25
in deze bijlage
PZC
reportage
zaterdag 11 september 1999
Verpleegkundigen dreigen het
plezier in hun werk te verliezen.
Door de hoge werkdruk komen ze
niet toe aan datgene waarom zij
oorspronkelijk voor het vak kozen.
Iets extra's doen, een praatje aan het
bed maken; er is nauwelijks tijd
meer voor. Men heeft het gevoel
voortdurend tekort te schieten. „Tot
m'n vijfenzestigste volhouden?"
Verpleegster Corry kijkt je
meewarig aan.
Werk ze hé, roept een witte gestalte,
die door de draaideur van verpleeg
huis Ter Schorre verdwijnt, „Ja bedankt.
Welterusten", reageert haar net gearri
veerde collega. Het is zeven uur 's och
tends, in verpleeghuis Ter Schorre in Ter-
neuzen wisselen nacht- en dagploegen
elkaar af. De nieuwkomers wacht een
nieuwe dag van bejaarden wassen, ze
naar het toilet brengen en medicijnen en
maaltijden verstrekken. Een tijdsschema
bepaalt het ritme van de dag.
De uit financiële nood voortkomende per
sonele krapte en de gevolgen hiervan voor
de bewoners zijn niet uniek voor het 25
jaar oude verpleeghuis Ter Schorre. In een
soortgelijke traditionele instelling in
Goes of Assen zal de problematiek niet
veel anders zijn. Eisen aan de verzorging
van dementerenden veranderen onder
druk van de samenleving. De Stichting
Voor Regionale Zorgverlening Zeeland
(SVRZ), waar Ter Schorre deel van uit
maakt, begon daarom onlangs met het
project kleinschalig wonen. De eerste re
sultaten zijn bemoedigend en als het aan
de SVRZ ligt behoren gesloten afdelingen
zoals in Ter Schorre, over enkele jaren tot
het verleden.
Drie zusters begonnen hun dienst van
morgen met het verschonen van de pati
ënten. Als om negen uur het ontbijt klaar
staat, moet iedereen uit bed, gewassen en
aangekleed zijn. Een ongeschreven regel
luidt dat iedere bewoner minstens een
keer in de week onder de douche gaat.
Sommigen zijn van kind af aan gewend
dat niet vaker te doen en dat willen ze op
hun oude dag zo houden. Een levensop
vatting die de zusters niet betreuren. Het
schema biedt geen ruimte om iedereen da
gelijks te douchen. „Iemand die veel zorg
nodig heeft, kunnen we door de week niet
douchen, die gaat naar het weekeinde",
licht zuster Lindy de werkwijze toe.
Ruggen
Lindy heeft deze ochtend zeven mensen
verzorgd. Wonden heeft de Terneuzense
verpleegster schoongemaakt, baarden
geschoren, tanden gepoetst en de bejaar
den aangekleed. „Behalve dat een bewo
ner vannacht een koortslip heeft gekre
gen, oogde het allemaal rustig", vindt
Lindy. De moeizaam bewegende ouderen
lichamelijk verzorgen, vraagt spier
kracht en doorzettingsvermogen van de
verpleging. Om het werk fysiek minder
zwaar te maken, zijn er maatregelen ge
troffen De directie van Ter Schorre schaf
te onlangs een tillift aan waarmee de be
jaarden gemakkelijk overeind worden
geholpen. De ruggen van de zusters zijn er
mee geholpen.
Moeilijker is het om de werkdruk psy
chisch weer aanvaardbaar te maken.
„Zuster, zuster", klinkt het een groot deel
van de dag over de afdeling. Is de stem be
kend dan laat de hulpkreet de verpleeg
sters koud. „Deze vrouw vraagt de gehele
dag om aandacht. Ze kan niet anders het
hoort bij haar ziekte", zegt het personeel.
Communiceren met dementerenden is
vermoeiend en tijdrovend. Ze realiseren
zich niet hoe vaak ze die herinnering over
de kinderjaren al hebben verteld. Stil is
het zelden op de gesloten afdeling van Ter
Schorre.
Familie en vrienden, de zogenoemde
mantelhulp, maken het werk van de ver
pleging eenvoudiger. Drinken een kopje
koffie mee of gaan met hun verwante
wandelen in de tuin van Ter Schorre. En
tijdens de spaarzame uitstapjes van de ge
hele afdeling verleent de mantelhulp as
sistentie. Steeds valt het familie en ver
pleging dan op dat de dementerenden
meer kunnen dan mogelijk werd geacht.
