Dialoog met de samenleving
Een paar dagen in loondienst
buitengebied#
Een mosselman
blijft mosselman
Week van het Platteland
29
woensdag 8 september 1999
door A. J. Snel
De repeterende beelden staan
haar niet aan. Alweer een
sproeikar die over het land gaat,
nog eens een grijper waarmee
dode varkens in een vrachtwagen
worden gedeponeerd en voor de
zoveelste maal het rund dat
wankelt door de gekke
koeienziekte. „Zo ziet de
agrarische wereld er niet uit,"
verzekert Corine van Dalen, lid
van het afdelingbestuur van de
ZLTO Tholen en een van de
mensen die belast zijn met de
public relations. Het beeld moet
drastisch worden bijgesteld, vindt
ze. „We moeten laten zien dat we
een sector hebben om trots op te
zijn. In de Week van het Platteland
willen we dat eens extra
accentueren. Door een dialoog
aan te gaan met de samenleving en
te tonen wat wij werkelijk doen.
Hoe we leven en werken."
In heel Nederland wordt die Week
van het Platteland, onder de vlag
van de regionale
landbouworganisaties, dit jaar
gehouden van 17 tot en met 24
september. Het is de bedoeling dat
het gesprek tussen alle groepen die
zich actief bezighouden met de
leefbaarheid van het platteland,
het beheer van de groene ruimte en
de bevordering van een duurzame-
land- en tuinbouw wordt
gestimuleerd. Bovendien wordt
ernaar gestreefd dat stedelingen
meer inzicht krijgen in wat op het
platteland gebeurt en dat
plattelandsbewoners meer zicht
krijgen op wat van hen wordt
verwacht. Er wordt contact
gezocht met scholen, er wordt
ontbeten met genodigden, er zijn
culinaire manifestaties en in
Zeeland wordt teruggegrepen op
een fenomeen uit een ver verleden:
er wordt een hagenpreek
gehouden.
Duurzaam
Van Dalen: „De nadruk wordt
onder meer gelegd op
duurzaamheid van de land- en
tuinbouw. Naar mijn idee moet je
daaronder verstaan dat het gaat
om een economische activiteit
waarbij sociale en ecologische
aspecten van belang zijn. De
economische kant kan bij geen
enkele ondernemer op de laatste
plaats komen. Dat moet niet uit
het oog verloren worden.
Tijdens de Week van het
Platteland organiseert de
Zuidelijke Land- en
Tuinbouwbouworganisatie een
reeks activiteiten om, wie daar
belang in stelt, nader te laten
kennismaken met de agrarische
secor en om een dialoog aan te
gaan. Een aantal bijeenkomsten is
bedoeld voor genodigden, andere
evenementen zijn voor iedereen
toegankelijk. Dat zijn de
volgende:
Zaterdag 18 september: Grote
Markt Goes 10.00 - 16.15 uur
publieksmanifestatie. De
Zeeuwse Milieu Federatie, het
Zeeuws Landschap, de Stichting
Landschapsbeheer Zeeland, Van
't Zeeuwse Land, de Stiching
Emelisse bier, Staatsbosbeheer en
de ZLTO nemen deel aan de
manifestatie. Diverse organisaties
zijn present met
informatiestands. De kok Eric
Rotte bereidt Zeeuwse
lekkernijen en laat die proeven.
De officiële opening van de Week
van het Platteland wordt om 12.30
verricht door de gedeputeerde
J.G. van Zwieten en voorzitter H.
Meijer van de ZLTO-raad
Zeeland. Zij laten grote ballons
om de samenwerking te
symboliseren tussen organisaties
op het gebied van natuur, milieu
en toerisme.
