Hand van dode roert in brouwketel
PZC
Oorpijn
varia
4
Discussie over duivelverering moet einde maken aan bijgeloof Kenia
gezondheid
Heer Bommel en de Pasmunt Toonder Studio';
3
recept Hans Be"erman
het weer
puzzel
GRATIS JURIDISCH ADVIES
Bel nu ANWB Rechtshulp
070-3147788
donderdag 2 september 1999
Öfje ze nou hekserij of duivel
verering noemt, activiteiten
die erop gericht zijn om een ander
kwaad te doen ten gunste van je
zelf, zijn algemeen goed in Kenia.
De moderne tijdmet z'n nieuwe
technologieën en razendsnelle
compuiers rukt ook hier op, maar
de eeuwenoude, vaak kwalijke
gebruiken blijken onuitroeibaar
Vooral in de bush, maar ook de
steden zijn er niet van gespeend.
Over de vermeende duivelvere
ring in Kenia is nu een levendige
discussie losgebrand.
L LagsJrukgeted
H Hogedtukgeöted O
AA—
Koufront
matige sneeuw
zwaresneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
Terwijl in het Middellandse-Zeegebied de wisselvalligheid zijn
intrede doet, profiteert het westen van Europa van aangenaam
nazomerweer. Dit heeft alles te maken met de positie van een lang
gerekte hogedrukgordel waardoor Atlantische storingen naar het
uiterste noorden worden gestuurd. In Frankrijk, België, Nederland,
Luxemburg en Duitsland overheerst morgen de zon en blijft het
bovendien droog. Bij temperaturen variërend tussen de 22 graden
in de Benelux en Duitsland, en 30 graden in Zuid-Frankrijk is de
zomer er nog lang niet uitgespeeld. Ook in Polen, de Baltische
staten en grote delen van Rusland is het rustig nazomerweer met
veel zon. De Britse eilanden delen ook mee in de thermische ople
ving maar daar zijn wel meer wolkenvelden. Alleen in Schotland
kan daar overigens wat regen uit vallen. Ook Noorwegen en
Noord-Zweden moeten met regen rekening houden. Daar zal de
zon zelfs nauwelijks te zien zijn. Lage druk overheerst in de zuide
lijke helft van het continent. Vooral in de Balkan vallen dan ook di
verse regen- en onweersbuien. Ook Spanje en Italië moeten reke
ning houden met een aantal buien. Ondanks de buienkans stijgt
het kwik nog met gemak tot ruim boven de 25 graden. Tot en met
het weekeinde verandert de hogedrukgordel niet van positie.
door Frans van den Houdt
Een vrouw die in haar huisje tradi
tioneel bier brouwt, roert niet met
een pollepel in de blikken ketel, maar
met de afgehakte hand van een dode.
Zij wil hiermee bewijzen dat ze thuis
hoort in het huis van de man waarmee
ze net getrouwd is en geaccepteerd kan
worden door de rest van de lokale ge
meenschap.
Van die gemeenschap worden, als het
bier klaar is, alle omwonenden uitge
nodigd. Drinkt iedereen gretig en
wordt het bier algemeen geprezen, dan
is de taak van de nieuwkomer met suc
ces volbracht en mag zij zich vanaf dat
moment een volwaardig lid van de ge
meenschap noemen. Wat betekent dat
ze vanaf dat moment ook zelf allerlei
aan hekserij verbonden krachten bezit
en deze. wanneer nodig, op anderen
kan toepassen.
Dit is het land van de Teso, een kleine
stam woonachtig in het uiterste westen
van Kenia, aan de grens met Oeganda.
Hekserij maakt hier een essentieel on
derdeel uit van het leven. Maar meer
nog van de dood zou je kunnen zeggen,
want vooral dode materie brengt leven
in de hekserijZo beweren mensen hier
dat lokale heksen met de doden kunnen
communiceren en hen kunnen laten
herrijzen om overal kwaad aan te rich
ten. Daniel Kiapara, onderwijzer in
een klein Teso-dorp: ,.De tot leven ge
wekte geest van de dode wordt naar ie
mand gestuurd die jij dood wilt heb
ben. En die persoon gaat dan meestal
ook korte tijd later dood."
