Tijd voor paarse verkooppraatjes
Molukkers houden eikaars hand stevig vast
PZC
Het nieuwe schuurtje
feiten en meningen
2
Zalm verklaart op Prinsjesdag zuinigjes dat we er nog niet zijn
18 september 1949
zaterdag 18 september 1999
Sneller, eenvoudiger en niet voor elke dakkapel i
uitbouw. Staatssecretaris Remkes wil detoetsir
van bouwwerken objectiever en doorzichtig!
maken. Hij bewijst daarmee goed oog te hebben voort
ongemakkelijke verhouding tussen bouwlustige bu
gers en de overheid. Welstandscommissies werkt
traag en roepen veel onbegrip op. Remkes stelt voor t
vergaderingen openbaar te maken. Zo komt de toetsii
uit de sfeer van de achterkamertjes. Verder is hij vooi
nemens eenvoudige en beperkte bouwsels vergunning
vrij te maken. Dat kan veel klein leed voorkomen.
Meningsverschillen tussen welstandscommissies e
burgers zijn dagelijks aan de orde. Als het draait ome
toepassing van bouwvoorschriften of om de invlot
van een bestemmingsplan gaat het nog wel, maar alst
'monumentenstatus', 'beschermd dorpsgezicht' i
'beeldbepalend element' de doorslag geven, is er al sa
irritatie. Dat een groepje bouwkundegoeroes zo nodi
de kleur en vQim van je dakkapelletje moet veranderei
valt niet zo gemakkelijk te accepteren. Zeker als
bouwplannen maanden vertraging oplopen.
In sommige gemeenten gaat de behandeling zo stroe
dat er een architectenspreekuur nodig is om de zaak!
stroomlijnen. Om tijd te winnen worden 'dubieua
bouwplannen er zelfs al geschoond vóór de behandf
ling door de commissie. Voor een simpel dakraam of ee
serretje is dat een veel te lange weg.
De bemoeienis van de welstandscommissie is ook nii
altijd goed te volgen. Zo schreef de commissie o
Schouwen-Duiveland onlangs nog voor, dat de uitbre
ding van een tuincentrum moest lij ken op Zeeuwse boe
renschuren. De wanden moesten teerzwart worden, hi
dak rood. Maar de gebouwen mochten wel in kunststc
worden opgetrokken en ze kregen geen pannendal
maar er werden stroken op gelegd. Als de commissie
vergaderingen openbaar worden, zijn de afweginge
die tot dit soort besluiten leiden, gemakkelijker te vo!
gen en wellicht zelfs te begrijpen.
Nederland wordt de laatste jaren volgebouwd met of
geleukte woonbastions en vakantieparken die als wit!
schimmel het landschap veroveren. Langs wegen e
wateren verschijnt een kleurig lint van bedrijfsgebou
wen in de vorm van gebaksdozen, griekse tempels c
broeikassen. Alles lijkt te kunnen. Een overheid di
dergelijke grootschalige en schijnbaar regelloos bon!
bouwdrift niet of nauwelijks beteugelt, komt ongeloo!
waardig over als zij op gemeentelijk niveau zit te peutf
ren aan de vorm van een schuurtje.
Weinigen zullen pleiten voor toestanden als in Belgi,
waar elk zijn folly bouwt. In Nederland leven we steec
dichter opeengepakt. We zullen dus sowieso steec
meer rekening moeten houden met eikaars esthetiscl
voorkeuren. Maar een drastische vereenvoudiging va
de regels kan geen kwaad. En er is een bijkomend vooi
deeltje: Minder bouwvergunningen betekent minde
kosten voor de burger. Dat is mooi meegenomen.
door Maurice Wilbrink
Let op: het kabinet laat vol
gende week zien wat het
waard is. De begrotingen voor
het jaar 2000 worden gepresen
teerd, en het publiek zal worden
gebombardeerd met 'beleid'. Op
Prinsjesdag (kunnen we in de
volgende eeuw een andere term
verzinnen?) weet het kabinet
zich verzekerd van alle aan
dacht en daar maak je gebruik
van.
Eerst mag de koningin de zoute
loze algemeenheden uitspreken
die haar door het kabinet en zijn
tekstschrijvers in de mond wor
den gelegd. Als Beatrix klaar is,
en ze voor de twintigste keer in
het bladgouden koetsje is uitge
zwaaid. tredgn de glunderende
bewindsheden aan. Tijd voor de
politieke verkooppraatjes.