Het Theater Mumsel speelt ieder
heel uur het stuk 'De vlinder en de
Hangcultures in de Oosterschelde. foto Janne Wolterbeek
Plattelandsvernieuwing kan niet
alleen inhouden dat je op een
boerderij een theeschenkerij
begint. Zulke initiatieven zijn
leuk, omdat je mensen op je erf
ontvangt, maar ze zijn niet de
redding voor de boer. Die moet het
primair hebben van productie; op
een duurzame, voedselveilige en
diervriendelijke manier. Dat
willen we laten zien. We willen
mensen er ook van overuigen dat
we producten leveren die de
moeite waard zijn en dat het
verstandig is die te kiezen. De
grootwinkelbedrijven bepalen in
belangrijke mate wat en hoe er
wordt geproduceerd. Wij willen
graag dat de consument uit eigen
waarneming goed weet wat wij
doen en op basis daarvan de macht
van boodschappentas gebruikt. In
zo'n Week van het Platteland
willen we laten zien dat we bezig
zijn met dingen die gezien mogen
worden."
Zelfbewust
Corine van Dalen erkent dat de
land- en tuinbouw geruime tijd
een zekere gelatenheid aan de dag
hebben gelegd. „Overspoeld door
allerlei regel- en wetgeving
hebben we wel ens de neiging
gekregen in en hoekje te gaan
staan. We moeten terug naar een
zelfbewuste, optimistische
benadering. We kunnen trots zijn
en blijven op ons werk, dat van de
grootste betekenis blijft voor het
platteland. De mensen genieten
van ons landschap. Kijk naar
Tholen; wat een diversiteit. Wat
moet er van het platteland
overblijven als wij het niet meer
beheren? Alles zou verpauperen."
Het Hof Schellach bij Middelburg, waar in de Week van het Platteland zondag 19 september een hagenpreek wordt gehouden, foto's Ruben Oreel
Sprinkhaan' en om 15.30 is er en Zondag 19 september is ertussen Prooyenseweg 26 in Middelburg
optreden van de rockband De 14.00 en ongeveer 16.30 is er op 't een preek in het open veld. De
Driefstange. Hof Schellach aan de hagenpreek wordt verzorgd door
T. van Teylingen. Het koor The
Sound of Hope zorgt voor
muzikale begeleiding.
Zondag 19 september en dinsdag
21 september: Fietsarrangement
door Borssele, Lewedorp,
Nieuwdorp, Heinkenszand en
Hoedekenskerke met bezoeken
aan een minicamping, een
witlof kwekerijeen wij nmaker i j
een museumwinkel, een
klompenmakerij en een klein
dierenpark. Onderweg is er een
picknick.
De start is tussen 0 93 0 en 1200 bij
kwekerij Sluishoek aan de
Jurjaneweg 5 in Borssele. Boeken
op telefoonnummer 0113 -
351729. De kosten bedragen 35,-
voor volwassenen en 20,- voor
kinderen tot twaalf jaar.
Vrijdag 24 en zaterdag 25
september wordt in Zeeuws-
Vlaanderen tussen 19.30 en 23.30
de rondrit langs verlichte
boerdserijen van Terneuzen tot
Hontenisse gemaakt. Op enkele
bedrijven zijn tentoonstellingen
en presentaties en er worden oude
landbouwmaterialen en verwante
gereedschappen verhandeld. Het
begin van de tocht is bij
minicamping De Oude Haven in
Hengstdijk en vanuit het
buurtschap Reuzenhoek bij
Zaamslag. Een routekaart kost
2,50.
Al vrij snel nadat de pijlers uit het
eerste compartiment van het
bouwdok zijn getild, is een tak van
de Zierikzeese
mosselvissersfamilie Schot er al
aan de slag gegaan. Eerst met de
teelt van zalmforel in grote aan
drijvers hangende netten.
Buitengewoon smakelijke vis was
het resultaat, maar voor de
uitbaters van de visfarm was deze
bezigheid niet rendabel te krijgen.
Ziekten waaraan de vissen
konden lijden, waren moeilijk
onder de knie te krijgen en het was
lastig de aanvoer naar de
afnemers stabiel te houden.