„Staan ze ineens bij de kassa zelf iets af te
rekenen." De veel geprezen mantelzorg
kent zijn beperkingen. Allereerst zijn de
partners van de bejaarden eveneens op
leeftijd. Sommige bewoners hebben geen
Verpleeghuis Ter Schorre in Terneuzen. fotografie Dirk Jan Gjeltema
kinderen of deze komen zelden op bezoek
in het verpleeghuis. „Het liefst wil je de
familie bellen, als je ziet dat een bewoner
nooit visite krijgt. We doen het niet. Je
kent de achtergrond niet. Misschien was
het wel een hele nare man voor zijn kinde
ren", legt zuster Corry de privacy-regels
uit.
Praatje
De werkdruk in de verpleging is een hot
item. Het thema lijkt in Ter Schorre op de
werkvloer geen rol te spelen.,Wij houden
van ons werk", haasten de zusters zich te
zeggen. Dat ze aan het einde van de dag li
chamelijk en geestelijk op zijn, ach daar
zijn ze inmiddels wel aan gewend. De
kwaliteit van wat ze zelf de technische
verzorging zijn gaan noemen, vindt het
personeel goed. Ook voor het praatje aan
bed beweren ze nog tijd wij te maken „We
proberen nog persoonlijke aandacht te
geven. Er echt voor te gaan zitten", for
muleert afdelingshoofd C. Vergouwen
zorgvuldig. Of de verpleging aan de eisen
van de jaren negentig voldoet, dat laat ze
wijselijk in het midden. „Activiteitenbe
geleiding daar zou inderdaad meer tijd
voor moeten zijn."
Een drietal kamers met namen als Land
zicht en Zeezicht, zijn in Ter Schorre
smaakvol ingericht. Een bewijs dat de
opinie over de verpleging in de loop dei-
jaren is veranderd. Een tv en cd bieden de
broodnodige ontspanning. De kamers
zijn het resultaat van de noeste arbeid van
de 'aankleedcommissie'. Parket op de
vloer, schilderij aan de muur en een bloe
metje moeten de bewoner rust geven. Of
het creëren van een huiselijke sfeer altijd
lukt is de waag. Minstens zestien bewo
ners maken gebruik van één huiskamer.
Buiten de huiskamers, in de ontvangst
ruimte, de slaapvertrekken, op de toilet
ten en op de gangen heerst de sfeer van een
ziekenhuis. Het ruikt hier ook zoals in een
ziekenhuis. Op de witte plastic vloeren in
de gangen staan tal van rolstoelen, po's,
emmers en schoonmaakwagens. De man
nen van de wasserij hebben er nog een kle
dingrek met bloemetjesjurken bij gezet.
Midden op de afdeling houdt het afde
lingshoofd achter een grote glazen ruit
kantoor. Voor eigen hoekjes voor bewo
ners is op deze afdeling volstrekt geen
plaats. In Landzicht is rond tienen een
groep dementerende bejaarden bijeenge
komen. Sommigen zijn na het ontbijt blij
ven zitten, wachtend op de koffie van zus
ter Corry. Ze serveert de warme drank en
koeken in een snel tempo. Uit de radio ko
men liedjes als Una Paloma Blanca. „Als
ik alleen ben, houd ik wel van deze mu
ziek", zegt een man. Een andere verwarde
bewoner heeft zijn koffie inmiddels om
gegooid. Corry wil hem helpen maar hij
weigert het kopje los te laten. Een vrouw
zit over de krant gebogen. Ze prevelt
hardop. Een half uur later heeft hetzelfde
bericht nog haar aandacht.
Corry loopt voortdurend op en neer en
probeert haar aandacht over de koffie
drinkende bewoners te verdelen. De
drukte ontneemt haar niet het plezier in
het werk „Dit zou ik het liefst de hele dag
doen", zegt ze met de koffiepot in haar
hand. In de pauze bekent ze desondanks
niet tot aan haar pensioen in de verple
ging te willen werken. Het hoge tempo en
de vereiste conditie zijn daar belangrijke
redenen voor. Je moet uit speciaal hout
gesneden zijn om het in de verpleging vol
te houden. Zuster Lindy zegt herhaalde
lijk te hebben mee gemaakt dat stagiaires
afhaakten. Ze schrokken van de werk
druk. Dat collega's voornamelijk wou
wen zijn, verwondert haar niet, „Dat
zorgzame hé, dat zit toch meer in wou
wen."
Een man schuifelt na de koffie over de af
deling. De oude pettendrager is ongetwij
feld een van de favorieten van de zusters.
Voor iedereen heeft hij een wiendelijk
woord over. Alleen soms weet hij het even
niet meer. „Ik werk nu al een jaar in deze
fabriek, maar loon dat heb ik nog niet ge
had", zegt de naar eigen zeggen 95-jarige.
„Ach het komt wel goed, ik krijg lekker te
eten." Hij heeft ook zijn heldere momen
ten. „Soms moet je het allemaal maar over
je heen laten komen, anders word je zelf
gek." Hij geeft er een vette knipoog bij.
