gens de woordvoerder niet tot
meer ongevallen. „Het aantal
klusongevallen neemt weliswaar
toe, maar die ongelukken zijn
vooral te wijten aan het gebruik
van slecht gereedschap en geringe
ervaring. Aan knutselen bij gas-
en elektriciteitleidingen brandt
menigeen de vingers niet, zodat
deze karweien zeer weinig slacht
offers veroorzaken", zegt Meijer.
Ook technisch voorlichter Gerard
Greiner van energiebedrijf EDON
- dat gas en stroom levert aan huis
houdens in de provincies Gronin
gen, Drenthe en Overijssel - denkt
er net zo over. Hij plaatst echter
wel een kanttekening: „Waar is
het einde", vraagt Greiner zich af.
„Tot voor kort was vrijwel alles
verboden, maar tegenwoordig is
het bijvoorbeeld toegestaan om de
groepen in de meterkast uit te
breiden en een cv-ketel aan te leg
gen. Ook voor de installatie van
geisers, kachels en gasleidingen is
het inschakelen van de erkende
vakman niet meer verplicht. Wel
iswaar gelden er voorschriften
waaraan het klusresultaat moet
voldoen, maar die worden niet
meer door ons gecontroleerd."
Verzegelingen
„Alleen van de verzegelde elektri
citeitsmeter en de aansluiting met
hoofdzekering in de meterkast,
moeten doe-het-zelvers afblijven.
Die twee verzegelingen zitten er
overigens niet vanwege veilig
heidsredenen op; ze moeten frau
de in het stroomgebruik voorko
men."
Met het verruimen van de klusmo-
gelijkheden spelen energiebedrij
ven in op een al veel langer be
staande praktijk: sommige doe-
het-zelvers hadden geen bood
schap aan de richtlijnen en voer
den allerlei karweien stiekem uit.
Bovendien zijn de geprivatiseerde
Klussers roepen voor lastige karweien vaak de hulp van een vakman in
energieondernemingen druk
doende om zich een klantvriende
lijke houding aan te meten, want
vanaf 2007 mogen huishoudens
zelf bepalen waar ze stroom en gas
inkopen. Een firma die een was
lijst aan allerlei richtlijnen aan
potentiële klanten voorlegt, zou
zichzelf wel eens de nek kunnen
omdraaien.
Aansprakelijk
Toch houden de meeste doe-het-
zelvers zich verre van gevaarlijke
karweien. Niet alleen is menigeen
bang voor een stroomstoot of gas-
explosie; verzekeringen keren niet
uit wanneer een ontploffing door
ondeskundige installatie is ver
oorzaakt. Bovendien is de klusser
juridisch aansprakelijk voor alle
kosten. „Er bestaat echter wel
steeds meer belangstelling", con
stateert Greiner, „om een gas- en
elektriciteitskarwei samen met de
vakman te klaren om zodoende
bepaalde nare risico's te voorko
men".
Naast elektriciteit leveren veel
energiebedrijven ook tv- en radio-
beelden via de kabel. Greiner ad
viseert doe-het-zelvers om de
hoofdaansluiting van de tv en ra
dio in de woning met rust te laten.
Ook op contactdozen van de tele
foon staat zwakstroom. Is.de doe-
het-zelver aan het klussen met de
telefoondraadjes op het moment
dat er wordt gebeld, dan is een ver
velende tinteling voelbaar. Scha
delijker is de aanraking met elek
triciteitsdraden in de woning
waarop 220 Volt zit.
Waterleidingen
Veel veiliger dan klussen aan het
elektriciteitsnet, is het aanleggen
van waterleidingen. Redelijk te
doen is hooguit het trekken van
leidingen. De Vereniging van Ex
ploitanten van Waterleidingbe
drijven (VEWIN) echter raadt af
om zelf te sleutelen aan geisers of
thermosstatische mengkranen.
Liefhebbers mogen overigens him
hele waterleidingsnet in huis aan
leggen en aanpassen, maar daar
bij dienen ze zich wel aan een dik
boek vol met voorschriften te hou
den. Controle vindt echter -net als
bij de elektriciteitsinstallatie
vrijwel niet meer plaats.
