Trako Techniek is supergroeier
Wmmrn-
PZC
Werkplaats voor
amateurkunst
Spitsvondig totaaltheater
biedt stof tot nadenken
Hulst cultureel middelpunt bij opening drie festivals
Eindelijk terug
naar de wijk Java
Met Crea Stangi kun je alle kanten op
Cadzands bedrijf groeit met melkrobotassemblage uit tot Europees concern
zeeland
16
1900-2000
ondernemend
zeeland
detail
kunst cultuur
Exposities Hulst
vrijdag 3 september 1999
automatisch melken. Zelfs re
kening houdend met de schaal
vergroting, waardoor het aan
tal bedrijven krimpt. Als wij in
de komende tien jaar 10.000
van al die melkrobots kunnen
maken, is dat enorm."
In het laatste jaar van
de twintigste eeuw
blikt de PZC van dag tot
dag terug op nieuws
feiten uit Zeeland.
3 september 1988
door Claudia Sondervan
CADZAND - De gok die de
constructeur van zware wielen
voor landbouw- en transport
voertuigen in 1993 maakte is
een gouden gok geweest. Trako
Techniek in Cadzand stapte in
een onzeker maar veelbelo
vend avontuur met de bouw
van gerobotiseerde melkma
chines met ontwikkelaar
Prolion. „De eerste tijd was
moeilijk, we moesten veel in
vesteren en mensen binnenha
len. Bovendien moesten de
melkveehouders nog wennen
aan het idee dat hun melkvee
zelf bepaalde op welke tijd
stippen van de dag ze gemolken
werden. Maar het is goed ge
gaan," schetst mededirecteur
F. van Luijk met gevoel voor
imderstatement
Vrijdag 3 september viert Tra
ko Techniek de ingebruikname
van een nieuw kantorenblok
met kantine en 1000 vierkante
meter extra voor de assembla
ge van de melkrobots. De ope
ning wordt bijgewoond door
burgemeester Noordewier en
wethouders, provincieverte-
genwoordigers en zakenpart
ners. Zaterdag 9 september
houdt Trako open huis tussen
09.00 en 12.00 uur. De uitbrei
ding moet het productievolu
me goed onderdak verlenen,
maar blijft niet lang voldoen
de. „We hebben toelating om
nog een hal erbij te zetten. Dan
kan de productie ruim verdub
belen. Nu werken gemiddeld
40 tot 45 man aan de melkro
bots, dan worden dat er gemid
deld tachtig tot negentig." Van
Luijk verwacht over circa drie
jaar zover te zijn.
Het Cadzandse bedrijf Trako
Techniek (1965) was sinds de
introductie van het dubbel-
luchtwiel voor tractoren en als
fabrikant van maatspecifieke
wielen sinds de jaren tachtig
een ervaren speler op de Franse
markt. De wielfabricage is
evenwel in schaal onderge
schikt geraakt aan de melkro
botassemblage. De opstart van
Deense en Franse handelsbe
drijven en de overname in 1998
van Gascoigne Melotte met
productie- en verkoopbedrij-
ven in Europa maakte Trako
tot concern en belangrijk part
ner van Prolion, als assembleur
en verkoper in twee landen van
de merken melkrobots Zenith
en Miros en wereldwijd van het
merk Liberty. Voor de start van
de melkrobotassemblage telde
het bedrijf twintig werknemers
inclusief de bemanning van de
Franse vestiging.
Nu telt de Trako groep 400
werknemers, waarvan 55 in
Cadzand. Vijftien mensen wer
ken daar gemiddeld aan de
wielproductie, de overigen zijn
ingezet bij de productie van de
melkrobots. „We zoeken nu nog
een tiental mensen voor de as
semblage. Het is elk jaar een
probleem om voldoende men
sen voor de pieken in de vraag
te vinden", stelt Van Luijk.
„Het is hoogwaardig assem-
blagewerk, zeker nu in de pro-
De rubriek Ondernemend Zee
land staat onder redactie van
Claudia Sondervan- Vragen, tips
en mededelingen kunnen schrif
telijk worden aangeboden aan de
redactie van de PZC, postbus 1S,
43S0 -4A Vlissingen, of via fax
0118-470102.
