man en paard
We hebben een collectief rustpunt nodig
PZC
reportage
27
i.
~at
Geen activiteiten in Zeeland
Milieubeweging
en kerken in
autoloze zondag
zaterdag 18 september 1999
,-ï
«afford
^SIöjÊ^-T' -
RUDEN RIEMENS
FOTOGRAFIE
Hoewel in 50 gemeenten in Nederland zondag een 'autovrije' zondag is, gaan slechts in een beperkt aantal plaatsen straten echt dicht voor auto's. Bewustwording - daar gaat het
om- foto Vincent Jannink
In de Zeeuwse gemeenten wordt geen actie ondernomen voor de autovrije zon
dag. De gemeenten waar wel activiteiten worden georganiseerd rond het initi
atief zijn: Almere, Amsterdam, Baarn, Breukelen, Boxtel, De Bilt, Delft, Den
Haag, Deventer, Doesburg, Driebergen, Emmen, Geleen, Gouda, Grave, Gronin
gen, Haarlem, Hardenberg, Heemstede, Hengelo, Hoofddorp, Houten, Kromme
nie, Kerkrade, Leek, Leusden, Maastricht, Maartensdijk, Maarssen, Naarden,
Noordenveld, Nijmegen, Oldenzaal, Ooststellingwerf, Purmerend, Raalte, Rhe-
nen, Roermond, Scheemda, Schiedam, Sittard, St. Odiliënberg, Tilburg, Utrecht,
Valkenswaard, Veldhoven, Venlo, Woerden, Zoetermeer, Zwolle.
auto te rijden. De campagne is het gevolg
van een opvallende samenwerking tussen
kerken en milieugroepen. In gang gezet
door de Deventer pastor Peter Dullaert,
die van de dag een symbool van de 'ont-
haasting' wilde maken. ,,We hebben een
collectief rustpunt nodig", zegt Aleid
Groothof. Een begrip dat ook bij de mi
lieubeweging steeds meer een rol speelt.
Daarom sloot Milieudefensie zich eerder
dit jaar ook aan bij het LOAZ.
„Ons gaat het niet alleen om de auto zegt
Groothof. De strijd tegen de 24-uurseco-
nomie staat voor het LOAZ voorop. „La
ten we elkaar nou eens één zo'n dag
gunnen." Daarom werden ook de vakbe
weging en de kerken erbij betrokken. De
Raad van Kerken werkte mee omdat, zegt
Daan van Heere van de Werkgroep Kerk
en Milieu, „deze actie aansluit bij ons mi
lieuprogramma. Daar past het goed om
gaan met mobiliteit prima bij." De Raad
van Kerken heeft duidelijke standpunten
over de onwenselijkheid van de 24-uurs-
economie, zegt Van HeereWe moeten le
ren meer ontspannen met elkaar om te
gaan". De auto is het symbool van het
jachtige leven. Maar Van Heere zegt dat
de Raad niet dogmatisch met de autovrije
zondag wil omgaan. „Het moet op basis
van vrijwilligheid gebeuren." De Raad
heeft in zijn publicaties de leden wel op
geroepen mee te doen.
Alleen orthodox-protestantse groeperin
gen maakten bezwaar, omdat die bang
zijn dat allerlei evenementen op de auto
vrije zondag juist de zondagsrust versto
ren. „Voor veel christenen ontslaat de au
tovrije zondag hen van de druk om die dag
te gebruiken voor familiebezoek of een
ritje naar de meubelboulevard", zegt
Groothof. Maar mensen moeten vooral
In vijftig Nederlandse gemeenten is
komende zondag een 'autovrije zondag'.
Maar niet zoals in 1973. In slechts een
handvol plaatsen gaan straten echt dicht
voor auto's. Het gaat vooral om de
bewustwording, zeggen de organisatoren,
een opvallend verbond van milieugroepen
en kerken. Een schoner milieu, de strijd
tegen de 24-uurseconomie en het streven
naar meer zondagsrust gaan goed samen.
Bij Vroom en Dreesman zijn ze nóg
boos. Een jaar geleden al werd het be
gin van V&D's bekende 'prijzencircus'
vastgesteld op zondag 19 september. Dan
zijn alle filialen in het hele land open. „Op
zo'n dag maken wij beduidende omzet
ten", zegt een woordvoerder. Maar net op
die dag wordt in 51 gemeenten actie ge
voerd voor een autovrije zondag. In Am
sterdam gaat de halve binnenstad dicht
voor auto's. Daar gaat onze omzet, dach
ten ze bij de warenhuisketen."
Aleid Groothof kan er niet mee zitten.