Daarom is zijn de Schotten
overgestapt op mosselen. Een
mosselman blijft een mosselman.
De productie van mosselen in
hangcultuur lijkt een stuk
bewerkelijker en daardoor
duurder dan het uitzaaien van
jonge mosselen op kweekpercelen
in de Oosterschelde of de
Waddenzee. „Valt wel mee", zegt
Schot. „We hebben de kostprijs
kunnen verlagen door de
productie te verhogen. Dan kun je
wat efficiënter werken." Net als
mosselkwekers die zich op de
bodemcultuur toeleggen, vist
Schot mosselzaad op. Dat gaat in
negen meter lange sokken die om
de 30 centimeter aan de touwen
tussen de tonnen hangen. De jonge
mosseltjes en het voedingsstoffen
in het Oosterscheldewater doen de
rest. „Wat je produceert hangt
sterk af van het voedselaanbod.
Het ene jaar is dat groter dan het
andere jaar. Vorig jaar was het
maar matig; nu is het een stuk
beter."
Eerder groot
Bij de gewone mosselcultuur
houdt het voor de mosselkweker
op zodra hij een vracht
schelpdieren in de mosselmijn in
Yerseke heeft verkocht. Daarna
neemt de handel het over. Die
zorgt voor verpakking en
transport. Hangmosselkweker
Schot doet dat allemaal zelf. Hij
heeft op Walcheren en in de Kop
van Schouwen-Duiveland een
aantal horecabedrijven als vaste
klanten. „Ze betalen per kilo een
paar dubbeltjes meer dan voor
bodemmosselen. Dat hebben ze er
blijkbaar voor over." Een voordeel
van hangmosselen is ook dat ze
een week of vier eerder groot
genoeg zijn om te worden
geconsumeerd dan mosselen die
zich op de bodem ontwikkelen. Ze
verschijnen dan ook vier weken
eerder op de menukaart. Dat is een
eigenschap die mosselliefhebbers
zeer op prijs stellen.
door Ben Jansen
Het is met Neeltje Jans nooit
geworden wat
plannenmakers zich pakweg
vijftien jaar geleden voor ogen
hadden staan. Geen toeristische
trekpleister van Europese allure,
maar Waterland Neeltje Jans dat
maar niet vermag grote aantallen
bezoekers te blijven boeien.
Eveneens in de jaren '80 is het
werkeiland in de monding van de
Oosterschelde een
speerpuntfunctie op het gebied
van de visserij toebedacht. Een
maricultuurcentrum zou er
moeten komen voor onderzoek,
teelt en promotie van al hetgeen de
zee met behulp van de mens aan
smakelijke en voedzame
producten kan voortbrengen. Dat
centrum bleek evenmin een
haalbare zaak.
Minder luisterrijk dan destijds de
bedoeling was, wordt op Neeltje
Jans toch aan maricultuur
gedaan. In het water van het
bouwdok, waarin de pijlers en de
dorpelbalken van de
stormvloedkering zijn gebouwd,
ligt een strak patroon van blauwe
en rode tonnen. Het is domein van
viskwekerij Neeltje Jans, dat een
gedeelte van het bouwdok pacht
voor de teelt van mosselen.
Hangmosselen wel te verstaan, die
in grote hoeveelheden vastzitten
aan tussen de tonnen gespannen
touwen. Op het eerste gezicht is
dat vergeleken met de traditionele
mosselvisserij een tamelijk
omslachtige methode om deze
schelpdieren te telen. Maar het is
de moeite waard, verzekert
Christiaan Schot van viskwekerij
Neeltje Jans BV. Hangmosselen
kunnen meer voedsel uit het
Oosterscheldewater halen dan
hun soortgenoten die op de bodem
bivakkeren. Schot: „Een
hangmossel heeft meer vis in de
schelp dan een bodemmossel en is
absoluut zandvrij."