Kuur/Thalasso/Beautycen-
trum De Druppel in Wemeldin-
ge houdt twee zaterdagen open
huis, op 11 september van
13.00 tot 17.00 uur en op 25
september van 10.00 tot 17.00
uur. Tijdens de dagen presen
teert het centrum de nieuwe
studio voor make-upcursus-
sen, de mogelijkheid tot kleu
renanalyse, de Finse sauna, de
Japanse drukpuntmasssage
Shiatsu, de vernieuwe salon en
verzorgingsproducten op na
tuurlijke basis.
Installateur Sohier en Riet
veld/Zeeland Koeltechniek
heeft P. H. Wilbrink uit Zierik-
zee aangesteld als projecttech
nicus voor de industriële koel
techniek. Wilbrink werkte in
eenzelfde functie eerder bij
Grenco Rotterdam.
ductie steeds meer controle- en
meetpunten worden inge
bouwd. We werken al een tijd
aan Iso-certificatie, maar daar
kwam de GM-overname tus
sen."
Hoe snel het bedrijf zich ont-
door Jean-Lou de Gucht
HULST - „Originaliteit staat
bij mij hoog in het vaandel
geschreven. Ik wil zo min mo
gelijk standaard werken. Uit
gangspunt is dat ik iets bijzon
ders wil afleveren. Bovendien
moet het kwaliteit hebben.
Daarvoor durf ik gerust af en
toe te experimenteren. Maar je
moet natuurlijk niet uit het oog
verliezen dat we een commer
cieel bedrijf zijn." Dat zegt Le-
ny Hamelink, drijvende kracht
achter Crea Stangi.
Dit nieuwe keramiek- en hob
by-atelier in Hulst houdt za-
wikkelt wordt door de hechte
relatie met beursgenoteerd
Prolion niet vrijgegeven.
„Prolion verwacht dat de om
zet elk jaar zal verdubbelen.
Wij groeien naargelang mee",
spiegelt Van Luijk. „Prolion
terdag 4 en zondag 5 september
open huis. Het atelier is geves
tigd aan de Kreekzoom. In het
atelier kan men cursussen vol
gen, handbeschilderde borden
en tegels kopen en bedrijven
kunnen er opdrachten plaat
sen. Leny werd een paar jaar
geleden gegrepen door kera
miek. Het fascineerde haar zo
dat-ze besloot om cursussen te
gaan geven. Omdat ze thuis
niet de ruimte had om haar cur
sisten te ontvangen, huurde ze
een ruimte. Haar droom was
om ooit een eigen atelier te heb
ben. Met de opening van haar
nieuwe bedrijfspand is dat ide-
heeft nu 300.000 potentiële
klanten in Europa, Noord -
Amerika en Japan. De markt is
nog heel ver van verzadiging.
In tien tot twintig jaar zal ruim
de helft van de boeren in deze
regio's zijn overgestapt op
aal werkelijkheid geworden.
„Ik durf gerust te stellen dat
ons atelier uniek is in de
streek", zegt Leny. „De moge
lijkheden zijn heel groot bij
ons. Zowel particulieren als
bedrijven zijn bij ons welkom.
Mensen kunnen bij ons leren
hoe ze keramiek moeten glazu
ren of beschilderen. Het grote
voordeel van ons atelier is dat
we een professionele oven heb
ben waar we zelf keramiek in
kunnen bakken. Daarnaast ne
men we opdrachten van bedrij
ven aan. We kunnen bijvoor
beeld logo's voor bedrijven
maken.
Met de realisering van haar ei
gen atelier is een grote wens
van Leny in vervulling gegaan.
Maar ze heeft nog meer plan
nen. Volgend jaar wil ze haar
atelier uitbreiden met een
ruimte waar ze keramiek kan
gieten. „Ik heb van m'n hobby
m'n werk gemaakt. Het is ge
woon een verslaving gewor
den. En ik blijf open staan voor
nieuwe ideeën. Zo heb ik on
langs ontdekt dat je ook sani
tair kunt beschilderen. Het
klinkt misschien gek, maar is
het niet grappig om een hand
beschilderde toiletpot te heb
ben?"
door Frank Balkenende
Terneuzen heeft een nieuw
Java. De eind jaren zestig
gesloopte arbeiderswijk is uit de
as herrezen, al lijken de huizen
niet op de neergehaalde wo
ningwetwoningen. Bewoners
van het oude Java mijmeren nog
over de gezelligheid van toen,
maar zijn blij dat ze weer naar
hun 'grond' kunnen terugkeren.