Het kabinet, het afgelopen sei
zoen nog verwikkeld in allerlei
crisissen, moet van president
Kok het succes gaan afdwingen.
Op het netvlies staat nog het
aandoenlijke tafereeltje van
Kok met zijn vervangers Borst
en Jorritsma in de tuin achter
het Catshuis, eerder deze zomer.
De drie hadden net afscheid ge
nomen van de kabinetscollega's,
na een team-buildingdag in de
ambtswoning van de premier, en
moesten nu het nieuwe elan van
Paars-2 uitstralen.
Kok, de voorzitter die geen lei
der wil zijn, zei: ,,We zijn in full
swing!" Plus: „Zelfvertrouwen
wordt ons niet door anderen
aangereikt. En we moeten onze
eigen beleidsagenda bepalen."
Nou, die beleidsagenda staat in
het heilige regeerakkoord, dus
dat kan het ministersclubje ge
woon opzoeken.
Wat kunnen we verwachten, op
P-dag? De investeringen in de
samenleving zijn in volle gang.
is de boodschap. De extra mil
joenen rollen in de richting van
het onderwijs, de gezondheids
zorg, de politie, de infrastruc
tuur. Met het gezicht op zuinig
zal minister Zalm constateren
dat 'het met het financieringste
kort de goede kant op gaat,
maar dat we er nog lang niet
zijn.'
Tekorten
Het kabinet zal de indruk wek
ken dat het greep krijgt op de te
korten in de samenleving. Haast
isgeboden: de wachtlijsten in de
zorg moeten korter, de klassen
kleiner, de politie moet massaler
de straat op (één op de vijftien
Nederlanders werd vorig jaar
slachtoffer van een geweldsde
lict, baby's en bedlegerigen in
begrepen) en de dichtgeslibde
infrastructuur behoeft een dot
terbehandeling.
Wie het gevoel heeft dat aan al
die prangende problemen nog
niet of nauwelijks iets is ge
beurd, heeft natuurlijk gelijk.
Dit soort problemen zijn taai en
de oplossing kost meer geld dan
beschikbaar is. Maar met zo'n
verhaal kim je niet naar het
volk. Mensen willen tastbare re
sultaten en door snel de 'credits'
op te eisen, suggereert de poli
tiek dat er al vooruitgang is ge
boekt. De burger zal volgende
week verbaasd opkijken van al
le progressie die Paars-2 claimt.
Intussen dient zich alweer een
nieuw groot probleem aan, dat
al die investeringen in de sa
menleving in een heel nieuw
daglicht stelt. De arbeidsmarkt
begint vast te lopen, waardoor
de extra miljarden niet goed be
steed kunnen worden. De ko
mende jaren ontstaat er vraag
naar vele tienduizenden leer
krachten, verpleegkundigen,
politieagenten die er niet zijn.
Daarmee komen de extra inves
teringen in onderwijs, zorg en
veiligheid in de lucht te hangen.
Dat geldt ook voor de miljarden
voor infrastructuur. Onder
zoeksbureau Berenschot voor
ziet niet alleen een toekomstig
gebrek aan zand, grind en be
ton, maar ook aan personeel om
alle geplande wegen en spoor
wegen aan te leggen. Eens kij
ken hoe inventief het kabinet en
haar grote beleidsfabrieken, de
departementen, daarmee om
springen.
Succesverhaal
Het regeerakkoord biedt daar
weinig uitkomst. Want dat
zwengelt weliswaar de banen-
motor aan, maar geeft geen en
kel uitzicht op een voldoende
aanbod van gekwalificeerde ar
beid. Maar de eerste tekenen dat
het Binnenhof rijp is voor ver
dergaande maatregelen om te
zorgen dat het economische
succesverhaal niet smoort in een
vastgelopen arbeidsmarkt, die
nen zich nu aan.
Asielzoekers moeten aan het
werk, precies wat veel van hen
als economisch vluchteling ook
zouden wensen. De oudere
werknemer die snakt naar zijn
prepensioen wordt duidelijk ge
maakt dat werken tot je 65e
weer de norm zal zijn. Nu de
WAO zelf nog. Hoelang duurt
het nog voordat er een regeling
komt, die niet aantrekkelijk is
voor werkgevers om hun perso
neelsproblemen op af te wente
len, en die niet aantrekkelijk is
voor werknemers die vinden dat
ze op hun 32e al 'opgebrand'
zijn?