Kiapara heeft zich in de lokale gebrui
ken en rituelen verdiept en getracht
met name jongeren te laten breken met
de vooral schadelijke aspecten van de
eeuwenoude tradities. Maar zonder
succes. „Zelfs mensen die hun dorp al
jong hebben verlaten en in het buiten
land hebben gestudeerd, komen er niet
los van. De kans dat hekserij spoedig
uitsterft, is dus nihil."
De Afrikaanse samenleving is doortrokken van magie. Een Zuid-Afrikaanse advocaat toont foto's van vermoorde mensen,
die van hekserij werden beschuldigd. foto Trevor Samson/EPA
Het verspreiden van angst is volgens
Kiapara precies de onderliggende ge
dachte van veel praktijken, waardoor
het makkelijker is mensen in het gareel
te houden. Veel kwaad wordt ook aan
gericht uit jaloezie. ..Mensen die hun
hele leven in de bush hebben gewoond,
zien niet graag dat iemand anders, een
buur of familielid, zich ontwikkelt en
het beter krijgt dan zijzelf. Daarom
gaan ze naar een heks die een kwade
geest op je afstuurt of een vloek uit
spreekt. Zodra degene voor wie het be
doeld was dat hoort, wordt hij zo bang
dat hij uiteindelijk aan angst ten onder
gaat."
DeBakhayostam, die naast de Teso wo
nen, gebruikt graag voorwerpen om ie
mand anders te schaden of zelf in weel
de te kunnen baden. Een moeder die
niet kon verdragen dat haar man een
dochtertje van een andere vrouw mee
naar huis bracht om bij hen te wonen,
knipte in het kruis van alle onder
broekjes van het meisje een gat in de
hoop dat zij daardoor voorgoed on
vruchtbaar zou worden.
Een jongen trok planten uit de tuin van
een blanke vrijwilliger en slachtte bij
hem thuis boven op die planten een
schaap, met de bedoeling dat hij vanaf
dat moment net zoveel rijkdom zou
hebben als de blanke.
Heks gedood
Hoewel hekserij op grote schaal wordt
gepraktiseerd door zowat alle stam
men in Kenia, regelmatig met dodelijke
afloop, wordt er maar zelden over be
richt in de kranten. Soms, als de bevol
king uit woede over de lugubere prak
tijken het heft in eigen hand neemt en
een vermeende heks doodt, verschijnt
er een artikeltje in de pers.
De autoriteiten zeggen in zo'n geval
steeds dat hekserij officieel verboden is
en uitgebannen zal worden, maar we
ten dat ze daarin nooit zullen slagen.
Het is waarschijnlijk om die reden dat
ze zich nu op de duivelverering hebben
gestort, in de veronderstelling dat het
grijpbaarder is en dus te bestrijden.
De media in Kenia staan nu al weken
lang bol van verhalen over de verering
van Lucifer. Interviews, analyses, com
mentaren en radioprogramma's, op alle
mogelijke manieren buigen journalis
ten, priesters en andere deskundigen
zich over dit fenomeen. De een roepend
dat mensen die de duivel aanbidden
een groot gevaar voor de maatschappij
betekenen, de ander meesmuilend op
merkend dat het hele gedoe ontzettend
overtrokken is en op geen enkel hard
bewijs is gestoeld.
President Moi stelde in 1994 een com
missie in om de omvang van de duivels-
verering te onderzoeken. De commissie
zou ook aanbevelingen moeten doen
ter bestrijding van het kwaad. „Als de
geruchten waar blijken, zal de regering
de noodzakelijke maatregelen nemen
om een eind te maken aan het satani
sche occultisme. Een democratie staat
geen satanische praktijken toe onder
het mom van vrijheid van religie", ver
dedigde Moi de instelling van de com
missie.