door A. J. Snel
Een paar dagen heeft hij een
beetje kunnen aanvoelen
wat het betekent in loondienst
te zijn. Er wordt op het moment
nogal wat grond verzet op
Walcheren. Nu van een aantal
percelen de gewassen zijn
geoogst, kunnen
ruilverkavelingswerken
worden uitgevoerd. Er worden
sloten dichtgegooid en oevers
verbeterd. Dat vergt mankracht
en een aannemer kwam bij
Wilco Verhage uit. Of die
tijdelijk als tractorchauffeur
wilde werken. „We gaan zelf
ook een drukke tijd tegemoet
waarop je je eigenlijk wat wilt
voorbereiden, maar er werd
nogal aangedrongen. Ze zaten
erg omhoog. Ik heb dus twee
dagen grond geladen en een stuk
verderop weer uitgekiept. Een
beetje saai werk. Ik kan me niet
voorstellen dat ik dat hele dagen
zou willen doen. Saaie dingen
heb je ook wel op je eigen
bedrijf, bij voorbeeld als je een
paar dagen achter elkaar een
groot perceel staat te schoffelen,
maar dat voelt toch anders. Het
is voor jezelf. Je wilt het klaar
hebben om aan weer iets anders
te beginnen. Op zo'n trekker
maak je op verzoek van een
ander je uren en dat is het dan.
Aan de andere kant, als je in
loondienst bent, weet je wat je
aan het eind van de maand
krijgt uitbetaald. Als boer heb je
dat soort zekerheden niet over
de inkomsten."
De voorbijganger zal de
komende tijd op het land een
aantal percelen van kleur zien
verschieten. Veel
aardappelvelden zullen binnen
enkele dagen van groen naar
bruin gaan. Ook op het bedrijf
van Verhage. „Je spuit het loof
dood om het los te krijgen van de
aardappels zelf die nog moeten
afrijpen. Rooi je ze groen, dan
moet je het loof eraf trekken en
je krijgt beschadigingen aan het
vel van aardappels. Die kun je
dan niet goed meer bewaren."
Vastgelegd
In sommige gevallen is dat geen
bezwaar. Wilco rooit dezer
dagen op afroep van de fabriek
een perceel waar het loof nog
groen op staat. Het gaat om
aardappels die niet hoeven te
worden bewaard. Ze staan 's
morgens nog op het land en
zitten binnen een etmaal in de
een of andere vorm
diepgevroren in een zak of pak
dus het probleem van uitdrogen
waar de huid van de aardappels
is beschadigd, doet zich niet
voor. Het gaat om een gewas dat
op contract is geteeld. Van
McCain Foods Holland BV in
Lewedorp zijn dit voorjaar
betrekkelijk voordelig
pootaardappelen van het ras
Felsina betrokken, op een
moment dat de
pootaardappelen van het ras
Bintje aan de dure kant waren.
Wilco Verhage en zijn vader
krijgen van de fabriek een
afgesproken bedrag per kilo
betaald. „Het risico wordt wel
bij de boer gelegd, maar als de
aardappelprijzen laag zijn, heb
je in ieder geval iets vastgelegd.
Echt lucratief is het niet; het
geeft wel enige zekerheid."
Hij heeft de afgelopen dagen
weer gras gemaaid om van
roestplekken uit het weiland af
te komen. Bijkomend resultaat
is dat op die manier ook weel
voer beschikbaar komt. De
regen die in augustus viel, heeft
voor enige groei gezorgd.
Overigens kan Verhage nog wel
wat regen gebruiken. Zijn uien
naderen het moment waarop ze
geoogst kunnen worden maar
het land is nog te droog. Zou hij
nu rooien, dan raken de uien
beschadigd doordat de kluiten
eraan geklonken zitten.
Wilco Verhage (26) heeftjn maatschap met zijn vader, nabij Koude-
kerke een gemengd bedrijf. Hij doet wekelijks in deze rubriek verslag
van zijn werk en wedervaren.