De belangstelling voor 113
huurwoningen is van meet af
aan groot. Burgemeester C. Oc-
keloen sluit de bouw 3 septem
ber 1988 officieel af. Hij onthult
een gedenkplaat in het nieuwe
Java.
Verschillende huisjes in het ou
de Java zijn in de vorige eeuw op
palen gebouwd, vandaar de
naam. Er wonen mensen die het
kanaal graven (1825-1827) en
de vestingen helpen bouwen
(1830-1835). Rond de eeuwwis
seling ruimen de paalwoningen
het veld voor modernere huisjes,
die, gebouwd door de vereni
ging Werkmansbelang, in de ja
ren zestig als verouderd worden
beschouwd. Modernisering kost
te veel geld, dus moet de boel
plat. Javanieters, zoals de be
woners zichzelf noemen, ver
trekken naar andere wijken in
Terneuzen. In hun nieuwe on
derkomen beschikken ze plotse
ling over een douche, een goede
keuken en een inpandig toilet.
Dat stond in Java nog achter in
de tuin.
Er bestaan grootse plannen
voor Java: een wijk met winkels,
(kantoor)flats, parkeerruimte
voor honderden auto's, allemaal
opgetrokken rond de waterpar
tij van de Oostkolk. Tenminste,
als Terneuzen groeit naar vijf
tigduizend inwoners. Die hoop
blijkt ijdel en Java ligt jaren
lang braak. Rond 1980 wordt de
conclusie getrokken dat de wijk
eigenlijk te vroeg is gesloopt.
Uiteindelijk komt er een plan
dat voorziet in de bouw van 113
huurhuizen in verschillende ty
pes. Twintig jaar na de sloop
kunnen Javanieters terug naar
hun wijk.
Straatbeeld in Java, vlak voor de sloop.
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Zeeland be
schikt sinds donderdag officieel
over een werkplaats voor ama
teurkunsten. Het gaat niet-
daadwerkelijk om een gebouw
met personeel, maar om een
stichting die overal in Zeeland
bijzondere podiumprojecten en
initiatieven van amateurgezel
schappen helpt mogelijk te ma
ken. Daarvoor krijgt de Werk
plaats Amateurkunst Zeeland
(WAZ) van de provincie jaar
lijks een budget van 45.000 gul
den.
Met het ondertekenen van de
stichtingsakte werd het bestuur
van de WAZ donderdag in het
provinciehuis in Middelburg of
ficieel geïnstalleerd. Voorzitter
is burgemeester J. Lonink van
Sas van Gent. Hij is benoemd op
voordracht van de provincie.
Secretaris P. Sonke vertegen
woordigt de Raad voor Kunst en
Cultuur Vlissingen en G. Baij-
ens het Zeeuws Centrum voor
Amateurtheater (ZCA). De
werkplaats is tot stand geko
men onder regie van de stichting
HULST - In Galerie Rattenfan-
ger in de Bontehondstraat in
Hulst loopt tot en met 2 oktober
een nieuwe expositie van regio
nale kunstenaressen.
Van de hand van Annie van Hec-
ke-Van Remortel hangen in de
galerie aquarellen, terwijl van
Anjes Ferket tekeneningen te
bezichtigen en te koop zijn.
Advertentie
Scoop in Middelburg, die admi
nistratieve ondersteuning blijft
bieden' en als vestigingsadres
dient.
Warm pleidooi
Bij de behandeling van de cul
tuurnota 'Boven het maaiveld',
anderhalf jaar geleden, drongen
Provinciale Staten aan op de
oprichting van een werkplaats
voor amateurkunst, na een
warm pleidooi daarvoor door de
Raad voor Kunst en Cultuur
Vlissingen. Gedeputeerde G. de
Kok (cultuur) stelde toen als
voorwaarde dat Scoop en het
ZCA bij de plannen werden be
trokken. „De uitwerking van
het statenbesluit heeft meer tijd
gekost dan van tevoren was in
geschat", verklaarde De Kok
donderdag. „Dat was nodig om
verschillende beelden en ambi
ties bij elkaar te brengen."
De werkplaats begint, terwijl
ruim de helft van de kunstenpe
riode waarvoor 'Boven het
maaiveld' geldt alweer voorbij
is. „De stichting heeft daardoor
een relatief korte tijd om haar
bestaansrecht te bewijzen", be
vestigde de gedeputeerde. Hij
zei er desondanks vanuit te gaan
dat de werkplaats een langer le
ven dan anderhalf jaar is be
schoren.