Negen maanden later kwam de com
missie met haar rapport, maar Moi
weigerde de inhoud bekend te maken
'vanwege de gevoelige aard van de in
formatie en de juridische gevolgen van
enkele uitkomsten'. De reactie van het
volk was voorspelbaar. Er werd onmid
dellijk druk gespeculeerd en geroddeld
over de inhoud en namen van hoogge
plaatste Kenianen die de duivel zouden
vereren, deden al snel de ronde.
Bloed drinken
Toen begin augustus, vier jaar na het
gereedkomen van het rapport, de eerste
gegevens uitlekten, zag Moi zich ge
noodzaakt om de hele inhoud
publiekelijk te maken. Enkele conclu
sies van de commissie: duivelverering
heeft een zo grote vlucht genomen dat 's
lands hele onderwijssysteem in gevaar
is; degenen die Lucifer vereren, geven
zich over aan het drinken en eten van
menselijk bloed en vlees; ze gaan zich te
buiten aan verkrachtingen van vooral
kinderen en vergaren enorme rijkdom
men, wat zich uit in het rijden van dure
auto's.
De critici wijzen het rapport van de
hand als geldverspilling en opgeklopte
onzin, maar ergeren zich vooral aan het
feit dat andere genootschappen, zoals
de Vrijmetselaars, Jehovah's Getuigen,
de Mormonen en New Age genoemd
worden als opstapje voor satanische
sekten.
Het meest gedegen in zijn commentaar
was de missionaris die onder de naam
Pater Kizito een column schrijft in de
Sunday Nation. Hij noemde mensen
die zich te buiten gaan aan allerlei
duistere praktijken geen duivel vereer
ders, maar 'zielige figuren die een goe
de psychiater nodig hebben'.
„De conservatieve geestelijkheid", zo
schreef Kizito verder, „kan in plaats
van tegen denkbeeldige of mentaal zie
ke duivelvereerders te strijden beter
gedegen en humane informatie ver
schaffen aan mensen, vooral de jeugd."
GPD
door Chris Baes-Maes
Iedereen heeft wel eens oor
pijn. De oorzaak hiervan is
vaak een ontsteking van het
middenoor of van de huid van de
gehoorgang. Vooral jonge kin
deren hebben last van oorpijn.
Tachtig procent van de kinderen
jonger dan vier jaar krijgt een
oorontsteking. Het gaat bijna
altijd om een middenoorontste
king. Voorkomende klachten
zijn oorpijn, koorts, slecht sla
pen, gebrek aan eetlust, soms
braken en diarree. Een ontste
king in het middenoor begint
meestal met een verkoudheid.
Dan zwelt het slijmvlies van
neus en keelholte op. Hierdoor
kan de buis van Eustachius (dit
is de verbinding tussen neus-
/keelholte en het middenoor)
dichtgaan. Wanneer zo het mid
denoor afgesloten is, kunnen
bacteriën en virussen zich goed
vermenigvuldigen. Zo vormt
zich een ontsteking en vocht.
Door ophoping van vocht komt
er druk op het trommelvlies en
dat doet pijn.
Neusdruppels
Xylomethazolin neusdruppels
laten het gezwollen slijmvlies
van de neus slinken, zodat de
buis van Eustachius weer open
komt. Deze druppels mogen
meestal niet langer dan zeven
dagen achter elkaar gebruikt
worden. Tegen de koorts en pijn
kan een pijnstiller gegeven wor
den. Meestal verdwijnen koorts
en pijn binnen drie dagen en is
het oor na een week weer hele
maal genezen. Bij kinderen jon
ger dan twee jaar en bij aanhou
dende klachten is een bezoekje
aan de huisarts noodzakelijk.