Paars-2 moet snel wat doen aan
die arbeidstekorten, omdat een
groot deel van haar gezichtsbe
palende doelstellingen daar van
afhankelijk zijn. Om maar eens
te citeren uit een vrij recente
troonrede (de woorden op ge
dragen, licht zorgelijke toon
uitspreken): 'Er is nog veel werk
te doen, en er is geen tijd te ver
liezen.' GPD
Als de majesteit in haar bladgouden koets is uitgezwaaid, treden de glunderende bewindslieden aan. foto Roland de Bruin/GPD
Marktstraat op de Molukken, heet de schoolplaat die het
Ch ristelijk Pedagogisch Studiecentrum in Hoevelaken ooit
als lesmateriaal heeft uitgegeven. De aquarel ademt een beetje de
kneuterige sfeer van Ot en Sien. We zien wat er zich ter hoogte
van de Toko Onko Tjang zo allemaal afspeelt op straat. Het is er
een gezellige boel, dat is duidelijk.
Zo was het tot voor kort op Ambon en op al die andere eilanden
van de Molukken. Een actuele persfoto toont hoe zo'n winkel
straatje in Ambonstad er op dit moment uitziet. Alles is ver
brand, de mensen zijn verdwenen, het is een angstaanjagend
beeld vanuit de hel. De burgeroorlogachtige toestand op de Mo
lukken wordt dezer dagen van de voorpagina's verdrongen door
de daarmee vergelijkbare situatie op Oost-Timor. Dat frustreert
de Molukkers in Nederland.
Ramp in Canada
Bij een brand aan boord van
het passagiersschip Noronic in
de haven van Toronto zijn
tweehonderd mensen om het
leven gekomen. Aan boord van
het luxe schip bevonden zich
690 mensen, voornamelijk
Amerikaanse toeristen. De
meeste slachtoffers werden in
hun slaap verrast door de rook
en het vuur.
Pond gedevalueerd
De Britse regering heeft de
waarde van het pond sterling
ten opzichte van de Ameri
kaanse dollar met dertig pro
cent verminderd. De devalua
tie van het Britse pond werd
gevolgd door een reeks andere
munten zoals de Deense en de
Noorse kroon.
Frankrijk heeft de valutahan-
del stilgelegd en beraadt zich
op de positie van de franc. De
Nederlandse regering heeft
een soortgelij ke maatregel uit
gevaardigd. De beurzen zijnin
de meeste landen voor twee
dagen gesloten.
Bevrijdingsvuur
Morgenavond zal in Axel het
bevrijdingsvuur arriveren.
Het vuur is in Portsmouth ont
stoken en wordt door wielren
ners en hardlopers vanuit Bay-
eux via Brussel en Eindhoven
naar Zeeuws-Vlaanderen ge
bracht. De Poolse comman
dant kolonel dr. Sydlowski zal
het vuur in ontvangst nemen.
Uitgever:
J. C. Boersema
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Redactïefax: (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118)472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel. (0115) 686000
Fax. (0115) 686009
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel. (0114) 373839
Fax. (0114) 373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV
Internet (http://www.pzc.nl):
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
redactie: redactie@pzc.nl
exploitatie: internet@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 14.00 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur:
Tel. (0118) 484000
Fax(0118)470100
Abonnementsprijzen:
per kwartaal 98,00;
franco per post 128,50;
per maand 35,75;
per jaar 372,50;
franco per post 491,00,
bij automatische afschrijving
per termijn 1,50 korting;
losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,80,
zaterdag 2,60 p.st.;
(alle bedragen inclusief 6 pet. btw);
Postrek.nr.: 3754316
t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen
Advertentietarieven:
191 cent per mm; minimumprijs per
advertentie 28,65;
ingezonden mededelingen
2,5 x tarief;
speciale posities: tarief op aanvraag;
voor brieven bureau van dit blad
6,50 meer (excl. 17,5 pet btw);
volledige tarieven met
contractprijzen op aanvraag;
(alle advertentieprijzen
exclusief 17,5 pet. btw)
Giro: 35 93 00, Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B V
Vlissingen
door Henk Kuipers
De schoolplaat van de
Marktstraat hangt in de hal
van het Instituut di Maluku in
Assen, waar Augustinus Tupa-
ria (49) het behartigen van Mo
lukse belangen coördineert.
„Het is heel dramatisch wat zich
op dit moment op de Molukken
afspeelt", zegt Tuparia, die ook
bekend is als PvdA-lid van Pro
vinciale Staten van Drenthe en
als vooraanstaand vertegen
woordiger van de Molukse een
heidsorganisatie Badan Persa-
tuan.