Doe-het-zelvers die de installatie
van een waterleiding goed weten
te klaren, zijn dun gezaaid. „Sol
deren bij waterleidingen is voor
menigeen al een brug te ver; dat
karwei laten de klanten vaak over
aan de vakman", zegt Dirk Schef-
fers, die eigenaar is van een groot
installatiebedrijf in Den Bosch.
Hij vervolgt: „Weliswaar worden
doe-het-zelvers steeds handiger,
maar zonder kundige hulp een
complete waterleiding aanleggen
komt vrijwel niet voor. Kortom,
sleutelen aan een waterleiding is
zeer moeilijk, terwijl bij gas en
elektriciteit het karwei ook nog
bijzonder gevaarlijk is."
Alex van Hoof
Advertentie
De Nationale Hypotheekgarantie?
maakt werk van uw hypotheek!
Voor Zeeland:
GOES
VLASMARKT
4
TEL. 01
3-251588
MIDDELBURG
STATIONSSTRAAT
17
TEL. 01
3-6SI 122
VLISSINGEN
BADHUISSTRAAT
137
TEL. 01
3-413900
TERNEUZEN
BROUWERIJSTRAAT
1 1
TEL. 01
5-648990
ZIERIKZEE
MANHUISSTRAAT
1-3
TEL. 01
1-420124
De rente op de kapitaalmarkt is de afgelopen week opnieuwgestegen
Hierdoor neemt de kans toe dat d ehypotheekrente verder wordt ver
hoogd.
Wij noteerden deze week renteverhogingen bij Aegon, FBTO en Roparco
van 0,2% t/m 0,3%.
netto werkelijke
Hypotheekrente
rente
afsluit
opgave rente bij fiscale
per
vast
provi
bank
besparing van
14 september 1999
gedu
sie in
constant
rende
37,05%
50%
ABN AMRO
meegroeihyp
5 jr.
1,00
5,80
3,10
1,86
meegroeihyp
10 jr.
1,00
6,40
3,52
2,18
meegroeihyp
15 jr.
1,00
6,80
3,75
2,34
ann. hyp
variab.
1,00
3,80
2,64
2,12
ann. hyp.
5 jr.
1,00
5,60
3,79
3,03
ABP
spaarhyp.
5 jr.
1,00
5,60
2,91
1,70
spaarhyp.
10 jr
1,00
6,30
3,35
2,02
spaarhyp.
15 jr.
1 00
6,70
3,61
2,21
ann. hyp
5 jr.
1,00
5,40
3,66
2,92
ann. hyp.
10 jr.
1,00
6,10
4,12
3,28
Aegon
spaarhyp
5 jr.
1,00
5,00
2,58
1,47
spaarhyp.
15 jr.
1,00
6,50
3,51
2,14
AmevLeven
flex.sphyp.
15 jr.
1,00
6,40
3,50
2,16
Bouwfonds
spaarvhyp.
5 jr.
1,00
5,60
2,94
1,72
Combinatie
spaarv.hyp.
10 jr.
1,00
6,30
3,38
2,05
Centraal
spaargar.hyp.
5 jr.
0,25
5,60
2,92
1,72
Beheer
spaargar.hyp.
15 jr.
0,25
6,60
3,55
2,19
CVB
spaarhyp.
10 jr.
1,00
6,20
3,34
2,02
ann.hyp
2 jr
1,00
4,40
3,02
2,42
ann.hyp
5 jr.
1,00
5,20
3,54
2,82
Delta Lloyd/
hyp.tot.plan
5 jr.
1,00
5,60
3,00
1,79
Leven
hyp.tot.plan
15 jr.
1,00
6,50
3,57
2,21
Direktbank
besp.dir.hyp.
5 jr.
1,00
5,20
2,69
1,55
FBTO
spaarhyp.
5 jr.
0,00
5,50
2,84
1,66
spaarhyp.
15 jr.
0,00
6,70
3,60
2,21
Levob verz
spaarhyp.
5/7 jr.
1,00
6,30
3,44
2,11
ann. hyp. 15/17 jr.
1,00
7,00
3,89
2,45
HoogHuys/C
hyp. spaa rpl.
5 jr.
1,00
5,60
2,94
1,72
ann. hyp.
20 jr.
1,00
5,90
3,99
3,13
ING-bank
spaarhyp.