„Waarom haken ze er niet op in?", zegt het
GroenLinks-gemeenteraadslid uit Hou
ten. „Bied aan inkopen thuis te laten be
zorgen. Zet in advertenties hoe mensen
ook per openbaar vervoer bij je winkel
kunnen komen. Organiseer activiteiten.
Maar dat zag V&D niet zitten. Zij zeiden
dat het hen miljoenen zou kosten. Maar
wij waren niet bereid het uit te stellen."
'Wij' is het Landelijk Overleg Autoloze
Zondag (LOAZ), waarvan Groothof een
van de drijvende krachten is. Na eerdere
mislukte pogingen - zoals in Rotterdam -
hoopt het LOAZ dat Nederland zondag
massaal de auto laat staan. Niet zoals in
1973, toen het moest, maar omdat men het
zelf wil. Voor een schoner milieu, als sym
bool in de strijd tegen de 24-uursecono
mie, of omwille van de zondagsrust. Mede
daarom schaarden ook de kerken zich
achter de autovrije zondag.
In het 'comité van aanbeveling' zitten
prominente Nederlanders, zoals kardi
naal Simonis, tv-grootheid Jos Brink,
FNV-voorzitter Lodewijk de Waal, evan
gelist Henk Binnendijk, hardloopster
Nelly Cooman of wetenschapsjournalist
Chriet Titulaer. Zelfs Philips-topman Cor
Boonstra roept deze week in advertenties
in de kranten - samen met zijn chauffeur -
op om één dag in het jaar vrijwillig geen
niet denken dat de autovrije zondag bete
kent dat zij binnen móeten blijven. In
vij ftig gemeenten worden j uist overal ma
nifestaties gehouden of fietstochten geor
ganiseerd. Alleen in Amsterdam (het ge
bied binnen de Singel), Houten (de hele
stad) en Deventer (een deel van de bin
nenstad) zijn grote stukken stad taboe
voor auto's. In nog vijftien gemeenten
wordt hier en daar een straat afgesloten.
Of veel mensen daarvoor de auto zullen
laten staan is de vraag. In enkele gemeen
ten (Deventer, Hengelo, Groningen)
wordt geprobeerd de mensen met gratis
openbaar vervoer over te halen.
Het afsluiten van straten voor autover
keer stuitte op wettelijke problemen. Dat
mag alleen wegens festiviteiten. Dus wor
den nu overal straatfeesten gehouden.
Ook in de Amsterdamse Albert Cuvp-
straat, die op zondag gewoonlijk vol staat
met auto's van toeristen. De Amsterdamse
Kamer van Koophandel was eerst tegen,
„maar heeft zijn verzet nu opgegeven",
zegt Aleid Groothof. „De mensen worden
die files die elke koopzondag voor de par
keergarages staan zat."
Er bestaat de vrees dat een autovrije zon
dag het bedrijfsleven en de toeristische
sector geld gaat kosten. „Neem Artis",
zegt Groothof.,Daar begonnen ze meteen
te steigeren. Terwijl ze er juist op hadden
kunnen inhaken. Zoals Ouwehands Die
renpark. Dat reageerde positief. Iedereen
die kan aantonen dat hij met het openbaar
vervoer is gekomen, krijgt daar vijf gul
den korting op de entreeprijs".
Dat er ooit een landelijke, verplichte au
toloze zondag zal komen, gelooft ook het
LOAZ niet. Toch staat de Nederlander er
best voor open. Uit een enquête bleek vo
rig jaar dat zes op de tien mensen best één
autoloze zondag per jaar willen. In Am-
Sterdam sprak zelfs driekwart zich ervoor
uit, mits die dag het openbaar vervoer
gratis is. Dat gaf het LOAZ de moed door
te zetten. „We hopen dat de mensen die nu
de auto laten staan, dat ook na 19 septem
ber eens een keer zullen doen", zegt René
Danen van de Vereniging Milieudefensie.
De grote 'afwezige' op de autoloze zondag
is de overheid. „We zijn in november al bij
minister Pronk (VROM) geweest", zegt
Groothof, „maar die durft niets te doen.
Hij vindt dat wij eerst een draagvlak moe
ten laten zien." Van Den Haag hebben de
initiatiefnemers dus niet veel te verwach
ten. „Waarom doet minister Borst haar
mond niet eens open?", vraagt Groothof
zich af. „Sommige gemeenten schreven
dat zij alleen meedoen als het door Den
Haag zou worden verordonneerd. Maar
dat zal nooit gebeuren. 1973 komt nooit
meer terug."
Hans de Bruijn