Het is nog niet helemaal duide
lijk wat de werkplaats nu pre
cies gaat doen. Het is in elk geval
niet, na de Raad voor Cultuur
Zeeland en de Zeeland Nazomer
Festivals, een derde loket voor
de verdeling van provinciale
cultuursubsidies, aldus Lonink.
„Een loket is passief. Wij wach
ten niet af wat er aan aanvragen
en ideeën binnenkomt, we gaan
ook actief de boer op om dingen
te bevorderen."
Visie
Net als Lonink wees hoofd cul
tuur W. Huijbreghs van Scoop
op het feit dat Zeeland geen
kunstvakopleiding of vaste be
speler van een theater heeft.
„Rond zulke organisaties groeit
en bloeit de amateurkunst. De
werkplaats kan nu, over een
lange termijn en met visie, alle
mogelijke initiatieven koeste
ren en laten groeien."
Omdat de werkplaats op voor
hand al een voorstelling van de
stichting Dansz in Goes heeft
ondersteund, zit er nu om en na
bij de tachtigduizend gulden in
kas. De bedoeling is het be
drijfsleven te interesseren bij
dragen te leveren bovenop de
jaarlijkse subsidie van de pro
vincie.
HULST, Oude Molenbolwerk
'Republiek der Negatie', ope
ning sevenement van Rey-
naerts Historische Week,
Zeeland Nazomer Festivals en
Festival van Zeeuws-Vlaande-
ren. Tekst Nirav Christophe,
muziek Johan De Smetregie
en artistieke leiding Vincent
van den Elshout, decor en kos
tuums Iris Elströdt, video-ont
werp Harry Schreurs en licht
ontwerp Arne Lievens. Spelers
Jakob Beks, Marieke van de
Laar, Hugo Metsers III, Muriel
Bats, Wennie de Ruyck, Liëla
Rigter en een aantal Hulster
amateurs. Muziekuitvoering:
Chris Deprey, Johan Derycke,
The Young Ones en het Goey-
vaerts Consort o.l.v. Joop de
Footer en op beiaard Martin
Polspoel.
doorTreesvan Herpen
Met de wereldpremière van
'De Republiek der Nega
tie' heeft Hulst zichzelf met
recht als de stad van Reynaert
de Vos op de kaart gezet. De
middeleeuwse fabel in een he
dendaagse jas van totaalthea
ter op een unieke locatie ge
tuigt van lef. Ondanks enkele
minpuntjes is dit muziek-thea-
terspektakel een geslaagde sa
menwerking van amateurs en
professionals die de toeschou
wer veel stof tot nadenken
biedt.
Alles is ongewoon. In de val
lende schemering wacht de
drom bezoekers voor een hek.
Figuranten bieden het publiek
zwarte doekjes aan. Dan komt
er beweging in de voorste gele
deren. Onder aanvoering van
een dame met spreektoeter be
geeft men zich groepsgewijs
het bos in. De voorstelling is
begonnen. Slingerend over de
paden klinkt het proza van
Louis Paul Boon. Waarheids
bevinding en blind vertrouwen
daarover wordt gesproken.
Plots is daar het openluchtthe
ater. Een halfronde tribune te
genover een half rond podium
met balustrade, daarachter het
water met aan de overkant een
enorme trap op de wallen.
Hoog boven de speelvloer
hangt een grote zilveren bal
aan een stellage. Koor en solis
ten klinken in beurtzang vanaf
het bolwerk. Zonder omhaal
staat daar ineens Reynaert de
Vos in zijn oranjerode mantel
samen met Hersinte de Wolvin.
Snelle dialogen vol dubbelzin
nigheden en fysiek spel eisen
alle aandacht op.
Hermeline, Reynaerts vrouw
komt in beeld. De twee vrou
wen spelen sterk, bovendien
hebben zij een dubbelrol, sa
men zijn ze 'de waarheid'.
Steeds draait het in dit spel om
het vinden van de waarheid.
Maar zoals in het gewone leven
verandert ook nu de waarheid
met de waarnemer en worden
waarheid en eerlijkheid nogal
eens doorelkaar gehaald. Ko
ning Nobel en Ysegrimus de
wolf, Reynaert en de twee
vrouwen, het zijn allemaal ex
ponenten van de hedendaagse
maatschappij die in talloze
kwesties wordt aangehaald.