5 jr.
1,00
5,90
3,13
1,87
spaarhyp.
10 jr.
1,00
6,60
3,58
2,20
ann. hyp.
0/1 jr.
1,00
4,50
3,09
2,47
ann. hyp.
5 jr..
1,00
5,70
3,86
3,08
Nationale
spaarhyp.
5 jr.
1,00
5,80
3,12
1,88
Nederlanden
spaarhyp.
15 jr.
1,00
6,60
3,63
2,26
Postbank
spaarhyp.
5 jr.
1,00
5,80
3,11
1,86
spaarhyp.
5/7 jr.
1,00
6,40
3,49
2,14
spaarhyp. 10/12 jr.
1,00
6,80
3,75
2,34
ann. hyp.
2 jr.
1,00
5,00
3,29
2,61
ann. hyp.
5 jr.
1,00
5,60
3,68
2,92
PVF pens.
spaarhyp.
5 jr.
1,00
5,20
2,69
1,55
spaarhyp.
15 jr.
1,00
6,20
3,31
2,00
ann. hyp.
5 jr.
0,75
5,00
3,39
2,71
ann. hyp.
10 jr.
0,75
5,90
3,97
3,17
ann. hyp.
15 jr.
0,75
6,00
4,04
3,22
Rabo.
spaarzeker
3 jr.
1,00
5,30
2,74
1,58
(adviesrente)
spaarzeker
10 jr.
1,00
6,40
3,42
2,07
SNS bank
spaarhyp.
ideaal
1,00
5,30
2,78
1,62
spaarhyp.
5 jr.
1,00
5,80
3,08
1,84
ann. hyp.
1 jr.
1,00
4,10
2,83
2,27
ann. hyp.
5 jr.
1,00
5,60
3,79
3,03
Westland Utr.
lage last.
7 jr.
1,00
6,20
3,38
2,07
Zwolsche Alg. hyp.-gar-plan
5 jr.
1,00
5,60
2,84
1,62
De vermelde tarieven hebben betrekking op standaard hypotheken met na
tionale hypotheekgarantie. De netto werkelijke rente (nwr) is gebaseerd op
de totale netto lasten van de hypotheek. De vermelde nwr-percentages gel
den voor een man van 30-jarige leeftijd en een hypotheek ad ƒ150,000,-.
Voor vrouwen en/of bij andere leeftijden kunnen andere nwr percentages
gelden. Bij andere hypotheekbedragen wijkt de nwr soms enigszins af.
Advertentie
HUIS KOPEN? HYPOTHEEK INRUILEN VOOR LAGE RENTE?
Wanneer u via DGA Hypotheken uw hypotheek afsluit betaalt u door de specia
le afspraken die zij hebben met b.v. Postbank, Bouwfonds, PVF, ABIM-AMRO
e.a. veel lagere renten dan in bovenstaande overzichten zijn vermeld. Bel voor
een vrijblijvende afspraak met één van onze adviseurs, bij u thuis of op kan
toor, overdag of 's avonds. DGA Hypotheken is niet gebonden aan een bank,
verzekeringsmaatschappij of franchiseorganisatie.
BEL GRATIS 0800-022 14 15 of 0118-633 035
De beste plek voor een vijver is middenin een zonrijke tuin.
TT Telige algengroei, dode vissen, slecht groeiende planten; het gaat
VV nogal èens mis met de vijver in de tuin. Vele boeken zijn over de
juiste aanpak geschreven en vele exemplaren zullen nog volgen. Een op
vallende uitgave is echter 'Heldere Vijvers' van Rob Herwig, die vooral
bekend is om zijn zeer gewaardeerde tuinplantenencyclopedie.
Om te beginnen moet een vijver een aantal eigenschappen hebben. Dat
zet Herwig in vogelvlucht uiteen. Vervolgens komen, duidelijk geïllus
treerd, de stikstof cyclus, de waterkwaliteit, het plantenonderhoud en
reparaties aan de orde. Duidelijk en helder uitgelegd. De uitgave is in
een middag te lezen, waarna de tuinier met verstand van zaken zijn vij
ver kan aanleggen en beheren. (GPD)
Rob Herwig: 'Heldere Vijvers'; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht; ISBN 90 215
3400 2; f 19,50.