Voor hem staat het als een paal
boven water dat de Indonesi
sche regering de aanstichter is
van het kwaad op de Molukken,
waar de moslims en de christe
nen tegen elkaar worden uitge
speeld. „Het heeft nauwelijks
iets met een godsdiensttwist te
maken", zegt Tuparia. „De ge
vechten spelen zich vooral af
tussen mensen van andere ei
landen, die in het kader van de
transmigratiepolitiek naar de
Molukken zijn gebracht en die
tegen elkaar zijn opgehitst."
In Nederland is het in Molukse
kring nog steeds rustig. Er zijn
hier bijnaóO.OOO Molukkers van
wie ruim negentig procent
christen is. Een kleine tien pro
cent is moslimD ie laatste groep
woont vooral in. Ridderkerk en
Waalwijk, waar men over eigen
moskeeën beschikt. Volgens
Augustinus Tuparia zijn er in
Nederland geen spanningen
tussen christenen en moslims.
„Wij houden eikaars handen
stevig vast. Wat er op de Moluk
ken gebeurt, kan in Nederland
niet." Hij verwijst naar soortge
lijke opvattingen van de mos
lim-voorman Umar Santi in
Breda, de broer van het PvdA-
Kamerlid Usman Santi.
Harde bewijzen kan Tuparia
niet leveren, maar hij beweert
met grote stelligheid dat er met
medeweten van de Indonesische
regering onlangs vijftig provo
cateurs naar Nederland zijn af
gereisd om tweedracht te zaaien
tussen de Molukkers. Ook zou
den de provocateurs terreurac
ties moeten plegen. Volgens
Tuparia staan de infiltranten
onder leiding van Ongen Sanga-
ji, die hij beschouwt als een 'eer
ste klas crimineel'
Tommy Soeharto
Volgens Tuparia zijn de provo
cateurs via Schiphol ons land
binnengekomen, maar is Ongen
Sangaji via Frankfurt naar Eu
ropa gereisd. In Aken heeft zich
gemeld bij Tommy Soeharto,
een zoon van ex-president Soe
harto, waarna Sangaji naar Ne-
Vertegenwoordigers van de Molukse gemeenschap in Nederland overlegden begin september met premier Kok en de ministers Van Aartsen
en Van Boxtel over de problemen op de Molukken. foto Phil Nijhuis/GPD
derland is gegaan. Hij zou in on
der meer Arnhem gezien zijn.
De in Nederland gevestigde re
gering in ballingschap van de
RMS, de onafhankelijke Moluk
se republiek, was overigens al
ruim van tevoren door RMS-
aanhangers op Ambon ingelicht
over de komst van de provoca
teurs, zegt Tuparia. Waar de
groep nu is, zegt hij niet te we
ten. In elk geval zijn de orde
diensten van Molukse wijken op
diverse plaatsen in Nederland
in hoogste staat van paraatheid
gebracht.
Uiteraard is de toestand op Am-
bon, Seram en andere Molukse
eilanden al heel lang het ge
sprek van de dag in de Molukse
gemeenschappen in Nederland.
Want bijna iedereen heeft nog
wel familie of kennissen op de
Molukken. De vrees dat het er
veel erger is dan wat de media
laten zien, is dezer dagen op
pijnlijke wijze gebleken door
toedoen van de foto's en video
films die de in Assen wonende
leraar J. Hazenberg op Ambon
en op Seram heeft gemaakt. Dit
zeer schokkende materiaal is
afgelopen zondag vertoond in
de Molukse Rehobothkerk in
Assen. „Het was één groot tra
nendal in de kerk," zegt Augus
tinus Tuparia.
De Molukse gemeenschap in
Nederland kan in feite niets
doen aan de gewelddadigheden
op Ambon en Seram, erkent
Tuparia. „Wij staan aan de zij
lijn machteloos toe te kijken.
Het enige wat we kunnen is een
appèl doen op de media, de Ne
derlandse regering en het Euro
pees Parlement. We hebben
begin september een gesprek
gehad met premier Kok. Verder
heeft minister Van Aartsen ge
zegd dat hij probeert om de Mo
lukse kwestie op de politieke
kaart te krijgen. Maar resulta
ten zien we niet", aldus Tuparia.
Interessant
De Molukkers in Nederland
vormen kennelijk geen doel
groep die politiek interessant is.