Als de druk op het trommelvlies
te groot wordt, dan kan het
scheuren en loopt het vocht naar
buiten. Dit noemt men dan een
'loopoor'. De oorpijn verdwijnt
dan snel en het trommelvlies
sluit weer spontaan. Soms blijft
er echter vocht zitten in het mid
denoor, wat kan leiden tot ge-
hoorvermindering. Bij ernstige
en langdurige gehoorverminde-
ring worden soms trommel
vliesbuisjes geplaatst. Na zes
maanden tot een jaar worden de
buisjes vanzelf uitgestoten en
sluit het trommelvlies zich.
Ontsteking
Bij volwassenen wijst oorpijn
meestal op een ontsteking van
de huid van de gehoorgang. Dit
kan gepaard gaan met jeuk en
schilfering (droge vorm) of met
ontstoken eczeem met vocht of
infectie (natte vorm).
Contactallergie als gevolg van
irritatie (zeep, shampoo, oor
peuteren of gehoorapparaten)
en huidziekten zijn de belang
rijkste oorzaken. Het reinigen
van het oor met wattenstaafjes
is af te raden: het oorsmeer
wordt hierdoor dieper naar bin
nen geduwd en het zelfreini
gend vermogen van het oor
wordt onderbroken. Soms ont
staat er een oorprop, die het ge
hoor vermindert. De oorprop
kan verweekt worden door te
druppelen met slaolie geduren
de enkele dagen. De huisarts
kan de oren dan uitspuiten.
Sommige mensen krijgen regel
matig oorpijn na zwemmen of
douchen. Dit kan eenvoudig
voorkomen worden door het
water goed uit het oor te laten
lopen (hoofd schuin houden) of
door het dragen van oordopjes.
Met klachten over oorpijn kunt
u terecht bij uw huisarts en/of
apotheek. Voor algemene vra
gen over oorpijn, gezondheid en
gezondheidszorg kunt u terecht
bij de Gezondheidswijzer in
Goes (GGD-gebouw, 0113-
249434) en Vlissingen (biblio
theek, 0118-412947).
Mevrouw Chris Baes-Maes is apo
theker en lid van de Farmacothera-
piegroep Zeeland.
(Advertentie)
Nadat Tom Poes vertrokken was, vingerde heer Bommel peinzend
in de munten. Af en toe, wanneer hij een echte in handen kreeg, voer
er een nerveuze trilling door zijn hand, maar wanneer hij dan weer
verder graaiend niets dan nagemaakte aantrof, werden zijn bewe
gingen mat.
Ten slotte stopte hij een pijp, stond op en begaf zich met verslapte
knieën naar het venster.
„Geld", mompelde hij. „Veel geld. Genoeg om als een heer te leven.
Wat zit ik hier dan eigenlijk in het donker? Dit gehok is niets voor ie
mand van mijn stand!"
Zo sprekende opende hij het gordijn, zodat het daglicht helder naar
binnen stroomde en het gelaat van Joost onthuld werd. Het was dui
delijk dat de beklagenswaardige knecht gepoogd had om door een
kier enig zicht op het gebeuren in de kamer te krijgen, want hij stond
met een platte neus tegen het venster. Toen hij zich nu echter zo in
eens oog in oog met zijn meester bevond, deinsde hij geschrokken
achteruit.
„Eén muntje maar", riep hij met dunne stem. „Alleen maar even
vasthouden! Even maar!"
Nu werd heer Ollie door medelijden bewogen. Hij opende het raam
en wierp de verscheurde bediende enige munten toe uit zijn over
vloed. Het geval wilde echter, dat het valse waren, zodat Joost plot
seling ontnuchterd en verward naar de geldstukken staarde.
Vooruitzichten
donderdag
onder 20.30
vrijdag
op 7.00
max.
min.
wind
26°
15°
VAR 2
Maan
donderdag
onder 14.33
vrijdag
op--.--
Nautisch bericht
Vandaag waait er een zwakke tot matige oostelijke wind, 2 a 3
Beaufort. Het zicht is goed, maar in mistbanken uiteraard slecht.