Kosovo, Zuid-Afrika, mensen
rechtenorganisaties en parle
mentair onderzoek, kinder
porno en internet, het komt
allemaal aan bod.
Zowel de koning als de vos zijn
opportunisten, de één uit
zwakte de ander uit sluwheid.
Ysegrimus wordt het slachtof
fer van beiden. Niets mense
lijks is deze dieren vreemd.
Terwijl het verhaal zich ontrolt
gebeurt er tegelijkertijd veel
omheen. Koor en orkest putten
zich uit in bijpassende Man
ken. Veel tromgeroffel in mars
tempo, maar ook doodsklok
ken op het carillon bij het
vonnis over Reynaert en klaag
zang voor Ysegrimus. De vi
deo-projecties van koning
Nobel op zijn bolronde troon
maken zijn verschijning des te
indringender. De hofhouding
en het volk - kippen, vrouwen
en mannen - die goed gedisci
plineerd doen wat de vorst van
hen eist. Die combinatie van
spitsvondige teksten, de soms
wat overweldigende muziek,
video- en lichteffecten plus de
uitgestrektheid van het speel
terrein maken het onmogelijk
om alles even goed waai' te ne
men. En dat is jammer want elk
onderdeel op zich verdient de
volle aandacht.
Nog te zien aan het Oude Molenbol-
tuerk in Hulst op 3, 4, 5, 8, 9,10,11
en 12 september, steeds om 20.30
uur
Koning Nobel in zijn bol op het toneel.
door Ernstjan Rozendaal
HULST - In één klap heeft ge
deputeerde G. de Kok van cul
tuur donderdagavond in Hulst
drie grote culturele festivals
geopend. Voorafgaand aan de
wereldpremière van De repu
bliek der negatie werd in het
Hulster stadskantoor het start
sein gegeven voor de elfde edi
tie van de Zeeland Nazomer
Festivals, het elfde Festival
van Zeeuwsch-Vlaanderen en
Reynaerts Historische Week
1999. Reden genoeg voor bur
gemeester A Kessen om Hulst
uit te roepen tot 'culturele
hoofdstad van Zeeland'.
Een reeks aan openingen gaat
gepaard met een reeks aan toe
spraken. De Kok hamerde nog
eens op de samenwerking tus
sen culturele organisaties in
Zeeland, zijn 'credo' zoals hij
zelf zei. In de ZeelandNazomer
Festivals wordt door verschil
lende organisaties samenge
werkt, in de voorstelling op de
wallen van Hulst door profes
sionals en amateurs en zowel in
de openingsvoorstelling als het
Festival van Zeeuwsch-Vlaan
deren door Zeeland en Vlaan
deren.
Breed publiek
De gedeputeerde stelde dat de
Zeeland Nazomer Festivals
een verwezenlijking zijn van
het provinciale cultuurbeleid:
er worden artistiek interessan
te voorstellingen gebracht die
toch voor een breed publiek
toegankelijk zijn. Daarom,
herinnerde hij zijn gehoor nog
maals, heeft het dagelijks pro
vinciebestuur Provinciale Sta
ten voorgesteld volgend jaar
100.000 gulden extra voor de
Zeeland Nazomer Festivals uit
te trekken. Dan kunnen hope
lijk, net als vorig jaar, weer
twee eigen producties als De
republiek der negatie worden
gemaakt.
Temidden van alle dankwoor
den en lofprijzingen uitte al
leen interim-directeur W. de
Clercq van het Festival van
Zeeuwsch-Vlaanderen enkele
waarschuwende woorden.
Het is mooi als het slot of de
opening van de Zeeland Nazo
mer Festivals grootscheeps in
Zeeuws-Vlaanderen wordt ge
houden, betoogde hijmaar dat
trekt een zware wissel op het
festival met klassieke muziek.
Alleen een perfectie coördina
tie kan de schade beperken.
Verder pleitte hij voor een
planning op langere termijn.
Die is nodig als het gaat om
klassieke muziek, omdat
mooie concerten voor het jaar
2000 nu al aan het Festival van
Zeeuwsch-Vlaanderen voorbij
dreigen te gaan.
De Vos Reynaert treurt terwijl
Ysegrimus de Wolf zich om zijn
vrouw bekommert.
foto Charles Strijd
foto Charles Strijd
Leny Hamelink in het nieuwe atelier Crea Stangi: „Ik heb van m'n hobby m'n werk gemaakt.