Menig politicus wijdde tijdens
demonstraties van verontruste
Molukkers in maart van dit jaar
enige gevoelige woorden aan de
trieste situatie op Ambon en
omgeving, maar sindsdien is er
vanuit die hoek amper meer iets
vernomen. Dat frustreert de
Molukkers. Augustinus Tuparia
heeft, wat dat betreft, meer ver-
trouweninde Amerikaanse pre
sident Clinton. „Die heeft ge
zegd dat niet alleen Oost-Timor,
maar ook andere delen van In
donesië, waar onlusten zijn,
weer veilig moeten worden."
Frans Tutuhatunewa (76), die
vele jaren huisarts in geweest in
Friese dorpje Burum en die
thans in Rotterdam woont, is
sinds 1993 president in balling
schap van de RMS, de Republik
Maluku Selatan. De opvolger
van ingenieur Manusama is het
zeer oneens met Sam Pormes,
een Molukker die in Assen voor
GroenLinks in de gemeenteraad
zit.
Pormes beweert dat de RMS een
mythe is, een migrantenideaal,
dat zelfs op de Molukken niet
leeft. „Ik geef toe", zegt Tutuha
tunewa, „dat we als RMS op dit
moment niet veel kunnen doen,
behalve inzamelingen houden
en praten met politici. Er is, zo
als u weet, onlangs een gesprek
geweest met de heer Kok. Daar
is alleen een toezegging uitge
komen voor humanitaire hulp.
Echte politieke uitspraken heb
ben we niet gehoord. Die wor
den op de lange baan geschoven.
Jammer! Maar de RMS is in Ne
derland nog steeds een factor
van belang, meer dan op de Mo
lukken. Op de eilanden is er
sprake van bezet gebied. U be
grijpt dat het daar heel moeilijk,
zo niet onmogelijk is om van je
RMS-ideaal te getuigen. Alleen
al het in bezit hebben van brie
ven die ik gestuurd heb, is op de
Molukken voldoende reden om
iemand te arresteren."
Gesloten
Volgens RMS-president Tu
tuhatunewa zijn de Molukkers
in Nederland er inderdaad in
geslaagd de gelederen gesloten
te houden. „Sterker nog: de sa
menwerking tussen de verschil
lende groeperingen worden met
de dag inniger." Ook groeit het
contact tussen de in Nederland
wonende vertegenwoordigers
van Indonesische minderheids
groepen uit de voormalige
Nederlandse kolonie Nieuw-
Guinea (Papoea's), Atjeh, Oost-
Timor en Kalimantan (Borneo).
Tutuhatunewa: „Ik ben er zeker
van dat Indonesië ooit uiteen
valt waardoor verschillende
gebieden volstrekte onafhanke
lijkheid krijgen. Ook de Moluk
ken. Ik denk zelfs dat wij als eer
ste zelfstandig worden, want we
hebben al vijftig jaar een rege
ring in ballingschap waardoor
we een bestuurlijke voorsprong
op die andere groepen hebben."
Dat de regering in Jakarta de
RMS nog altijd serieus neemt,
blijkt volgens Tutuhatunewa
uit het feit dat er provocateurs
naar Nederland zijn gestuurd
die, zegt hij, het ook op zijn le
ven hebben gemunt. „Ze zijn
hier ook om mij koud te maken.
Echt bang ben ik daar overigens
niet voor. Ik neem wel extra vei
ligheidsmaatregelen, maar als
ze het echt willen om mij te pak
ken, dan zou dat wel kunnen.
Want ik ben gewoon thuis."
Volgens geruchten zijn er jonge
Molukkers in Nederland, die de
tijd rijp achten om naar 'de wa
pens' te grijpen en op de Moluk
ken mee te vechten. RMS-presi-
dent Tutuhatunewa kent die
geruchten ook. „Er zijn Moluk
se jongeren die wel eens hier-
overpraten. Dat is logisch, want
iedereen wil toch zijn eigen land
verdedigen? Of het ooit zover
komt is de vraag." Tutuhatune
wa is duidelijker als hem wordt
gevraagd of er in Nederland ooit
weer Molukse terreuracties ko
men zoals de treinkapingen in
de jaren zeventig. „Nee. Ik wijs
onze jongeren erop dat het daar
moet gebeuren en niet hier in
Nederland. Want dan kan ik de
scherven van ons ideaal bij el
kaar vegen en dat is het laatste
wat ik wil." GPD