De temperatuur van het kustwater is 19 graden. Tijdens de ochtenc
is er kans op mist.
Waterstanden
DONDERDAG Hoog water Laag water
2 SEPTEMBER
LK uur cm uur cm uur cm uur en
Vlissingen 07.07 219 19.29 212 01.20 203 13.36 16!
Terneuzen 07.27 240 19.49 234 01.48 213 14.02 17!
Bath 08.30 279 20.53 269 02.50 234 15.02 191
Roompot Buiten 07.05 16819.30 163 01.15 155 13.30 11!
Z'zee/Colijnsplaat 08.50 158 20.55 155 02.25 157 14.40 12-
Stellendam Buiten 07.19 16819.42 156 00.55 101 13.04 06<
Wemeldinge 08.50 183 21.05 179 02.30 171 14.45 13!
Krammersl. West 09.05 164 20.45 163 02.30 167 14.45 13!
VRIJDAG Hoog water Laag water
3 SEPTEMBER
uur cm uur cm uur cm uur cn
Vlissingen 08.06 194 20.36 190 02.06 188 14.25 15!
Terneuzen 08.26 214 20.55 211 02.36 197 14.55 16-
Bath 09.25 252 21.56 245 03.35 219 15.52 181
Roompot Buiten 08.10 15020.35 148 02.10 147 14.30 1T
Z'zee/Colijnsplaat 09.35 148 21.50 149 03.10 152 15.35 12!
Stellendam Buiten 08.13 147 20.44 140 02.04 09614.50 06!
Wemeldinge 09.40 170 22.05 169 03.20 165 15.40 13!
Krammersl. West 09.50 157 22.00 158 03.15 161 15.40 13!
Europa: Tweedeling
Gevulde flensjes
De flensjes worden gevuld met het klassieke mengsel van appel, rozij
nen, kaneel en suiker. De hoeveelheid suiker is beperkt gehouden om
dat de flensjes voordat de vulling erop wordt gelegd bestreken moeten
worden met wat appelstroop. Juist die appelstroop verleent aan het geheel
een bijzonder accent. Het kan verstandig zijn om de appelstroop van tevo
ren licht te verwarmen waardoor ze zich gemakkelijk over de flensjes laat
uitstrijken.
Voor 4 personen (12 flensjes):
75 gram bloem, gezeefd; vingergreepje zout; 1 groot ei, losgeroerd; ca.
1,75 dl melk; 3 eetl. gesmolten boter; 2 eetl. grote blauwe (Californische of
Chileense) rozijnen; 500 gram zachtzure appels, zoals goudrenetten; 2
theel. limoen- of citroensap; 40 gram boter; 0.5 theel. kaneel; 2-3 eetl. ap
pelstroop; 100 gram suiker.
Maak van bloem, zout, ei en 1,25 dl melk een volkomen glad beslag. Voeg
daarna nog zoveel melk toe tot het beslag de gewenste dikte heeft. Laat het
een half uurtje rusten en roer er daarna de gesmolten boter krachtig door.
Bak in een met kunststof beklede koekenpan 12 (of meer) dunne flensjes.
Door hettoevoegen van gesmolten boter aan het beslag is het eigenlijk niet
nodig om voor het bakken eerst een klontje boter in de koekenpan te laten
smelten.
Laat de rozijnen ten minste 15 minuten weken in lauwwarm water. Laat ze
daarna even uitlekken. Hak of snijd ze in kleine stukjes. Schil de appels, snijd
ze in vieren en neem de klokhuisdelen weg. Snijd de appels in kleine blokjes
(ca. 7 mm). Sprenkel er limoen- of citroensap over.
Verhit een pannetje met dikke bodem en laat de boter er heet in worden.