De werkdruk in de verpleging en de on-
wede over een gebrek aan persoonlijke
aandacht zijn tekenen des tijds. De maat
schappij is volgens afdelingshoofd Ver
gouwen veranderd. Toen ze achttien jaar
geleden In Ter Schorre ging werken, zag
de afdeling er veel naargeestiger uit. „Er
was nog geen plaatje aan de fel oranje mu
ren te bekennen." Activiteiten ondernam
men volgens Vergouwen toen zelden. „De
hoge eisen in de verzorging zijn terecht
een onderdeel van ons werk geworden."
Kleinschalig
Ter Schorre zoekt naar structurele oplos
singen om het werk voor het verplegend
personeel aangenamer te maken. Binnen
kort treedt een laag geschoolde kracht,
die huishoudelijke arbeid verricht, in
dienst van het Zeeuws-Vlaamse ver
pleeghuis. „Dat is een manier om meer
handen aan het bed te krijgen", aldus Ver
gouwen. De leiding van Ter Schorre volgt
de voortgang van het project kleinschalig
wonen nauwgezet.Zoals ze nu werken in
de Villa in Koudekerke, dat is de toe
komst", stelt R. Ruissen, locatiemanager
in Ter Schorre. „Bij ons hebben bewoners
te weinig privacy. Niet in de slaapkamers
en niet in het huiselijk leven. Het geven
van privacy lukt nauwelijks in een ge
bouw als dit", verontschuldigt Ruissen
zich. „Maar we leggen het hoofd niet in de
schoot, we werken voortdurend aan ver
beteringen.
Hoewel ze de betaling voor onder meer de
onregelmatige diensten karig vindt, heeft
Lindy het naar haar zin in Ter Schorre.
„Ik wil op deze af deling voor dementeren
den eerst een paar jaar mee draaien en dan
naar iets anders uitkijken." Zuster Lindy
hoopt zelf niet op een verpleegaf deling te
komen te liggen. „Maar deze dementeren
den weten vaak niet beter. Erger lijkt het
me als je door een ziekte als MS in het ver
pleeghuis terecht komt en je het allemaal
nog realiseert." Werken met een kleinere
groep dementerenden vindt Lindy geen
onaardig vooruitzicht. Ze vraagt zich wel
af of de oudere collega's de overstap kun
nen maken. „Ik sta daar open voor maar
ik kan me voorstellen dat het voor iemand
die de veertig is gepasseerd, moeilijk is
zich aan te passen aan de nieuwe opvat
tingen van de overkant", aldus Lindy,
doelend op het besluit van de directie van
de SVRZ om het kleinschalig wonen de
komende jaren prioriteit te geven.
Geduldig
Stipt 12 uur wordt de warme maaltijd ge-
serveerd. Kalkoenbiefstuk, gemengde sa
lade, aardappelkroketten en griesmeelvla
met rode bessen en vla, staan vandaag op
het menu. Allerhande diëten maken het
lastig om een gevarieerde maaltijd samen
te stellen. Zusters helpen geduldig de de
menterenden die zelf het voedsel niet
meer kunnen innemen. De bewoners ge
nieten zichtbaar van de maaltijd. Niet ie
dereen is tevreden. „Zuster krijg ik nog
een toetje", roept een boze bewoonster.
De maaltijd verloopt hectisch. De gang
voor Landzicht staat vol met karretjes ge
laden met eten en afwas. Terwijl sommige
bejaarden nog aan de biefstuk zit, krijgen
anderen hun toetje. De zuster met de me-
dicijnkar is inmiddels gearriveerd. Ze zal
geen enkele bewoner overslaan bij het
uitdelen van de geneesmiddelen. Bezoek
is tijdens de maaltijd niet welkom. Er is
geen ruimte en tijd voor. ,,'s Avonds eten
familieleden wel eens een boterhammetje
mee", vertelt Corry.
Een groep bewoners heeft na de middag
maaltijd plaats genomen in de stoelen
voor het kantoor. Ze staren wat voor zich
uit. Onbewust wachten ze op het glas jus
d'orange, dat om 13.00 uur wordt uitge
deeld. Dan breken er rustiger tijden aan.
Een aantal zusters gaat, na eerst nog een
paar ouderen in bed te hebben gestopt,
naar huis. Voor de overblijvers is het te
hopeft dat er zich deze middag geen cala
miteiten voordoen, zodat er tijd voor een
wandeling overblijft.
Arjan van Westen
Stuur de luchtverkeersleiders maar naar huis
Fotorubriek; in de vaart
Paul Verhoeven wil weer een film met mensen maken
Parkeergarage wordt een grote schuifpuzzel
Hennie Kuiper won vooral belangrijke wedstrijden
Middelburgse onderwijzeres terug uit bevend Turkije
Rudolf Bultmann als theoloog van de eeuw
Een driemaster om verliefd op te worden
-