Schep de appels door de hete boter en laat alles, onder voortdurend om
scheppen, 2 minuten bakken. Voeg de rozijnen toe en strooi er kaneel en 15
gram suiker over. Schep alles dan nog enkele malen om. Neem het panne
tje van de warmtebron.
Beboter een ovenvaste schaal. Bestrijk elk flensje met een dun laagje appel
stroop. Schep dan op eikflensje een deel van de appelmassa. Strijk het over
het flensje uiten vouw het flensje daarna in vieren op. Leg de opgevouwen
flensjes, dakpansgewijs, in de beboterde schaal. Strooi de rest van de sui
ker over de flensjes. Plaats de schaal 12-15 minuten in de tot 200 °C. voor
verwarmde oven. Dien de flensjes in de ovenschaal op.
Tip: u kunt appelstroop vervangen door honing of sinaasappelmarmelade.
Geef er eventueel heel licht gezoete, even flink opgeslagen crème fraiche
(ca. 1,25 dl) apart in een sauskom bij.
Zeeland: Zomer niet voorbij
Voor de liefhebbers van warmte en Door: Klaas Dro
zon is het seizoen bijna voorbij, maar
dit weekeinde komen ze nog volop aan hun trekken. Boven Scandi
navië en Rusland komt een heus bolwerk van hogedruk tot stand.
Storingen wordt op afstand gehouden en het is de zon die koning
over het zwerk zal zijn. Het wolkenaandeel blijft daarbij beperkt tot
een paar kleine witte dotten. Het kwik spint hier uiteraard garen bij
en stijgt tot een zomerse 25 graden. Vandaag streeft de zon er naar
om te regeren, al schuiven er nog steeds ook een paar wolkenvel
den voorbij. Plaatselijk kan tijdens de vroege ochtend een mist
bank voorkomen, maar de zon doet wonderen. Met behulp van flin
ke zonnige perioden wordt vanmiddag rond 23 graden. Op het
strand en langs het water is het dus heerlijk toeven. Watersporters
die afhankelijk zijn van de wind zullen echter mopperen, want veel
wind staat er niet. De oostelijke wind is zwak, tot hooguit matig.
Vanavond en vannacht is de kans op mist geweken. Achter de
dijken koelt het af tot circa 12
graden. Op strand is dat
15 a 16 graden. Aangezien de
daglengte al flink ingekort is, Warmte en ZOTV. ---- 23:
zet de afkoeling 's avonds Qa |§11c:
snel in. Ook blijft het in de ^^21°''' 4* 'héb
ochtenden langer fris. fttTcc' 03 i q2
Morgen wordt het'smid-
dags met overwegend zonni- ---r~ i
ge condities 25 graden.
Opnieuw moeten we van de -23 j
wind niet veel verwachten. OMêH"! 02 1
Deze is meestal zwak en va-
riabel, met een voorkeur f fog.-
voor de oosthoek. Dat geldt ÏÏT--'-~~n
ook voor het weekeinde. Het 1 4" 02
wordt daarbij nog wat war- 8 ,j24°
mer met op zaterdag en zon- 'mB!jiïï°!
dag maxima rond 26 graden.
De zomer laat zich dus niet
zomaar de laan uitsturen.
Citaat
Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat
overeenkomt met de omschrijving.
De resterende letters vormen van boven naar beneden en van links
naar rechts een citaat.
1. Plat stuk hout; 2. hevige wind; 3. bedverwarmer; 4. zanggroep; 5.
veer;6. vaartuig; 7. ransel; 8. soort spijker; 9. vrucht; 10. dierenver
blijf; 11. kledingstuk; 12. boos; 13. grappenmaker; 14. scherpzinnig.
Oplossing
woensdag
s-t
akhals
r-a-i-
aan-g-
k-r--smak
spuit-a-o
m-w-rover
e-e-o-o-
solist
Problemen gehad tijdens uw vakantie? De ANWB helpt
zijn leden met gratis juridisch advies.
